Duurzaam veilig en de fiets

Transcriptie

1 Ministerie van Verkeer en Waterstaat Directoraat-Generaal Rijkswaterstaat Nummer: 0 8 z Directie Zeeland cx ks&2 BibliotHeek, Koestr. 30, tel: , postbus KAMiddelburg Duurzaam veilig en de fiets Ideeën uit het demonstratieproject duurzaam veilig West-Zeeuwsch Vlaanderen MinIsterie van Verkeer en Waterstaat Directoraat-Generaal Rijkswaterstaat ;w Directie Zeeland E:eIcië - V OF, wa NAO a, I V

2 Inhoud 1 Duurzaam veilig en de positie van de fiets 3 2 De uitgangspunten 4 3 Een netwerk voor de fiets 8 4 Leidraad voor de fietsinfrastructuur 9 5 Elankerende maatregelen 14 6 Aandachtspunten bij de verdere implementatie van duurzaam veilig 16 Een exemplaar van deze brochure kunt u bestellen bij Verkeersadviesburo Diepens en Okkema Postbus CW Delft Telefoon: (015) Fax: (0 15)

3 --rrr rin Duurzaam veilig en de fiets Duurzaam veilig en de positie van de fiets In het Meerjarenplan Verkeersveiligheid (MPV-3) is in het kader van een verdere terugdringing van het aantal verkeersslachtoffers in Nederland een 'duurzaam veilige' aanpak geformuleerd. Met deze aanpak wordt beoogd het aantal dodelijke verkeersslachtoffers en het aantal gewonde verkeersslachtoffers in het jaar 2010 met respectievelijk 50% en 40% terug te brengen (t.o.v. 1986). In de regio West- Zeeuwsch Vlaanderen (gemeenten Sluis- Aardenburg, Oostburg en Sluis) is het aantal verkeersongevallen per inwoner groter dan het Nederlands gemiddelde. Met het oog op bovengenoemde gegevens is een voorbereidend onderzoek uitgevoerd en wordt inmiddels het demonstratieproject duurzaam veilig in West-Zeeuwsch Vlaanderen gerealiseerd. Tot dusver krijgt de positie van de auto de meeste aandacht in de ontwikkeling van het duurzaam veilig beleid en maatregelenpakket. Geheel ten onrechte blijft de positie van de fiets onderbelicht. De fiets is echter een belangrijk item binnen een duurzaam veilig verkeers- en vervoersysteem. Enerzijds vanwege het grote aantal slachtoffers onder (brom)fietsers, anderzijds vanwege het landelijke streven naar een bevordering van het fietsgebruik (SVV Ii en Masterplan Fiets). Een veilig fietsnetwerk is dus belangrijk om twee redenen: het beschermen van de fietsers en het verbeteren van de concurrentiepositie van de fietser ten opzichte van de auto. Met het terugdringen van de groei van het autoverkeer is tevens de verkeersveiligheid gediend. Een veilig fietsnetwerk is belangrijk om twee redenen: bescherming van de fietsers. verbetering van de concurrentiepositie van de fietser ten opzichte van de auto. fiets ingezien en het initiatief genomen voor een uitdieping van de positie van de fiets in het duurzaam veilig fietsnetwerk West-Zeeuwsch Vlaanderen. In deze brochure worden de ontwikkelde theorievorming en de daaruit voortkomende ontwerpbeginselen uiteengezet. Voor de concrete invulling van de fiets en duurzaam veilig in West-Zeeuwsch Vlaanderen is de rapportage 'duurzaam veilig Fietsnetwerk West-Zeeuwsch Vlaanderen' beschikbaar. L laan 1986 jaar 1994 Bestuurders Passagiers Motor Bromfietsers Fietsers Voelgangers Over,gen persorienasto personenauto tureersieler Aan tal/en verkeersdoden onder verkeersdeelnemers 1986 en I Het Projectteam duurzaam veilig West- Zeeuwsch Vlaanderen heeft het belang van de Duurzaam veilig is een integrale benadering van het verkeersveiligheids-probleem. Duurzaam veilig werkt preventief, vermijdt conflicten tussen weggebruikers en verkleint de kans op ernstig letsel. pagina 3

