Nederlandse samenvatting
|
|
- Sofie Christiaens
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Fibrose, oftewel verlittekening van weefsels, is een proces dat tot uitval van belangrijke organen kan leiden, met de dood tot gevolg. In feite ligt het aantal sterfgevallen veroorzaakt door fibrose hoger dan bij kanker of hart- en vaatziekten. Hoewel dat nu langzamerhand erkend wordt, is er nog steeds geen enkel medicijn tegen fibrose. Dat is duidelijk zichtbaar bij brandwonden: hoewel het beschadigde weefsel gemakkelijk toegankelijk is voor het toedienen van medicijnen, is er nog steeds geen remedie gevonden om littekenvrij te genezen. Het belangrijkste kenmerk van fibrose is de pathologische opstapeling van collageen, dat blijft liggen omdat het heel moeilijk afbreekbaar is. Collageen wordt door de cel uitgescheiden, wordt neergelegd in een soort matje, en wordt daarom een extracellulair matrix eiwit genoemd. De cellen die fibrose voorzaken zijn de myofibroblasten: zij produceren veel collageen, minder collageen-afbrekende enzymen, en meer remmers tegen deze collageen-afbrekende enzymen. De netto balans is: meer aanmaak van collageen, en minder afbraak. Daarnaast is het collageen dat geproduceerd wordt door myofibroblasten ook nog eens kwalitatief anders: zij bevat meer cross-links van het type dat ervoor zorgt dat collageen nog moeilijker afbreekbaar is dan normaal het geval is. Deze crosslinks, pyridinolines genaamd, zijn een extra complicerende factor en ontstaan als de lysine zoals aanwezig in de telopeptiden van collageen wordt omgezet naar hydroxylysine. Het enzym dat hiervoor verantwoordelijk is, lysyl hydroxylase 2, wordt gecodeerd door het gen genaamd PLOD2. Myofibroblasten zijn van fibroblasten makkelijk te onderscheiden vanwege de aanwezigheid van een cytoskelet, dat o.a. bestaat uit de componenten αsma en SM22α. Activatie van fibroblasten met transforming growth factor beta1 (TGFβ1) resulteert in de formatie van myofibroblasten; hetzelfde proces treedt in het lichaam op bij fibrose. We kunnen het proces van fibrose dan ook voor een deel nabootsen in het laboratorium door middel van celkweken zonder dat er proefdieren aan te pas komen. Dit gegeven is gebruikt om een aantal stoffen te testen op hun potentie om fibrose tegen te gaan, dat wil zeggen de vorming van myofibroblasten remt dan wel een verlaging teweeg brengt van de synthese van collageen en/of de synthese van lysyl hydroxylase 2. Allereerst is gekeken naar het effect van interleukin-1β (IL1β). Dit cytokine bleek in staat om de vorming van myofibroblasten, zoals bewerkstelligd door TGFβ1, te remmen, alsmede de depositie van collageen. Verder remde het de expressie van lysyl oxidase (een enzym betrokken bij de cross-linking van collageen), en bleek het in staat om de productie van collageen-afbrekende enzymen aanzienlijk te verhogen. Ook bleek het mogelijk om fibroblasten die reeds aan het differentiëren waren naar myofibroblasten, terug te drukken naar fibroblasten. Daarnaast zijn een tweetal laag-moleculaire stoffen onderzocht waarvan bekend is dat ze een remmende invloed hebben op ontsteking in het algemeen, maar niet of nauwelijks zijn getest op fibroblasten. Het zijn CAPE en ACHP. Beide stoffen bleken in staat om de activatie van fibroblasten naar myofibroblasten door TGFβ1 volledig te blokkeren, inclusief de
2 daarbij behorende productie van collageen type I. Verder bleken beide stoffen de reeds aanwezige myofibroblasten voor een deel weer om te kunnen zetten naar fibroblasten. Stamcellen staan bekend om hun positieve eigenschappen ten aanzien van het genezen van wonden. Omdat aan therapie met levende stamcellen nogal wat haken en ogen kleven, is gekeken of de stoffen die stamcellen uitscheiden (paracriene factoren) een gunstige invloed hebben in een fibrotisch milieu. De paracriene factoren worden uitgescheiden in het kweekmedium waarin de stamcellen zitten, en wordt geconditioneerd medium geoemd. Er werd in onze proeven gebruik gemaakt van geconditioneerd medium van zowel foetale stamcellen (verkregen uit vruchtwater) als van adulte stamcellen (verkregen uit vetweefsel van volwassenen). Deze vergelijking is vooral