Kerndoel 1: De leerlingen leren (mede) zorgdragen voor het dagelijkse eten en drinken en leren de daarbij horende regels en tafelmanieren hanteren.

Transcriptie

1 WONEN EN VRIJE TIJD Leerlijn wonen en vrije tijd Kerndoel 1: De leerlingen leren (mede) zorgdragen voor het dagelijkse eten en drinken en leren de daarbij horende regels en tafelmanieren hanteren Eten en drinken 1.2. Koken 1.3. Tafeldekken 1.4. Afwassen Kerndoel 2: De leerlingen leren boodschappen doen Boodschappen doen Kerndoel 3: De leerlingen leren zich kleden en linnengoed, kleding en schoeisel (helpen) verzorgen Kleding aantrekken en verzorgen 3.2. Kleding kopen Kerndoel 4: De leerlingen leren helpen hun huis/kamer inrichten, schoonhouden en op orde houden en leren dat mensen die samen wonen, ook samen zorgen voor de goede gang van zaken Schoonmaken en inrichten 4.2. Inrichten van een eigen kamer Kerndoel 5: De leerlingen leren op de juiste wijze reageren bij ziekte, ongeluk of bij een kleine verwonding Ziekte, kleine verwondingen en ongelukken Kerndoel 6: De leerlingen leren herkennen dat in de samenleving verschillen en overeenkomsten zijn tussen mensen en groepen van mensen in de wijze waarop ze leven Woonomstandigheden Kerndoel 7: De leerlingen leren zich oriënteren op medezeggenschap, stemrecht, besluitvorming, het gemeentelijk en landelijk bestuur Besturen en besluiten Kerndoel 8: De leerlingen leren de vrije tijd alleen en samen met anderen besteden Vrijetijdsbesteding

2 Kerndoel 1: De leerlingen leren (mede) zorgdragen voor het dagelijkse eten en drinken en leren de daarbij horende regels en tafelmanieren hanteren. Niveau Eten en drinken Eet zijn mond eerst leeg en neemt vervolgens een nieuwe hap Eet en drinkt zonder hoesten of verslikken Geeft aan honger of dorst te hebben Drinkt zelf uit een tuitbeker Pakt zijn eigen brooddoosje en beker uit zijn tas/kast Begrijpt de begrippen happen, drinken, heet, mmm, koek, eten, op (eten) Eet doorgaans met een gesloten mond Eet met een lepel Drinkt uit een gewone beker zonder te knoeien Geeft aan (wijzend) wat hij op brood wil of wil drinken bij een keuzemogelijkheid Eet een boterham-uit-het-vuistje Drinkt met een rietje Maakt onderscheid tussen eetbaar en niet eetbaar, schoon en vies Zit vijf minuten stil en recht aan tafel tijdens de maaltijd Gebruikt het mes aan de dominante kant (nog niet snijden) Eet met een vork stukjes brood Eet zijn mond leeg voordat hij praat Blijft aan tafel zitten tijdens de maaltijd Gebruikt woorden om aan te geven wat hij wil eten en drinken (kaas, pasta, jam, boter(ham), melk) Pakt of vraagt eerst om een hartige boterham en vervolgens een zoete Vraagt hulp tijdens het eten bij een handeling waarbij hij hulp nodig heeft Smeert brood met boter of iets anders smeerbaars (gelijk verdeeld en normale hoeveelheid) Gebruikt normale hoeveelheid beleg op zijn boterham (strooien van hagelslag, plakken worst) Snijdt een banaan in stukjes voedsel Vraagt aan tafel aan een ander om iets aan te geven Schenkt zonder te knoeien uit een pak of fles in een glas of beker Eet met een vork en een mes in de hand Snijdt kaas met een kaasschaaf Schenkt hete koffie en thee in een Snijdt met een mes, met Laat hete dranken voldoende afkoelen Geeft aan hoeveel hij wil eten kopje zaagbeweging Wast zijn handen voor het aan tafel gaan voor ze te drinken Pelt een mandarijn en een banaan met de hand Ziet eten en drinken als gezellige aangelegenheid Durft onbekend eten te proeven Herkent hetzelfde product in verschillende vormen (omelet en een hard ei, gesneden stukjes) Schilt fruit met een fruitmesje 9 10 Schept een juiste hoeveelheid eten voor zichzelf uit de pan Gebruikt een servet en begrijpt waarom Schilt met een dunschiller (appel, komkommer) Let met opscheppen op of er voor andere genoeg over blijft 2

