Deel 1. Opzet Differentiatie. Verpleegkunde mei 2009

Transcriptie

1 Deel 1 Opzet Differentiatie Verpleegkunde mei 2009

2 Studiehandleiding deel 1 / Differentiatie Verpleegkunde / Saxion / mei

3 Inhoudsopgave deel 1 1. Uitgangspunten Relatie Student Werkveld - Hogeschool Differentiatie Competentieleren Met welke competenties wordt gewerkt? Vraagsturing Skilled Companionship Wetgeving 8 2. De persoonlijke leerweg Zelf een plan maken Drie leerlijnen Leren en begeleiding Leerplanschema Ondersteuning door elektronische leeromgeving Overzicht 13 Bijlage I: Begrippenlijst 17 Bijlage II: Uitwerking domeinen, domeinspecificaties, rollen en kerncompetenties 23 Bijlage III: Uitwerking vijf HBO-competenties 25 Bijlage IV: Niveaus van competentieontwikkeling en beoordeling 27 Studiehandleiding deel 1 / Differentiatie Verpleegkunde / Saxion / mei

4 Studiehandleiding deel 1 / Differentiatie Verpleegkunde / Saxion / mei

5 1. Uitgangspunten Het derde en vierde leerjaar van de opleiding hbo-v staat in het teken van differentiatie. Typisch voor deze periode is de bijzondere relatie student werkveld hogeschool, competentieleren en vraagsturing. Bovendien kiest de opleiding voor skilled companionship ofwel bekwaam metgezel als metafoor voor goede verpleegkundige zorg. In dit hoofdstuk worden deze belangrijke uitgangspunten kort beschreven Relatie Student Werkveld - Hogeschool De opleiding streeft naar uitdagend en inspirerend onderwijs dat gericht is op levenslang leren, samenwerking tussen student(en), werkveld en hogeschool en een voortdurende bijdrage aan de ontwikkeling van de verpleegkundige beroepsgroep kwalificatieniveau vijf. Het onderwijs komt voor een belangrijk deel tot stand door concrete afspraken die je als student met een praktijkleerplaats en de hogeschool maakt over de leeractiviteiten die ondernomen zullen worden. De school begeleidt jou als student hierin en zal uiteindelijk goedkeuring moeten verlenen voor de plannen. Hoe dat precies in zijn werk gaat wordt in Deel 2 uitgewerkt. Belangrijk is te beseffen dat de school geen vastomlijnde opdrachten meegeeft die uitgevoerd dienen te worden. Leeractiviteiten komen veel meer tot stand vanuit de mogelijkheden, eisen en wensen van de praktijkleerplaats, en vanuit de rollen en competenties waaraan je als student wilt werken. In onderstaand figuur is dat grafisch weergegeven Differentiatie De laatste twee jaar van de hbo-v wordt de differentiatiefase genoemd. Differentiatie betekent vanuit een basis werken aan verbreding of verdieping van competenties. In de differentiatiefase maak je keuzes. Je maakt keuzes ten aanzien van werkvelden; je voorkeur kan uitgaan naar een route binnen de algemene gezondheidszorg (agz), de geestelijke gezondheidszorg (ggz) of de maatschappelijke gezondheidszorg (mgz). Verder kun je accenten leggen ten aanzien van de vijf beroepsrollen en bijhorende kerncompetenties en, indien gewenst, werken aan andere competenties. De keuzemogelijkheden en realisatie ervan worden mede bepaald door de variant die je volgt (bij de duale variant ben je bijvoorbeeld afhankelijk van de ruimte die je werkgever biedt), de beschikbaarheid van praktijkleerplaatsen, van projecten en van het onderwijsaanbod op school. Studiehandleiding deel 1 / Differentiatie Verpleegkunde / Saxion / mei