interessant, omdat een foetus littekenvrij geneest, een eigenschap dat na de geboorte echter al snel verdwijnt. Paracriene factoren van foetale stamcellen bleken een zeer sterk anti-fibrotisch effect te hebben: de vorming van myofibroblasten werd volledig geremd, en ook de depositie van de extracellulaire matrix eiwitten collageen type I en tenascine C werd volledig geremd. Geconditioneerd medium van adulte stamcellen bleek deze eigenschappen in veel mindere mate te hebben. Echter, reeds aanwezige myofibroblasten konden zowel door geconditioneerd medium van foetale en adulte stamcellen worden teruggedrukt naar fibroblasten. Hoewel paracriene factoren van stamcellen bepaalde fibrotische processen kunnen remmen, lijken foetale stamcellen veruit superieur te zijn ten opzichte van adulte stamcellen. Bij de vorming van myofibroblasten en bij de synthese van collageen zijn verschillende netwerken betrokken die op elkaar inwerken. Welke paracriene factoren zijn betrokken bij het remmen van myofibroblasten? Eén van de factoren die foetale stamcellen uitscheiden, maar niet tot nauwelijks door adulte stamcellen, is basic fibroblast growth factor (bfgf = FGF2). Door het toevoegen van antilichamen die een neutraliserende werking hebben op bfgf bleek het geconditioneerd medium van foetale stamcellen grotendeels haar eigenschap om myofibroblast vorming te remmen te verliezen. De remming van collageen produktie bleef echter onverminderd van kracht. Hoe foetale stamcellen de collageen productie remt is dus nog onbekend. Ook hebben we onderzocht hoe IL1β en CAPE de differentiatie van fibroblasten naar myofibroblasten remt. Het is bekend dat de transcriptiefactor GLI1 een belangrijke rol speelt bij de vorming van myofibroblasten. Zowel IL1β en CAPE bleken de expressie van GLI1 te onderdrukken. De expressie van GLI1 staat onder controle van GLI2. Voor de expressie van GLI2 is de aanwezigheid van SMAD3 in de celkern noodzakelijk. De aanwezigheid van CAPE zorgt er inderdaad voor dat SMAD3 verlaagd tot expressie komt, en minder naar de celkern migreert. Hoewel de expressie van GLI2 en SMAD3 voor IL1β niet onderzocht is, lijkt het aannemelijk dat ook hier eenzelfde mechanisme een rol speelt. Voor ACHP kan mogelijk hetzelfde gezegd worden: we hebben aangetoond dat ACHP, evenals CAPE, de expressie van SMAD3 remt, alsmede de migratie van SMAD3 naar de celkern. In onze studies met IL1β, ACHP and CAPE hebben we huidfibroblasten met longfibroblasten vergeleken. We hebben geconstateerd dat TGFβ1 over het algemeen dezelfde profibrotische reactie teweeg brengt. Echter, beide fibroblast typen reageren in 171
3 verschillende opzichten nogal anders in de aanwezigheid van IL1β, ACHP of CAPE. Zo kan het dus zijn, dat een remmer dat werkt voor huidfibroblasten, een tegenovergestelde werking heeft voor longfibroblasten. Deze heterogeniteit in fibroblast typen dient in ogenschouw te worden genomen in vervolgstudies. Ook dient aandacht te worden geschonken aan de juiste kweekcondities. Het geconditioneerd medium van stamcellen liet een afname zien in de synthese van collageen in humane fibroblasten. Deze bevinding was in tegenspraak met een tiental eerder gepubliceerde studies van andere onderzoeksgroepen, dat het tegenovergestelde liet zien. In geen van deze studies was echter Vitamine C aan het kweekmedium toegevoegd. Vitamine C is noodzakelijk om collageen te kunnen maken; de mens kan geen Vitamine C maken en dient dus als supplement aan het kweekmedium te worden toegevoegd. Geen van de resultaten van de eerder gepubliceerde studies zijn daarom te vertrouwen. Het is vreemd dat zoiets basaals niemand is opgevallen. Onze studies laten verder zien, dat er grote verschillen kunnen zijn tussen wat we zien op genexpressie niveau (mrna waarden) en daadwerkelijke eiwitsynthese. Zo zagen we soms een verhoging van de genexpressie van collageen, terwijl er uiteindelijk toch geen collageen eiwit werd aangemaakt. Omdat het kenmerk van fibrose een opstapeling is van het eiwit collageen, dient altijd de synthese van het eiwit zelf te worden onderzocht om juiste conclusies te kunnen trekken omtrent de werkzaamheid van remmers. Om tot een volwaardig collageen