3 Niveau 1.2. Koken (gebruik maatbeker en weegschaal zie rekenen 4.1) Kent de functie van de waterkoker door samen thee en cup-a-soup te maken Snijdt groente zoals paprika, komkommer of prei in plakjes of reepjes Wast groenten en aardappels schoon Kneedt deeg met zijn handen en roert ingrediënten door elkaar Snijdt groente zoals courgette en aubergine in stukjes Legt de benodigde spullen klaar voor het maken van een tosti Smeert zijn eigen boterham voor de tosti Stopt eten in de oven/magnetron en zet hem aan Benoemt vijf voorwerpen uit de keuken (weegschaal, (koeken)pan, Roostert brood in de broodrooster Opent pakken, potten en flessen met schroefdop Snijdt groente op verschillende manieren (broccoli in roosjes, tomaat in partjes) Stelt een tijd in op de magnetron/oven Benoemt basisingrediënten van een avondmaaltijd (aardappels (rijst of pasta), vlees, groente) Benoemt het eten bij het zien van de Ziet en beseft dat een pan, schaal of apparaat heet is en gaat daar voorzichtig mee om Maakt een tosti in het tosti-ijzer m.b.v. een stappenschema Leest tijd en temperatuur van een simpel geschreven instructie en voert dit in de magnetron (eenvoudig stappenplan) Gaat voorzichtig om met scherpe messen (snijden, ook in de buurt van anderen) pollepel, oven) verpakking (pak rijst, blik bonen) Geeft het verschil aan tussen gezonde en ongezonde voeding met voorbeelden van etenswaren Bakt brood in een broodbakmachine met een kant en klaar pak (met een simpel geschreven instructie) Roert met een garde een mix of sausje totdat de klonten helemaal weg zijn Gebruikt de mixer om ingrediënten te mengen en te kneden Stelt m.b.v. een (kook)wekker de Bedient adequaat een gasfornuis met automatische ontsteker Controleert altijd na het koken of het gas uit staat Opent blikken met een blikopener Bakt eieren in de pan Bakt vlees, aardappeltjes in een pan (regelmatig omdraaien en redelijke in kunnen schatten of het gaar is) Kookt groente, aardappels, rijst en pasta s m.b.v. een stappenschema (inclusief afgieten in een vergiet) Benoemt de regels rondom hygiëne gewenst kooktijd in en houdt deze Benoemt dat ijzeren voorwerpen nooit Bereidt drie warme gerechten met bij het koken (schoon mes, schort, muts, schoon aanrecht) Vertelt hoe er zorgvuldig en veilig kan worden omgegaan met apparaten die heet worden Werkt veilig met een elektrisch fornuis (evt. met hulpmiddelen) bij Snijdt het vlees en gebruikt hiervoor een aparte plank Bepaalt de stand van een elektrisch fornuis Bereidt drie warme dranken (soep, koffie, thee) in een magnetron mogen Bereidt kant-en-klaar producten met een stappenschema (oven en/of magnetron) Frituurt snacks in een frituurpan en kan zonder gevaar het mandje bedienen behulp van een recept uit een kookboek of van een verpakking (geschreven) 3