4 - Duurzaam veilig en de fiets De uitgangspunten De aanpak voor het bewerkstelligen van een duurzaam veilige positie van de fiets in het verkeer kan in 6 stappen worden weergegeven: uitgangspunten profielschets fietsers; ordening potentiële conflictsituaties; mogelijke verkeersbeleidsmaatregelen per conflictsituatie. Er zijn verschillende typen conflict-situaties: Solo fietser Fietser - voetganger Fietser - fietser Fietser - bromfietser S. Fietser - auto Fietser - vrachtauto Fietser - openbaar vervoer Fietser - landbouw verkeer formuleren oplossingsrichtingen op netwerkniveau; op infrastructuurniveau; op niveau van flankerende beleidsgebieden. Bij het ontwerpen voor de fiets moet in het oog gehouden worden dat er verschillende gebruikersgroepen bestaan. Zo stellen scholieren andere eisen aan de infrastructuur dan recreatieve fietsers. Scholieren rijden vaak in grotere groepen, hebben een beperkte kennis van de verkeersregels. Bovendien hebben ze in de regel weinig aandacht voor het verkeer. Directheid en snelheid zijn voor hen erg belangrijk. Bij recreanten daarentegen staat de beleving onderweg voorop en zal de aantrekkelijkheid van de fietsroute alle aandacht krijgen. Naast het feit dat er een verschil is in gebruikersgroepen, is er ook sprake van een verschil in conflictsituaties met andere verkeers- deelnemers; de conflicten tussen fietser en voetganger zullen van een geheel andere aard zijn dan de conflicten tussen fietser en vrachtauto. Voordat vervolgens gericht gezocht wordt naar oplossingen kan voor alle conflictsituaties tussen fietsers en overige verkeersdeelnemers een overzicht worden weergegeven van mogelijke toepasbare verkeersbeleidsmaatregelen (zie volgende pagina). Er zijn verschillende typen fietsers te onderscheiden: Kwetsbare fietsers (kinderen jaar, ouderen en gehandicapten) Scholieren jaar Volwassenen die zich snel willen verplaatsen voor alledaagse verplaatsingsmotieven Recreanten Sport- en trainingsfietsers Aantrekkelijke fietsroutes stimuleren het fietsgebruik. pagina 4

5 I:FY(flfl! Duurzaam veilig en de fiets Conflict (Verkeers)beleidsmaatregelen solo fietser - keuringsbewijs voor fietsen - alcoholcontroles invoeren voor (brom)fietser - goed geplaveid wegdek - regelmatig onderhoud - schoonhouden wegdek (verplichting voor landbouwers om modder op te ruimen) - gladheidsbestrijding op fietspaden - voorkomen van plasvorming op (brom)fietspaden - bij het ontwerp van fietspaden rekening houden met ontwerpsnelheid fietser - botsvriendelijke obstakels op en langs het fietspad fietser-voetganger - scheiden fietser en voetganger - markeren conflictpunten - snelheidsremmers fiets nabij conflictpunten (accentueren fietspaden op winkelerven en 30 km/u-zones door bijvoorbeeld rood asfalt) - voldoende en kwalitatief goede stallingen nabij herkomsten bestemmingspunten - specifieke recreatieve wandelpaden/wandelroutes aanleggen - accentueren voetgangersoversteek bij kruising fietspad (speciale attentie nabij bushaltes) fietser-fietser - hiërarchie aanbrengen in het fietsnetwerk d.m.v. het aangeven van ontsluitende, verdelende en verbindende fietsschakels - ruim profiel fietspaden (C.R.O.W, Tekenen voor de fiets, 1992) - speciale schoolfietsroutes creëren - specifiek recreatieve toerroutes creëren - eenduidige en duidelijke voorrangsregeling bij conflictpunten rekening houdend met de hiërarchie in het fietsnetwerk fietser-bromfietser - snelheidsbegrenzers (30 km/u) bromfiets - invoeren van een bromfietsrijbewijs - bromfiets scheiden van fietsers in verblijfsgebieden als er sprake is van vrijliggende fietspaden - snelheidsremmers bromfiets nabij conflictpunten - breed profiel (brom)fietspaden - middenbelijning bij tweerichtings (brom)fietspaden pagina 5

