provincie limburg Éa.

Transcriptie

1 drs. H.M. Kersten Lid Gedeputeerde Staten provincie limburg Éa. Het dagelijks bestuur van het Waterschap Peel en Maasvallei Postbus RJ VENLO r WA i NO INGľK. UN Ons kenmerk Faxnummer Bijlage(n) 2013/31560 (043) Uw kenmerk Telefoon (043) Maastricht 28 mei 2013 VERZONDEN 1 1 JUNI 2013 Onderwerp Herziening waterschapsbestel Geacht bestuur, De afgelopen maanden is onder leiding van de Stuurgroep herziening waterschapsbestel een evaluatie van de toekomstvastheid van het watreschapsbestel utgevoerd. Het evaluatierapport is uw waterschap bekend en hierover is in uw algemeen bestuur een standpunt ingenomen. Gedeputeerde Staten hebben op 28 mei 2013 besloten om op basis van het evaluatierapport, gezien de standpunten van de waterschappen en de ingekomen reacties, de formele procedure tot herziening van het waterschapsbestel in gang te zetten. De GS-nota met bijbehorende inspraaknota op basis waarvan dit besluit is genomen is ter informatie bijgevoegd. De overige bijlagen bij deze GS-nota zijn u bekend en daarom niet bijgevoegd. Bedoeld besluit betekent concreet dat Gedeputeerde Staten de in artikel 3 en 4 van de Waterschapswet voorgeschreven overleggen met de dagelijks besturen van de waterschappen zullen voeren en aansluitend het voorstel voor Provinciale Staten voor inspraak ter inzage zullen leggen, een en ander conform het door de Stuurgroep herziening waterschapsbestel vastgestelde plan van aanpak. Bezoekadres: Limburglaan 10 NL-6229GA Maastricht Postbus 5700 NL-6202 MA Maastricht postbus@prvlimburg.nl Tel * 31 (0) IBAN -nummer: Bereikbaar via: Fax * 31 (0) NL08RABO Lijn 1 (richting De Heeg) BIC-code: RABONL2U

2 provincie limburg Ik hoop u hiermede voldoende geïnformeerd te hebben. Voor eventuele vragen kunt u zich richten tot de heer H. ter Heegde, hi.ter.heeqdę@prvlimburq.nl, telefoon (043) GedeputeéřderStaten derşte van Limburg er L ş^tířetaris tans 2013/28301

3 Nota voor Gedeputeerde Staten provincie limburg afdeling Landelijk Gebied ; Stuknummer 2013/28304 Onderwerp herziening waterschapsbestel Behandeld Harry ter Heegde Datum 2Ĉ*nei2013 Bijlage(n) 5 Afschrift 0. Samenvatting Deze nota bevat op hoofdlijnen de volgende elementen:» de conclusies van de evaluatie van de toekomstvastheid van het huidige waterschapsbestel;» de standpunten die het Algemeen Bestuur (AB) van het Waterschap Roer en Overmaas (WRO) en het AB van het Waterschap Peel en Maasvallei (WPM) hebben ingenomen en een beoordeling daarvan;» de ingekomen reacties van stakeholders en een beoordeling daarvan;» een voorstel aan GS om de formele procedure tot fusie van de waterschappen te starten, leidende tot en voorstel aan PS in het voorjaar van Beoogd resultaat (output/outcome) Beoogd resultaat is een besluit van GS omtrent de start van de formele procedure tot fusie van de waterschappen in Limburg. 2. Toelichting Voorgeschiedenis Het dossier herziening waterschapsbestel kent kort samengevat de volgende voorgeschiedenis.» Coalitieakkoord : bevat het voornemen om de beide Limburgse waterschappen samen te voegen; «Najaar 2011: overleggen portefeuillehouder met dagelijks besturen waterschappen, leidende tot oprichting van de Stuurgroep waterschapsbestel en vaststelling van een plan van aanpak. Kern van het plan van aanpak is een evaluatie toekomstvastheid waterschapsbestel. Dit plan van aanpak is vastgesteld in de stuurgroep, behandeld in GS op 8 november 2011 en ter informatie aan de Statencommissie voor Economie, Bestuur en Duurzaamheid (SCEBD) gezonden.» Coalitieakkoord : bevat opmerking dat het fusieproces waterschappen wordt voortgezet.» De ondernemingsraden van WRO en WPM hebben op 13 februari 2012 een gezamenlijke brief verzonden waarin spoedige besluitvorming over 'vergaande samenwerking' en 'herstructurering van het waterbeheer 1 wordt bepleit.» De definitieve versie van het evaluatierapport (bijlage 1) is op 2 april 2013 vastgesteld in de stuurgroep. Het rapport is bij brief van 13 maart 2013 ter informatie aan de SCEBD gezonden.» Bij brief van 9 april 2013 is het evaluatierapport aan stakeholders verzonden waarbij hen de mogelijkheid tot reactie is geboden.» De SCEBD heeft op 12 april 2013 verzocht om een sonderend stuk over de herziening van het waterschapsbestel te agenderen voor de commissievergadering van 13 september Ook is gevraagd om informatie te verstrekken over de wettelijk voorgeschreven procedure tot herziening van het waterschapsbestel. 2013/28301

4 » De algemeen besturen waterschappen hebben op 23 en 24 april 2013 hun standpunt bepaald (zie hierna onder Standpunten algemeen besturen waterschappen) Het proces is begeleid door dhr. G. Kok, voormalig voorzitter van het waterschap Rivierenland. De evaluatie is uitgevoerd door het adviesbureau Policy Research Corporation. Conclusies evaluatierapport Het evaluatierapport (blz. 33) bevat de volgende conclusies.» De huidige inrichting van het Limburgse waterschapsbestel {1+ variant) stelt - voor de korte termijn - de waterschappen in staat om de kerntaken naar behoren te verrichten.» Echter, gelet op de eigenstandige organisatie van de waterzuiveringstaken in het WBL, zijn de overige delen van de beide waterschappen WPM en WRO in termen van budget en formatie beperkt van omvang.» Die beperkte omvang houdt risico in voor kwaliteit en continuïteit van specialistische functies, zowel wat betreft primaire als ondersteunende taken.» De 2* variant is niet bevorderlijk voor eenduidig, slagvaardig optreden, gegeven ook de ontwikkeling naar schaalvergroting ín de bestuurlijke context; de huidige bestuurlijke omvang is groot in relatie tot de bestuurlijke taakstelling. «Binnen het huidige bestel lopen de waterschappen - mede in relatie tot de vastgelegde ambitie richting 2015/ dan ook aan tegen hun grenzen, in bijzonder ten aanzien van robuustheid en bestuurlijke effectiviteit (slagvaardigheid). «Het alternatief voor 'niets doen' is het opzoeken van verdergaande samenwerking om zo de kwetsbaarheden van het huidige bestel af te bouwen en invulling te geven aan de nieuwe ambities.» Van de verschillende onderzochte vormen van verdergaande samenwerking biedt fusie de meeste meerwaarde op basis van vergelijking van de toekomstvastheid volgens de criteria: legitimiteit, robuustheid, professionaliteit, doelmatigheid, slagvaardigheid en representativiteit.» De meerwaarde van fusie lijkt niet zozeer te liggen in de mogelijkheden voor besparing van bestuurlijke en personele kosten (doelmatigheid); de meerwaarde lijkt vooral te liggen in de kansen die zo ontstaan voor het realiseren van vergaande ambities ten aanzien van robuustheid, professionaliteit en slagvaardigheid; de eenduidigheid van bestuur bij fusie kan onder meer de samenwerking met partners in de waterketen ten goede komen. Het evaluatierapport is, met vermelde conclusies, zoals hierboven vermeld vastgesteld door de Stuurgroep waterschapsbestel, waarin ook vertegenwoordigers van de waterschappen zitting hadden. 2013/