4 Niveau Tafeldekken Legt zijn eigen placemats op tafel Legt borden, bestek en bekers op tafel Benoemt vijf voorwerpen die op tafel staan bij de lunch (boter, brood, hagelslag) Verdeelt de borden over de tafel één op één met de stoelen die rond de tafel staan Legt een tafelkleed op tafel Pakt genoemde spullen voor op tafel (brood, boter, beleg, melk, etc) en zet deze op tafel Pakt evenveel borden als er eters zijn en zorgt dat er bij alle borden een mes en een vork ligt Pakt de gebruikelijke spullen voor de lunch (weet waar ze staan) en verdeelt ze over de tafel (brood, boter, beleg, melk) Dekt de complete tafel voor de lunch (mes en lepel rechts, vork links) Benoemt vijf voorwerpen die op tafel staan bij het avondeten (pan, bord, opscheplepel, onderzetter, kaarsen, servet, bestek, glazen) Vertelt het verschil tussen het tafeldekken voor het ontbijt, de lunch en het avondeten (wat staat wanneer op tafel) Dekt de tafel voor de hoofdmaaltijd voor meerdere personen en verdeelt de spullen over tafel (servet, onderzetter, opscheplepel, glazen) Benoemt de volgorde van een meergangen menu (koud voorgerecht, soep, hoofdgerecht, nagerecht, koffie) Brengt koffie en thee rond Kan uitgedeelde koffie voorzien van suiker en melk en een lepeltje Dekt de tafel voor een chique maaltijd (volgorde van het bestek voor meerdere gangen, wijnglazen, kaarsen) Deelt opgeschepte borden (ook soep) uit aan mensen aan tafel Schenkt drinken in voor mensen aan tafel (rechts van de persoon uitserveren) 4

5 Niveau 1.4. Afwassen Ruimt de tafel af en brengt de spullen naar de keuken Droogt de niet-breekbare spullen van de vaat af Haalt de etensresten van zijn bord en gooit het in de vuilnisbak Droogt breekbare maar hanteerbare spullen van de vaat af (bord en een beker) Spoelt bekers om Ordent de vaat (glazen of bekers bij elkaar, pannen, bestek) Doet de tafel of het tafelkleed af met een doekje Zorgt dat zijn kleren bij het afwassen schoon en droog blijven Vertelt waarom sommige vaat gespoeld moet worden (water wordt vies) Zet de geordende vaat in volgorde waarop het afgewassen wordt (eerst glazen/bekers, pannen op het laatst) Droogt spullen met moeilijke randjes goed af Maakt de vaat schoon met een borstel of een sponsje (borden, bestek en bekers) Gebruikt een vaatdoek/schuurspons om het aanrecht en fornuis mee schoon te maken/te drogen Maakt het putje van de wasbak leeg Maakt een sopje voor de vaat (adequate hoeveelheid sop en juiste temperatuur) 9 10 Hangt het vaatdoekje en de theedoek na gebruik uit Vult de vaatwasser en ruimt hem leeg Wast en droogt grote pannen af Schat in welke spullen gespoeld moeten worden Bedient de vaatwasser (tablet, temperatuur instellen en aanzetten) Zorgt ervoor dat de vaatwasser vol zit, voordat hij gedraaid wordt Schat in wanneer hij een droge theedoek nodig heeft 5

6 Kerndoel 2: De leerlingen leren boodschappen doen. Niveau Leerlijn wonen en vrije tijd 2.1. Boodschappen doen Speelt boodschappen doen na in de klas Haalt boodschappen bij een winkel door een boodschappenlijst af te geven (zonder betalen bijv. bij een bekende winkel op rekening) Sluit achter aan in een rij bij de kassa en wacht rustig Levert de lege flessen in en levert het statiegeldbonnetje bij de kassa in Doet producten op een goede manier in het mandje/ karretje (groente niet onderop) Doet producten op een goede manier in de boodschappentas (groente niet onderop) Neemt van thuis alle benodigdheden mee (geld, lege flessen een boodschappentas en lijst) Bewaart geld en bonnetjes op een veilige plek Vraagt hulp als hij ergens niet bij kan Vindt de producten van de boodschappenlijst in de supermarkt Bestelt bij een aparte afdeling door te vertellen wat hij wil Werkt de hele boodschappenlijst systematisch af Schat in wat een boodschap ongeveer kost (ruime schatting 1-2 t.o.v. 10 euro) Vraagt aan het personeel waar een product ligt in de supermarkt Begrijpt welke van twee vergelijkbare producten goedkoper is (verschil min. 50 eurocent) Controleert of er geld in de portemonnee zit Betaalt met zijn chipknip de boodschappen Pakt zijn boodschappen thuis uit en ruimt ze op de juiste plek op (in de koelkast, keuken of andere plek) Leest en begrijpt hoeveel iets kost (tot 20 euro) Maakt samen een boodschappenlijst voor één gerecht Bedient de groenteweegschaal in de winkel Bekijkt de datum van producten in de koelkast en gooit alles over datum weg Verwacht wisselgeld als hij te veel geld heeft gegeven Betaalt contant de boodschappen (met strategieën zoals altijd een euro meer betalen) Vertelt welke informatie op de etiketten staat (datum, hoeveelheid, kilo/literprijs) Bekijkt een boodschappenlijst en kiest de juiste winkel Bekijkt en zoekt naar aanbiedingen in folders Bekijkt en zoekt naar aanbiedingen in de winkel Betaalt met zijn pinpas de boodschappen (inclusief pincode) Maakt een keuze tussen verschillende merken (kwaliteit/prijs) Maakt een boodschappenlijst op basis van de benodigdheden en de aanwezige voorraad Kijkt in de winkel bij aanschaf van producten naar de houdbaarheidsdatum Kiest prijsbewust een winkel om de boodschappen te doen 6