molecuul te komen, dienen verschillende enzymen op het molecuul te kunnen inwerken. Als een van deze enzymen ontbreekt, kan het zijn dat er geen collageen wordt geproduceerd. Bij onze studies hebben we systematisch de expressie van PLOD2 onderzocht. In alle situaties waarin geen collageen werd gevonden (aanwezigheid van IL1β, ACHP, CAPE, of geconditioneerd medium van foetale stamcellen) bleek de expressie van PLOD2 sterk verhoogd te zijn. Waarom dit zo is weten we niet; de afwezigheid van collageen kan in ieder geval niet toegeschreven worden aan een afwezigheid van lysyl hydroxylase 2, want dit enzym was in ruime mate aanwezig. Tenslotte hebben we onderzocht of er een verschil is in de pro-fibrotische reactie van fibroblasten als ze blootgesteld worden aan TGFβ1 of TGFβ3. Van TGFβ3 wordt aangenomen, dat ze een remmende werking heeft op fibrose in vivo. Echter, fibroblasten die in vitro aan TGFβ3 worden blootgesteld hebben een vergelijkbare pro-fibrotische reactie als TGFβ1. Dit is zowel het geval bij neonatale fibroblasten als bij adulte fibroblasten. Het is duidelijk dat de context waarin fibroblasten zich bevinden ook een belangrijke rol speelt hoe ze zich gedragen tegenover bepaalde stimuli. We concluderen dat er nog een lange weg te gaan is voor we een medicijn in handen hebben dat werkzaam is onder alle condities en in alle orgaansystemen. Met onze studies zijn weer een aantal stapjes in de goede richting gezet. 172
4 173
5
University of Groningen. Attenuating fibrosis Mia, Md Masum
University of Groningen Attenuating fibrosis Mia, Md Masum IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check the document version
Nadere informatieAlgemene Samenvatting
Algemene Samenvatting e vitamine metaboliet 1,25-dihydroxyvitamine ( ) speelt een sleutelrol bij het handhaven van de calcium homeostase door middel van effecten op de darm, het bot en de nier. e metaboliet
Nadere informatieNederlandse samenvatting voor niet-ingewijden
Nederlandse samenvatting voor niet-ingewijden 1 Inleiding 2 Doel 3 Resultaten 4 Conclusies 5 Klinische en therapeutische implicaties - 189 - 1 Inleiding Kanker is tegenwoordig tweede meest voorkomende
Nadere informatie157 De ontdekking van de natuurlijke aanwezigheid van antisense oligonucleotiden in eukaryote cellen, die de expressie van specifieke eiwitten kunnen reguleren, heeft in de afgelopen tientallen jaren gezorgd
Nadere informatieNederlandse samenvatting. Inleiding
Nederlandse samenvatting 157 Inleiding Het immuunsysteem (afweersysteem) is een systeem in het lichaam dat werkt om infecties en ziekten af te weren. Het Latijnse woord immunis betekent vrijgesteld, een
Nadere informatieNederlandse Samenvatting. Nederlandse Samenvatting
Nederlandse Samenvatting Nederlandse Samenvatting 145 Nederlandse samenvatting De nieren hebben een belangrijke functie in het menselijk lichaam: ze zijn onder andere verantwoordelijk voor het zuiveren
Nadere informatieBiochemical and biomechanical regulation of the myofibroblast phenotype Piersma, Bram
University of Groningen Biochemical and biomechanical regulation of the myofibroblast phenotype Piersma, Bram IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you
Nadere informatieSAMENVATTING IN HET NEDERLANDS
SAMENVATTING IN HET NEDERLANDS Een organisme bestaat uit verschillende weefsels, die opgebouwd zijn uit cellen. Cellen zijn dus de bouwblokken van elk levend organisme. De ontwikkeling van slechts een
Nadere informatieStage mogelijkheid in brandwondenonderzoek. Preklinisch onderzoek. Vereniging Samenwerkende Brandwondencentra Nederland
Stage mogelijkheid in brandwondenonderzoek Preklinisch onderzoek Vereniging Samenwerkende Brandwondencentra Nederland 1/5 De Vereniging Samenwerkende Brandwondencentra in Nederland (VSBN) (engelse naam:
Nadere informatieNederlandse. Samenvatting
Nederlandse Samenvatting Het metabole syndroom is tegenwoordig een veel voorkomend ziektebeeld dat getypeerd wordt door een combinatie van verschillende aandoeningen. Voornamelijk in de westerse landen
Nadere informatieCitation for published version (APA): Bovenkamp, M. V. D. (2006). Liver fibrosis in vitro: Liver slices as a promising alternative s.n.
