f u n d a m e n t J aa rve rslag

Transcriptie

1 f u n d a m e n t J aa rve 2 rslag 11

2 lnleiding 1. Lustwarande '11 - Raw 2. Voorbereidingen 21 2: Spoorzone 3. Organisatie 4. Financiën Jaarrekening 211 Accou ntantsverklari ng Persdossier

3 3. lnleiding Het jaar 211 stond vrijwel geheel in het teken van de vierde editie van Lustwarande, Lustwarande '11 - Raw, die plaatsvond van 25 juni tot 9 oktober in park De Oude Warande in Tilburg. Lustwarande '11 - Raw liet recente ontwikkelingen in de internationale sculptuur zien, met een nadruk op de terugkeer van de beeldende kunst naar de autonomie. Aan Lustwarande '11 - Raw namen 26 kunstenaars uit diverse landen deel, van wie het merendeelzelden of nooit eerder in Nederland geëxposeerd had. Naast paviljoen Grottovan Callum Morton (29) telde Raw een solo van Peter Buggenhout in Museum De Pont. Van de overige 24 werken (beelden, performances en actions) waren er 2 nieuw, merendeels door Fundament geproduceerd. ln twee gevallen betrof het internationale co-producties. Ter gelegenheid van deze editie gaf Fundament in eigen beheer en uitsluitend met behulp van donaties van een groep gerenommeerde internationale galerieën de publicatie Raw Sfardusf - Excursions ln Contemporary Sculpture ll uit, die zowel documentatie bevat van de vierde editie van Lustwarande als van SÍardusÍ (De Oude Warande, 29). Deze publicatie verschijnt in maart 212. Lustwarande '11 - Raw behaalde veel vrije publiciteit en werd door ruim 95. mensen uit binnen- en buitenland bezocht. Lustwarande startte in 2 en kreeg vervolgedities in 24 en 28. Met de vierde editie werd duidelijk dat Lustwarande een begrip geworden is in Nederland en België. Tevens werden in het najaar de voorbereidingen getroffen voor het overgangsjaar 212, waarbij activiteiten gepland werden in de zogenaamde Spoorzone in Tilburg, te weten de internationale groepsexpositie Slow Burn en drie edities van Passanten. Medio november was er voldoende financiële basis om de projecten in gang te zetten en werden in totaal twintig kunstenaars uitgenodigd.

4 1. Lustwarande '11 - Raw Van 25 juni tot en met 9 oktober 211 vond de vierde editie van de internationale expositie Lustwarande in Barok park De Oude Warande plaats, Lustwarande '11 - Raw. í.1. Concept De eerste editie van Lustwarande, Lustwarande/Pleasure-Garden (2) werd opgezet als een refurbishment, een hedendaagse voltooiing van het 18e eeuwse Barokke lustbos De Oude Warande, dat nooit voorzien werd van Barokke beelden, fonteinen, een grotto of bedriegertjes. ln feite echter waren de eigentijdse beeldtoevoegingen luizen in de pels van het Barokke parkontwerp. Het waren vlekken op het patroon van het oude kleed. Lustwarande 'í í stelde deze displacement expliciet voorop door recente kunst te tonen die niet in relatie stond tot het natuurlijke karakter van De Oude Warande. De werktitel Lustwarande '11 - Blemishes werd uiteindelijk vervangen door de titel Lustwarande '11 - Raw. Raw was puur en verwees alleen naar zichzelf. Lustwarande '11 - Raw vatte de tijdsgeest van pluriformiteit in de beeldende kunst op, keek naar het heden en terug en liet hedendaagse sculptuur in al zijn puurheid zien. Veelzijdigheid, met duidelijk herkenbare tendensen uit de 2e eeuw in werken van navolgers, en ook toevoeging van time óased vormen van kunst vormden de grondtoon van Raw. Deze kunst verwees naar niets anders dan naar zichzelf en naar haar voorgangers en is daarom zowel autonoom als referentieel (RAW referential autonomous work). Naast schijnbaar ruwe montage, rauwe materialen en rauwe figuratie, hedendaagse inspiraties van assemblage, Existentialistische Figuratie en Arte Povera, toonde Raw strak geometrische en meer gepolijste werken die vooral voortvloeien uit de venruorvenheden van Constructivisme en MinimalArt Deelnemend kunstenaars De volgende kunstenaars namen om diverse redenen niet deel: Marina Abramovic (YU), Terence Koh (PRC), en Victor & Rolf (NL), allen benaderd voor een períormatief werk, moesten wegens volle agenda's van deelname afzien. AiWeiWei (PRC) kon als gevolg van zijn arrestatie door de Chinese overheid niet op de uitnodiging ingaan. lsa Genzken (D) had deelname toegezegd, maar werd ernstig ziek en diende daarom van deelname af te zien. John McCracken (USA) overleed op het moment dat Fundament nog aan het onderhandelen was over een bruikleen. Christian Philipp MUller (CH) diende om privéomstandigheden van deelname af te zien. John Bock (D), Ruben Ochoa (USA) en Vibskov & Emenius (DlíS) hadden deelname toegezegd maar stelden locatiebezoek en ideevorming dermate lang uit, dat deelname niet langer realistisch was. Aan Lustwarande '11 - Raw namen uiteindelijk 26 beeldend kunstenaars deel, van wie het merendeel zelden of nooit eerder in Nederland geëxposeerd had. Evenals tijdens voorgaande edities fungeerde Museum De Pont als extra locatie, waar de solo Ongewerveld van de Belgische kunstenaar Peter Buggenhout getoond werd. Naast deze solo nam ook paviljoen Grotto van Callum Morton (29), ontworpen voor het hart van De Oude Warande, een prominente rol in. Van de overige 24 werken waren er 2 nieuw, merendeels door Fundament Foundation geproduceerd. ln twee gevallen betrof het internationale coproducties, te weten het werk van ldris Khan, dat gezamenlijk gefinancierd werd door Fundament, Yvon Lambert (Parijs), Fraenkel Gallery (San Francisco) en Victoria Miro Gallery (Londen), en het werk van Conrad Shawcross dat gezamenlijk gefinancierd werd door Fundament, Victoria Miro Gallery (Londen) en Gabriel Rolt (Amsterdam). Drie kunstenaars voerden performances/actions uit tijdens de opening op 25 juni:

5 5 De performance Erasing and Recovering on a Saturyday Afternoon van Moniek Toebosch, waarbij de kunstenaar, gezeten op een Afrikaanse olifant, de geometrische paden van het Barokke bos egde, luidde het openingsprogramma in. Het rookwerk Sou/ Blues van Camila Sposatiwerd twee keer uitgevoerd en kleurde De Oude Warande blauw. Het kunstvuurwerk Moment Monument, Firework í van de pyrotechnische kunstenaar Sandra Kranich sloot het openingsprogramma om 21.3 uur af. Deelnemende kunstenaars: MichaëlAerts (B) Huma Bhabha (PK) Peter Buggenhout (B) Aaron Curry (USA) Lara Favaretto (l) Urs Fischer (CH) Thomas Houseago (GB) Takahiro lwasaki (J) David Jablonowski (D) ldris Khan (GB) Sandra Kranich (D) Jim Lambie (GB) Mark Manders (NL) Callum Morton (AUS) Rupert Norfolk (GB) Navid Nuur (lr/nl) Anselm Reyle (D) Steding Ruby (USA) Sandro Setola (NL) Conrad Shawcross (GB) Camila Sposati (BR) Moniek Toebosch (NL) Tatiana Trouvé (F) Banks Violette (USA) Rebecca Warren (GB) Sofi Zezmer (PL) í.3. Financiële voorzieningen Voor iedere kunstenaar werd er een productiebudget van 7. gereserveerd. Zoals gewoonlijk diende er met productiebudgetten geschoven te worden; die werken die productioneel hoger uitvielen dan het beschikbare budget konden uiteindelijk toch uitgevoerd worden doordat een aantal werken productioneel minder kosten dan het beschikbare budget. Productie van het werk van ldris Khan werd mogelijk gemaakt door additionele financiële bijdragen van Victoria Miro Gallery (Londen), Yvon Lambert (Parijs) en Fraenkel Gallery (San Francisco). Productie van het werk van Conrad Shawcross werd mogelijk gemaakt door additionele financiële bijdragen van Victoria Miro Gallery (Londen) en Galerie Gabriel Rolt (Amsterdam). Naast productiekosten werden aan alle kunstenaars reis- en verblijfskosten vergoed. Vrijwel alle kunstenaars brachten minimaal één locatiebezoek aan De Oude Warande en op acht kunstenaars na waren deelnemers tijdens de inrichtingsperiode voor installatie en opening allemaal aanwezig. í.4. Schade Als gevolg van het feit dat het werk van Sterling Ruby bezoekers aanspoorde om het te besmeuren met graffiti en het werk van Anselm Reyle door de kunstenaar zelf met spuitverf

6 6 was bewerkt, was er redelijke zorg om mogelijk molest. Molest vond helaas in één geval plaats; het werk van Michaël Aerts werd twee weken na de opening door onbekenden met grof geweld vernield. Zowel Fundament als de kunstenaar spraken de intentie uit om het werk opnieuw uit te voeren en te plaatsen. Om vezekeringstechnische redenen bleek dat uiteindelijk niet haalbaar. De schade was verzekerd met een eigen risico voor Fundament van Onvoozien was het feit dat de bronzen sokkel van het werk van Rebecca Warren, via Maureen Paley door de Collectie Hunting uit Eindhoven in bruikleen gegeven, erg gevoelig was voor langslopende honden. De sokkel was uiteindelijk zo erg geoxideerd door hondenurine dat hij schoon gemaakt moest worden en opnieuw gepatineerd. ln overleg met de kunstenaar, de Collectie Hunting en Maureen Paley gebeurde dit door Art Casting in België. Deze schade, die inclusief vervoer 196, bleek niet verzekerd. In totaalwas Fundament een bedrag van 365 aan schadevergoeding kwijt Publicatie Raw Stardust Bij het opstellen van de begroting werd ook een catalogus van Lustwarande '11 - Raw begroot. Uiteindelijk bleek er ontoereikend budget voor een dergelijke publicatie. Fundament besloot om die reden om alle betrokken galeries te benaderen voor medefinanciering, zowel de galeries die kunstenaars in Lustwarande 'í í vertegenwoordigen, als de galeries die deelnemende kunstenaars aan SÍardusf (29) vertegenwoordigen. Medio september hadden de volgende galeries een donatie toegezegd en kon de publicatie uitgegeven worden als gepland: Casa Triángulo (Sáo Paulo), Deweer Gallery (Otegem), Hauser & Wirth (ZUrich), Xavier Hufkens (Brussels), David Kordansky Gallery (Los Angeles), Yvon Lambert (Parijs), Metis_NL (Amsterdam), Victoria Miro Gallery (Londen), Maureen Paley (Londen), Galerie Eva Presenhuber (ZUrich), Salon '94 (New York) en Sonnabend Gallery (New York). Raw Stardust - Excursions in Contemporary Sculpture // bevat full colour documentatie van zowel de expositie SÍardusÍ (De Oude Warande, 29) als van Lustwarande ' 11 - Raw. Alle kunstwerken zijn in situ gefotografeerd. De catalogus is een vervolg op Wanderlust - Excursions in Contemporary Sculpture (28), met essays en documentatie van de eerste drie edities van Lustwarande. Speciaal voor Raw SÍardusÍ schreef kunsthistoricus Jan van Adrichem een essay, waarin hij de werken in SÍardusf en Lustwarande'11- Raw rn een ruimere kunsthistorische context plaatst. Raw Stardust - Excursions in Contemporary Sculpture lltelt 1 16 pagina's. Teksten zijn in het Nederlands en Engels. De publicatie is gebonden en heeft een hardcover. De publicatie verschijnt in april 212 is nu al te bestellen via de website van Fundament Publiciteitsbeleid Website: Lustwarande '11 werd uitgebreid aangekondigd op de nieuwe website van Fundament ( voor de gelegenheid uitgebreid met het adres met informatie over het concept, beeldinformatie over de deelnemende kunstenaars en de benodigde bezoekersinformatie (openingstijden, bereikbaarheid). Na sluiting van de expositie werd er begonnen Lustwarande '11 op de website te archiveren. Deze archivering was einde november 211 gereed. Elektronische nieuwsbrieven en social media: Lustwarande '11 werd aangekondigd in nieuwsbrieven en op Facebook. Persmailing: Fundament verzond ca. 2.5 aankondigingen en persberichten (NLiE) naar buitenlandse/landelijke/regionale dagbladen, vak media op het gebied van beeldende kunst en architectuur, huis-aan-huis bladen, radio, tv., lifestyle magazines en toeristische media.

