De effecten van medicatie op de wondheling. Inleiding
|
|
- Lander de Smet
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 De effecten van medicatie op de wondheling Johan Van De Vijver Evelien Touriany Inleiding Voorschrijvenvan medicatievormteenessentieelonderdeelin de behandelingvan dergelijkeaandoeningenen behoudenvan de gezondheid van het individu. Statistieken weerspiegelen de relatie tussen het voorschrijven van medicatie en patiënten met wonden aan de onderste extremiteiten Het is belangrijkdatde zorgverlenergeïnformeerd wordtover het bestaanvan farmacologischeinteractiestussende consumptievan medicijnenen potentiële effectenop de wondheling Het is belangrijk de basis wondfysiologie te bespreken alvorens de effecten van medicatie op de wondheling te verklaren. 1
2 Fasen in de wondheling Verwonding Coagulatiefase Inflammatiefase Proliferatiefase Remodellingsfase Injury Beschadigde cellen Initiatie van wondhelingsprocessen PDGF, TGF-α, TGF-β 2
3 Coagulation Bloedplaatjes bloedstolling Onmiddellijk na verwonding Bloedplaatjes degranuleren(trombine) PDGF, TGF-β, EGF, TGF-α fibronectine Inflammation Opruimen van het wondbed Neutrofielen TGF-β Macrofagen PDGF, TGF-β, FGF, TGF-α, EGF, IL-1, TNF-α Lymphocyten TGF-β, IL-2, IFN 3
4 Tissue Formation Fibroblasten TGF-β, PDGF, KGF, FGF, IGF-1, IFN Endotheelcellen FGF, PDGF, TGF-β Epitheelcellen TGF-α, TGF-β, EGF Tissue Remodelling Fibroblasten TNF-α, IL-1, PDGF, TGF-β Epitheelcellen EGF, TGF-β 4
5 Farmacologische effecten op de wondhelingsfasen Coagulatiefase Anti-plateletdrugs Anticoagulation Inflammatiefase NSAID Corticosteroïden Antibiotica - Antiseptica Farmacologische effecten op de wondhelingsfasen Tissue formation Corticosteroïden Vasoconstrictors Tissue remodelling Corticosteroïden 5
6 Interactie tussen medicatie en wondheling Hoe beïnvloeden medicijnen de wondheling? Oefenen een effect uit door ofwel bijstaan of interferentie (vertraging) met de wondheling. Effect hangt af van mechanisme van actie, dosering en wijze van toediening met betrekking tot de fase van het wondhelingsproces. 6
7 Hoe doen ze dat? Moleculaire/ biochemische veranderingen Veranderingen in de celstructuur Aanleveren van gifstoffen Aanleveren van een transporteermiddel Medicatieklassen die interfereren met de wondheling Antibiotica Antiseptica Anticoagulantia Bloedplaatjesaggregatieremmers Anti inflammatoire geneesmiddelen (Corticosteroïden) NSAID Vasoconstrictoren Vitamine C Off-label geneesmiddelen 7
8 Antibiotica Antibiotica Positieve effecten Infectie zorgt voor vertraagde of oponthoud van de wondheling Dit hangt af van het type en hoeveelheid van de microorganismen en patiëntfactoren. AB toediening dient gebaseerd te zijn op cultuurnamedoor middel van swabs of biopsie Cultuurnamedoor middel van een swabkan geen kiemen identificeren die in dieper gelegen weefsel infectie veroorzaken. 8
9 Antibiotica Negatieve effecten Topicale AB Penetreren het weefsel niet Ontbinden wanneer zij in contact komen met weefsel Worden verdund door wondexsudaat Enkel voorlokaal gebruik (huid) en niet voor blootliggend weefsel Contactdermatitis algemeen Wondcontractie wordt geremd Vertraagde re-epithelialisatie Risico op resistentie Meestal selectief voor bepaalde micro-organismen Antiseptica 9
10 Antiseptica Definitie: desinfectantia gebruikt op lichaamsoppervlakten om de normale en / of pathogene kiemen te reduceren. Antiseptica kunnen beschouwd worden als niet selectieve microbiële remmers zonder een specifiek cellulair doelgebied. Enkel toe te passen bij tekenen van infectie of kritische kolonisatie. Antiseptica Alle antiseptica functioneren als gelijkaardig: zij veroorzaken beschadiging de celwand of celmembraan of brengen wijzigingen aan in de permeabiliteit van de cel. Antiseptica zijn toxisch voor sommige bacteriën, schimmels, sporen en virussen, evenals voor de gastheercellen. Zij zijn toxisch voor de leucocyten, erythrocyten, fibroblasten, keratinocyten, osteocyten. In open wonden kan systemische absorptie optreden. Keuze voor het gebruik van een antiseptica dient gebaseerd te zijn op de balans tussen de potentiële antimicrobiële activiteit en de cellulaire toxiteit. (BrennanS, Leaper D. The effectsof antisepticson the healingwound: a study usingrabbitear chamber. Br J Surg. 1985;72(10): ) 10
11 Anticoagulantia/ bloedplaatjesaggregatieremmers anticoagulantia Warafin en heparine Indicatie: profylaxie van trombose (veneuze) Warafinverhindert de hepatische synthese van vit K factoren 2,7,9,10, Heparine verhindert de omzetting van fibrinogeen naar fibrine. Men vermoed dat zowel warafin als heparine de wondheling vertraagd door een gebrek aan fibrineformatie. 11