University of Groningen Liver fibrosis in vitro Bovenkamp, Marja van den IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check the
Nadere informatiePeggy Roestenberg - The role of CTGF in diabetic nephropathy. Chapter 10. Samenvatting in het Nederlands
Chapter 10 Samenvatting in het Nederlands Chapter 10 Peggy Roestenberg - The role of CTGF in diabetic nephropathy DIABETES MELLITUS Diabetes mellitus, in de volksmond beter bekend als suikerziekte of diabetes,
Nadere informatieALGEMENE SAMENVATTING
ALGEMENE SAMENVATTING Aantrekkelijke translationele doeleinden voor bot tissue engineering en regeneratieve geneeskunde zijn onder andere aandoeningen aan het skelet, zoals degeneratieve afwijkingen van
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/24378 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Melief, Sara Marie Title: Immunomodulatory properties of human multipotent stromal
Nadere informatieCHAPTER 10. Nederlandse samenvatting
CHAPTER 10 Nederlandse samenvatting Om uit te groeien tot een kwaadaardige tumor met uitzaaiïngen moeten kankercellen een aantal karakteristieken verwerven. Eén daarvan is het vermogen om angiogenese,
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting 190 Nederlandse samenvatting In de samenleving is het tekort aan donororganen een algemeen bekend feit. Daarnaast zijn er diverse risico s verbonden aan orgaan- en weefseltransplantaties,
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting 157 N ederlandse samenvatting Nederlandse Samenvatting 158 Nederlandse samenvatting Het aantal gevallen van huidkanker, waaronder melanoom, neemt nog steeds toe in de westerse
Nadere informatieSamenvatting 95 SAMENVATTING
Samenvatting Samenvatting 95 SAMENVATTING Tijdens de ontwikkeling en groei van een solide tumor, staan de tumorcellen bloot aan een gebrek aan zuurstof (hypoxie). Dit is het gevolg van de snelle groei
Nadere informatieSamenvatting. proliferatie matrix productie matrix mineralisatie
Samenvatting Samenvatting Osteoporose Bot is een dynamisch weefsel en wordt voortdurend afgebroken door osteoclasten, de botafbrekende cellen, terwijl de osteoblasten (botvormende cellen) vervolgens weer
Nadere informatieSAMEN ME VAT A T T I T N I G
SAMENVATTING 186 Inleiding Het renine-angiotensine-aldosteron-systeem (RAAS) is een hormonaal systeem dat in belangrijke mate betrokken is bij de regulatie van bloeddruk en nierfunctie. Het RAAS is een
Nadere informatieNederlandse Samenvatting
Nederlandse Samenvatting Nederlandse samenvatting Hematopoiesis Een volwassen mens heeft ongeveer vijf liter bloed waarin zich miljarden cellen bevinden. Deze cellen zijn onder te verdelen op basis van
Nadere informatieAmyloïd-bindende eiwitten bij de ziekte van Alzheimer
Amyloïd-bindende eiwitten bij de ziekte van Alzheimer Introductie onderzoeksproject De ziekte van Alzheimer De ziekte van Alzheimer is een neurologische aandoening en is de meest voorkomende vorm van dementie.
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting NEDERLANDSE SAMENVATTING Wat is astma? Astma is een aandoening die wordt gekenmerkt door vernauwing van de luchtwegen (oftewel bronchoconstrictie) na inademing van verschillende
Nadere informatieCover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/23854 holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/23854 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Marel, Sander van der Title: Gene and cell therapy based treatment strategies
Nadere informatiehoofdstuk 3 hoofdstuk 4 hoofdstuk 5
Samenvatting Samenvatting De lever heeft een aantal belangrijke functies, waaronder het produceren van gal en het verwerken en afbreken van schadelijke verbindingen. Zij bestaat uit verschillende soorten
Nadere informatieNederlandse Samenvatting
Nederlandse Samenvatting Er zijn verschillende therapieën beschikbaar voor patiënten met nierfalen. Niertransplantatie kan uiteindelijk succesvol blijken, maar voorafgaand is meestal een andere nierfunctie
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting 210 Nederlandse samenvatting Zuurstofradicalen en antioxidanten in multiple sclerosis 1. Multiple sclerosis Multiple sclerose (MS) is een chronische ontstekingsziekte van het centraal
Nadere informatieSamenvatting. Chapter 8
Samenvatting Chapter 8 154 Het dopaminerge systeem is betrokken bij de controle over een heel scala aan fysiologische functies, variërend van motorische activiteit tot de productie van hormonen en het
Nadere informatieChapter 10 C H A P T E R. Nederlandse Samenvatting
Chapter 10 C H P R ederlandse Samenvatting 10 175 S M V I G Haemostase Hartinfarct en beroerte zijn het gevolg van trombi (bloed stolsels) die belangrijke vaten afsluiten en daardoor weefsel beschadiging
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/24600 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Mariman, Rob Title: Probiotic bacteria and the immune system : mechanistic insights
Nadere informatieDe hersenen en het ruggenmerg communiceren met spieren en zintuigen door middel van perifere
De hersenen en het ruggenmerg communiceren met spieren en zintuigen door middel van perifere zenuwen die zich door het hele lichaam vertakken. Op deze manier zijn wij in staat informatie uit onze omgeving
Nadere informatieHormonale therapie bij borstkanker
Hormonale therapie bij borstkanker Borstcentrum Máxima is gevestigd op locatie Eindhoven Operatie, bestraling en chemotherapie zijn de meest bekende behandelmethoden bij kanker. Bij bepaalde soorten kanker
Nadere informatieNederlandse samenvatting Het immuunsysteem van de huid De vernuftige krijgsmacht van Langerhans cellen
Chapter ten Nederlandse samenvatting Het immuunsysteem van de huid De vernuftige krijgsmacht van Langerhans cellen 10.1 inleiding De huid is het grootste orgaan van het menselijk lichaam en vormt de eerste
Nadere informatieAlgemene samenvatting
Algemene samenvatting De mens kan niet zonder zuurstof. De zuurstof die wij inademen wordt vanaf de longen door het bloed naar alle cellen van ons lichaam gebracht. De cellen kunnen deze zuurstof gebruiken
Nadere informatieHet Onstaan van Osteoporose bij Patiënten met Reuma. Algemene Samenvatting
Het Onstaan van Osteoporose bij Patiënten met Reuma Algemene Samenvatting 159 ALGEMENE SAMENVATTING Reumatoïde artritis (RA) is een chronische ontstekingsziekte die voorkomt bij 0.5-1% van de wereldbevolking.