7 7 Direct mailing: Fundament verstuurde via direct mailing 2.5 uitnodigingen. Dit bestand werd aangevuld met een direct mailing van 1.5 stuks van relaties van de deelnemend kunstenaars. ln totaal werden er 4. uitnodigingen verstuurd in binnen- en buitenland. ing: er werd een ing verzonden naar het (inter)nationale elektronische bestand van Fundament: 4.. Affiche en flyer: Fundament beschikt over een (inter-)nationaal affiche- en flyerbestand van 6 adressen. Dit betreft beeldende kunstinstellingen. Daarnaast wordt in samenwerking met de Provinciale Bibliotheek Centrale eenzelfde mailing verspreid over alle bibliotheken en Uitpunten in Brabant (27 stuks). ln totaal werden er 9 affiches verstuurd of anderszins verspreid. Flyers (zowel een Nederlandse als een Engelse versie: 1 1.) werden verstuurd naar alle belangrijke beeldende kunstinstellingen en kunstuitlenen in Nederland, naar alle bibliotheken en WV's in Noord-Brabant en naar alle belangrijke musea in België, Duitsland, Engeland, Frankrijk en Zwitserland en verspreid in de regio. ln totaal werden er 11. flyers verspreid. Persberichten Persberichten werden verstuurd naar de landelijke dag- en weekbladen, Europese dagbladen, (vak)tijdschriften in Nederland, België, Groot-Brittannië, Frankrijk, Duitsland, Zwitserland, ltalië en de V.S., radio en TV in Nederland en België en de regionale dag- en weekbladen in Nederland. Daarnaast werden er persberichten verstuurd naar lifestyle- en toeristische magazines in Nederland en België. Tevens werden er elektronische persberichten verstuurd naar 55 adressen in Nederland en België en naar 35 in het buiteland. VPRO-bijlage Fundament werd door de redactie van de VPRO benaderd voor het vervaardigen van een speciale bijlage in het kader van Lustwarande'íí. Fundament besloot op deze uitnodiging in te gaan in plaats van te kiezen voor een West-Europese publiciteitscampagne in vaktijdschriften. De bijlage telde 16 pagina's en kende een oplage van 4. en 562. lezers. Gezien de kosten en het grote publieksbereik van deze bijlage werd besloten om af te zien van de gebruikelijke advertentiecampagne in de vakbladen. Geadverteerd werd er enkel in Metropolis M. Banieren Lustwarande'11 werd gedurende 14 weken aangekondigd op 1 banieren bijde centrale ingang van De Oude Warande. Persconferentie Op 24 juni werd er een persconferentie belegd. Rondleidingen Voor rondleidingen beschikte Fundament over een team van drie studenten Kunstgeschiedenis. leder namen zij groepen tussen de 1 en 2 leden voor hun rekening. Gids Ter publieksinformatie werd er een gids uitgegeven met plattegrond en uitgebreide achtergrondinformatie over het concept, de deelnemende kunstenaars en de nieuwe in situwerken en bruiklenen. Deze werd aangeboden voor het bedrag van 1, de enige compensatiemogelijkheid voor het feit dat het niet is toegestaan entree te heffen op een publieke locatie. Ook bestond de mogelijkheid om de gids te kopen met een aanvullende donatie van 2,5. Ongeveer een vierde van de kopers gaven deze donatie.

8 8 Educatie: - direct mailing (ca. 15 ckv-coërdinatoren/vakdocenten van het voortgezet onderwijs); - ing (ca. 1 ckv-coórdinatoren/vakdocenten van het voortgezet ondenuijs); - persberichten naar relevante tijdschriften en instanties op het gebied van kunsteducatie; Vrije publiciteit Lustwarande 'í í genoot bijzonder veel vrije publiciteit en al in een vrij vroeg stadium. ln totaal vertolkte deze vrije publiciteit een mediawaarde van Deze waarde werd berekend door mediabedrijf Euroclip. De belangrijkste aankondigingen en recensies zijn als brllage toegevoegd. Een selectie citaten uit recensies: De liefhebber van beeldhouwkunst zal naar Tilburg moeten. Een indrukwekkende lijst met namen, waardoor je eigenlijk van tevoren al weet, dat je Lustwarande '11 gewoon moet zien. Kunstbeeld, nr Q11 Lustwarande rs a/s beeldenpark bijzonder omdat de kunst een duidelijk theoretisch kader, een museale opzet krijgt.....terwijl elke editie weer bijdraagt aan een analyse van de ontwikkelingen in de beeldhouwkunst, is er ook de dialoog met edities uit het verleden. Kunstbeeld, nr Fundament weet síeeds beeldhouwers met een flinke internationale reputatie naar Tilburg te halen om, doorgaans, nieuw werk te maken. Daarnaast is er ook altijd ruimte voor jonge kunstenaars. Lustwarande is daarmee dan ook een vaste waarde geworden naast grote buitententoonstellingen a/s Sonsbeek in Arnhem en beeldenparken als het Króller-Miiller Museum in Otterlo en Middelheim in Antwerpen Museumtijdschrift, juni 21 1 Een mysterieuze ontdekkingsrers.....fraai. Brabants Dagblad, 24 juni 211 De vierde editie van Lustwarande zou je als een reeks essays kunnen beschouwen, die richting probeert te geven in de veelsoortigheid van de eigentijdse kunst... Een helder overzicht van de actualiteit in de beeldhouwkunst. FD.Persoonlijk, 2 juli 2Q11 Lustwarande laat zien dat de kunst van vandaag sputtert en hakkelt. Knack, 1 juli 211 Artistiek leíder Chris Driessen slaagt er sfeeds in om een aansprekende collectie kunstenaars naar het bos fe lokken. Een update in de buitensculptuur, tijdens een lange wandeling vol verrassingen...van sommige kunstenaars ben je blij hier eens werk te zien. Volkskrant, 15 juli 21 1 Klinkende namen uit de nationale en internationale kunst. Dat op zichzelf is al een prestatie. NRC Next, 3 augustus NRC Handelsblad, 18 augustus 211 Dat het mag wringen Íussen park en kunst is één van de krachten van Lustwarande...Autonomie onder isolement, maatschappelijk, politiek en economisch engagement zonder instrumentalisatie. Dat lijkt het antwoord. ïubelight, september - oktober 211 Spraakmakend...betoverende schoonheid.onverbloemd en spectaculair. Brabant Cultureel, september 211