7 Kerndoel 3: De leerlingen leren zich kleden en linnengoed, kleding en schoeisel (helpen) verzorgen. Niveau Kleding aantrekken Werkt mee als zijn jas of ander Vindt zijn eigen jas op de kapstok Trekt op eigen initiatief een jas aan Doet een ritssluiting dicht en verzorgen kledingstuk wordt aangetrokken Hangt zijn jas op de juiste plek op de als hij naar buiten gaat Trekt klittenbandschoenen aan en uit kapstok Trekt een hemd, T-shirt of trui aan Maakt bij morsen met een doekje de Trekt iedere dag een schone Trekt veterschoenen aan en uit (strikt Trekt regelmatig schone kleren aan kleding schoon onderbroek aan (vertelt dat dat zelf de veters) en doet vuile kleren in een Maakt zijn voorkeur voor kleding nodig is) Controleert of kleding goed zit wasmand kenbaar Trekt iedere dag schone sokken aan (kleding fatsoeneren waar nodig) Kiest een acceptabele (vertelt dat dat nodig is) Doet de knoop van zijn broek open en klerencombinatie uit Hangt uitgetrokken kleren uit over dicht een stoel of op een hanger Hangt gewassen kleren op aan een Poetst zijn schoenen (en uitwrijven) Doet een eenvoudige handwas Strijkt eigen was zonder instellen van wasrek of waslijn Vult de wasmachine/droger (met was Dekt een schoon laken en dekbed op strijkijzer (handdoek, broek) Haalt een laken en dekbed af en gooit en wasmiddel) en stelt de en vervangt zijn kussensloop Weet welke kleren afgeven en legt het in de wasmand genoemde temperatuur in Sorteert de was (donker, lichte en deze apart (nieuwe kleren) Haalt het kussensloop van het kussen Vertelt welke van zijn kleren niet in bonte was) Stelt de wasmachine in op de en gooit het in de wasmand de wasmachine/droger mogen Gebruikt de instellingen van de temperatuur van het kledinglabel Lucht zijn bed na het slapen (dekbed Vertelt welke kleren er naar de wasmachine/droger bij de openslaan) stomerij moeten worden gebracht verschillende typen was (donker, Controleert of de zakken van zijn Zoekt kleding uit passend bij een lichte en bonte was) kleding leeg zijn (feestelijke) gelegenheid Vertelt welke kleren na het wassen eerst gestreken moeten worden Hangt de was op en af en vouwt het netjes op (met wasknijpers) 7

8 Niveau 3.2. Kleding kopen Bekijkt of de gekozen kleding past Zoekt kleding passend bij Bekijkt welke kleding hij heeft en of Schat in hoeveel de kleding kost en Bekijkt of de gekozen kleding staat verschillende gelegenheden hij nieuwe kleren nodig heeft mag kosten Ziet het verschil tussen jongens- en Kiest naast het uiterlijk van kleding Ontwikkelt voorkeur in bepaalde Rekent de kleren af (met pinpas) meisjeskleding ook uit op functionaliteit kledingstijlen en Vindt verschillende afdelingen in een Benoemt vier winkels waar je kleding Neemt de beslissing om de kleding kleurcombinaties warenhuis kan kopen wel of niet te kopen Beseft dat met een bon kleding nog Vertelt waar de kledingwinkels zijn en Bewaart de bon van gekochte geruild kan worden hoe je er komt kleding Vertelt wat en waarvoor een Kiest kleren uit een brochure paskamer is (Wehkamp, Otto) 8