12 bloedplaatjesaggregatieremmers Plavix De werkzame stof in Plavix is clopidogrel. Clopidogrel gaat de vorming van bloedpropjes in de bloedvaten tegen. Die propjes kunnen ontstaan door spontaan samenklonteren van bloedplaatjes (trombocyten, kleine cellen in het bloed). Bij de normale bloedstolling (bij een wondje) spelen bloedplaatjes een belangrijke rol: ze klonteren samen en sluiten het wondje af, waardoor het bloeden stopt. bloedplaatjesaggregatieremmers Pentoxifylline/Oxypentifylline (Torental ) Verhoogd bloodflow naar ischemisch weefsel Vasodilaterendeffect Verhindert vrijzetten TNF-α 12
13 bloedplaatjesaggregatieremmers Acetylsalicylzuur (aspirine ) Is waarschijnlijk de meest gekende Het verhindert het samenklonteren van bloedplaatjes door blokkeren van enzymesdie de voorlopers van prostaglandines en tromboxane A2 aanmaken. Aspirine verlaagt de inflammatoire respons en de synthese van glycosamineglycanen in wonden. Anticoagulantia/bloedplaatjesaggregatieremmers Beide stoffen verhogen de kans op vorming van hemotomen. Een hematoom is een ideaal bodem voor microbiële groei. Verder veroorzaken hematomen schade aan weefselstructuren. Dit zorgt voor druk op onderliggende weefsels, wat leidt tot hypoxie in het omliggende weefsel. Met als gevolg een vertraagde of slechte wondheling 13
14 Anti inflammatoire geneesmiddelen Anti-inflammatoire inflammatoire geneesmiddelen Corticosteroïden (prednisone, prednisolone, hydrocortisone ) Corticosteroïdenzijn een chemische variant van het lichaamseigen bijnierschorshormoon. Deze groep van stoffen onderdrukken bijna alle aspecten van de wondheling. 14
15 Anti-inflammatoire inflammatoire geneesmiddelen Acute wondheling Onderdrukken de wondheling wanneer ze worden toegediend voor of net na het ontstaan van een verwonding. Dit gebeurt door: Onderdrukken van de inflammatiefase Onderdrukt de initiële verhoging van de vasculaire permeabiliteit en vasodilatatie door het onderdrukken van de prostaglandinesynthese Anti-inflammatoire inflammatoire geneesmiddelen Chronische wonden Tijdens de inflammatie fase gaan ze de phagocytoseactiviteit van neutrofielen en macrofagen te onderdrukken. Heeft een effect op chemotaxis en fibroblastenproliferatie Verminderde collageenproductie, verminderde angiogenese Verminderde wondcontractie tijdens de proliferatiefasedoor het effect op de fibroblasten Verhindert epitheelmigratie, wat leidt tot slechte kwaliteit van het weefsel Sterkte van het geheelde weefsel neemt af in de maturatiefase 15
16 Anti-inflammatoire inflammatoire geneesmiddelen Chronische wonden Onderdrukt het immuunsysteem Verhoogde vatbaarheid voor infecties Verminderde chemotaxis en proliferatie van T lymfocyten Verminderde eiwitsynthese en verminderde productie van TGF-β NSAID 16
17 NSAID Ibuproben, nerofen, diclofenac Deze geneesmiddelen hebben een nadelig effect op de wondheling door onderdrukken van inflammatie. Bij onderzoek op ratten blijkt dat er een reductie van 15 tot 36% was wat betreft de stevigheid van het opgebouwde weefsel, dit werd tevens bevestigd na histologisch onderzoek. (DvivediS, TiwariSM, SharmaA. Effect of ibuprofen anddiclofenacsodiumon experimentalwoundhealing. Indian J expbiol1997;35(11): ) NSAID NSAID geeft een reductie in fibroblasten in het bindweefsel. Deze bevindingen illustreren dat er wetenschappelijk bewijs is dat NSAID een vertraging geeft van epithelialisatieen angiogenese in de vroege fase van wondheling. Klinische heling werd geen effect gevonden. Ondanks hun anti inflammatoir effect spelen NSAID een gelimiteerde rol in wondheling. 17
18 Vasoconstrictoren Vasoconstrictoren Epinephrine, nicotine en cocaïne Deze stoffen veroorzaken hypoxie in het weefsel, dit leidt tot verminderde microcirculatie en opbouw van nieuw weefsel. Bij subcutane zuurstofmeting ter hoogte van wonden werd een significante verminderde oxygenatie gevonden, die behouden bleef minuten na het roken. Er werd een toename van vorming van littekenweefsel vastgesteld bij rokers tegenover niet rokers (KarakondaSRK. Flynn Tc, Boh EE, et al. The effect of drugs on wound healing: part 2. specificclasses of drugs and their effectson woundhealing. Intern J Dermatol2000;39(5): 250:257 18
19 Vit C Vit C Vit C speelt een belangrijke rol in de collageensynthese. Een belangrijke component van de extracellulaire matrix Vitamine C tekorten veroorzaken een slechte cross linkingvan collageenvezels, een productie minder en van minderwaardige collageen. Het veroorzaakt tevens een wijzigingen in de ECM. Dit uit zich in huidletsels, een slechte cohesie van de endotheelcellen en een verminderde trek-en rek weerstand van de weke weefsels. 19