Nadere informatieSamenvatting in het Nederlands. Jeroen Hagendoorn
Samenvatting in het Nederlands Jeroen Hagendoorn 159 Summary in Dutch Een uitgebreid netwerk van kleine vaten, die vloeistof en (afweer)cellen in één richting vervoeren, vormt het lymfesysteem. In een
Nadere informatieSepsis en MOF. Powerpointpresentatie gemaakt door Rob Zeegers
Sepsis en MOF Powerpointpresentatie gemaakt door Rob Zeegers Doel Presentatie Bestaande kennis over sepsis en mof herhalen en of verder uitdiepen. De lastige materie op een begrijpelijke korte manier weergeven.
Nadere informatieImmuunreactie tegen virussen
Samenvatting Gedurende de laatste eeuwen hebben wereldwijde uitbraken van virussen zoals pokken, influenza en HIV vele levens gekost. Echter, vooral in de westerse wereld zijn de hoge sterftecijfers en
Nadere informatieNederlandse Samenvatting
Nederlandse Samenvatting Nederlandse Samenvatting EJA van Wanrooij Hart en vaatziekten zijn de meest voorkomende doodsoorzaak in de westerse wereld. De onderliggende oorzaak van infarcten en beroertes
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting Het mucosale immuunsysteem Het afweersysteem beschermt het lichaam tegen infecties met bacteriën, virussen, schimmels en parasieten. De huid en de mucosale weefsels zoals bijvoorbeeld
Nadere informatieNederlandse samenvatting
169 Nederlandse samenvatting Het aantal ouderen boven de 70 jaar is de laatste jaren toegenomen. Dit komt door een significante reductie van sterfte op alle leeftijden waardoor een toename van de gemiddelde
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting De menselijke hersenen bestaan uit ongeveer 100 miljard zenuwcellen (neuronen). Neuronen zijn de basis elementen die bijvoorbeeld gedrag en geheugen mogelijk maken. Neuronen hebben
Nadere informatieChapter IX. Samenvatting
Chapter IX Samenvatting Chapter 9 Inleiding Multiple Organ Dysfunction Syndrome (MODS) is een ernstige complicatie bij zwaar gewonde patiënten. MODS gaat gepaard met een hoog sterftecijfer (40 tot 60 %)
Nadere informatieNEDERLANDSE SAMENVATTING PELVIC ORGAN PROLAPSE; MATRIX, CELLEN EN GENEN.
NEDERLANDSE SAMENVATTING PELVIC ORGAN PROLAPSE; MATRIX, CELLEN EN GENEN. Het klinisch probleem: genitale verzakking Tenminste één op de tien Westerse vrouwen wordt op enig moment in haar leven geopereerd
Nadere informatieChapter 8. Samenvatting. Endoplasmatisch reticulum-stress en eiwit aggregatie in de ziekte van Parkinson: de rol van weefsel transglutaminase
Chapter 8 Samenvatting Endoplasmatisch reticulum-stress en eiwit aggregatie in de ziekte van Parkinson: de rol van weefsel transglutaminase De ziekte van Parkinson (zvp) is een slopende neurodegeneratieve
Nadere informatieChapter 9. Nederlandse samenvatting Curriculum vitae List of publications
Chapter 9 Nederlandse samenvatting Curriculum vitae List of publications Nederlandse samenvatting Bij orgaan transplantatie patiënten is een goede onderdrukking van de immunologische reactie tegen het
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/45885 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Kersten, K. Title: Pulling the strings on anti-cancer immunity Issue Date: 2017-02-07
Nadere informatieNederlandse samenvatting
De cellen van het menselijke immuunsysteem kunnen grotendeels worden verdeeld in een aangeboren (innate) en een verworven (adaptieve) tak. De cellen van het aangeboren immuunsysteem vormen een eerste lijn
Nadere informatieExperimental studies on signal transduction pathways in rheumatoid arthritis Bijl-Westra, Johanna
University of Groningen Experimental studies on signal transduction pathways in rheumatoid arthritis Bijl-Westra, Johanna IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's
Nadere informatieDutch summary. Mitochondriaal dysfunctioneren in multiple sclerosis
Mitochondriaal dysfunctioneren in multiple sclerosis Multiple sclerose (MS) is een ingrijpende aandoening van het centraal zenuwstelsel en de meest voorkomende oorzaak van niet-trauma gerelateerde invaliditeit
Nadere informatieSamenvatting voor niet-ingewijden