6 Duurzaam veilig en de fiets Conflict (Verkeers)beleidsmaatregelen fietser-auto - 30 km/u zones binnen de bebouwde kom - fietsvriendelijke snelheidsremmers voor de auto in 30 km/u zones - binnen de bebouwde kom verboden te parkeren op de rijbaan - menging op erfwegen - scheiden bij hoge intensiteiten gemotoriseerd verkeer of bij hoge intensiteiten fietsverkeer op erfwegen - scheiden op ontsluitings- en stroomwegen - poorten bij de entree van de bebouwde kom - snelheidsremmers auto nabij conflictpunten - 40 km/u op erfwegen buiten de bebouwde kom (platte- Iandswegen) - snelheidshandhaving door middel van wegvaksnelheidsmetingen, snelheidsremmers nabij conflictpunten en visuele versmalling wegprofiel - weren van doorgaand verkeer op erfwegen (plattelandswegen) door middel van knippen in routes, inrijverboden (m.0.v. bestemmingsverkeer) en fietsvriendelijke sluizen voor landbouwvoertuigen - conflictvrije oversteek (brom)fietsers bij stroomwegen en bij ontsluitingswegen buiten de bebouwde kom fietser-vrachtauto - routes vrachtverkeer aangeven en ruim dimensioneren en scheiden van routes voor fietsers - vrijliggende fietspaden op erfwegen en plattelandswegen met hoge intensiteiten zwaar verkeer - schoolfietsroutes aangeven (voorlichting naar scholieren, landbouwers en transportondernemingen) - bepaalde wegvakken afsluiten voor vrachtverkeer - bereikbaarheidsprofielen opstellen voor transportbedrijven - fietsvriendelijke snelheidsremmers nabij conflictpunten fietser- - routes openbaar vervoer met ruim profiel dimensioneren openbaar vervoer - fietspaden achter bushaltes langs - accentueren fietspaden voor bushaltes langs - voorrangsregeling optrekkende bussen bij bushaltes op fietsers wijzigen - fietsvriendelijke bussluizen ontwerpen pa4na 6

7 T. - Duurzaam veilig en de fiets Conflict (Verkeers)beleidsmaatregelen fietser- - maximum snelheid landbouwvoertuigen landbouwverkeer - waarschuwingssignaal bij het inhalen van fietsers - invoeren rijbewijs voor trekker, trekker met aanhanger en speciale zware voertuigen - aandacht voor conflict met (brom)fietsers in de rij-opleiding - botsvriendelijke vormgeving van landbouwvoertuigen - schoonhouden van het wegdek: landbouwers verplichten om wielen schoon te spuiten voor het betreden van de openbare weg - tijdelijke maatregelen op periodes van de dag in oogsttijd ter voorkoming van het samenvallen van grote aantallen (brom)fietsers en grote aantallen landbouwvoertuigen - voorlichting in de oogstcampagne naar alle belangengroepen - schoolfietsroutes aangeven (voorlichting naar scholieren en landbouwers) - vrijliggende fietspaden op erfwegen met hoge intensiteiten landbouwverkeer per etmaal In de volgende hoofdstukken wordt ingegaan op de oplossingsrichtingen, de vormgeving van een fietsnetwerk, de infrastructurele inrichting hiervan en de maatregelen op flankerende beleidsgebieden. pagina 7