9 I TV-opnamen Op 19 september maakte de AVRO tv-opnamen ten behoeve van het nieuwe kunstprogramma voor kinderen Art XS. Onder leiding van Hans den Hartog Jager werden kinderen gevraagd wat de werken van Lara Favaretto, Thomas Houseago en Anselm Reyle volgens hen betekenden. Deze opnamen werden verdeeld over drie afleveringen in totaal zes maal uitgezonden tussen 8 oktober en 1 december. í.7. Publieksbereik Lustwarande '11 was wat publieksbereik betreft een groot succes. Ondanks de uitzonderlijk slechte zomer trok de expositie rond de 95. bezoekers. Helaas betrof dit aantal niet allemaal betalende bezoekers. ln het kopen van de genoemde shortguide à 1 I 12,5 toonden de bezoekers zich ware Nederlanders. Groepen variërend van 4 tot 2 bezoekers kochten met gemak één gids. Beheerders constateerden ook dat gekochte gidsen circuleerden en/of gekopieerd werden. Daarnaast waren er opvallend veel bezoekers die helemaal geen gids nodig dachten te hebben en de expositie dwalend bezochten. ln totaal werden er 4 brochures weggegeven tijdens de opening en aan relaties, subsidiënten en sponsors en werden er ca. 2.2 op locatie verkocht. Aan de hand van nauwkeurige tellingen van aanwezige bezoekers door het beheerdersteam en met behulp van een hiervan afgeleide extrapolatie, kon uiteindelijk vastgesteld worden dat het bezoekersaantal ca. 95. betrof. Opmerkelijk was de brede en gevarieerde samenstelling van het publiek. Van jong tot oud en van leek tot kunstkenner bezocht de tentoonstelling. Een aanzienlijk aantal mensen bezocht de expositie meerdere malen. Bezoekers kwamen niet alleen uit Nederland en België maar ook uit Duitsland, Engeland, Frankrijk, ltalië, de V.S. en Zwitserland. Ook werd de expositie druk bezocht door studenten uit het kunstvakondenvijs uit Nederland en België. í.8. Kunsteducatie ln het kader van Lustwarande '11 - Raw is een kunsteducatief product ontwikkeld voor leerlingen van het middelbaar onderuvijs: Rauw. Voor Rauw staat de kunstenaar en de verschillende facetten van het kunstenaarschap centraal. Startend vanuit de belevingswereld van de leeftijdscategorie jaar worden de leerlingen via de thematiek van Lustwarande '11 - Raw individueel en/of groepsgewijs, brainstormend en discussiërend geïnspireerd tot het maken van eigen werk dat aansluit bij deze thematiek. Vragen die aan bod komen zijn: - Wat betekent rauw volgens de leerling? - Wat betekent rauw volgens de kunstenaars uit Lusfwa rande '11? - Wat is autonome kunst en wat houdt autonomie voor de kunstenaar in? - Waar vinden kunstenaars uit LusÍwarande "11 hun inspiratie en wie waren hun voorgangers? - Hoe gaan leerlingen zelf een werk maken dat bij de leefwereld van een kunstenaar in het algemeen en bij de thematiek van Lustwarande 'í í aansluit? Het product is op drie niveaus ontwikkeld: onderbouw beeldend, bovenbouw CKV en bovenbouw beeldend. Op deze manier kunnen docenten met de hele leeftijdscategorie jaar aan de slag. Voor ieder niveau is er een docentenhandleiding geschreven. Aangezien veel scholen kampen met een krimpend budget voor kunst educatieve activiteiten werd er besloten om Rauw gratis en daarom volledig digitaal aan te bieden. Sinds 29 augustus jl. is Rauw, na registratie, te downloaden op de site van Fundament. Rauw is ook onafhankelijk van Lustwarande'11\e gebruiken. Bij het schrijven van dit document hadden 1 docenten uit heel Nederland en België het product gedownload. ledere docent heeft ongeveer 6 leerlingen onder zijnlhaar hoede. Er kan dus geconcludeerd worden dat de afname van Rauw buitengewoon hoog is: rond de 6. leerlingen.