20 Vit C Het gecombineerde effect van ascorbinezuur op de collageen synthese, zijn antioxidatief effect en zijn effect op het immuunsysteem maakt van ascorbinezuur een waardevol onderdeel van veel wondzorgprotocollen. Divers onderzoek voorziet in bewijs dat lage doses van vitamine C bij vitamine C deficiënte personen nuttig is. Veel clinici zijn er echter van overtuigd dat grote doses vitamine C bij niet-deficiënte personen zinvol zijn om een optimale wondheling te bekomen. Levensonen Demetriou bevelen een dagelijkse inname van 1-2 g vitamine C aan zolang de wonde niet is geheeld. Deze hoge doses kunnen worden gerechtvaardigd door het gebrek aan negatieve effecten bij deze concentraties bij gezonde personen en de mogelijkheid op deze wijze de niet gediagnosticeerde tekorten op te vangen. Off- label geneesmiddelen 20
21 Off label geneesmiddelen Geneesmiddelen die worden gebruikt buiten hun eigenlijke toepassing. Fenytoïne Anti-epileptica. Er bestaan studies waarin fenytoïne topicaal wordt toegepast op wonden. De belangrijkste eigenschap bestaat erin dat fenytoïne een invloed zou hebben op het wijziging van collageen remodellering en vermindering van collageen zou tegengaan. Alhoewel collageensynthese niet significant wordt beïnvloed door fenytoïne, onderdrukt het wel de wondcontractie. Conclusie Een goed begrip van de effecten van geneesmiddelen op wondheling is van essentieel belang. Men moet er altijd rekening mee houden dat de sluiting van wonden en het resultaat van de wondheling kan worden beïnvloed door de medicatie inname van de patiënt. 21
22 Vragen? The effects of medications in woundhealing What drugs your patient takes may influence this process. By Robert G. Smith D.P.M.,MSc., RPh Medicines and woundhealing: What s the word? Greg Duncan, Monash University Vitamine C en wondheling Luc Gryson,Bachelor Verpleegkunde Licentiaat Medisch Sociale Wetenschappen en het ziekenhuisbeleid Geaggregeerde voor het Hoger Onderwijs Voorzitter CNC wondzorgvereniging Coördinator WOUND-Ex Expertisecentrum van de HUBrussel 22
Module 2. Wondgenezing
Module 2 Wondgenezing 1 Mechanismen van wondgenezing Definitie van een wond Een wond is per definitie een pathologische toestand waarbij weefsels van elkaar zijn gescheiden en/of vernietigd, en die samengaat
Nadere informatieTrombocytenaggregatie onderzoek
Trombocytenaggregatie onderzoek Een trombocytenaggregatie-onderzoek is een bloedonderzoek naar de werking van trombocyten ofwel bloedplaatjes. Het betreft een specialistisch onderzoek naar de werking van
Nadere informatieFactoren die een rol spelen bij de vertraagde wondgenezing - deel 1
Factoren die een rol spelen bij de vertraagde wondgenezing - deel 1 Auteur: N.A. Stotts, D. Wipkes-Tevis Vertaald/bijgewerkt: H.W.Chr. Hofland Nieuwsbrief: 1997 Pagina: 32-35 Jaargang: 13 Nummer: 2 Toestemming:
Nadere informatieValorisatie addendum
133 Valorisatie addendum Littekens ontstaan na beschadiging van de huid nadat er een trauma, brandwond of chirurgische ingreep heeft plaatsgevonden. Oppervlakkige wonden waarbij louter de epidermis (opperhuid)
Nadere informatieHoofdstuk 9. Nederlandse samenvatting. Normale versus hypertrofe wondgenezing Beïnvloedt de vroege inflammatie het uiteindelijke litteken?
Hoofdstuk 9 Nederlandse samenvatting Normale versus hypertrofe wondgenezing Beïnvloedt de vroege inflammatie het uiteindelijke litteken? Nederlandse samenvatting Inleiding en doelstellingen Hypertrofe
Nadere informatieImmuunreactie tegen virussen
Samenvatting Gedurende de laatste eeuwen hebben wereldwijde uitbraken van virussen zoals pokken, influenza en HIV vele levens gekost. Echter, vooral in de westerse wereld zijn de hoge sterftecijfers en
Nadere informatieImmunologie. Afweer. Wij leven als levende organismen in evenwicht met onze omgeving
Immunologie Afweer 1 Wij leven als levende organismen in evenwicht met onze omgeving Verstoring van het evenwicht tussen organisme en omgeving kan ertoe leiden dat ons lichaam door indringers uit de omgeving
Nadere informatieZeldzame juveniele primaire systemische vasculitis
https://www.printo.it/pediatric-rheumatology/nl/intro Zeldzame juveniele primaire systemische vasculitis Versie 2016 2. DIAGNOSE EN THERAPIE 2.1 Wat voor types vasculitis zijn er? Hoe wordt vasculitis
Nadere informatieHyalo 4 Gamma: Hyaluronzuur-producten voor elke fase van de wondheling.