Samenvatting voor niet-ingewijden REGULERING VAN MICROVASCULAIRE INSULINE- GEVOELIGHEID DOOR PERIVASCULAIR VET: EEN TRANSLATIONELE BENADERING Rick I. Meijer 225 Het doel van dit proefschrift was te onderzoeken
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/37233 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Tummers, Bart Title: Human papillomavirus targets crossroads in immune signaling
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/18671 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Albers, Harald Title: Development of ATX and DUSP inhibitors : inhibiting phosphate
Nadere informatieModule 2. Wondgenezing
Module 2 Wondgenezing 1 Mechanismen van wondgenezing Definitie van een wond Een wond is per definitie een pathologische toestand waarbij weefsels van elkaar zijn gescheiden en/of vernietigd, en die samengaat
Nadere informatieSamenvatting CHAPTER9
Samenvatting CHAPTER9 Samenvatting Primaire hooggradige hersentumoren vormen een ernstig probleem voor zowel volwassenen als kinderen. Ondanks de multimodale behandeling van deze hersentumoren, bestaande
Nadere informatieSamenvatting SAMENVATTING
SAMENVATTING Een karakteristieke eigenschap van astma is ontsteking van de luchtwegen. Deze ontsteking wordt gekenmerkt door een toename van ontstekingscellen in het longweefsel. De overgrote meerderheid
Nadere informatieChapter 8. Hoofdstuk 8. Nederlandstalige samenvatting
Chapter 8 Hoofdstuk 8 Nederlandstalige samenvatting Chapter 8 Porphyromonas gingivalis is een Gram- negatieve anaerobe bacterie die geassocieerd is met periimplantitis. In geval van infectie reageren gastheercellen
Nadere informatieSAMENVATTING IN HET NEDERLANDS
SAMENVATTING IN HET NEDERLANDS Allergisch astma Allergisch astma is een veel voorkomende ziekte waarbij mensen benauwd worden wanneer ze de stof inademen waar ze allergisch voor zijn geworden. Daarnaast
Nadere informatieSamenvatting voor niet-ingewijden
Het immuun systeem Het immuun systeem is erg complex en vele celtypes dragen bij aan de bescherming tegen virussen en bacteriën. Voor het begrip van dit proefschrift zijn vooral de T cellen van belang.
Nadere informatieAppendix. Nederlandse samenvatting voor niet-ingewijden
I Nederlandse samenvatting voor niet-ingewijden Inleiding Het centraal zenuwstelsel Het centraal zenuwstelsel (CZS) bestaat uit de hersenen en het ruggenmerg. Het is opgebouwd uit miljarden cellen. Het
Nadere informatieChapter 10 Samenvatting (Dutch Summary)
Samenvatting (Dutch Summary) Het onderzoek beschreven in dit proefschrift was erop gericht om de regulatie van de expressie van eiwitten die betrokken zijn bij het metaboliseren en het transport van geneesmiddelen
Nadere informatieAxonale schade in multiple sclerose De invloed van auto-immuniteit tegen neurofilament light
Axonale schade in multiple sclerose De invloed van auto-immuniteit tegen neurofilament light Multiple sclerose (MS) is een ziekte van het centrale zenuwstelsel (CZS). Het CZS bestaat uit onze hersenen,
Nadere informatieChapter 9. Nederlandse samenvatting
Chapter 9 Nederlandse samenvatting 150 Samenvatting NEDERLANDSE SAMENVATTING De natuurlijke afweer van het lichaam wordt verzorgd door het immuunsysteem. Zonder immuunsysteem zouden pathogenen zoals virussen
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting Chapter 9 146 Nederlandse Samenvatting Chronische (niet-helende) wonden zijn wereldwijd een groot maatschappelijk probleem. De patiënten kunnen door hun fysieke achteruitgang emotionele
Nadere informatieNEDERLANDSE SAMENVATTING KANKER
NEDERLANDSE SAMENVATTING KANKER Kanker is een ziekte die ontstaat door een opeenstapeling van beschadigingen (mutaties) in het DNA. Deze beschadigingen kunnen zowel erfelijk als verworven zijn. Voorbeelden
Nadere informatieNederlandse samenvatting CHAPTER 7
Nederlandse samenvatting CHAPTER 7 Chapter 7 Chemotherapie is naast operatieve verwijdering en/of bestraling van tumoren de meeste toegepaste methode voor de behandeling van kanker bij kinderen. Hoewel
Nadere informatieNederlandse samenvatting.