9 Kerndoel 4: De leerlingen leren helpen hun huis/kamer inrichten, schoonhouden en op orde houden en leren dat mensen die samen wonen, ook samen zorgen voor de goede gang van zaken. Niveau Schoonmaken en Legt gebruikt materiaal bij elkaar Legt veel gebruikte (knutsel)spullen Legt speel- en knutselspullen op de Brengt orde in een beperkte ruimte inrichten Ruimt de eigen tafel op terug op hun plek (kwasten, juiste plek terug (een speelhoek opruimen door kleurpotloden, placemat) spullen bij elkaar te leggen) Gooit oud papierwerk apart weg (tvgids, Kiest geschikte spullen om een Veegt een hoopje afval weg met Stofzuigt een leeg oppervlak (lokaal krant) schoonmaakklus meer uit te voeren stoffer en blik zonder stoelen en tafels) Zet de stoelen op de tafel (lokaal vegen met stoffer of bezem, Zet de container of de vuilniszak aan Vervangt volle pedaalemmer/ (klaslokaal) vloer dweilen met een lapje of de straat vuilniszakken (ook dichtbinden) mop) Vertelt wanneer er ergens opgeruimd Veegt een lege ruimte met een bezem Ziet wanneer een vuilniszak vol zit moet worden Maakt een sopje (adequate Vervangt de wc-rol hoeveelheid sop en juiste Neemt een groot plat oppervlak af temperatuur) met een vochtig doekje (poetst vlekken weg, vangt kruimels op) Benoemt verschillende schoonmaak- Verwisselt de stofzak van een Zeemt ramen en spiegels Doseert onbekende schoonmaakmiddelen en het doel waarvoor ze stofzuiger Dweilt de vloer (nat) middelen volgens voorschrift gebruikt worden (afwas en schuur- Ziet wanneer er ergens Maakt samen met een ander een Gebruikt en bergt schoonmaakmiddel, allesreiniger, wc-eend) schoongemaakt moet worden ruimte schoon en houdt zich aan de middelen veilig op Neemt de vensterbank af met een Maakt de wc schoon (pot borstelen, taakverdeling Begrijpt met welke regelmaat natte doek of stofdoek bril afnemen) Maakt de badkamer schoon (douche, verschillende ruimtes Stofzuigt het lokaal met stoelen en Weet met behulp van een rooster bad, wc, wasbak) schoongemaakt moeten worden tafels welke schoonmaaktaken er gedaan Herkent gevaarsymbolen op Weet wanneer de vuilniszak naar de moeten worden en voert ze uit schoonmaakartikelen straat toe moet en denkt eraan Gebruikt een systeem in het schoonmaken (van voor naar achter, van links naar rechts) 9

10 Niveau 4.2. Inrichten van een eigen kamer Helpt lokalen te versieren met slingers en tekeningen Heeft voorkeur voor bepaalde versiering en plaatsen van versiering Vertelt welke inrichtingselementen er in zijn kamer zijn (tafel, bed, maar ook vloerbedekking, behang) Kiest wandversiering uit in zijn kamer zoals schilderijtjes, foto s en posters Geeft spullen in de kamer een eigen plek (foto s, kussentjes, planten) Zet planten in de kamer Kiest extra accessoires uit om de kamer op te vrolijken (posters, stoeltjes, kussentjes, potten en planten, vaasjes, fotolijstjes) Beslist welke spullen er in de kamer Uit zijn mening over de indeling van Schakelt hulp voor reparaties die Vervangt op eigen initiatief spullen komen te staan Benoemt 4 winkels waar je leuke spullen kan kopen voor je kamer (HEMA, Blokker, V&D, plantenwinkel) Herkent logische en onlogische plaatsing van meubels een leefruimte Houdt rekening met wensen van andere in gezamenlijke vertrekken Herkent spullen die oud en kapot zijn uitgevoerd moeten worden Vervangt een batterij van een apparaat in de kamer Snapt wat er aan de hand is als een lamp stuk gaat en is in staat deze te vervangen en/of meubilair dat kapot of oud is Kiest een (logische) indeling van de meubels in zijn eigen kamer Koopt op eigen initiatief de benodigde spullen voor zijn eigen kamer (wekker, kast, bed, lamp, tv) Geeft spullen een plek in zijn kamer (wekker, kast, bed, lamp, tv) 10