Alle producten van het HYALO4 R gamma zijn medische hulpmiddelen. Hyalo 4 Gamma: Hyaluronzuur-producten voor elke fase van de wondheling. Industriepark-West 68 9100 Sint-Niklaas Hyalo 4 Gamma: Hyaluronzuur-producten
Nadere informatieDe meest voorkomende bijverschijnselen zijn: Bijverschijnselen die weinig voorkomen: Bijverschijnselen die zelden voorkomen:
Methotrexaat Uw behandelend maag-darm-leverarts heeft u verteld dat u in aanmerking komt voor een onderhoudsbehandeling met Methotrexaat in verband met een chronische ontstekingsziekte van de darmen (ziekte
Nadere informatieNederlandse samenvatting voor niet-ingewijden
Nederlandse samenvatting voor niet-ingewijden 1 Inleiding 2 Doel 3 Resultaten 4 Conclusies 5 Klinische en therapeutische implicaties - 189 - 1 Inleiding Kanker is tegenwoordig tweede meest voorkomende
Nadere informatieNederlandse samenvatting
CHAPTER 9 Nederlandse samenvatting Inleiding In een volwassen mens circuleert 5 à 6 liter bloed door de bloedvaten. Het bloed transporteert onder andere bloedcellen (rode bloedcellen, witte bloedcellen
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting 190 Nederlandse samenvatting In de samenleving is het tekort aan donororganen een algemeen bekend feit. Daarnaast zijn er diverse risico s verbonden aan orgaan- en weefseltransplantaties,
Nadere informatiePrednison of Prednisolon
Prednison of Prednisolon Prednison of Prednisolon Uw maag, darm- en leverarts heeft in overleg met u besloten u te gaan behandelen met Prednison. Dit geneesmiddel dient ter behandeling van de ziekte van
Nadere informatieChapter 10. Nederlandse samenvatting List of publications Dankwoord About the author
Chapter 10 Nederlandse samenvatting List of publications Dankwoord About the author Nederlandse samenvatting NEDERLANDSE SAMENVATTING De ontwikkeling van een in kweek gemaakt humaan hypertrofisch huidmodel
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/24600 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Mariman, Rob Title: Probiotic bacteria and the immune system : mechanistic insights
Nadere informatieSTIP NIET VAN TOEPASSING. Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven
STIP (potentiële) belangenverstrengeling Geen / Zie hieronder Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financiële) vergoeding Aandeelhouder
Nadere informatiePREDNISON BIJ REUMATISCHE AANDOENINGEN
PREDNISON BIJ REUMATISCHE AANDOENINGEN 1137 Inleiding Uw reumatoloog heeft u Prednison voorgeschreven voor de behandeling van uw reumatische aandoening. Om dit medicijn goed te kunnen gebruiken, is het
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/37233 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Tummers, Bart Title: Human papillomavirus targets crossroads in immune signaling
Nadere informatieLiteratuur studie en Case studie gaan hand in hand. Waarom een wonde chronisch blijft, en wat is een mogelijke oplossing hiervoor?
Literatuur studie en Case studie gaan hand in hand. Waarom een wonde chronisch blijft, en wat is een mogelijke oplossing hiervoor? Maene Bart # Technical Service Specialist Advanced Wound Care Vanwaeyenberghe
Nadere informatieDE WAARHEID OVER ZILVER. Waarom is er een hernieuwde interesse in zilver?
DE WAARHEID OVER ZILVER Waarom is er een hernieuwde interesse in zilver? Clinici zijn geïnteresseerd in zilverproducten omdat ze geïnteresseerd zijn in het controleren van de bacteriële omgeving. Mensen
Nadere informatiePrednison (corticosteroïden)
Prednison (corticosteroïden) Medicatie bij de ziekte van Crohn of colitis ulcerosa MDL-centrum IJsselland Ziekenhuis www.mdlcentrum.nl Uw MDL-arts (maag-, darm- en leverarts) heeft u Prednison voorgeschreven
Nadere informatieInleiding Wat is Methotrexaat? Voor welke patiënten is Methotrexaat geschikt? Wanneer mag Methotrexaat niet gebruikt worden?
METHOTREXAAT 1173 Inleiding In deze folder vindt u informatie over de werking en bijwerkingen van Methotrexaat. De folder is bedoeld voor psoriasispatiënten die behandeld worden met Methotrexaat. Wat is
Nadere informatieBehandeling met methotrexaat (MTX) bij sarcoïdose
Behandeling met methotrexaat (MTX) bij sarcoïdose U heeft in overleg met uw behandelend arts besloten dat u het medicijn methotrexaat (MTX) gaat gebruiken bij de behandeling van sarcoïdose. Deze folder
Nadere informatieSamenvatting. Nederlandse samenvatting
Page 143 Samenvatting Onder normale omstandigheden inhaleert een volwassen menselijke long zo n 11.000 liter lucht per dag. Naast deze normale lucht worden er ook potentieel toxische stoffen en micro-organismen,
Nadere informatiehoofdstuk 2 Hoofdstuk 3
In Nederland ontvangen jaarlijks vele mensen een bloedtransfusie. De rode bloedcellen (RBCs) worden toegediend om bloedarmoede, veroorzaakt door ernstig bloedverlies of een probleem in de bloedaanmaak,
Nadere informatieBoekje over de nieuwe orale anticoagulantia. Wat u moet weten voor het veilig gebruik ervan
Boekje over de nieuwe orale anticoagulantia Wat u moet weten voor het veilig gebruik ervan GEGEVENS PATIËNT Naam Adres Tel HUISARTS Naam Adres Tel SPECIALIST Naam Ziekenhuis Tel ANTISTOLLINGSMEDICATIE
Nadere informatieBloedvergiftiging (sepsis)
Bloedvergiftiging (sepsis) Albert Schweitzer ziekenhuis december 2014 pavo 0661 Inleiding De arts heeft u verteld dat u of uw familielid een bloedvergiftiging heeft. Een bloedvergiftiging wordt meestal
Nadere informatieZeldzame Juveniele Primaire Systemische Vasculitis
www.printo.it/pediatric-rheumatology/be_fm/intro Zeldzame Juveniele Primaire Systemische Vasculitis Versie 2016 2. DIAGNOSE EN THERAPIE 2.1 Wat voor types vasculitis zijn er? Hoe wordt vasculitis geclassificeerd?