5 Standpunten algemeen besturen waterschappen Het AB van WRO heeft zich op 23 april 2013 in meerderheid uitgesproken tegen fusie. De argumenten daarvoor zijn vermeld in een motie (bijlage 2) en houden het volgende in. a. De toegevoegde waarde van fusie is te gering in vergelijking met de risico's daarvan. b. De nadelen van fusie voor de verbondenheid met de belastingbetaler, de legitimiteit van het bestuur, representativiteit en gebiedsgeoriënteerdheid worden niet gecompenseerd door de mogelijke voordelen van fusie. c. Het robuuster en meer toekomstvast maken van het waterschapsbestel is mogelijk met een beperkte uitbreiding van de personeelsformatie en dus met minder ingrijpende maatregelen dan fusie. d. Na fusie stijgt de belastingdruk in het beheergebied van WRO onevenredig. e. De waterschappen zijn op dit moment reeds kostenefficiënt. Verdere efficiencyvoordelen kunnen bereikt worden door de samenwerking met WPM te intensiveren. Dit standpunt is tot stand gekomen (mede) op basis van een voorstel van het dagelijks bestuur, waarin voor- en nadelen van fusie zijn vermeld (bijlage 3). Het AB van WPM heeft op 24 april 2013 het standpunt ingenomen dat fusie niet noodzakelijk is (bijlage 4). De daarvoor gehanteerde argumenten zijn kort samengevat de volgende. f. De conclusie uit het evaluatierapport dat fusie dienstig is ter versterking van de robuustheid, professionaliteit en slagvaardigheid van de waterschappen wordt niet gedeeld. Bedoelde versterking wordt door het AB ook mogelijk geacht met minder ingrijpende maatregelen (uitbreiding personeelsformatie), die een beperkte lastenstijging tot gevolg zullen hebben. g. De uitkomst van de ontwikkelingen op (internationale schaal rond de waterschappen (opheffen of opschalen waterschappen, stroomgebiedbenadering) is nog onzeker. Gelet hierop is wijziging van het waterschapsbestel op dit moment niet raadzaam. Beoordeling standpunten waterschappen De hierboven vermelde argumenten van de waterschappen kunnen als volgt beoordeeld worden. WRO Ad 1. toegevoegde waarde van fusie te gering in vergelijking met de risico's Zoals hiervoor vermeld wordt in het evaluatierapport geconcludeerd dat de meerwaarde van fusie vooral ligt in de kansen die zo ontstaan voor het realiseren van vergaande ambities ten aanzien van robuustheid, professionaliteit en slagvaardigheid. Verder kan de eenduidigheid van bestuur bij fusie kan onder meer de samenwerking met partners in de waterketen ten goede komen. Omtrent de mogelijkheden voor doelmatigheidswinst wordt in het evaluatierapport het volgende vermeld. «Een uitgebreide evaluatie van doelmatigheid van de werking van de huidige waterschappen vraagt om een apart onderzoek van de werkprocessen van beide waterschappen en valt buiten de scope van de evaluatie (blz. 20). Om deze reden is kan de omvang van doelmatigheidswinst bij fusie enkel bij benadering worden aangegeven. 2013/

6 «De huidige waterschappen lijken reeds behoorlijk 'lean-and-mean' te zijn georganiseerd. Grote besparingen kunnen daarom niet verwacht worden. Wel wordt bij fusie een besparing van enkele miljoenen euro's per jaar mogelijk geacht (blz. 31) op de volgende posten: o een besparing van C 1 miljoen per jaar op personeel- en bestuurskosten; o het voorkomen van meeruitgaven ad C 1 miljoen per jaar, die zonder fusie nodig zouden zijn om extra personeel aan te trekken om kwetsbaarheden in de organisatie op te vangen; o het voorkomen van meeruitgaven door het samen delen van infrastructuur en vastgoed. Een fusie kan, naast de structurele doelmatigheidswinst, ook incidenteel frictiekosten opleveren. Deze frictiekosten zijn in het evaluatierapport (zie blz. 24) niet becijferd. Immers de hoogte van de frictiekosten wordt volledig bepaald door de wijze waarop de nieuwe waterschapsorganisatie -door de waterschappen zelf- wordt ingericht (zie ook blz. 7 voorstel van het dagelijks bestuur van WRO, bijlage 3). Op deze inrichting bestaat op dit moment geen zicht. Omdat in het evaluatierapport geen grote bezuinigingen mogelijk worden geacht op de personeelskosten van de waterschappen (besparing van C 1 miljoen per jaar op personeel- en bestuurskosten, rest is het voorkomen van meeruitgaven) kan verwacht worden dat de personele frictiekosten beperkt zullen zijn. Met de risico's van fusie lijkt te worden gedpeld op de door WRO aanwezig geachte nadelen voor verbondenheid, legitimiteit, representativiteit en gebiedsgeoriënteerdheid en de stijging van de lastendruk. Dit wordt hierna, onder ad 2 en ad 4, behandeld. Het oordeel of meerwaarde van fusie groot genoeg is vraagt een afweging van alle argumenten, vermeld in het evaluatierapport en ingebracht door de waterschappen en de stakeholders. Deze afweging vindt hierna, onder het kopje standpuntbepaling in GS, plaats. Ad 2. verbondenheid, legitimiteit, representativiteit en gebiedsgeoriënteerdheid De termen verbondenheid, legitimiteit, representativiteit en gebiedsgeoriënteerdheid worden in de stukken van WRO niet helder gedefinieerd. De termen legitimiteit en representativiteit worden gebruikt in relatie tot de afstand tussen kiezer en gekozene (zie blz. 2 voorstel van het dagelijks bestuur van WRO), dus in een wat engere zin dan in het evaluatierapport, zoals hieronder zal worden toegelicht. Onderstaand wordt aangenomen dat de term verbondenheid eveneens ziet op de afstand tussen kiezer en gekozene en dus onderdeel is van de in het evaluatierapport opgenomen beoordeling van legitimiteit en representativiteit. Verder wordt aangenomen dat met de term gebiedsgeoriënteerdheid wordt gedoeld op aandacht voor de regionale verschillen en daarmee onderdeel uitmaakt van de in het evaluatierapport opgenomen beoordeling van representativiteit. Legitimiteit wordt in het evaluatierapport omschreven als de mate waarin er bestuurlijk en maatschappelijk draagvlak is voor de organisatorische inrichting van het waterschapsbestel. Het evaluatierapport (blz ) bevat op dit punt de volgende overwegingen:» Fusie geeft het meest invulling aan de trend van opschaling in het waterbeheer en binnen de overheid (Bestuursakkoord Water, Regeerakkoord WD en PvdA 2012). «Fusie zal resulteren in één beleid ten aanzien van de uitvoering watertaken en gelijke belastingtarieven in heel Limburg. «Fusie leidt mogelijk tot tariefverschuivingen (zie nader onder ad 4) waarbij tariefverhoging naar de achterban moeilijker uitlegbaar zal zijn als tariefdaling. «De legitimiteit kan vanuit de drie bovenstaande invalshoeken verschillend gewogen worden. 2013/