. 10 Nederlands samenvatting Uit cijfers van de Hartstichting blijkt dat bijna 1 op de 3 Nederlanders sterft aan een hart- of vaatziekte (HVZ). Daarmee is het een van de voornaamste doodsoorzaken in Nederland.
Nadere informatieSamenvatting. Samenvatting
Samenvatting Introductie Wat zijn T cellen? T cellen zijn witte bloedcellen die een cruciale rol spelen bij het beschermen tegen ziekteverwekkers zoals virussen en bacteriën. Dit doen zij door middel van
Nadere informatieSamenvatting in het Nederlands
Inleiding Mineralisatie in een organisme is het afzetten van kalkzouten (die voornamelijk bestaan uit calcium en fosfaat) in dood of levend weefsel. Mineralisatie of verkalking is essentiëel voor de ontwikkeling
Nadere informatieAppendices. Nederlandse samenvatting 148. Dit proefschrift op één pagina 152. Dankwoord 153. About the author 155. List of publications 156
Appendices Nederlandse samenvatting 148 Dit proefschrift op één pagina 152 Dankwoord 153 About the author 155 List of publications 156 148 Nederlandse samenvatting Dendritische cellen en macrofagen in
Nadere informatieNEDERLANDSE SAMENVATTING
112 NEDERLANDSE SAMENVATTING Immuunsysteem Het immuunsysteem bestaat uit een samenwerkingsverband tussen verschillende cellen in het lichaam die samenwerken om schadelijke cellen en organismen (kankercellen,
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting 129 In de ontwikkelde landen krijgt een op de drie mensen kanker. Ondanks betere screening en behandelingsmogelijkheden is kanker in ontwikkelde landen nog steeds de meest voorkomende
Nadere informatieNederlandse Samenvatting
143 Nederlandse samenvatting Stamcellen zijn primitieve cellen met het vermogen zichzelf te vernieuwen en te differentiëren in andere celtypen. Ze hebben het unieke vermogen schade in weefsels te herstellen
Nadere informatieEen verhoogde VLDL productie is een gemeenschappelijk kenmerk van verschillende veel voorkomende ziektes zoals diabetes type II en obesitas
Een verhoogde VLDL productie is een gemeenschappelijk kenmerk van verschillende veel voorkomende ziektes zoals diabetes type II en obesitas (vetzucht). Een betere kennis van het regulatiemechanisme van
Nadere informatieChapter 9 Samenvatting
Samenvatting Marcel D. Posthumus SAMENVATTING Reumatoïde artritis (RA) is een aandoening die voorkomt bij 0,5-1% van de bevolking en die gekenmerkt wordt door een chronische ontsteking van meerdere gewrichten
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting FcaRI als therapeutische target voor het verminderen van IgA-geïnduceerde neutrofielen activatie De slijmvliezen (mucosale weefsels), zoals bijvoorbeeld in de luchtwegen en het
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting Multiple sclerose (MS) is een chronische ontstekingsziekte van het centraal zenuwstelsel (CZS) die zich vooral openbaart bij jong volwassenen (20-40 jaar).
Nadere informatieRegulation of expression of complement components, complement regulatory proteins, and chemokines in keratinocytes Pasch, M.C.
UvA-DARE (Digital Academic Repository) Regulation of expression of complement components, complement regulatory proteins, and chemokines in keratinocytes Pasch, M.C. Link to publication Citation for published
Nadere informatieEncounters with Oxygen. Aerobic Physiology and H2O2 Production of Lactobacillus johnsonii R.Y. Hertzberger
Encounters with Oxygen. Aerobic Physiology and H2O2 Production of Lactobacillus johnsonii R.Y. Hertzberger Samenvatting (voor breed publiek) Melkzuurbacteriën zijn belangrijke organismen in het leven van
Nadere informatieNEDERLANDSE SAMENVATTING
NEDERLANDSE SAMENVATTING 146 Klinische en immunologische aspecten van pretransplantatie bloedtransfusies Inleiding Bloedtransfusies worden in de meeste gevallen gegeven aan patiënten die een tekort hebben
Nadere informatieUniversity of Groningen. Modifications of collagen and chromatin in ECM-related disease Gjaltema, Rutger Almer Friso
University of Groningen Modifications of collagen and chromatin in ECM-related disease Gjaltema, Rutger Almer Friso IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF)
Nadere informatieNEDERLANDSE SAMENVATTING
NEDERLANDSE SAMENVATTING Het acute hartinfarct Hart- en vaat ziekten zijn een van de grootste doodsoorzaken wereldwijd. In Nederland sterven er gemiddeld 107 mensen per dag aan hart- en vaatziekten, waaronder
Nadere informatieUitzaaiing: de rol van tumorstamcellen
Uitzaaiing: de rol van tumorstamcellen 19de Antoni van Leeuwenhoek symposium 13 juni 2013 Ed Roos 1 Kennis over uitzaaiing is nog beperkt Uitzaaiing is een ingewikkeld proces, met veel onwaarschijnlijke