8 1: r Duurzaam veilig en defiets Een netwerk voor de fiets Bij het ontwerpen van een fietsnetwerk moet rekening worden gehouden met een vijftal eisen: Directheid Het stelsel van fietsverbindingen moet fietsers een zo direct mogelijke route tussen herkomst en bestemming bieden. Omrijden blijft tot een minimum beperkt. Samenhang Het stelsel van fietsvoorzieningen moet een samenhangend geheel vormen en moet aansluiting geven op het punt waar fietsers hun herkomst of bestemming hebben. Aantrekkelijkheid De voorzieningen moeten zodanig vormgegeven en in de omgeving ingepast zijn, dat het aantrekkelijk wordt om te gaan fietsen. Veiligheid De voorzieningen moeten de veiligheid waarborgen van de fietsers en de overige weggebruikers. Naast verkeersveiligheid gaat het hier ook om sociale veiligheid. Comfort De voorzieningen moeten een vlotte en comfortabele doorstroming van het fietsverkeer mogelijk maken. Strijdigheid tussen de eisen moet te allen tijde voorkomen worden; het maken van duidelijke keuzes is dan ook van groot belang. Bovenstaande eisen moeten gezien worden in het licht van een duurzaam veilig verkeers- en vervoerbeleid. In dit beleid wordt de verkeersveiligheid in een breder kader geplaatst, waarbij uit wordt gegaan van de volgende vier invalshoeken: een veilige opbouw en inrichting van het wegennet; een veilige ruimtelijke planning; een veilig mobiliteitsbeleid; een veilig gedrag in het verkeer. In het komende hoofdstuk wordt een aantal oplossingsrichtingen gegeven waarbij rekening wordt gehouden met de bovenstaande eisen en invalshoeken. t :hiie :. (1 Pelgte Ç t Wett-Zee uwsch Vlaanderen pagina 8

9 irîii ritn Duurzaam veilig en de fiets Leidraad voor de fietsinfrastructuur In een duurzaam veilige verkeersinfrastructuur worden drie functies van wegen onderscheiden: 1 stroomfunctie: snel verwerken van doorgaand verkeer; ontsluitingsfunctie: vlot bereikbaar maken van wijken en gebieden; erf- en verblijfsfunctie: toegankelijk maken van woningen en winkels en tegelijkertijd de straat als ontmoetingsplaats veilig stellen. In duurzaam veilige oplossingen wordt gestreefd naar een vormgeving die optimaal tegemoet komt aan de functie-eisen en bovendien optimale veiligheid garandeert. 1 In de uitwerking van de oplossingsrichtingen op infrastructuurniveau is een verdeling gemaakt in maatregelen op wegvakken en maatregelen op kruispunten Wegvakken Bij de oplossingsrichtingen voor wegvakken is de vraag of fietsers en gemotoriseerd verkeer moeten worden gescheiden een belangrijk aandachtspunt. Daarbij moet bovendien onderscheid gemaakt worden tussen oplossingsrichtingen buiten de bebouwde kom en binnen de bebouwde kom. Buiten de bebouwde kom (BuBeKo) Op ontsluitingswegen en stroomwegen zal te allen tijde een fysieke scheiding tussen (brom)- fietsverkeer en (vracht)autoverkeer plaats moeten vinden. Als erfwegen een maximumsnelheid krijgen die hoger is dan 40 km!u (bijvoorbeeld erfweg type A met een ontwerpsnelheid van 60 km/u), dan zal ongeacht de intensiteiten voor het auto- en het fietsverkeer een vrijliggend fietspad moeten worden aangelegd. Op erfwegen buiten de bebouwde kom (plattelandswegen, 40 km/u) is menging in principe acceptabel. Scheiden van verkeerssoorten: veiligheid en snelheid voor de fiets. Erfweg type A (BuBeko): Deze weg heeft een verzamelfunctie en heeft in plaats van een maximumsnelheid van 40 km/u, zoals een gewone erfweg, een maximum snelheid van 60 km/u. Binnen de bebouwde kom (BiBeKo): Binnen de bebouwde kom geldt bij voorkeur een snelheidslimiet van 30 km/u. Ontsluitingswegen en stroomwegen die door de bebouwde kom lopen, mogen een aangepaste (hogere) snelheid krijgen. In dat geval moeten er speciale voorzieningen voor de overige verkeersdeelnemers worden aangebracht. Fietsvoorzieningen op stroomwegen moeten te allen tijde gescheiden worden aangelegd. Dit geldt ook voor ontsluitingswegen; alléén bij gebrek aan ruimte komen andere oplossingen in aanmerking. Binnen de bebouwde kom kan het ontwerpcriterium van het C.R.O.W worden gebruikt ('Tekenen voor de Fiets'): pagina 9