10 1 2. Voorbereidingen 212: Spoorzone 2.1. Basisfinanciering Voor 212 beschikt Fundament nog over de voor de periode toegekende waarderingssubsidie van de gemeente Tilburg. Einde 211 liepen echter de toegekende meerjarensubsidies van de Mondriaan Stichting en de Provincie Noord-Brabant af. Gezien het feit dat het Mondriaan Fonds, de fusie van de Mondriaan Stichting en het Fonds BKV, vanaf 213 nieuw beleid zal gaan uitvoeren, kon er bij de Mondriaan Stichting slechts voor het jaar 212 een subsidieverzoek ingediend worden, hetgeen einde augustus 211 gebeurde. Medio november 211 ontving Fundament de beschikking dat het verzoek gehonoreerd werd, zij het met minder middelen dan aangevraagd. Bij de Provincie Noord-Brabant was er einde 211 nog geen geld beschikbaar gesteld voor de sector beeldende kunst voor het jaar 212. Vooruitlopend op het besluit van Provinciale Staten diende Fundament einde 211 bij de provincie toch een aanvrage in voor het jaar De Spoorzone Tilburg staat aan de vooravond van de herontwikkeling van de Spoorzone, een groot binnenstedelijk gebied van 55 hectare, dat langgerekt door het centrum van Tilburg loopt. De Spoorzone is niet uniform ingericht maar kent drie deelgebieden: de NS Werkplaats, direct ten noorden van het Centraal Station, de westelijke flank, waarin zich het zogenaamde Hollandterrein en Haestrechtkwartier bevinden en het Van Gend & Loosterrein, ten westen van het Centraal Station. Met de herontwikkeling van de Spoozone beoogt Tilburg op eigen wijze kennis, cultuur, leisure, het nieuwe wonen-werken en duuzaamheid met elkaar te verbinden, waarbij de verschillende functies elkaar dienen te versterken. De Spoorzone biedt de kans om een historisch uniek stuk Tilburg te betrekken bij het centrum. Door herontwikkeling van de NS Werkplaats met zijn monumentale gebouwen komt een belangrijk deel van het Tilburgs cultureel erfgoed tot leven. De historische gebouwen, maar ook andere spoorelementen, zoals rails, seinen en luchtbruggen, voorzien het gebied van een kwalitatieve impuls en dynamiek. De Spoorzone wordt daarmee een boeiende combinatie van stedelijke vernieuwing met industrieel erfgoed in de hoofdrol Slow Burn - an index of possibilities Spoorzone, 1 september - 5 november 212 Slow Burn is het eerste culturele project van formaat in de Spoozone en vervult daarom een pioniersfunctie. De politieke en publieke verwachtingen van het project zijn hoog. Deze venvachtingen zijn begrijpelijk. Kunst in de openbare ruimte speelt een belangrijke rol in de enscenering van het publieke domein. Kunstwerken dienen niet alleen ter bezegeling van de herdefiniëring van een gebied, ze kunnen ook vooraankondigingen zijn van ingrijpende veranderingen. Volgens sommigen vertegenwoordigt kunst in de openbare ruimte daarbij officieel het algemene belang, volgens anderen, zoals Rosalyn Deutsche, Ernesto Laclau en Chantal Mouffe, dient deze kunst als verhulling van het particuliere belang van de privatisering die zich voltrekt. De vraag is of de betekenis en functie van kunst in de openbare ruimte, ook die bij nieuwe of nieuw te ontwikkelen gebieden, zich laten beteugelen en uitsluitend ingezet kunnen worden als promotiemiddel van een politieke strategie. Slow Burn zal op geen enkele wijze als ideologisch promotiemiddel of als schaamlap fungeren. De expositie zal daarentegen zowel een vehikel zijn voor hedendaagse ontwikkelingen in de kunst als ook srïe-responsiye, een reflectie op de karakteristieke kenmerken van de in ontwikkeling zijnde Spoozone.

11 11 Zou men de Spoorzone door middel van één woord of begrip willen karakteriseren dan is dat onomstotelijk tijd. Niet alleen herbergt de Spoorzone een historische kern, een verleden in de vorm van leegstaande gebouwen uit verschillende periodes, een belangrijk segment van de laat 19" en 2't" eeuwse industriële architectuur, maar is het gebied onmiskenbaar getekend door sporen die onmiddellijk het passeren in gedachten roepen. Niet alleen de werkplaatsen, ooit gebouwd voor treinonderhoud, maar ook elementen van de overgebleven infrastructuur, als rails, wissels, seinen en luchtbruggen, verwijzen rechtstreeks naar transport en reizen, noties die niet losgezien kunnen worden van een begrip als tijd. En het gehele ontwikkelingsbeleid is gericht op de toekomst. Tijd als thema in de beeldende kunst is niet nieuw maar heeft met de eeuwwisseling wel weer een hoge vlucht genomen binnen de euvres van een groot aantal kunstenaars. Of het nu gaat om reflecties op het passeren, het transformeren, de cyclus van leven en dood, een collectief of juist persoonlijk verleden, feitelijk of verzonnen, over vertraging of juist verdichting van de tijd, vooruitgang en toekomstvisies die al dan niet gestoeld zijn op technologische ontwikkelingen, met of zonder doemscenario, de nieuwe orde of wanorde, al deze bezinningen resulteren in fascinerende kunstwerken die een vooraanstaande rol spelen binnen het voortschrijdend inzicht in de veenbrand (s/ow burn), die tijd is. Voor de toekomst van de Spoorzone is een transformatie beoogd die ruimte creëert voor nieuwe functies, ontwikkeld vanuit hedendaagse behoeften en recent verworven inzichten op het gebied van architectuur, sociografie en duurzaamheid, tevens met behoud van het historische profiel. De Spoorzone wil ook in de toekomst een gebied zijn waar het begrip f4d vrijwel letterlijk en onophoudelijk beleefd en ervaren wordt. Tussen dat verleden en de toekomst is er momenteel slechts een vacuum, feitelijk een spookzone, waarin alle opties openstaan. Tijd speelt in een her te ontwikkelen gebied als de Spoorzone namelijk ook nog een andere rol. Zoals Michel de Certeau het stelt is het (her)definiëren van een bepaalde plek te beschouwen als een overwinning van ruimte over tijd. Een ruimte die onderdeel was van het onophoudelijke passeren van de geschiedenis en die veel gedaantes kon aannemen, wordt, eenmaal voorzien van een concreet bestemmingsplan, voor onbepaalde tijd, zo niet voorgoed, aan verandering onttrokken. Vanaf dat moment gelden er voortaan strikte codes en regels (Michel de Certeau, The Practice of Everyday Life, 1984). De herontwikkeling van de Spoozone verkeert nog in een planningsfase. De feitelijke ontwikkeling is ongewis (a s/ow burn) omdat ze gebukt gaat onder de gevolgen van de huidige economische crisis en politieke wirwar. Het actuele vaculrm biedt in principe volop mogelijkheden voor vormen van handelen, die de vermeende consensus en heersende ideologie ondermijnen en juist de dissensus als uitgangspunt nemen. De Certeau (ibid.) stelt dat de natuurlijke neiging van het individu en van kleine gemeenschappen juist het zich op eigen wijze toe-eigenen is of juist het omzeilen van ideologie, sociale structuren en codes en aldus te neigen naar een geordende wanorde, die hij aanduidt met het begrip entropie, een term die zijn oorsprong vindt in de thermodynamica en die veruvijst naar de fundamenteelste vorm van onvoorspelbare wanorde of ontsporing in een systeem. ln de beeldende kunst zijn de installaties van kunstenaars als bv. Paul McCarthy, Jason Rhoades, Christoph Buchel, Thomas Hirschhorn en Sarah Sze daar treffende voorbeelden van, als ook meer recent de herintroductie op grote schaal van de collage en de bricolage. Dergelijke werken kunnen niet enkel geïnterpreteerd worden als autonome werken die een bepaalde esthetiek aanhangen, noch als enkel kritische analyses of expliciete opposities. Het zijn tevens bewust geschapen expressies van amorfheid, associatie en chaos. Slow Burnwil zowel ruimte bieden aan een collectie werken die het begrip tijd opdiverse wijzen onderzoeken en tot uitdrukking brengen, als ook aan werken die het begrip entropie centraal stellen. De combinatie van deze twee thema's kan leiden tot inzichten in de