7 Representativiteit wordt in het evaluatierapport opgevat als de mate waarin aandacht is voor de regionale verschillen en de verschillende belanghebbenden die de waterschappen bedienen in hun taakuitvoering. In het evaluatierapport (blz. 30) wordt geconcludeerd borging van representativiteit bij alle vormen van verdergaande samenwerking goed mogelijk is. Dit is een terechte conclusie. Immers ook de bestaande waterschappen blijken in staat om adequaat om te gaan met de binnen hun beheergebieden bestaande verschillen in de fysieke kenmerken van het gebied en met de verschillende belanghebbenden. Er is geen reden om aan te nemen dat een groter waterschap niet in staat is om representativiteit te borgen. Een waterschap zal, net als andere overheidsorganen, adequaat moeten kunnen 'schakelen tussen schalen': het waterschap zal enerzijds moeten kunnen acteren op de grote schaal (bijv. op het niveau van stroomgebieden) en anderzijds op de regionale schaal (bij de uitvoering van maatregelen in de regio of bij samenwerking met gemeenten). Dat ook grotere waterschappen hiertoe in staat zijn blijkt al uit de historie (zie hierna: in 1990 waren er 129 waterschappen;en in 2013 zijn dat er nog 25). Ad 3. beperkte uitbreiding van de personeelsformatie In het evaluatierapport (blz. 18) wordt aangegeven dat de huidige waterschappen in hun personeelsformatie kwetsbaar zijn en dat het oplossen van de belangrijkste kwetsbaarheden een extra inzet van gemiddeld 6 fte voor beide waterschappen vergt. Inzet van 6 fte zal ca. C 1 miljoen per jaar vergen (zie hiervoor onder ad 1). Dit zal inderdaad met een relatief beperkte stijging van de waterschapsheffing op te vangen zijn. Anderzijds kunnen deze meerkosten bij fusie vermeden worden. Bovendien biedt een uitbreiding van de personeelformatie geen oplossing voor de andere geconstateerde zwakten van het huidige waterschapsbestel, met name op het vlak van slagvaardigheid, doelmatigheid en professionaliteit. 2013/

8 Ad 4. stijging belastingdruk Er zijn signalen dat de gevolgen van een fusie voor de waterschapsheffing een zwaarwegend argument zijn voor het AB van WRO. Om deze reden wordt in het navolgende hieraan bijzondere aandacht besteed. Het evaluatierapport (blz ) geeft het volgende indicatieve beeld van de effecten van een fusie op de waterschapstarieven. aanslag meerpersoonshuishouden met huurwoning WPM aanslag meerpersoonshuishouden met huurwoning WRO aanslag meerpersoonshuishouden met gemiddelde koopwoning WPM. aanslag meerpersoonshuishouden met gemiddelde koopwoning WRO aanslag gemiddeld agrarisch bedrijf WPM aanslag gemiddeld agrarisch bedrijf WRO werkelijke situatie 2013 indicatieve situatie bij fusie 2013 verschil «192,59 «187,20 -/-«5,39 (2,8 0 7o) «184,87 «187,20 + C 2.33(1,3 0 Zo) «265,84 «245,70 -/-«20,14 (7,6 c Zo) «235,12 «245,70 + C 10,58 (4,5 0 Zo) «1.130,80 «1.046,52 -/-«84,28 (7,5 0 Zo) «866,69 «1.046,52 + É 179,83 (20 0 Zo) Over deze cijfers kan het volgende worden opgemerkt.» De huidige geldende tarieven bij WRO zijn over de hele linie lager dan bij WPM. WRO heeft meer inwoners en kan de kosten dus meer spreiden. WPM heeft minder inwoners maar toch een flink groot beheergebied met navenante kosten (verdrogingsbestrijding, beekherstel, hoogwaterbescherming).» Bij fusie zullen eenheidstarieven voor de hele provincie ontstaan. Uitgaande van de fictieve situatie dat beide waterschappen in 2013 een gezamenlijke begroting zouden hebben (zie hieromtrent hieronder nader) heeft dat tot gevolg dat de tarieven WRO stijgen en de tarieven WPM dalen, als aangegeven in bovenstaande tabel.» De tariefstijgingen zijn voor ingezetenen (meerpersoonshuishouden met huurwoning) bij WRO minimaal («2.33; 1,30/0). Voor ingezetenen die tevens een eigen woning hebben (categorie gebouwd, in tabel: meerpersoonshuishouden met gemiddelde koopwoning) is de stijging bij WRO groter (6 10,58; 4,50/0). Het huidige tarief gebouwd is bij WPM 0, Zo (percentage WOZ-waarde) en bij WRO 0,02010/0. In een gezamenlijke begrotng wordt dit uitgemiddeld tot 0, Zo «De tariefstijgingen bij WRO zijn voor agrarisch bedrijven fors («179,83; 20 0 Zo). Voor het ene deel komt dit door egalisering van het tarief gebouwd (zie vorigeaandachtspunt; een agrarisch bedrijf heeft immers ook bedrijfsopstallen) en voor het andere deel door het uitmiddelen van de huidige geldende tarieven ongebouwd (WPM «33,45 per ha, WRO «24,68 per ha).» De verschillende tarieven per categorie worden veroorzaakt door het feit dat de waterschappen in het verleden verschillende keuzes hebben gemaakt bij de verdeling van de kosten over de diverse categorieën belastingplichtigen. 2013/