10 l:r.r1ti! - Duurzaam veilig en de fiets Gebied 3 en 4 laten de situatie van de ontsluitingsweg binnen de bebouwde kom zien. De toelichting bij deze afbeelding in 'Tekenen voor de Fiets' is als volgt: x pae/etmaal Mate van scheiding tussen fietsers en auto's bij verschillende snelheidsintensiteitscombinaties. Gebied 3: Gebied 4: In het algemeen is een weg zonder fietsstroken of fietspaden wel aanvaardbaar. Toch kunnen zij afhankelijk van andere weg- en verkeerskenmerken wenselijk zijn. Aanleg van een fietsstrook of fietspad heeft een duidelijke voorkeur. Uitzonderingssituaties voor het toch toepassen van fietstroken of fietspaden op een (ontsluitings)weg die binnen gebied 3 vallen zijn bijvoorbeeld: - wanneer de weg onderdeel uitmaakt van een route voor de kwetsbare fietsers); - wanneer het om redenen van subjectieve veiligheid of continuiteit van het fietsnetwerk wenselijk is om een fietspad aan te leggen. Dit geldt echter niet voor 30 km/u pagina 10

11 P tt flfl Duurzaam veilig en de fiets In het volgende overzicht worden maatregelen weergegeven, die op wegvakken mogelijk zijn bij conflicten tussen (brom)fietsers en het overige gemotoriseerde verkeer: Conflict Wegvak Maatregelen (brom)fiets- Erfwegen - snelheidslimiet van 30 km/u en handhaving snelheidsauto (B1BeK0) limiet door fietsvriendelijke snelheidsremmers voor de auto (plateaus, asverschuivingen, verkeerswissels) - in principe mengen - parkeerbeleid Erfwegen BuBeKo (plattelandswegen) - snelheidslimiet van 40 km/u en handhaving snelheidslimiet door fiets- en landbouwvoertuig vriendelijke snelheidsremmers zoals bijv. asverschuivingen - in principe mengen - alleen toegankelijk voor bestemmingsverkeer - knippen in sluiproutes (met landbouwvoertuig sluizen) Ontsluitings- - aan twee zijden tweerichtingsfietspaden of een parallelweg wegen (40 km/u) en een tweerichtingsfietspad bij ontsluitings- (of erfwegen wegen met ontslui- - bij erfweg type A (60 km/u) scheiden: aan één zijde een tende functie tweerichtingsfietspad en 60 km/u) - bij ontsluitingsweg BiBeKo in principe scheiden: bij voorkeur vrijliggende tweerichtingsfietspaden aan beide zijden van de ontsluitingsweg binnen de bebouwde kom - als intensiteiten lager zijn dan 6000 mvt/etmaal of als de werkelijk gereden snelheid van het gemotoriseerde verkeer lager is dan 40 km/u mengen - poorten aan de komgrenzen bij ontsluitingswegen - snelheidsremmers BiBeKo Stroomwegen - scheiden: aan twee zijden tweerichtingsfietspaden of een parallelweg (40 km/u) en een tweerichtingsfietspad In bovengenoemde maatregelen wordt alleen ingegaan op de conflictsituatie (brom)fiets - auto. De conflictsituatie fietser - bromfietsers mag echter niet ongenoemd blijven. Het snelheidsverschil tussen fietsers en bromfietsers levert veel conflicten op. Oplossingsvoorstellen op landelijk niveau zijn gebaseerd op dit snelheidsverschil. Wanneer het snelheidsverschil tussen fietser en bromfietser groter is dan tussen bromfietser en auto wordt de bromfietser gemengd met de auto. pagina 1]