12 12 (on)mogelijkheden die een her te definiëren gebied als de Spoorzone in potentie in zich draagt: een index van mogelijkheden. Slow Burn zal overwegend in binnenruimtes plaats nemen (o.a. de industriële, monumentale locomotief-hal). Voor zovet mogelijk - talloze bouwwerkzaamheden zijn aangekondigd voor zal er ook gekeken worden naar de openbare ruimte van de Spoozone. Doordat ook binnenruimtes ingezet kunnen worden, wordt het palet van kunstvormen verbreed; de openbare ruimte laat nou eenmaal moeilijk alle denkbare kunstvormen toe. Tegelijkertijd worden deze binnenruimtes voor het eerst voor publiek ontsloten. Uitgenodigde kunstenaars Slow Burn Medio november 211 werden de volgende kunstenaars voor Slow Burn uitgenodigd. Einde december hadden een aantal van hen reeds deelname toegezegd (*). Darren Almond (UK) Phyllida Barlow (UK). Diego Bianchi (RA). Burkard BlUmlein (D) * John Bock (D) Adrian Ghenie (RO) Zilvinas Kempinas (LT) Robert Kusmirowski (PL) Thomas Léon (F). Jorge Macchi (RA) Christian Marclay (USA) Josiah McElheny (USA) Mike Nelson (UK). Paul Noble (UK) Saskia Olde Wolbers (NL) * Adrián Villar Rojas (RA) Tsang Kin-Wah (PRC) Passanten 212 Sinds 26 voert Fundament onder de titel Passanten een beleid voor individuele opdrachten voor tijdelijke interventies in de openbare ruimte van Tilburg. De opdrachtformulering voor Passanten is in de loop der jaren erg ruim gebleken: kunstenaars het gehele publieke domein van de stad Tilburg aanbieden vergt nogal veel, waardoor niet iedere kunstenaar er in slaagt, ondanks intensieve begeleidende discussies, om tot een bevredigend voorstel te komen voor een tijdelijke interventie. Een aantal uitgenodigde kunstenaars is om deze reden in het verleden voortijdig afgehaakt. Al in 21 werden kunstenaars, die waren uitgenodigd voor Passanten '1 - Pods, aangespoord om zich uitsluitend te concentreren op de binnenstad. Met de herontwikkeling van de Spoorzone liggen er uitgesproken kansen voor Fundament voor een concretere opdrachtformulering voor Passa nten. De Spoorzone, die infrastructureel gekarakteriseerd wordt door de vele sporen van treinverkeer- en onderhoud, is inhoudelijk direct verbonden met de notie van het passeren. Buiten deze inhoudelijke verbondenheid liggen er echter tevens kansen voor de kunst om te onderzoeken welke functie kunst kan of wil spelen in een nieuw te ontwikkelen stadskerngebied. Het Passanfen-programma voor 212 endaarna zal daarom uitsluitend focussen op de Spoorzone.

13 13 Passanten # 13: Sterling Ruby - DSM- V-TR/FEEDFACE#654321(29) Openbare ruimte Spoorzone, 1 mei 212 Gezien het feit dat de gemeente Tilburg begin 21 het officiële beleid voor kunst en openbare ruimte heeft bevroren, heeft Fundament besloten om onverminderd een krachtige impuls te geven aan de aanzet tot nieuw te formuleren stedelijk beleid. Een eerste impuls in 2Q12kan met minimale middelen en inzet gerealiseerd worden door middelvan DSM-IV-TR /FEEDFACE # (29) van de Amerikaanse kunstenaar Sterling Ruby. Dit monumentale werk, dat getoond werd in Lustwarande'1í, vraagt feitelijk om plaatsing in een stedelijke omgeving. Ruby was onmiddellijk geïnteresseerd om het werk na Lustwarande, met een 'natuurlijke omgeving', op te nemen in de binnenstedelijke dynamiek van de Spoorzone, waar het uit zal nodigen tot nieuwe lagen graffiti. Passanten # í4: Oscar Tuazon (USA) : uitgenodigd Passanten # 15: TarekZaki (ET) : uitgenodigd Openbare ruimte Spoorzone 3. Organisatie Op kende het bestuur van Fundament de volgende samenstelling: - Huub Hannen (voorzitter, galeriehouder Maastricht) - Martijn van Nieuwenhuyzen (lid, curator Stedelijk Museum Amsterdam) - Dré Storimans (lid, architect, Tilburg) - Wendy Voermans (penningmeester, beleidsmedewerker financiën, Dongen) - Kees Weeda (lid, voormalig secretaris Raad voor Cultuur, o.a. voorzitterwitte de With) Ton Horn (directeur adviesbureau, Goirle) treedt op als adviseur. ln de staf traden geen wijzigingen op: - Chris Driessen, artistiek leider - Heidi van Mierlo, zakelijk leider Het productionele team voor Lustwarande '11 - Raw stond onder leiding van Maarten Koreman en Olav Koreman, aangevuld met een vijftal assistenten. Het team voor publieksinformatie en beheer bestond uit tien personen. De muzikale programmering Lustwarande'11- Raw werd vezorgd door November Music, Den Bosch 4. Financiën Lustwarande '11 - Raw werd ruimhartig door de verschillende fondsen ondersteund. Financiering voor 212 e.v. zal zeker problematischer verlopen, gezien de bezuinigingen op landelijk niveau bij het Mondriaan Fonds en het feit dat de provincie Noord-Brabant einde 21 1 nog geen beleid met bijbehorende middelen geformuleerd heeft voor 212. Ook zal de druk op de reguliere fondsen toenemen. Begin 211 is de fiscus een boekenonderzoek gestart naar de omzetbelasting en loonbelasting voor het tijdvak periode Begin augustus 2Ql2werden de definitieve aanslag opgelegd. Voor de omzetbelasting

14 14 werd er voor deze periode een correctieverplichting opgelegd. Het adviesbureau Bobbe & Koks Advies BV werd in de arm genomen om een gefundeerd bezwaar te formuleren. 31 december 211 liep de zaak nog. Voor de loonbelasting werd er voor deze periode een correctieverplichting opgelegd. Ook hier werd bezwaar tegen aangetekend. De jaarrekening 211 met accountantsverklaring is toegevoegd.