Nadere informatie1-12-2015. Wondbeoordeling. De systematische aanpak van chronische wonden door het gebruik van ITEM
Steven Smet De systematische aanpak van chronische wonden door het gebruik van ITEM Verpleegkundig-specialist wondzorg / voorzitter decubituscommissie Wondbeoordeling Wondbedpreparatie adhv. TIME In gebruik
Nadere informatieStructuur en Adaptatie van Cel en Weefsel
Tentamen Structuur en Adaptatie van Cel en Weefsel 8W240 Vrijdag 24 juni 2011 9.00-12.00 Faculteit Biomedische Technologie Verantwoordelijk docent: C. Bouten Mededocent: A. Driessen-Mol Dit tentamen bestaat
Nadere informatieChapter 10 C H A P T E R. Nederlandse Samenvatting
Chapter 10 C H P R ederlandse Samenvatting 10 175 S M V I G Haemostase Hartinfarct en beroerte zijn het gevolg van trombi (bloed stolsels) die belangrijke vaten afsluiten en daardoor weefsel beschadiging
Nadere informatieDe extracellulaire matrix: een review van zijn rol in acute en chronische wonden
De extracellulaire matrix: een review van zijn rol in acute en chronische wonden Gregory S. Schultz; Phd; prof of obstetrics and gynecology/ University of Florida, Gainsville, USA Glenn Ladwig,MS,LLD;
Nadere informatieHartfalen: medicatie in de 1 e lijn en interacties
Hartfalen: medicatie in de 1 e lijn en interacties Disclosure Bart Kremers Werkzaam bij Apotheek Ravenstein en GIC-helpdesk van de KNMP Geen contacten/belangen mbt farmaceutische industrie Hartfalen-medicatie
Nadere informatieSepsis en MOF. Powerpointpresentatie gemaakt door Rob Zeegers
Sepsis en MOF Powerpointpresentatie gemaakt door Rob Zeegers Doel Presentatie Bestaande kennis over sepsis en mof herhalen en of verder uitdiepen. De lastige materie op een begrijpelijke korte manier weergeven.
Nadere informatieSamenvatting in het Nederlands. Jeroen Hagendoorn
Samenvatting in het Nederlands Jeroen Hagendoorn 159 Summary in Dutch Een uitgebreid netwerk van kleine vaten, die vloeistof en (afweer)cellen in één richting vervoeren, vormt het lymfesysteem. In een
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting Hoe opereren maden? De onderliggende werkingsmechanismen van de madentherapie Het doel van dit proefschrift was om inzicht te verkrijgen in de onderliggende microbiologische en
Nadere informatieINVLOED VAN DIALSYE OP WONDHELING
INVLOED VAN DIALSYE OP WONDHELING SHARON DEM EULEN AERE INHOUDSTAFEL 1. Wat is dialyse? 2. Beperkingen voor de patiënt 3. Invloed van dialyse op wondheling 3.1 Vochtbeperking 3.2 Dieet Kalium Fosfaat Eiwitten
Nadere informatieWAT IS ORENCIA (ABATACEPT)?
WAT IS ORENCIA (ABATACEPT)? Wat is ORENCIA? Wat is ORENCIA? 3 Waarom heb ik ORENCIA voorgeschreven gekregen? 4 Wat kan ik verwachten van de behandeling met ORENCIA? 4 Hoe werkt ORENCIA? 4 Hoe neem ik ORENCIA?
Nadere informatieMethotrexaat. bij ziekte van Crohn en colitis ulcerosa Maag-Darm-Levercentrum. Beter voor elkaar
Methotrexaat bij ziekte van Crohn en colitis ulcerosa Maag-Darm-Levercentrum Beter voor elkaar MTX (Methotrexaat) bij IBD (ziekte van Crohn) Uw behandelend arts heeft met u gesproken over het gebruik van
Nadere informatiePrednison voor de behandeling van de ziekte van Crohn en Colitis Ulcerosa
Patiënteninformatie Prednison voor de behandeling van de ziekte van Crohn en Colitis Ulcerosa rkz.nl Uw MDL-arts (maag-,darm-,leverarts) heeft u Prednison voorgeschreven voor de behandeling van de ziekte
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Fibrose, oftewel verlittekening van weefsels, is een proces dat tot uitval van belangrijke organen kan leiden, met de dood tot gevolg. In feite ligt het aantal sterfgevallen veroorzaakt door fibrose hoger
Nadere informatie2.1 Verstoord evenwicht protease-antiprotease
Roken is verreweg de belangrijkste risicofactor. Andere risicofactoren zijn: beroepen of hobby s met regelmatige blootstelling aan kleine deeltjes (fijnstof ) en (zelden) een familiair voorkomend enzymtekort
Nadere informatiePrednison (corticosteroïden)
Prednison (corticosteroïden) Uw behandelend maag-darm-leverarts heeft u Prednison voorgeschreven in verband met een ontstekingsziekte van de darm. Deze folder geeft informatie over dit geneesmiddel. Heeft
Nadere informatieDEEL A: preventie van wondinfectie
CREMEC LEUVEN H.Hartziekenhuis Leuven AZ H.Hart Tienen Algemeen Ziekenhuis Diest St Nicolasziekenhuis Eupen Een kleine toelichting over WONDINFECTIES http://panda.studentenweb.be/wondinfecties/ Dr. Karel
Nadere informatieNRLP-12 Gerelateerde Terugkerende Koorts
www.printo.it/pediatric-rheumatology/be_fm/intro NRLP-12 Gerelateerde Terugkerende Koorts Versie 2016 1. WAT IS NRLP-12 GERELATEERDE TERUGKERENDE KOORTS 1.1 Wat is het? NRLP-12 gerelateerde terugkerende
Nadere informatieStructuur en Adaptatie van Cel en Weefsel
Hertentamen Structuur en Adaptatie van Cel en Weefsel 8W240 Dinsdag 16 augustus 2011 14.00-17.00 Faculteit Biomedische Technologie Verantwoordelijk docent: C. Bouten Mededocent: A. Driessen-Mol Dit tentamen
Nadere informatieMaag-, Darm- en Leverziekten. Methotrexaat.