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/40898 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Elis, A.S. Title: Identification of therapeutic targets and antisense oligonucleotide
Nadere informatieNederlandse Samenvatting
Nederlandse Samenvatting Chapter 8 112 Nederlandse Samenvatting Nederlandse Samenvatting Insulin induceert complexe responsen in perifere weefsel zoals de skeletspier, vet, hart, lever en het brein om
Nadere informatieLonneke Bevers - Activity of endothelial nitric oxide synthase: substrates, modulators and products SAMENVATTING VATTING SAMEN-
SAMENVATTING SAMEN- VATTING 167 Inleiding Het menselijk bloedvatenstelsel is een gesloten systeem bestaande uit ongeveer 96000 km vaten. Het bloed dat via de vaten naar de organen stroomt, zorgt voor aan-
Nadere informatieUniversity of Groningen. Ultrasound and microbubble targeted delivery Meijering, Bernadet Dagmar Marielle
University of Groningen Ultrasound and microbubble targeted delivery Meijering, Bernadet Dagmar Marielle IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish
Nadere informatieIn search for biomarkers of aging: A proteomics approach Rinse Klooster
Samenvatting Het begrijpen van het verouderingsproces Onderzoek aan zowel hoge als lage eukaryotische modelsystemen heeft laten zien dat verschillende processen bij het verouderingsproces betrokken zijn.
Nadere informatieSamenvatting proefschrift Thijs K. Hendrikx
Samenvatting proefschrift Thijs K. Hendrikx The Role of Regulatory T cells in Kidney Transplantation Promotie: 17 december 2009 Erasmus Universiteit Rotterdam Promotor: Promotor: Prof. dr. W. Weimar Co-promotor:
Nadere informatieCitation for published version (APA): Adlia, A. (2017). Angiogenesis in liver fibrosis. [Groningen]: University of Groningen.
University of Groningen Angiogenesis in liver fibrosis Adlia, Amirah IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check the document
Nadere informatieNK cellen of Natural Killer cellen bieden een aangeboren bescherming tegen
Nederlandse samenvatting NK cellen of Natural Killer cellen bieden een aangeboren bescherming tegen ziekteverwekkende indringers zoals virussen maar ook tegen kankercellen. In patiënten met kanker functioneren
Nadere informatieOvarian cancer gene therapy Mahasreshti, Parameshwar Janardhan
Ovarian cancer gene therapy Mahasreshti, Parameshwar Janardhan IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check the document
Nadere informatieSamenvatting de Wit :25 Pagina Optima Grafische Communicatie. Nederlandse Samenvatting
de Wit 30-01-2001 12:25 Pagina 121 - Optima Grafische Communicatie Nederlandse de Wit 30-01-2001 12:25 Pagina 122 - Optima Grafische Communicatie Onze atmosfeer bestaat voor 21% uit zuurstof en dit maakt
Nadere informatie7,4. Keuzeopdracht door een scholier 1316 woorden 25 maart keer beoordeeld. - Wat zijn proefdieren eigenlijk?
Keuzeopdracht door een scholier 1316 woorden 25 maart 2003 7,4 24 keer beoordeeld Vak ANW - Wat zijn proefdieren eigenlijk? Een dierproef is een experiment waarbij (levende) dieren worden gebruikt voor
Nadere informatieVereenvoudigde Nederlandse samenvatting
Vereenvoudigde Nederlandse samenvatting 151 152 Vroeggeboorte In de westerse wereld wordt 5 tot 13 procent van alle kinderen te vroeg geboren, waarbij vroeggeboorte wordt gedefinieerd als een zwangerschapsduur
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/66122 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Amatngalim, G.D. Title: Airway epithelial innate host defence in chronic obstructive
Nadere informatieChapter 10. Nederlandse samenvatting voor niet- ingewijden
Nederlandse samenvatting voor niet- ingewijden Inleiding Dikke darmkanker (colorectaal carcinoom, CRC) is een ziekte die veel voorkomt en ook veel slachtoffers maakt in de Westerse wereld. De behandeling
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting De rol van proteïne kinase A in de vorming van galkanaaltjes door levercellen Een mens is opgebouwd uit cellen. Iedere cel is omgeven door een membraan die de inhoud van de cel
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/43820 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Berg, C.W. van den Title: State of the heart : the promise of pluripotent stem
Nadere informatieNederlandse samenvatting voor niet-ingewijden. Esther Reefman
Nederlandse samenvatting voor niet-ingewijden Esther Reefman SYSTEMISCHE LUPUS ERYTHEMATODES Mensen met een wolfs ( lupus )-gezicht, zo werden patiënten met systemische lupus erythematodes (SLE) al vanaf
Nadere informatie