15 STICHTING FUNDAMENT JAARREKE,NING 2OII

16 ffiaffisffimre*w!11 l.t.,,,ttii:, en Advi58UfS Stichting Funclarnent T.a.v. het bestuur Postbus 363 5OOO AJ TILBURG Accountanisverklaring Afgegeven ten behaeve van subsidiegevers in het àlgemëën en subsldiegevers van meerjarensubsidíes in het ^::-^^)^- Oydracht Wij hebben bijgevoegde subsidíedeclaratie van Stlchting Fundament te Tilburg inzake de jaarrekening over 211 geconlroleerd. De subsidiecjecïaratie is opgesteld onder veranlwoordelijkheid van het bestuur van de siichting. Het is onze veranlwoordelijkheid êen accountantsverklaring inzake de declaratie te verstrekken" Werkzaamheclen Wij hebben cnze controle verricht in overeenstemming met fijederlands recht en de eisen zoals gesleld in de ïoekenningsbrieven. Dienovereenkomstig dienen wij orrze controle zodanig te plannen Ên uit ie voeíen, dat een redelijke mate van zekerheid wordl verkregen dai tje subsidiedeciaratie geen a{wijkingen van materieel belang bevat. Ëen controle omvat oncier meer een onderzoek door middei van deeiwaarnemingen van relevante gegevens. Wij zijn van rnening dat de door ons verkregen controle-inïormatie voldoende en geschikt is als basis voor ons oordeei. Oardeel Naar on$ oordeel geeft de subsidiedeclaratie de kosten en opbrengsten over 21 1, in alle van maïerieel belang ztjnde aspecten, juist weer, in overeênstemming met zowel de prolecl-administraiie ais mel de eisen gesteld in de verstrekte subsidietoekenningen. De subsldiedeciaratie sluit aan met ean posiiieï exploiiatreresultaat van 3.$77. Averige aspecíen-b*perking in hef gebraik (en verspreidingskring) De subsirjiedeclaraïie van Sïichting Fundament en onzê verklaring daarbij eijn uitsluitend bedoeld voor het dagelijks bestuur van Sllchting Fundament ten behoeve van de verantwoording aan de subsidiegevers en kunnen derhalve niet voor andere doeleinden worden gebruikt. Í\dee6se,n, 27 maarí 2A12.,., t i I r I,*//, *{'"L'\ /-/t.'" ' -.- '' ; / Madsland Accàuntants un Adviseurs M.J.C. vcn Berg-h/ieij AA iir.r,,:,: :. ir,ir..:i...:rr,i.',ri,t..;. Pn;tb;:r4:-,6u-ft:ACltletrssert ]ïoa,:'3656r-:o9 1For,3" iníb@accrnaasiand.nl j wwwacrmaaslar:cj.nl I Rabolanir litgt3g)2 l(aner van l(cophandel 5z ir 3q 8r I BTW 85*i.o B.ct '\rj l:ar':e..r JeÁ,-e:,er,.: \lia IlC,4,l,/Jlt'v,at.le't.

17 STICHTING FTINDAMENT _ JAARREKENING 21 1 BALANS PER 31 DECEMBER 211 RESP. 31 DECEMBER 2O1O ACTIVA Mater i ël e v aste activ a : Paviljoen Grotto Financiële activa Waarborgsommen Lopende projecten: Vooruitbetaalde kosten Vorderingen: Nog te ontvangen subsidie Restitutie BTW Rekening courant Grotto Overige vorderingen Liquide middelen: Bankier Spaarrekening Kas PASSIVA Vermogen: Vermogen per 1 januari Exploitatieresultaat ' ( ) Kortlopende schalden: Bank Vooru itontvangen bedragen Vooruitontvan gen subsidies Schuld belastingen & sociale premies Schuid overige personele kosten Nog te betalen onkosten r t9l9n s77 3.+t I g3.gt

18 STICHTING FI.INDAMENT _ JAARREKENING 211 EXPLOITATIEREKENING 21 1 RESP. 2O1O OPBRENGSTEN Ontvangen subsidies Ontvangen j aarsubsidies Ontvangen/toe gerekende proj ectsubsidies Nog te ontvangen subsidie Fondsen projecten Buiten landse overheden Gegenereerde inkomsten Verkoop educatie en catalogus algemeen Inkomsten verkoop shortguide Donaties Overige ontvangsten Rentebaten t t r t96.4 5l s Buitengewone baten KOSTEN Kosten Instandhouding Kosten Lustwarande RadPods Kosten Educatie Kosten Oriëntatie t r t8 Rentelasten Overige kosten r s Nagekomen en buitengewone lasten 4.399

19 STICHTING FTINDAMENT - JAARREKENING 211 TOELICHTING WAARDERINGSGRONDSLAGEN EN RESULTAATBEPALING Algemeen Het resultaat is gebaseerd op de gerealiseerde inkomsten en kosten 211 respectievelijk 21. De posten op de balans zijn gewaardeerd op nominale waarde. Voorzover noodzakelijk heeft een afwaardering plaatsgevonden van de vorderingen. Lopende projecten Ten behoeve van een zuivere en inzichtelijke verantwoording aanhaar belanghebbenden, alsmede een zuivere bepaling van het exploitatieresultaat worden de ontvangsten en uitgaven ten behoeve van lopende projecten op de balans verantwoord. Verantwoording in de exploitatierekening geschiedt pas bij afronding van een project. De ontvangsten van een project bestaan enerzijds uit de bijdrage van de Gemeente Tilburg, Mondriaan Stichting en de Provincie Noord-Brabant ten behoeve van projecten en anderzijds de subsidies en fondswerving van derden alsmede eventuele andere bijdragen. Projectbijdragen worden pas verantwoord op moment van afdoende zekerheid over definitieve toekenning door de betreffende financier. Aanvragen tot f,rnanciering worden niet verantwoord. De uitgaven van een project bestaan uit de direct toerekenbare kosten alsmede een toerekenbaar gedeelte van de indirecte overheadkosten.