Maag-, Darm- en Leverziekten Methotrexaat www.catharinaziekenhuis.nl Inhoud Algemeen... 3 Werking... 3 Gebruik... 4 Mogelijke bijwerkingen... 4 Aanvullende informatie... 6 Het effect op vruchtbaarheid,
Nadere informatieCover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/32551 holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/32551 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Krol, Charlotte Georgette Title: Pitfalls in the diagnosis and management of skeletal
Nadere informatieAppendices. Nederlandse samenvatting 148. Dit proefschrift op één pagina 152. Dankwoord 153. About the author 155. List of publications 156
Appendices Nederlandse samenvatting 148 Dit proefschrift op één pagina 152 Dankwoord 153 About the author 155 List of publications 156 148 Nederlandse samenvatting Dendritische cellen en macrofagen in
Nadere informatieZijn Zilververbanden Goud waard? CNC 2-daags Wondcongres Kortrijk 16-17 februari 2012 M. Flour U.Z. K.U.Leuven
Zijn Zilververbanden Goud waard? CNC 2-daags Wondcongres Kortrijk 16-17 februari 2012 M. Flour U.Z. K.U.Leuven Historisch overzicht Medicinaal zilver Zilver Gebruikt sedert eeuwen voor preventie en behandeling
Nadere informatieUltracortenol, oogzalf 5 mg/g. Samenvatting van de Producteigenschappen
Samenvatting van de Producteigenschappen Uitgiftedatum: 14 januari 2015 Aantal pagina s: 7 SmPC pagina 2 1. Naam van het geneesmiddel 2. Kwalitatieve en kwantitatieve samenstelling 1 gram Ultracortenol
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/45885 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Kersten, K. Title: Pulling the strings on anti-cancer immunity Issue Date: 2017-02-07
Nadere informatieAntistollingsmiddelen
Antistollingsmiddelen Ziekenhuis Gelderse Vallei In deze folder wordt informatie gegeven over het gebruik van antistollingsmiddelen. U kunt deze folder gedurende de opname doorlezen. Antistollingsmiddelen
Nadere informatieProducten BiologiQ Apeldoorn
MDT/LDT Madentherapie. BiologiQ. Apeldoorn. Categorie: C / D / S MDT/LDT is de biochirurgische behandeling van chronische (geïnfecteerde) wonden, met name als er sprake is van necrose. Speciaal gekweekte,
Nadere informatiePATIËNTENBROCHURE Therapie met Gazyvaro (Immunotherapie)
PATIËNTENBROCHURE Therapie met Gazyvaro (Immunotherapie) WAT IS OBINITUZUMAB? De merknaam van Obinituzumab is Gazyvaro. Obinituzumab is een immunotherapie: een behandeling die werkt via het immuunsysteem
Nadere informatieGeneesmiddelen die de stolling beïnvloeden bij atrium fibrilleren
27-10-2016 Geneesmiddelen die de stolling beïnvloeden bij atrium fibrilleren Wobbe Hospes, ziekenhuisapotheker Agenda Waarom en wanneer antistolling? Stollingscascade en aangrijpingspunten geneesmiddelen
Nadere informatieComplexe wondzorg en de bijdrage van Hyperbare Zuurstoftherapie
Complexe wondzorg en de bijdrage van Hyperbare Zuurstoftherapie Locatie : Goes 26 september 2013 F.A. Sjollema, chirurg, arts hyperbare zuurstoftherapie, Goes Hyperbare Zuurstoftherapie in Zeeland Centrum
Nadere informatieGeneesmiddelentherapie
https://www.printo.it/pediatric-rheumatology/be_fm/intro Geneesmiddelentherapie Versie 2016 13. Biologische geneesmiddelen Er zijn de laatste jaren nieuwe perspectieven geïntroduceerd met stoffen biologische
Nadere informatiePrednis(ol)on. Bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa
Prednis(ol)on Bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa Uw behandelend arts en/of verpleegkundige heeft met u gesproken over het gebruik van Prednis(ol)on. In deze folder krijgt u informatie over de
Nadere informatieNederlandse Samenvatting. Nederlandse Samenvatting
Nederlandse Samenvatting Nederlandse Samenvatting 145 Nederlandse samenvatting De nieren hebben een belangrijke functie in het menselijk lichaam: ze zijn onder andere verantwoordelijk voor het zuiveren
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting Het mucosale immuunsysteem Het afweersysteem beschermt het lichaam tegen infecties met bacteriën, virussen, schimmels en parasieten. De huid en de mucosale weefsels zoals bijvoorbeeld
Nadere informatiePrednis(ol)on bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa
Prednis(ol)on bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa Ziekenhuis Gelderse Vallei Uw behandelend arts en/of verpleegkundige heeft met u gesproken over het gebruik van Prednis(ol)on. In deze folder krijgt
Nadere informatieStage mogelijkheid in brandwondenonderzoek. Preklinisch onderzoek. Vereniging Samenwerkende Brandwondencentra Nederland
Stage mogelijkheid in brandwondenonderzoek Preklinisch onderzoek Vereniging Samenwerkende Brandwondencentra Nederland 1/5 De Vereniging Samenwerkende Brandwondencentra in Nederland (VSBN) (engelse naam:
Nadere informatieDosisgids bestemd voor de arts voor de behandeling van Reumatoïde Artritis (RA) met RoACTEMRA
De Europese gezondheidsautoriteiten hebben bepaalde voorwaarden verbonden aan het in de handel brengen van het geneesmiddel RoACTEMRA. Het verplicht plan voor risicobeperking in België, waarvan deze informatie
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/18671 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Albers, Harald Title: Development of ATX and DUSP inhibitors : inhibiting phosphate
Nadere informatieUniversity of Groningen. Arming drug carriers to disable the Hepatic Stellate Cell Hagens, Werner Ivo
University of Groningen Arming drug carriers to disable the Hepatic Stellate Cell Hagens, Werner Ivo IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to
Nadere informatieInterne Geneeskunde Nefrologie. Informatie over afstoting na niertransplantatie
Interne Geneeskunde Nefrologie Informatie over afstoting na niertransplantatie Interne Geneeskunde Nefrologie Wat is afstoting na niertransplantatie? U krijgt medicijnen om afstoting van uw transplantatienier
Nadere informatieMODERNE WONDZORG TIME ALGORITME IHOR VITENKO
MODERNE WONDZORG TIME ALGORITME IHOR VITENKO SYMPOSIUM MODERNE WONDZORG = ALGORITMISCH WONDZORG Patiënt heeft recht op het juiste verband voor de juiste prijs Ihor Vitenko Wondzorgverpleegkundige 08 februari
Nadere informatieMedicatie bij de ziekte van Crohn of colitis ulcerosa Prednison (corticosteroïden)
Medicatie bij de ziekte van Crohn of colitis ulcerosa Prednison (corticosteroïden) Maag-, Darm- en Leverziekten IJsselland Ziekenhuis Uw MDL-arts (maag-, darm- en leverarts) heeft u Prednison voorgeschreven
Nadere informatieHet Onstaan van Osteoporose bij Patiënten met Reuma. Algemene Samenvatting
Het Onstaan van Osteoporose bij Patiënten met Reuma Algemene Samenvatting 159 ALGEMENE SAMENVATTING Reumatoïde artritis (RA) is een chronische ontstekingsziekte die voorkomt bij 0.5-1% van de wereldbevolking.
Nadere informatieUrticaria en angio-oedeem. Sophia Kinderziekenhuis
Urticaria en angio-oedeem Sophia Kinderziekenhuis In deze folder vindt u informatie over de huidaandoeningen urticaria en angio-oedeem. Wij willen u vragen deze folder goed door te lezen, zodat wij u en
Nadere informatieDosisgids bestemd voor de arts voor de behandeling van Reumatoïde Artritis (RA) met RoACTEMRA
De Europese gezondheidsautoriteiten hebben bepaalde voorwaarden verbonden aan het in de handel brengen van het geneesmiddel RoACTEMRA. Het verplicht plan voor risicobeperking in België, waarvan deze informatie
Nadere informatieInformatie over de behandeling met het medicijn predniso(lo)n bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa
Patiënteninformatie Predniso(lo)n Informatie over de behandeling met het medicijn predniso(lo)n bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa 1234567890-terTER_ Predniso(lo)n Informatie over de behandeling
Nadere informatieInterne Geneeskunde Allergologie. Urticaria / Angio-oedeem
Interne Geneeskunde Allergologie Urticaria / Angio-oedeem Interne Geneeskunde Allergologie U heeft een huidafwijking die urticaria (galbulten, netelroos) wordt genoemd. Deze aandoening gaat ook vaak gepaard
Nadere informatieReumatische Koorts en Post-Streptokokken Reactieve Artritis
www.printo.it/pediatric-rheumatology/be_fm/intro Reumatische Koorts en Post-Streptokokken Reactieve Artritis Versie 2016 2. DIAGNOSE EN THERAPIE 2.1 Hoe wordt het gediagnosticeerd? Klinische symptomen
Nadere informatiePijnmedicatie. dr. Bart G.J. Dekkers, AIOS ziekenhuisfarmacie
Pijnmedicatie dr. Bart G.J. Dekkers, AIOS ziekenhuisfarmacie (b.g.j.dekkers@umcg.nl) Soorten pijn Nociceptieve pijn (wondpijn) Pijn waarschuwt dat er iets mis is in het lichaam (bijv. verzwikte enkel)
Nadere informatieBehandeling met Entyvio (vedolizumab)
Praat met uw arts als u graag meer informatie wilt over de behandeling met. Behandeling met (vedolizumab) Meer informatie Deze brochure is een aanvulling op de bijsluiter. We hopen dat de meeste vragen
Nadere informatieNederlandse Samenvatting
Nederlandse Samenvatting Chapter 8 112 Nederlandse Samenvatting Nederlandse Samenvatting Insulin induceert complexe responsen in perifere weefsel zoals de skeletspier, vet, hart, lever en het brein om
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/29019 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Ariotti, Silvia Title: Function and behavior of CD8+ T cells in the skin Issue
Nadere informatieDe rol van voeding bij preventie en behandeling van decubitus.