9 Bij voormelde cijfers zijn de volgende belangrijke kanttekeningen te maken. «Zoals gezegd zijn bovenstaande cijfers opgesteld uitgaande van de fictieve situatie dat beide waterschappen in 2013 een gezamenlijke begroting zouden hebben (zie blz. 52 van het evaluatierapport). Daarmee worden de verschillende bestuurlijke keuzes over de tariefstructuur die de waterschappen in het verleden hebben gemaakt simpelweg cijfermatig uitgemiddeld, met de beschreven verschuivingen als gevolg. Na fusie zal het nieuwe waterschapsbestuur bestuurlijke keuzes moeten maken over de tariefstructuur (in de zgn. kostentoedelingsverordening); dat is wat anders dan simpelweg uitmiddelen. Bij het opstellen van een nieuwe tariefstructuur kunnen 'scherpe randjes' van tariefwijzigingen weggenornen worden; verwachting is wel dat, bij gelijkblijvende ambitie, het effect ontstaat van iets stijgende lasten voor zuid en dalende voor noord.» Het thans bestaande verschil in tarieven wordt mede veroorzaakt door verschillen in de begrotingsstructuur van beide waterschappen. WRO zet egalisatiereserves in om de tarieven te dempen terwijl WPM de structurele kosten volledig afdekt door belastingopbrengsten (zie blz. 52 van het evaluatierapport).» De efficiencywinst die fusie kan opleveren (enkele milijoenen euro's per jaar, zie hierboven onder ad 1) is in voormelde cijfers niet meegenomen. Deze efficiencywinst zal zeker een positief effect hebben op de tariefontwikkeling. Ook de doelmatigheidswinst die een verbeterde samenwerking in de waterketen (zie blz. 33 evaluatierapport: de eenduidigheid van bestuur bij fusie kan onder meer de samenwerking met partners in de waterketen ten goede komen) kan opleveren is de tariefontwikkeling ten gunste komen. Ad 5. intensivering samenwerking In het evaluatierapport (blz ) is de doelmatigheidswinst van verschillende samenwerkingsvormen beoordeeld. Dit levert de volgende conclusies op. «Verdere organische samenwerking zal binnen het huidige bestel naar verwachting niet leiden tot fundamentele doelmatigheidswinsten (verschillen in aansturing en werkwijzen tussen WPM en WRO, focus op eigen organisatie en samenwerking geen prioriteit).» Een shared service-organisatie biedt doelmatigheidswinst in de ondersteunende, maar niet in de primaire processen. «Het SETA-model ('samen en toch apart': volledige ambtelijke integratie) biedt doelmatigheidswinst in de ondersteunende en primaire processen maar heeft wel de kosten van twee afzonderlijke besturen die de gedeelde diensten (strak) moeten aansturen.» Fusie biedt de mogelijkheid tot verdergaande optimalisatie in de bedrijfsvoering door afstemming van processen en aansturing vanuit één bestuur en één directie. Fusie kan organisatiebreed synergiewinsten opleveren: in het bestuur en management (directie en afdelingshoofden), in de ondersteunende processen en in de primaire processen. Gelet op het voorgaande is het niet aannemelijk dat intensivering van de samenwerking tussen WRO en WPM dezelfde doelmatigheidswinst kan opleveren als fusie. Bovendien geldt dat de meerwaarde van fusie niet ligt in doelmatigheidswinst maar in de kansen die zo ontstaan voor het realiseren van vergaande ambities ten aanzien van robuustheid, professionaliteit en slagvaardigheid. Verder kan de eenduidigheid van bestuur bij fusie kan onder meer de samenwerking met partners in de waterketen ten goede komen. WPM Ad 6. beperkte uitbreiding van de personeelsformatie Hetzelfde argument is door WRO gebruikţ. Zie hierboven onder ad /

10 Ad 7. onzekere ontwikkelingen Periodiek wordt in Haagse kringen het bestaansrecht van de waterschappen ter discussie gesteld. Het Regeerakkoord WD en PvdA 2012 voorziet op langere termijn (») samenvoeging van landsdelen met waterschappen. Of dit te zijner tijd ook geëffectueerd zal worden is op dit moment inderdaad nog onzeker. Wel zeker is de trend van schaalvergroting van overheidsinstanties. Zoals in het evaluatierapport (blz. 7) is beschreven:» waren er in 1970 nog ruim 1000 waterschappen, in en in 2013 zijn er 25 waterschappen; «wordt in het Bestuursakkoord Water (2011 )een verdere opschaling van de waterschappen voorzien; «is in het Regeerakkoord WD en PvdA 2012 opgenomen dat, voor de kortere termijnopschaling tot tien à twaalf waterschappen wordt bevorderd; voor de langere termijn (2025) wordt samenvoeging van de waterschap met de landsdelen voorzien;. «is door herindeling het aantal gemeenten in de afgelopen decennia sterk afgenomen terwijl het genoemde regeerakkoord streeft naar verdere schaalvergroting (gemeenten van meer dan inwoners). Een fusie van WRO en WPM past in deze -zekere- trend van schaalvergroting. Een -onzekereontwikkeling van samenvoeging van landsdelen en waterschappen wordt door een dergelijke fusie niet belemmerd. Een ontwikkeling op internationale schaal is de stroomgebiedbenadering: Europese richtlijnen zoals de Kaderrichtlijn Water en de Richtlijn Overstromingsrisico's verplichten tot afstemming op de schaal van de stroomgebieden van de grote rivieren. Dit is meestal een internationale schaal: zo omvat het stroomgebied van de Maas delen van Nederland, België, Duitsland en Frankrijk. Bedoelde richtlijnen verplichten, zoals gezegd, tot afstemming maar geven geen regels voor de organisatie van het waterbeheer in elke lidstaat. Deze richtlijnen zijn dus niet rechtstreeks bepalend voor fusie van de waterschappen in Limburg. Wel geldt het volgende. «De schaal van het stroomgebied van de Maas is vele malen groter dan van WRO en WPM.» WRO en WPM - en dus ook een gefuseerd waterschap in Limburg- liggen beide volledig binnen het stroomgebied van de Maas. Door fusie ontstaat dus geen waterschap dat in twee stroomgebieden ligt. «Fusie van WRO en WPM doet dus zeker geen afbreuk aan de stroomgebiedbenadering. Sterker nog: verwacht mag worden dat een gefuseerd waterschap slagvaardiger zal kunnen opereren op de schaal van het stroomgebied. Ingekomen reacties van stakeholders en beoordeling daarvan Van de hieronder genoemde organisaties is een inhoudelijke reactie op het evaluatierapport ontvangen: «de gemeenten binnen de regio Maas- en Mergelland (Maastricht, Simpelveld, Gulpen-Wittem, Vaals, Meerssen, Valkenburg en Eijsden-Maŗgraten);» de gemeente Roermond; «de gemeente Maasgouw;» de gemeente Sittard-Geleen;» het Waterschap Groot Salland en het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier; «het Hoogheemraadschap Schieland en de Krimpenerwaard;» de Vereniging Industriewater Limburg en de Kamer van Koophandel Limburg; «de LLTB. 2013/