20 STICHTING FUNDAMENT _ JAARREKENING 211 GEDETAILLEERDE TOELICHTING OP DE BALANS Materiële vaste activa Het project Paviljoen-Grotto is in29 gerealiseerd. Het project kende tegenslag en was verliesgevend, de kosten van het project minus de ontvangen subsidie wordt in 29 geactiveerd om in 5 jaar te worden afgeschreven. Samenstelling ultimo 211 is als volgt: Niet begrootte kosten bouw Afschrijving 29 Afschrijving 21 Afschrijving i Á24 De afschrijving in 2ïl bedraagt Omdat de afschrijvingskosten "terugverdiend"moeten worden uit de positieve exploitatieresultaten binnen de stichting Grotto, wordt de afschrijvingslast doorberekend aan stichting Grotto. Financiële activa Samenstelling ultimo 211 is als volgt: Waarborgsom huur Vooruitbetaalde kosten De post vooruitbetaalde kosten gespecificeerd naar lopende projecten is als volgt opgebouwd ultimo 2Il: Overige kosten % Vorderingen Nog te ontvangen bedragen Subsidies 211 Mondriaan Stichting Provincie Noord Brabant n

21 STICHTING FUNDAMENT _ JAARREKENING 211 Rekeninq courant Grotto Het betreft hier in 211 voorgeschoten kosten voor Stichting Grotto. Stichting Grotto moet deze kosten integraal terugbetalen, dus zijn deze opgenomen in een rekening courantverhouding. Rekening courant Grotto í ,95 Overige vorderingen De post overige vorderingen is als volgt opgebouwd: Overig Vermogen Het verloop van het verínogen is als volgt: Vermogen per I januari Resultaat s64 (23.161) Schuld bank Abn amro Rabobank ;v t4t.9t4 t4l9l4 Vooruitontvanqen bedragen De post vooruitontvangen bedragen is als volgt opgebouwd ultimo 211 resp. 21 Overige bijdragen van derden Vooruitontvangen subsidie s 24. u. In 21 werd de post nog aan de debetzijde opgenomen op de oorspronkelijke balans.

22 STICHTING FUNDAMENT - JAARREKENING 211 Schuld belastingen en sociale premies Loonheffrng Omzetbelasting ï :.577 Niet uit de balans blijkende verplichtingen Er speelt momenteel een discussie met de Belastingdienst over de aftrekbaarheid van de omzetbelasting voor Stichting Fundament. Na een controle heeft de Belastingdienst een naheffingsaanslag omzetbelasting opgelegd.deze aanslag is niet opgenomen op de balans, omdat deze onder berwaar is. In de jaarrekening is er wel rekening mee gehouden dat Stichting Fundament nog maar beperkt btw mag terugvorderen. Schuld overige personele kosten Reservering loonkosten M77 Nog te betalen onkosten/overige schulden Rabobank Rente en kosten bank 21 ll2l Accountantskosten Nog te betalen loonadministratie Advieskosten Overige kosten Nog te betalen schade minus schadevergoeding Nog te betalen kosten catalogus Overige schulden / r3578

23 STICHTING FUNDAMENT _ JAARREKENING 211 GEDETAILLEERDE TOELICHTING OP DE KOSTEN GEDETAILLEERDE TOELICHTING OP DE KOSTEN INSTANDHOUDING Personele kosten Totale loonkosten Huisvestingskosten Huur en energiekosten Onderhoud Schoonmaakkosten Verzekeringen Bureaukosten Secretariaatskosten Bestuurskosten Abonnementen Accountant Advies t22 1. t4s t44.s7 Toelichting per s onele kosten Bij Stichting Fundament zijn 2 werknemers in dienst.

24 STICHTING FUNDAMENT _ JAARREKENING 211 GEDETAILLEERDE TOELICHTING OP DIVERSE PROJECTEN LUSTWARANDE RAW 211 KOSTEN Programmakosten Productie- * materiaalkosten Proj ectmedewerker algemeen Huisvestingskosten Inrichtingskosten Vergoeding inrichting Beheerskosten Transportkosten Reis- en verblijfkosten Vergunning Verzekering Representatie Totaal Publiciteitskosten Vormgeving + productie Publiciteitsmedewerker Fotografie Website Teksten Vertaling Publiciteitscampagne Handling en mailing Totaal Publicatie Teksten Vormgeving + productie Vertaling Fotografie Totaal Educatie Projectmedewerkers Vormgeving + productie Vertaling Fotografie Totaal r I I I L l7 I j.f s r L

25 STICHTING FTINDAMENT _ JAARREKENING 211 GEDETAILLEERDE TOELICHTING OP OVERIGE KOSTEN KOSTEN Rente en bankkosten Oriëntatie NAGEKOMEN EN BUITENGE\ilONE LASTEN KOSTEN Nagekomen kosten Notariskosten Nageheven loonheffing Nagekomen kosten 29 Overige buitengewone lasten l'433 r q Het betreft hier posten die niet zijn begrootin2}ll en welke betrekking hebben op het verleden. De realisatie heeft dus betrekking op 21 of eerder.

26 STICHTING FUNDAMENT _ JAARREKENING 211 GEDETAILLEERDE TOELICHTING OP DE OPBRENGSTEN DEKKING PER JAAR OPBRENGSTEN Meerjarensubsidies*) Mondriaan Stichting Gemeente Provincie Noord-Brabant Projectsubsídies*) Projectsubsidies Fondsen projecten Fondsen educatie Buitenlandse overheden projecten Kunstbalie Eigen inkomsten V erko op e duc atie f mat er iaall c atalo gi al g eme en Overige inkomsten Inkomsten verkoop shortguide lustwarande rawlpods Inkomsten verkoop publicatie lustwarande radpods Sponsors Donaties Buitengewoon n AtO T9.W s r r , s