12 Hoofdstuk Kruispunten Om conflicten op kruispunten te voorkomen dient de snelheid van de verkeersdeelnemers met een hogere snelheid (gemotoriseerd verkeer) te worden aangepast aan de snelheid van het niet-gemotoriseerde verkeer. De oplossingsrichting op kruispunten is afhankelijk van de functie van de weg die gekruist wordt (stroom-, ontsluiting-, erfwegen) en van de functie van de weg parallel aan de fietsroute (stroom-, ontsluiting-, erf-, fietswegen). Buiten de bebouwde kom (BuBeKo) Tabel met oplossingsrichting kruispunten BuBeKo. Kruisende route Stroomweg Ontsluitingsweg Erfweg type A Erfweg type S (60 km/u) (40 km/u) Stroomweg ongelijkvtoers ongelijkvloers de parallelvoor- de paratlelvoor- ziening kruist gelijkvloers ziening kruist gelijkvloers Ontsluitingsweg ongeltikvloers gelijkvloerse gelijkvloerse de parallelvoor- rotonde rotonde ziening kruist gelijkvloers 0 Erfweg type A ongelijkvloers gelijkvloerse gelijkvloerse gelijkvloerse voor- cu km/u) rotonde rotonde rangskruising 0 Erfweg type ongelijkvloers gelijkvloerse plateau. S ongelijkvloers voor- (40 km/u) rangskruising Fietsweg ongelijkvloers ongelijkvloers gelijkvloerse voor- fietser in rangskruising voorrang De vetgedrukte gegevens in de matrix geven aan waar de oplossingsrichting afwijkt van de standaardoplossing wanneer er geen sprake is van een fietsroute. Het betreft hier dus ongelijkvloerse kruisingen die nodig zijn om de oversteekbaarheid van stroomwegen c.q. ontsluitingswegen te verzekeren. pagina 12

13 LITr flfl Duurzaam veilig en de fiets Bij gelijkvloerse kruisingen in de vorm van rotondes moet te allen tijde een vrijliggend fietspad rondom de rotonde worden aangelegd, met uitzondering van erftoegangswegen. De praktijkervaringen met het opnemen van vrijliggende fietspaden in de voorrangsregeling zijn overigens wisselend. In ieder geval zijn visuele (rood fietspad!) en fysieke maatregelen nodig om het gemotoriseerde verkeer te attenderen op de voorrangsregeling voor fietsers. Op kruisingen tussen plattelandswegen buiten de bebouwde kom dient het snelheidsverschil te worden beperkt door middel van snelheidsremmende maatregelen voor het gemotoriseerde verkeer. Daarnaast dient het conflictpunt te worden gemarkeerd. Op kruisingen tussen vrijliggende fietsroutes met een belangrijke verbindende functie (stromen van fietsers) en plattelandswegen zal voorrang moeten worden verleend aan de fietsroute. Fietser mag niet in het nauw komen door onnodige scheiding verkeerssoorten! Binnen de bebouwde kom (BiBeKo): In principe gelden binnen de bebouwde kom dezelfde oplossingsrichtingen als buiten de bebouwde kom. Er zijn enkele verschillen: - erfweg type A komt binnen de bebouwde kom niet voor; - een fietsroute die samen met een erfweg of als fietsweg een ontsluitingsweg kruist kan ook gelijkvloers worden aangelegd. Deze kruising moet wel worden beveiligd. Binnen de bebouwde kom van kleinere kernen zal het gemotoriseerde verkeer zich moeten aanpassen aan het karakter van het verblijfsgebied. De oversteekpunten moeten dus worden gemarkeerd en de snelheid voor het gemotoriseerde verkeer en het (brom)fietsverkeer zal op conflictpunten door fysieke maatregelen (wegversmalling, plateaus) moeten worden teruggebracht. pagina 13