11 Deze reacties worden beschreven en beoordeeld in bijgevoegde inspraaknota (bijlage 5). Vanwege de gedeeltelijke samenhang tussen de beantwoording van de reacties van de stakeholders en de bovenstaande beoordeling van de standpunten van de waterschappen is deze beoordeling ook opgenomen in de inspraaknota. Het grootste deel va de ingekomen reacties is positief-kritisch ten opzichte van fusie. Met name word aandacht gevraagd voor de gevolgen van fusie voor de waterschapsheffing en voor het borgen van de representativiteit. Gesteld kan worden dat alle ingekomen reacties adequaat beantwoord kunnen worden en geen aanleiding geven om af te zien van het in gang zetten van de formele procedure tot herziening van het waterschapsbestel. Verder zijn een aantal ontvangstbevestigingen ontvangen die verder geen vermelding behoeven. De stakeholders is de gelegenheid geboden om uiterlijk 10 mei 2013 een inspraakreactie in te dienen, het is, mede wegens de meivakantie, mogelijk dat nog een aantal inspraakreacties na-ijlen. Daarom wordt uw college voorgesteld:» bijgevoegde inspraaknota vast te stellen; «de portefeuillehouder te machtigen eventuele nagekomen inspraakreacties te beantwoorden in lijn met het vermeld in deze GS-nota en de bijgesloten inspraaknota en deze toe te voegen aan de inspraaknota;» de portefeuillehouder te machtigen de insprekers te berichten omtrent de ie beantwoording van hun reactie door toezending van de inspraaknota. Standpuntbepaling in GS Wettelijk is bepaald dat PS kunnen beslissen over fusie van waterschappen. Zij doen dit op voorstel van GS en nadat GS met de waterschappen twee keer overleg hebben gevoerd. In het eerste overleg worden de gronden voor fusie, die GS aanwezig achten, besproken. Deze procedure wordt hierna onder het kopje 'verdere procedure' nader beschreven. De vraag die nu aan uw college voorligt is of u gronden aanwezig acht voor fusie en daarom de voorbereiding van een PS-besluit daaromtrent wilt starten. Overwegingen hierbij zijn de volgende. «De hiervoor vermelde conclusies uit het evaluatierapport, vastgesteld door de Stuurgroep waterschapsbestel, zijn consistent Zoals hierboven onder 'Beoordeling standpunten waterschappen' aangegeven doen de door de waterschappen bij hun standpuntbepaling gehanteerde argumenten geen afbreuk aan deze conclusies.» Hoofdconclusie is dat fusie kansen biedt voor verbeteringen vooral op het vlak van robuustheid, professionaliteit, slagvaardigheid en, in beperktere mate, doelmatigheid van het waterschapsbestel. «De mogelijkheid bestaat dat fusie voor de belastingplichtigen in het beheergebied van WRO zal leiden tot een belastingverhoging. Voor de belastingplichtigen in het beheergebied van WPM kan er sprake zijn van een belastingdaling. Verwacht kan worden dat deze tariefverschuivingen, bij het vaststellen van de tariefstructuur door het bestuur van het nieuwe waterschap, beperkt kunnen worden gehouden. Provinċiebreed ontstaat één tarief, en dus solidariteit tussen alle belastingplichtigen in Limburg voor het waterbeheer in de provincie. 2013/

12 » Het grootste deel va de ingekomen reacties van stakeholders is positief-kritisch ten opzichte van fusie. Met name word aandacht gevraagd voor de gevolgen van fusie voor de waterschapsheffing en voor het borgen van de representativiteit. Gesteld kan worden dat alle ingekomen reacties adequaat beantwoord kunnen worden en geen aanleiding geven om af te zien van het in gang zetten van de formele procedure tot herziening van het waterschapsbestel. «Gezien de standpunten van de beide AB's is er bij de waterschapsbesturen onvoldoende draagvlak voor fusie. Opmerkelijk is wel dat, blijkens genoemde brief van de ondernemingsraden van de waterschappen, er bij het personeel wel draagvlak voor fusie is. Een eventuele fusie zal dan 'top-down' geschieden. Dit is redelijk uniek: fusies elders in Nederland komen in de regel op initiatief van de waterschappen zelf tot stand. In het verdere proces moet op weerstand van de waterschappen worden gerekend. «Bij een voorstel aan PS tot fusie van WRO en WPM zal een reglement voor het nieuwe waterschap worden gevoegd, waarbij o.a. de zetelverdeling in het AB wordt geregeld. Dit reglement zal de komende maanden na overleg met de waterschappen tot stand komen. De toekomstige zetelverdeling is nu nog niet exact te voorzien. Wel kan verwacht worden dat, op vergelijkbare wijze als bij de tarieven, een bepaalde uitmiddeling van de zetelverdeling binnen de huidige waterschappen zal ontstaan. Voorgesteld wordt om:» kennis te nemen van de evaluatienota; «op basis van de evaluatienota, gezien de standpunten van de waterschappen en de ingekomen reacties van de stakeholders, te besluiten om de formele procedure tot herziening van het waterschapsbestel in gang te zetten. Verdere procedure De formele procedure voor het opheffen en instellen van waterschappen is voorgeschreven in de Waterschapswet en omvat de volgende stappen.» PS kunnen beslissen over fusie van waterschappen (art. 2).» Indien naar het oordeel van GS gronden aanwezig zijn om het opheffen of instellen van een waterschap, treden zij voor de bepaling van hun standpunt in overleg met de dagelijks besturen van de desbetreffende waterschappen (art. 3).» Over het PS-voorstel wordt overleg gevoerd met de met de dagelijks besturen van de desbetreffende waterschappen (art. 4).» Het PS-voorstel wordt ter inzage gelegd voor inspraak (art. 4).» Het PS-besluit behoeft goedkeuring van de Minister van l&m (art. 5) Voor deze stappen is in het plan van aanpak een tijdpad uitgezet, startende na de zomer van 2013 met het overleg als bedoeld in art. 3, besluitvorming in PS in mei 2014 en goedkeuring (uiterlijk) in augustus Voorgesteld wordt om de portefeuillehouder te machtigen om het overleg als bedoeld in artikel 3 en artikel 4 van de Waterschapswet met de dagelijks besturen van de waterschappen te voeren. Communicatie met de SCEBD Zoals hiervoor vermeld heeft de SCEBD heeft op 12 april 2013 verzocht om een sonderend stuk over de herziening van het waterschapsbestel te agenderen voor de commissievergadering van 13 september Ook is gevraagd om informatie te verstrekken over de wettelijk voorgeschreven procedure tot herziening van het waterschapsbestel. 2013/

13 Bedoeld sonderend stuk zal uiteraard te zijner tijd aan uw college worden voorgelegd. Voorgesteld wordt wel om de portefeuillehouder te machtigen om op korte termijn, voorafgaand aan de volgende commissievergadering van 31 mei 2013, een informatieve mededeling aan de commissie te zenden met de volgende inhoud: «kennisgeving van het besluit van uw college omtrent het in gang zetten van de de formele procedure tot herziening van het waterschapsbestel;» bevestiging van de afspraak dat een sonderend stuk wordt geagendeerd voor de commissievergadering van 13 september 2013;» informatie over de wettelijke procedure als vastgelegd in de waterschapswet. 3. Bestuurlijke aandachtspunten Zie hierboven onder 2, standpuntbepaling in GS. 4. Relatie met Programmabegroting Herziening van het waterschapsbestel is opgenomen in programmalijn 2.6 van de programmabegroting Juridische aspecten In artikel 2 van de Waterschapswet is bepaald dat PS kunnen beslissen over fusie van waterschappen. Zij doen dit op voorstel van GS en nadat GS met de waterschappen twee keer overleg hebben gevoerd. Deze procedure, vastgelegd in artikel 3 tot en met 5 van de Waterschapswet, is hierboven onder het kopje 'verdere procedure' nader beschreven. 6. Inkoop- en aanbestedingsaspecten Geen. 7. Financiële aspecten Geen. 8. Formatieve aspecten Geen. 9. Samenwerking/afstemming andere afdelingen N.v.t. 2013/