KHBO Brugjaar verpleegkunde 1 De rol van voeding bij preventie en behandeling van decubitus. 1 inleiding Decubitus is een veel voorkomend probleem bij ouderen. Naast het gebruik van drukopheffende lig-en
Nadere informatieUniversity of Groningen. Macrophages and fibroblasts Ploeger, Diana
University of Groningen Macrophages and fibroblasts Ploeger, Diana IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check the document
Nadere informatieInformatie over het geneesmiddel Prednison/Prednisolon (Corticosteroïden)
Patiënteninformatie Informatie over het geneesmiddel Prednison/Prednisolon (Corticosteroïden) rkz.nl Uw reumatoloog heeft u Prednison voorgeschreven voor de behandeling van uw reumatische aandoening. Om
Nadere informatieHet voorkomen van (ernstig) overgewicht of obesitas neemt wereldwijd ernstige vormen aan,
Samenvatting voor de geïnteresseerde leek Het voorkomen van (ernstig) overgewicht of obesitas neemt wereldwijd ernstige vormen aan, met name door het overnemen van de zogenaamde Westerse leefstijl, dat
Nadere informatiehematoloog dr. Uw specialist is op werkdagen tussen uur bereikbaar via de polikliniek Interne geneeskunde, tel. (078)
ITP Uw hoofdbehandelaar is: hematoloog dr. Uw specialist is op werkdagen tussen 08.30 17.00 uur bereikbaar via de polikliniek Interne geneeskunde, tel. (078) 654 64 64. 1 Inleiding U heeft van de specialist
Nadere informatieSamenvatting. Figuur 1. Een T cel gemedieerde immuun response. APC: antigen presenterende cel; Ag: antigen; TCR: T cel receptor.
Samenvatting Het immuunsysteem Het menselijke lichaam bevat een uniek systeem, het immuunsysteem, wat ons beschermt tegen ongewenste en schadelijk indringers (ook wel lichaamsvreemde substanties of pathogenen
Nadere informatieInformatie over de behandeling met het medicijn prednison bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa
Patiënteninformatie Prednison Informatie over de behandeling met het medicijn prednison bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa 1234567890-terTER_ Prednison Informatie over de behandeling met het
Nadere informatieBIJSLUITER. VEPESID 100 mg ZACHTE CAPSULE Etoposide
VEPESID BIJSLUITER VEPESID 100 mg ZACHTE CAPSULE Etoposide Lees de hele bijsluiter zorgvuldig door voordat u start met het innemen van dit geneesmiddel. Bewaar deze bijsluiter. Het kan nodig zijn om deze
Nadere informatieOverzicht pathogeenreductie (PR) methoden: effecten op in vitro kwaliteit van cellulaire bloedproducten. Pieter van der Meer 17 november 2010
Overzicht pathogeenreductie (PR) methoden: effecten op in vitro kwaliteit van cellulaire bloedproducten Pieter van der Meer 17 november 2010 Marktklare methodes Trombocyten Rode cellen Vol bloed S59 (amotosalen)/uva
Nadere informatiestolling en trombose Dr Marieke J.H.A. Kruip internist-hematoloog 15 maart 2019
stolling en trombose Dr Marieke J.H.A. Kruip internist-hematoloog m.kruip@erasmusmc.nl 15 maart 2019 Wat ga ik bespreken? Hoe werkt de stolling ook alweer?? Wat is trombose en waardoor ontstaat het? Hoe
Nadere informatieSysteemsclerose. informatie voor patiënten
Systeemsclerose informatie voor patiënten INLEIDING Uw arts heeft u verteld dat u lijdt aan de ziekte systeemsclerose (SSc). In deze brochure leest u wat systeemsclerose is, welke de symptomen zijn, hoe
Nadere informatieDe onderdelen van het bloed.
Bloedtransfusie Universitair Medisch Centrum Groningen Bij de behandeling die u of uw kind binnenkort ondergaat kan de toediening van bloed nodig zijn. In deze folder wordt uitgelegd welke bloedproducten
Nadere informatieCHAPTER 10. Nederlandse samenvatting
CHAPTER 10 Nederlandse samenvatting Om uit te groeien tot een kwaadaardige tumor met uitzaaiïngen moeten kankercellen een aantal karakteristieken verwerven. Eén daarvan is het vermogen om angiogenese,
Nadere informatieNederlandse Samenvatting
Nederlandse Samenvatting Er zijn verschillende therapieën beschikbaar voor patiënten met nierfalen. Niertransplantatie kan uiteindelijk succesvol blijken, maar voorafgaand is meestal een andere nierfunctie
Nadere informatieThiopurines Azathioprine (Imuran ) Mercaptopurine( puri-nethol ) Tioguanine (Lanvis )
Thiopurines Azathioprine (Imuran ) Mercaptopurine( puri-nethol ) Tioguanine (Lanvis ) Uw behandelend maag-darm-leverarts heeft u verteld dat u in aanmerking komt voor een onderhoudsbehandeling met een
Nadere informatieUrticaria en angio-oedeem
Urticaria en angio-oedeem URTICARIA EN ANGIO-OEDEEM Urticaria Urticaria zijn hevig jeukende verheven rode vlekken op de huid met een centrale bleke opheldering. Is er sprake van één bult of vlek dan spreekt
Nadere informatieMaag-,darm- en leverziekten. Methotrexaat bij ziekte van Crohn en Colitis ulcerosa
Afdeling: Onderwerp: Maag-,darm- en leverziekten Methotrexaat bij ziekte van Crohn en Colitis ulcerosa MTX (Methotrexaat) bij IBD (ziekte van Crohn) Uw behandelend arts heeft met u gesproken over het gebruik
Nadere informatieWerkstuk Biologie Bloed
Werkstuk Biologie Bloed Werkstuk door een scholier 1195 woorden 14 juni 2004 6,2 321 keer beoordeeld Vak Biologie De inleiding Waarom doen wij ons werkstuk over bloed? Wij doen ons werkstuk over bloed,
Nadere informatieRichtlijn Multidisciplinaire richtlijn Borstvoeding
Richtlijn Multidisciplinaire richtlijn Borstvoeding Onderbouwing Conclusies Vaak is het door keuze van het juiste geneesmiddel mogelijk om borstvoeding veilig te handhaven 11. Niveau 4 Toelichting Indien
Nadere informatie