11 Kerndoel 5: De leerlingen leren op de juiste wijze reageren bij ziekte, ongeluk of bij een kleine verwonding. Niveau Ziekte, kleine Vraagt uit zichzelf om een pleister of Vraagt uit zichzelf om een pleister of verwondingen en een andere medische handeling een andere medische handeling ongelukken voor een medeleerling Geeft bij ziekte aan waar hij pijn heeft Blijft rustig bij kleine ongelukjes Vertelt dat je met een wond soms Benoemt de functie van de Plakt een pleister op een kleine eigen Geeft bij ziekte aan wat hij voelt naar de dokter moet koortsthermometer wond Roept om hulp bij een ongeluk Vertelt dat sommige leerlingen Gaat voorzichtig met bloed en medicijnen moeten slikken om wondjes van anderen gezond te blijven Houdt rekening met eigen medicijngebruik Waarschuwt bij (kleine) ongelukken direct de juiste persoon Vertelt bij (kleine) ongelukken de juiste persoon kort wat er aan de hand is Plakt een pleister op een kleine wond Benoemt vier dingen uit een EHBOdoos Maakt een schaafwond zelf netjes Maakt een telefonische afspraak met van anderen (pleister, zwachtel, jodium, schoon met water en een schoon een huisarts en zet dit in een Let zelf op om op tijd zijn medicijnen pincet, handschoenen,steriele doekje (steriel gaasje) agenda te nemen gaasjes) Weet het alarmnummer 112 bellen en Weet hoe te handelen bij iemand met Drukt bij een bloedneus de neus hoog Schat in wanneer je met een wond doet melding van naam, plaats en epilepsie (zorg dat iemand zich niet dicht en houdt dit lang genoeg vol naar de dokter moet (verschil gebeurtenis stoot, pak het kind niet met geweld (5 minuten) schaafwond en gat in het hoofd) Koelt een brandplek (minimaal 5 vast) Legt een klacht uit aan een huisarts minuten) onder koel/lauw water Vertelt de noodzaak en de gevaren van (verkeerd) medicijngebruik 11

12 Kerndoel 6: De leerlingen leren herkennen dat in de samenleving verschillen en overeenkomsten zijn tussen mensen en groepen van mensen in de wijze waarop ze leven. Niveau 6.1. Woonomstandigheden 8 Benoemt welke verschillende woonsituaties er zijn (bij je biologische ouders, adoptie, internaat) Benoemt gevolgen van een lichamelijke handicap of ziekte op de woonomgeving (dagroosters, begeleiding, woongroep) Benoemt verschillen tussen Benoemt in welke woonsituatie hij na Vertelt over het verschil tussen rijk en Vertelt bij welke stichting financiële ontwikkelingslanden en Nederland school terecht komt arm en de gevolgen voor de directe ondersteuning aangevraagd kan (arm/rijk, huisvesting, Vertelt wat zwervers zijn en dat deze omgeving van mensen (grootte van worden (om een woonomgeving gezondheids) mensen op straat wonen de auto en het huis, (merk) kleren, aan te passen) Benoemt de kenmerken van Vertelt dat vluchtelingen in een vakanties) verschillende culturen en de invloed opvangcentrum wonen op de omgeving (feesten, kleding, inrichting) 12