14 10. Voorstel Aan uw college wordt voorgesteld om: a. kennis te nemen van de evaluatienota; b. bijgevoegde inspraaknota vast te stellen; c. de portefeuillehouder te machtigen eventuele nagekomen inspraakreacties te beantwoorden in lijn met het vermeld in deze GS-nota en de bijgesloten inspraaknota en deze toe te voegen aan de inspraaknota; d. de portefeuillehouder te machtigen de insprekers te berichten omtrent de ie beantwoording van hun reactie door toezending van de inspraaknota; e. op basis van de evaluatienota, gezien de standpunten van de waterschappen en de ingekomen reacties van de stakeholders, te besluiten om de formele procedure tot herziening van het waterschapsbestel in gang te zetten; f. de portefeuillehouder te machtigen een informatieve mededeling aan de commissie te zenden met de in deze nota beschreven inhoud: g. de portefeuillehouder te machtigen om het overleg als bedoeld in artikel 3 en artikel 4 van de Waterschapswet met de dagelijks besturen van de waterschappen te voeren. 2013/

15 Inspraaknota herziening waterschapsbestel: standpunten algemeen besturen, reacties stakeholders en de beoordeling daarvan Bijlage bij GS-nota Herziening waterschapsbestel 28 mei 2013 Standpunten algemeen besturen waterschappen Het AB van WRO heeft zich op 23 april 2013 in meerderheid uitgesproken tegen fusie. De argumenten daarvoor zijn vermeld in een motie en houden het volgende in. 1. De toegevoegde waarde van fusie is te gering in vergelijking met de risico's daarvan. 2. De nadelen van fusie voor de verbondenheid met de belastingbetaler, de legitimiteit van het bestuur, representativiteit en gebiedsgeoriënteerdheid worden niet gecompenseerd door de mogelijke voordelen van fusie. 3. Het robuuster en meer toekomstvast maken van het waterschapsbestel is mogelijk met een beperkte uitbreiding van de personeelsformatie en dus met minder ingrijpende maatregelen dan fusie. 4. Na fusie stijgt de belastingdruk in het beheergebied van WRO onevenredig. 5. De waterschappen zijn op dit moment reeds kostenefficiënt. Verdere efficiencyvoordelen kunnen bereikt worden door de samenwerking met WPM te intensiveren. Dit standpunt is tot stand gekomen (mede) op basis van een voorstel van het dagelijks bestuur, waarin voor- en nadelen van fusie zijn vermeld. Het AB van WPM heeft op 24 april 2013 het standpunt ingenomen dat fusie niet noodzakelijk is (bijlage 4). De daarvoor gehanteerde argumenten zijn kort samengevat de volgende. 6. De conclusie uit het evaluatierapport dat fusie dienstig is ter versterking van de robuustheid, professionaliteit en slagvaardigheid van de waterschappen wordt niet gedeeld. Bedoelde versterking wordt door het AB ook mogelijk geacht met minder ingrijpende maatregelen (uitbreiding personeelsformatie), die een beperkte lastenstijging tot gevolg zullen hebben. 7. De uitkomst van de ontwikkelingen op (inter)nationale schaal rond de waterschappen (opheffen of opschalen waterschappen, strooŕrigebiedbenadering) is nog onzeker. Gelet hierop is wijziging van het waterschapsbestel op dit moment niet raadzaam. Beoordeling standpunten waterschappen De hierboven vermelde argumenten van de waterschappen kunnen als volgt beoordeeld worden. WRO Ad 1. toegevoegde waarde van fusie te gering in vergelijking met de risico's Zoals hiervoor vermeld wordt in het evaluatierapport geconcludeerd dat de meerwaarde van fusie vooral ligt in de kansen die zo ontstaan voor het realiseren van vergaande ambities ten aanzien van robuustheid, professionaliteit en slagvaardigheid. Verder kan de eenduidigheid van bestuur bij fusie kan onder meer de samenwerking met partners in de waterketen ten goede komen. Omtrent de mogelijkheden voor doelmatigheidswinst wordt in het evaluatierapport het volgende vermeld.» Een uitgebreide evaluatie van doelmatigheid van de werking van de huidige waterschappen vraagt om een apart onderzoek van de werkprocessen van beide waterschappen en valt buiten de scope van de evaluatie (blz. 20). Om deze reden is kan de omvang van doelmatigheidswinst bij fusie enkel bij benadering worden aangegeven. 2013/31569