14 - irrtui, Duurzaam veilig en de fiets Flankerende maatregelen Zoals eerder aangegeven moet volgens duurzaam veilig de veiligheid in het verkeer niet alleen via 'een veilige opbouw en inrichting van het wegennet' worden bewerkstelligd. Ook de invalshoeken 'een veilige ruimtelijke planning', 'een veilig mobiliteitsbeleid' en 'een veilig gedrag in het verkeer' zijn voorwaarden voor de realisatie van een duurzaam veilig systeem. Veilige ruimtelijke planning In het ruimtelijke ordeningsbeleid kan de noodzaak tot het maken van een verplaatsing per auto worden beïnvloed. Om dit beleid in het kader van duurzaam veilig vorm te geven, zal ook aan de bereikbaarheid per fiets en het 'verkeersveiligheidsprofiel' van A-, B- en C- locaties aandacht moeten worden geschonken. Voor de korte afstanden is de fiets immers vaak een beter alternatief dan het openbaar vervoer. Nieuwe locaties voor wonen, werken en voorzieningen moeten dus uitstekend bereikbaar zijn voor fietsers. Veilig mobiliteitsbeleid Sommige maatregelen kunnen de aantrekkelijkheid en veiligheid van de fiets verhogen. Enkele voorbeelden: - Verbetering kwaliteit openbaar vervoer: De kwaliteit van het openbaar vervoer kan worden verhoogd door de vervoerketen fietsopenbaar vervoer - fiets aantrekkelijker te maken. Het kan daarbij gaan om goede fietsenstallingen bij 0V-haltes, fietsverhuur en de invoering van fiets-ov-combikaarten. - Sturend parkeerbeleid: Met behulp van een gericht parkeerbeleid kan het autogebruik in goede banen worden geleid of minder aantrekkelijk worden gemaakt. - Realisatie autoluwe gebieden (verblijfsgebieden): In het Tweede Structuurschema Verkeer en Vervoer is de aandacht mede gericht op het verminderen van het autogebruik door middel van herinrichting van het (landelijke) gebied. De inrichting van auto-arme gebieden en de aanleg van autovrije wijken zijn hier voorbeelden van. - Vervoermanagement: Steeds meer bedrijven gaan het verkeer en vervoer van en naar hun vestiging beschouwen als managementzorg. Veel bedrijven zien een bedrijfsvervoerplan als een oplossing voor de mobiliteitsproblematiek. De fiets is één van de mogelijke vervoersalternatieven. cj Ruimtelijke planning werkt preventief. pagina 14

15 Duurzaam veilig en de fiets Veilig gedrag in het verkeer Ook vanuit de invalshoek 'veilig gedrag in het verkeer' kan een belangrijke impuls worden gegeven aan het verbeteren van de verkeersveiligheid. Onderwijs, training en voorlichting zijn uitstekende instrumenten om verkeersgedrag te verbeteren. Vanuit het perspectief van duurzaam veilig zou de overheid een actievere rol kunnen spelen in de verkeersveiligheidseducatie. Bijvoorbeeld door het initiatief te nemen voor projecten als een 'duurzaam veilige schoolomgeving'. Een ander belangrijk aspect zal gericht moeten zijn op voorlichting. Om conflicten tussen voertuigen en (brom)fietsers zo veel mogelijk te beperken zal een goede voorlichtingscampagne naar beide doelgroepen een belangrijk onderdeel moeten worden van duurzaam veilig. Jong geleerd, oud gedaan.»ht Bij het aspect training zal de aandacht vooral moeten uitgaan naar de invoering van een bromfietsrijbewijs. Hetzelfde geldt voor het besturen van een landbouwvoertuig. Bij de opleiding dient aandacht te worden besteed aan de mogelijke conflicten met andere verkeersdeelnemers en aan de omgang met deze conflicten. pagina 15