13 Kerndoel 7: De leerlingen leren zich oriënteren op medezeggenschap, stemrecht, besluitvorming, het gemeentelijk en landelijk bestuur. Niveau 7.1. Besturen en besluiten Geeft zijn mening of kiest voor een Vertelt dat Nederland een regering Vertelt dat belasting geld is dat de Vertelt dat de regering bestaat uit optie bij beslissingen in de klas heeft regering mag uitgeven ministers (waar gaan we heen, waar iets Benoemt regels (wetten) en Benoemt 4 dingen die door de Vertelt dat de Europese Unie regels komt te staan) afspraken die de regering maakt belasting worden betaald (politie, en afspraken maakt voor Europa Zit in een leerlingenraad, groepsraad voor heel Nederland (snelheid, niet wegen, scholen, lantarenpalen) Vertelt dat een politieke partij een of een commissie stelen, school, uitkering) Benoemt regels en afspraken die de groep mensen is met dezelfde Vertelt dat mensen boven de 18 jaar Vertelt dat in een democratie dat gemeente maakt (parkeerplekken, ideeën/mening mogen stemmen iedereen mag zeggen wat hij wil winkels, parken, vuilnis) Vertelt dat partijen met veel stemmen Vertelt dat de burgemeester de baas Vertelt dat in een democratie er Vertelt wat een mening is (een in de regering komen van de staf of het dorp is gekozen wordt wat het beste voor opvatting van iemand die kan Vertelt dat de regels en afspraken Vertelt dat de koning(in) de baas van de meeste mensen is verschillen tussen mensen) worden nagekeken door de eerste Nederland is Vertelt dat er landen zonder en tweede kamer democratie zijn, waar soms één Stemt op een politieke partij iemand alles beslist (dictator) 13

14 Kerndoel 8: De leerlingen leren de vrije tijd alleen en samen met anderen besteden (zie leerlijn wonen, vrije tijd). Niveau Vrijetijdsbesteding Speelt zonder problemen naast een Geeft aan welke activiteiten in de klas Houdt variatie in spelen en speelgoed Benoemt drie activiteiten die in de andere leerling (bij de watertafel) hij leuk vindt door ernaar te wijzen Benoemt bij een zichtbare keuze zijn vrije tijd worden uitgevoerd Laat zien of hij een activiteit leuk (poppenhoek) voorkeur voor bepaald speelgoed of Probeert aangeboden onbekende vindt (m.b.v. lichaamstaal) Geeft passsief een voorkeur voor activiteit activiteiten uit Laat zien dat hij feest (vieren) leuk bepaald speelgoed door ernaar te Pakt een boek om plaatjes in te kijken vindt (m.b.v. lichaamstaal) wijzen Geeft bij een activiteit of sport niet Weet wat een hobby is en vertelt over Zoekt of kiest een gezamenlijke Zoekt verschillende mogelijkheden om gelijk op bij tegenslag de eigen hobby hobby met een vriend(in) zijn vrije tijd aangenaam in te Oefent met verschillende sporten Weet dat er verschillende hobby s zijn Sluit zich aan bij een club vullen Oefent met drama, dans en toneel en geeft enkele voorbeelden Stopt met een activiteit als het fysiek Vertelt dat een club of vereniging wenselijk is inzet, volharding en tijd kost Ontwikkelt een voorkeur voor muziek Stopt met een activiteit als dat sociaal wenselijk is (tv-kijken bij bezoek) Vertelt dat hobby s geld kosten Breidt zijn sociale contacten uit in het Vertelt dat interesse en hobby of Koopt de benodigde spullen om zijn Beseft dat bij een club gaan verenigingsleven sport elkaar beïnvloeden hobby of sport uit te oefenen verplichtingen tegenover andere Ziet bezoek en het bezoeken van Neemt initiatief om een dagje leuke Maakt een bewuste en gevarieerde leerlingen met zich mee neemt familie, vrienden en kennissen ook activiteiten te ondernemen (koffie keuze binnen bekende Komt door vrije tijdsbesteding tot rust als vrijetijdsbesteding drinken in de stad) ontspanningsmogelijkheden en ontspanning Gaat af en toe naar culturele Verkent regelmatig nieuwe Brengt een oordeel uit over de Bestelt eten en of drinken in een activiteiten (schouwburg, concert) ontspanningsmogelijkheden vrijetijdsbesteding (voorbereiding, drink- of eetgelegenheid (terras, Huurt een dvd naar eigen keuze Surft gericht over het internet naar inzet, kosten t.o.v. plezier bar, restaurant) Zoekt een evenwicht in zijn een onderwerp van zijn of haar gezelligheid, prestige) Kiest een boek (of tijdschrift) uit in de daginvulling tussen vrijetijds- en interesse Realiseert zijn activiteiten en bibliotheek andere activiteiten Gebruikt het internet om contacten te behoeften grotendeels zelfstandig leggen 14