16 » De huidige waterschappen lijken reeds behoorlijk 'lean-and-mean' te zijn georganiseerd. Grote besparingen kunnen daarom niet verwacht worden. Wel wordt bij fusie een besparing van enkele miljoenen euro's per jaar mogelijk geacht (blz. 31) op de volgende posten: o een besparing van C 1 miljoen per jaar op personeel- en bestuurskosten; o het voorkomen van meeruitgavėn ad 6 1 miljoen per jaar, die zonder fusie nodig zouden zijn om extra personeel aan te trekken om kwetsbaarheden in de organisatie op te vangen; o het voorkomen van meeruitgaven door het samen delen van infrastructuur en vastgoed. Een fusie kan, naast de structurele doelmatigheidswinst, ook incidenteel frictiekosten opleveren. Deze frictiekosten zijn in het evaluatierapport (zie blz. 24) niet becijferd. Immers de hoogte van de frictiekosten wordt volledig bepaald door de wijze waarop de nieuwe waterschapsorganisatie -door de waterschappen zelf- wordt ingericht (zie ook blz. 7 voorstel van het dagelijks bestuur van WRO, bijlage 3). Op deze inrichting bestaat op dit moment geen zicht. Omdat in het evaluatierapport geen grote bezuinigingen mogelijk worden geacht op de personeelskosten van de waterschappen (besparing van C 1 miljoen per jaar op personeel- en bestuurskosten, rest is het voorkomen van meeruitgaven) kan verwacht worden dat de personele frictiekosten beperkt zullen zijn. Met de risico's van fusie lijkt te worden gedoeld op de door WRO aanwezig geachte nadelen voor verbondenheid, legitimiteit, representativiteit en gebiedsgeoriënteerdheid en de stijging van de lastendruk. Dit wordt hierna, onder ad 2 en ad 4, behandeld. Het oordeel of meerwaarde van fusie groot genoeg is vraagt een afweging van alle argumenten, vermeld in het evaluatierapport en ingebracht door de waterschappen en de stakeholders. Deze afweging vindt hierna, onder het kopje standpuntbepaling in GS, plaats. Ad 2. verbondenheid, legitimiteit, representativiteit en gebiedsgeoriënteerdheid De termen verbondenheid, legitimiteit, representativiteit en gebiedsgeoriënteerdheid worden in de stukken van WRO niet helder gedefinieerd. De termen legitimiteit en representativiteit worden gebruikt in relatie tot de afstand tussen kiezer en gekozene (zie blz. 2 voorstel van het dagelijks bestuur van WRO), dus in een wat engere zin dan in het evaluatierapport, zoals hieronder zal worden toegelicht. Onderstaand wordt aangenomen dat de term verbondenheid eveneens ziet op de afstand tussen kiezer en gekozene en dus onderdeel is van de in het evaluatierapport opgenomen beoordeling van legitimiteit en representativiteit. Verder wordt aangenornen dat met de term gebiedsgeoriënteerdheid wordt gedoeld op aandacht voor de regionale verschillen en daarmee onderdeel uitmaakt van de in het evaluatierapport opgenomen beoordeling van representativiteit. Legitimiteit wordt in het evaluatierapport omschreven als de mate waarin er bestuurlijk en maatschappelijk draagvlak is voor de organisatorische inrichting van het waterschapsbestel. Het evaluatierapport (blz ) bevat op dit punt de volgende overwegingen:» Fusie geeft het meest invulling aan de trend van opschaling in het waterbeheer en binnen de overheid (Bestuursakkoord Water, Regeerakkoord WD en PvdA 2012).» Fusie zal resulteren in één beleid ten aanzien van de uitvoering watertaken en gelijke belastingtarieven in heel Limburg.» Fusie leidt mogelijk tot tariefverschuivingen (zie nader onder ad 4) waarbij tariefverhoging naar de achterban moeilijker uitlegbaar zal zijn ais tariefdaling.» De legitimiteit kan vanuit de drie bovenştaande invalshoeken verschillend gewogen worden. 2

17 Representativiteit wordt in het evaluatierapport opgevat als de mate waarin aandacht is voor de regionale verschillen en de verschillende belanghebbenden die de waterschappen bedienen in hun taakuitvoering. In het evaluatierapport (blz. 30) wordt geconcludeerd borging van representativiteit bij alle vormen van verdergaande samenwerking goed mogelijk is. Dit is een terechte conclusie. Immers ook de bestaande waterschappen blijken in staat om adequaat om te gaan met de binnen hun beheergebieden bestaande verschillen in de fysieke kenmerken van het gebied en met de verschillende belanghebbenden. Er is geen reden om aan te nemen dat een groter waterschap niet in staat is om representativiteit te borgen. Een waterschap zal, net als andere overheidsorganen, adequaat moeten kunnen 'schakelen tussen schalen': het waterschap zal enerzijds moeten kunnen acteren op de grote schaal (bijv. op het niveau van stroomgebieden) en anderzijds op de regionale schaal (bij de uitvoering van maatregelen in de regio of bij samenwerking met gemeenten). Dat ook grotere waterschappen hiertoe in staat zijn blijkt al uit de historie (zie hierna: in 1990 waren er 129 waterschappen;en in 2013 zijn dat er nog 25). Ad 3. beperkte uitbreiding van de personeelsformatie In het evaluatierapport (blz. 18) wordt aangegeven dat de huidige waterschappen in hun personeelsformatie kwetsbaar zijn en dat het oplossen van de belangrijkste kwetsbaarheden een extra inzet van gemiddeld 6 fte voor beide waterschappen vergt. Inzet van 6 fte zal ca. C 1 miljoen per jaar vergen (zie hiervoor onder ad 1). Dit zal inderdaad met een relatief beperkte stijging van de waterschapsheffing op te vangen zijn. Anderzijds kunnen deze meerkosten bij fusie vermeden worden. Bovendien biedt een uitbreiding van de personeelformatie geen oplossing voor de andere geconstateerde zwakten van het huidige waterschapsbestel, met name op het vlak van slagvaardigheid, doelmatigheid en professionaliteit. 3

18 Ad 4. stijging belastingdruk Er zijn signalen dat de gevolgen van een fusie voor de waterschapsheffing een zwaarwegend argument zijn voor het AB van WRO. Om deze reden wordt in het navolgende hieraan bijzondere aandacht besteed. Het evaluatierapport (blz ) geeft het volgende indicatieve beeld van de effecten van een fusie op de waterschapstarieven. aanslag meerpersoonshuishouden met huurwoning WPM aanslag meerpersoonshuishouden met huurwoning WRO aanslag meerpersoonshuishouden met gemiddelde koopwoning WPM aanslag meerpersoonshuishouden met gemiddelde koopwoning WRO aanslag gemiddeld agrarisch bedrijf WPM aanslag gemiddeld agrarisch bedrijf WRO werkelijke situatie 2013 indicatieve situatie bij fusie 2013 verschil «192,59 «187,20 -/-«5,39 (2,8 0 Zo) «184,87 «187,20 H-«2.33(1,3 0 ZO) «265,84 «245,70 -/-«20,14(7,6 0 Zo) «235,12 «245,70 *«10,58 (4,5 0 Zo) «1.130,80 «1.046,52 -/-«84,28 (7,5 0 Zo) «866,69 «1.046,52 + Ĉ 179,83 (20 o Zo) Over deze cijfers kan het volgende worden opgemerkt.» De huidige geldende tarieven bij WRO zijn over de hele linie lager dan bij WPM. WRO heeft meer inwoners en kan de kosten dus meer spreiden. WPM heeft minder inwoners maar toch een flink groot beheergebied met navenante kosten (verdrogingsbestrijding, beekherstel, hoogwaterbescherming).» Bij fusie zullen eenheidstarieven voor de hele provincie ontstaan. Uitgaande van de fictieve situatie dat beide waterschappen in 2013 een gezamenlijke begroting zouden hebben (zie hieromtrent hieronder nader) heeft dat tot gevolg dat de tarieven WRO stijgen en de tarieven WPM dalen, als aangegeven in bovenstaande tabel. «De tariefstijgingen zijn voor ingezetenen (meerpersoonshuishouden met huurwoning) bij WRO minimaal («2.33; 1,3 0 Zo). Voor ingezetenen die tevens een eigen woning hebben (categorie gebouwd, in tabel: meerpersoonshuishouden met gemiddelde koopwoning) is de stijging bij WRO groter («10,58; 4,5 0 Zo). Het huidige tarief gebouwd is bij WPM 0,0293 o Zo (percentage WOZ-waarde) en bij WRO 0, Zo. In een gezamenlijke begrotng wordt dit uitgemiddeld tot 0,0234 o Zo» De tariefstijgingen bij WRO zijn voor agrarisch bedrijven fors («179,83; 20 o Zo). Voor het ene deel komt dit door egalisering van het tarief gebouwd (zie vorigeaandachtspunt; een agrarisch bedrijf heeft immers ook bedrijfsopstallen) en voor het andere deel door het uitmiddelen van de huidige geldende tarieven ongebouwd (WPM «33,45 per ha, WRO «24,68 per ha).» De verschillende tarieven per categorie worden veroorzaakt door het feit dat de waterschappen in het verleden verschillende keuzes hebben gemaakt bij de verdeling van de kosten over de diverse categorieën belastingplichtigen. 4