16 TF, r nii Duurzaam veilig en de fiets Aandachtspunten bij de verdere implementatie van duurzaam veilig Voorop staat dat de randvoorwaarden voor een effectief regionaal duurzaam veilig (fiets)- beleid op landelijk niveau moeten worden geschapen. Daarnaast is duidelijk geworden dat de positie van de (brom)fiets nauwelijks is gedefinieerd in het duurzaam veilig beleid. De bromfiets bekleedt een uiterst onduidelijke positie in het geheel. Dit vervoermiddel valt in het duurzaam veilig beleid tussen wal en schip'; er zal een principiële keuze moeten worden gemaakt omtrent de toekomstige positie van de bromfiets. Een aantal maatregelen voor een duurzaam veilig verkeers- en vervoersysteem kan alleen op landelijk niveau worden genomen. Kort samengevat komen deze maatregelen op het volgende neer: De positie van de bromfiets moet worden heroverwogen. Vergelijkbaar met de APKkeuring voor auto's zouden er ook voor bromfietsers en landbouwvoertuigen soortgelijke regelmatige keuringen moeten worden opgezet, met een stringente naleving in de praktijk. De speciale positie van het landbouwverkeer in landelijke gebieden zou vorm moeten krijgen in het duurzaam veilig beleid, bijvoorbeeld door het invoeren van een rijbewijs voor deze categorie voertuigen. Een andere mogelijke maatregel is de invoering van een wettelijke minimum leeftijd van 18 jaar voor bestuurders van landbouwvoertuigen op de openbare weg. In de rij-opleidingen (motor, auto, vrachtauto, landbouw voertuigen) zou specifieke aandacht moeten worden besteed aan duurzaam veilig. De wetgeving zou aangepast moeten worden in verband met eventuele nieuwe wettelijke snelheden. Onderzoek naar en invoering van dynamische verkeersgeleiding zou verder gestimuleerd moeten worden (interactie wegvakvoertuig door flexibele snelheids-begrenzers, interactie tussen voertuigen middels automatische besturing). Om aan het dilemma van de bromfiets een einde te maken, zou vanuit de politiek een beslissing moeten worden genomen om dit vervoermiddel toe te staan op 50 km/uen 60 km/u wegen in plaats van op het fietspad. Bij de verkeerseducatie op scholen zal op een pragmatische manier moeten worden ingegaan op allerlei aspecten die samenhangen met duurzaam veilig (denk bijvoorbeeld aan routekeuze voor fietsers). Tenslotte zal meer inzicht moeten ontstaan in de mogelijkheden om met fysieke maatregelen de gewenste snelheid op erfwegen (met name plattelandswegen) te handhaven. Deze maatregelen kunnen het juiste kader scheppen voor een optimaal rendement van het duurzaam veilig beleid. Onderhoud is de basis voor verkeersveilighied. pagina 16

17 hoofdstuk 6 In sterk toeristisch ingestelde regio's zoals West-Zeeuwsch Vlaanderen kan het uit economisch oogpunt aanmerkelijk gunstiger zijn om duurzaam veilige maatregelen in te voeren die seizoensmatig kunnen worden bijgesteld. Dat kan financieel aantrekkelijker zijn dan bijvoorbeeld de aanleg van een nieuw fietspad. In bepaalde situaties zijn namelijk alleen tijdens het hoogseizoen ('s zomers) maatregelen nodig (i.v.m. recreatief verkeer). Men kan hier denken aan het tijdelijk afsluiten van een wegvak voor autoverkeer. Met een dergelijke aanpak kan het maatschappelijk draagvlak (onder de bewoners) voor bepaalde maatregelen worden vergroot. Overdraagbaarheid Het mag duidelijk zijn dat het demonstratieproject in West-Zeeuwsch Vlaanderen belangrijke onderzoeksdata kan opleveren met betrekking tot de mogelijke effecten van duurzaam veilige maatregelen op de verkeersveiligheid en op de handhaafbaarheid van de maatregelen (het maatschappelijk draagvlak). De opzet van de studie 'naar een duurzaam veilig fietsnet' die is uitgevoerd in West- Zeeuwsch Vlaanderen is zodanig, dat deze (gedeeltelijk) overdraagbaar is naar andere landelijke gebieden. Het theoretisch kader kan ook voor stedelijke gebieden grotendeels gehandhaafd blijven voorzover het maatregelen betreft die zijn gepresenteerd voor gebieden binnen de bebouwde kom. pagina 17

18 Colofon Opdrachtgever: Rijkswaterstaat Directie Zeeland Tekst, fotografie en advies: Verkeersadviesburo Diepens en Okkema bv Noordeinde 30 Postbus CW Delft Telefoon: (015) Fax: (015) Met dank aan ir. B. Bach voor zijn bijdrage aan de fotografie. Vormgeving: Klats publiciteit en reclame bv, Delft Druk: Drukkerij Meinema B.V., Delft

19

20 A 111 Nioc'rdze and J E:elqië