19 Bij voormelde cijfers zijn de volgende belangrijke kanttekeningen te maken.» Zoals gezegd zijn bovenstaande cijfers opgesteld uitgaande van de fictieve situatie dat beide waterschappen in 2013 een gezamenlijke begroting zouden hebben (zie blz. 52 van het evaluatierapport). Daarmee worden de verschillende bestuurlijke keuzes over de tariefstructuur die de waterschappen in het verleden hebben gemaakt simpelweg cijfermatig uitgemiddeld, met de beschreven verschuivingen als gevolg. Na fusie zal het nieuwe waterschapsbestuur bestuurlijke keuzes moeten maken over de tariefstructuur (in de zgn. kostentoedelingsverordening); dat is wat anders dan simpelweg uitmiddelen. Bij het opstellen van een nieuwe tariefstructuur kunnen 'scherpe randjes' van tariefwijzigingen weggenomen worden; verwachting is wel dat, bij gelijkblijvende ambitie, het effect ontstaat van iets stijgende lasten voor zuid en dalende voor noord.» Het thans bestaande verschil in tarieven wordt mede veroorzaakt door verschillen in de begrotingsstructuur van beide waterschappen. WRO zet egalisatiereserves in om de tarieven te dempen terwijl WPM de structurele kosten volledig afdekt door belastingopbrengsten (zie blz. 52 van het evaluatierapport).» De efficiencywinst die fusie kan opleveren (enkele milijoenen euro's per jaar, zie hierboven onder ad 1) is in voormelde cijfers niet meegenomen. Deze efficiencywinst zal zeker een positief effect hebben op de tariefontwikkeling. Ook de doelmatigheidswinst die een verbeterde samenwerking in de waterketen (zie blz. 33 evaluatierapport de eenduidigheid van bestuur bij fusie kan onder meer de samenwerking met partners in de waterketen ten goede komen) kan opleveren is de tariefontwikkeling ten gunste komen. Ad 5. intensivering samenwerking In het evaluatierapport (blz ) is de doelmatigheidswinst van verschillende samenwerkingsvormen beoordeeld. Dit levert de volgende conclusies op.» Verdere organische samenwerking zal binnen het huidige bestel naar verwachting niet leiden tot fundamentele doelmatigheidswinsten (verschillen in aansturing en werkwijzen tussen WPM en WRO, focus op eigen organisatie en samenwerking geen prioriteit). «Een shared service-organisatie biedt doelmatigheidswinst in de ondersteunende, maar niet in de primaire processen.» Het SET A-model ('samen en toch apart: volledige ambtelijke integratie) biedt doelmatigheidswinst in de ondersteunende en primaire processen maar heeft wel de kosten van twee afzonderlijke besturen die de gedeelde diensten (strak) moeten aansturen.» Fusie biedt de mogelijkheid tot verdergaande optimalisatie in de bedrijfsvoering door afstemming van processen en aansturing vanuit één bestuur en één directie. Fusie kan organisatiebreed synergiewinsten opleveren: in het bestuur en management (directie en afdelingshoofden), in de ondersteunende processen en in de primaire processen. Gelet op het voorgaande is het niet aannemelijk dat intensivering van de samenwerking tussen WRO en WPM dezelfde doelmatigheidswinst kan opleveren als fusie. Bovendien geldt dat de meerwaarde van fusie niet ligt in doelmatigheidswinst maar in de kansen die zo ontstaan voor het realiseren van vergaande ambities ten aanzien van robuustheid, professionaliteit en slagvaardigheid. Verder kan de eenduidigheid van bestuur bij fusie kan onder meer de samenwerking met partners in de waterketen ten goede komen. 5

20 WPM Ad 6. beperkte uitbreiding van de personeelsformatie Hetzelfde argument is door WRO gebruikt. Zie hierboven onder ad 3. Ad 7. onzekere ontwikkelingen Periodiek wordt in Haagse kringen het bestaansrecht van de waterschappen ter discussie gesteld. Het Regeerakkoord WD en PvdA 2012 voorziet op langere termijn samenvoeging van landsdelen met waterschappen. Of dit te zijner tijd ook geëffectueerd zal worden is op dit moment inderdaad nog onzeker. Wel zeker is de trend van schaalvergroting van overheidsinstanties. Zoals in het evaluatierapport (blz. 7) is beschreven:» waren er in 1970 nog ruim 1000 waterschappen, in en in 2013 zijn er 25 waterschappen; «wordt in het Bestuursakkoord Water (2011)een verdere opschaling van de waterschappen voorzien;» is in het Regeerakkoord WD en PvdA 2012 opgenomen dat, voor de kortere termijnopschaling tot tien à twaalf waterschappen wordt bevorderd; voor de langere termijn (2025) wordt samenvoeging van de waterschap met de landsdelen voorzien;.» is door herindeling het aantal gemeenten in de afgelopen decennia sterk afgenomen terwijl het genoemde regeerakkoord streeft naar verdere schaalvergroting (gemeenten van meer dan inwoners). Een fusie van WRO en WPM past in deze -zekere- trend van schaalvergroting. Een -onzekereontwikkeling van samenvoeging van landsdelen en waterschappen wordt door een dergelijke fusie niet belemmerd. Een ontwikkeling op internationale schaal is de stroomgebiedbenadering: Europese richtlijnen zoals de Kaderrichtlijn Water en de Richtlijn Overstromingsrisico's verplichten tot afstemming op de schaal van de stroomgebieden van de grote rivieren. Dit is meestal een internationale schaal: zo omvat het stroomgebied van de Maas delen van Nederland, België, Duitsland en Frankrijk. Bedoelde richtlijnen verplichten, zoals gezegd, tot afstemming maar geven geen regels voor de organisatie van het waterbeheer in elke lidstaat. Deze richtlijnen zijn dus niet rechtstreeks bepalend voor fusie van de waterschappen in Limburg. Wel geldt het volgende.» De schaal van het stroomgebied van de Maas is vele malen groter dan van WRO en WPM. «WRO en WPM - en dus ook een gefuseerd waterschap in Limburg- liggen beide volledig binnen het stroomgebied van de Maas. Door fusie ontstaat dus geen waterschap dat in twee stroomgebieden ligt.» Fusie van WRO en WPM doet dus zeker geen afbreuk aan de stroomgebiedbenadering. Sterker nog: verwacht mag worden dat een gefuseerd waterschap slagvaardiger zal kunnen opereren op de schaal van het stroomgebied. 6