6 Iedere hogeschool heeft het aanbod van onderwijs ingedeeld in majors en minors waaruit je keuzes kunt maken. De major bepaalt de hoofdrichting van je studie (in dit geval verpleegkundeonderwijs) en heeft een omvangrijke studiebelasting; het grootste deel van een opleiding wordt hiermee gedekt. De Minor (= studieonderdeel naar keuze) biedt ruimte om je verder te bekwamen binnen of buiten je eigen opleidingsdomein; het is een relatief op zichzelf staand onderdeel met een studiebelasting van een half jaar. Op intranet en in Deel 3 van deze studiehandleiding staat meer informatie over de minor(en) Competentieleren Een competentie kan worden omschreven als een cluster van kennis, vaardigheden en houding, dat nodig is om in een beroepscontext beroepsproducten te realiseren die aan geldende kwaliteitseisen voldoen. 1 Competenties zijn persoonsgebonden en impliceren per definitie een integratie tussen kennis, vaardigheden, houding en persoonlijke kwaliteiten die op verschillende niveaus tot uiting kunnen komen. De ontwikkeling van competenties is een continu, nooit eindigend proces dat doorgaat wanneer je als beginnende beroepsbeoefenaar je diploma hebt behaald. Competentieleren betekent dat je werkt aan competenties, dus je bekwaamheid om beroepsmatig te handelen in diverse situaties. Deze bekwaamheid demonstreer je in zichtbaar gedrag. Intensieve samenwerking met het werkveld is nodig om de context van de beroepssituatie en de beroepsuitoefening in beeld te krijgen. De praktijkleerplaats zal hier een belangrijke rol in spelen. Je leert het beste in een zogenaamde krachtige leeromgeving. De beroepspraktijk wordt momenteel als meest krachtige leeromgeving beschouwd; een omgeving die je stimuleert en uitdaagt, met een rolmodel dat expertgedrag vertoont en mogelijkheden om het geleerde in het dagelijks functioneren te integreren. Competentieleren vraagt een actieve leerhouding, je bent zelf verantwoordelijk voor het opzetten, uitvoeren, evalueren en bijstellen van je leerproces en je beroepsmatig handelen. Het kritisch reflecteren op jezelf als (beroeps) persoon, op je leer- en werkaanpak en de mate van professionaliteit is hierbij van groot belang Met welke competenties wordt gewerkt? De twaalf kerncompetenties van de hbo-verpleegkundige, beschreven in Met het oog op de toekomst (Pool e.a., 2001), vormen het uitgangspunt van de hbo-v opleiding. Deze kerncompetenties zijn geclusterd tot vijf beroepsrollen: zorgverlener, regisseur, coach, ontwerper en beroepsbeoefenaar. In Bijlage II van Deel 1 is dit in schema uitgewerkt. In de rest van deze handleiding wordt ook telkens verwezen naar deze twaalf kerncompetenties en vijf beroepsrollen. De deelkwalificaties uit zijn door Pool e.a. (2001) in de twaalf kerncompetenties verwerkt; op enkele plaatsen wordt in deze studiehandleiding aan de deelkwalificaties gerefereerd. Daarnaast worden in Nederland tien algemene hbo competenties onderscheiden 3. De tien algemene hbo competenties zijn verwerkt in de twaalf kerncompetenties. Dus werk je aan de kerncompetenties, dan werk je automatisch ook aan de algemene hbo competenties. Het kan handig zijn de algemene hbo competenties erbij te pakken, bijvoorbeeld bij een evaluatie, om je eigen functioneren te beschrijven en te toetsen. Voor de differentiatiefase is een ordening gemaakt van vijf algemene hbo competenties (zie Bijlage III, Deel 1) waar verder binnen deze handleiding vanuit wordt gegaan. Deze vijf omvatten de tien eerdergenoemde algemene hbo competenties. Bovendien bevat het de eigen competentie zelfsturing op opleiding en loopbaan ; door het vraaggestuurd karakter van de opleiding werk je hier als vanzelf aan. Werkveldspecifieke competentieprofielen zijn weer een nadere invulling van de vijf rollen en twaalf kerncompetenties uit het algemene beroepsprofiel. Zo zijn er bijvoorbeeld landelijk erkende profielen beschikbaar voor onder andere de ggz, de thuiszorg, de 1 De toekomst van Windesheim (p12) Intern document Commissie Kwalificatiestructuur [voorz. Londen van J] (1996). Gekwalificeerd voor de toekomst: kwalificatiestructuur en eindtermen voor verpleging en verzorging. Zoetermeer, Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen. 3 Commissie Accreditatie Hoger Onderwijs. (2001) Prikkelen Presteren Profileren. Zoetermeer, Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen. Studiehandleiding deel 1 / Differentiatie Verpleegkunde / Saxion / mei

7 academische ziekenhuizen, de verpleegkundige gerontologie-geriatrie, de oncologieverpleegkundige en een beroepsdeelprofiel voor de verpleegkundige werkzaam in de palliatieve zorg. Is er voor jouw praktijkleerplaats een relevant werkveldspecifiek competentieprofiel beschikbaar, dan ga je hier vanuit en maak je zelf de vertaalslag vanuit deze studiehandleiding naar dat profiel. Zo nodig ga bij je praktijkleerplaats na of er een landelijk erkend specifiek competentieprofiel is dat ook bruikbaar is. Competenties kunnen ook worden uitgedrukt naar het niveau waarop ze worden beheerst. Vaak wordt daarbij gekeken naar de mate waarin 1) zelfstandig wordt gehandeld en verantwoordelijkheden worden genomen, 2) de complexiteit van de handeling en de context waarin de handeling wordt uitgevoerd en 3) een persoon in staat is een handeling ook in een andere context dan waarin het is aangeleerd toe te passen. Op basis hiervan zijn voor de opleiding drie niveaus onderscheiden, namelijk beginner (eind eerste leerjaar), gevorderd (tweede en derde leerjaar) en competent (derde en vierde leerjaar). In Bijlage IV, Deel 1 is dit in een schema nader uitgewerkt. Deze niveau aanduidingen kunnen op elke kerncompetentie en rol afzonderlijk worden toegepast. Bij het beoordelen van je competentiegroei en niveau wordt het dan ook gebruikt. Het is daarom goed vooraf te weten wat er van je verwacht wordt, zodat je ernaar toe kunt werken Vraagsturing Het hoger onderwijs wordt steeds meer vraaggestuurd ingericht. Je bent binnen deze onderwijsvisie de ontwerper en regisseur van je eigen leerproces. Dit onderwijs, met een flexibele organisatie, komt meer tegemoet aan de diversiteit van jullie vragen en de mogelijkheden en wensen van het beroepenveld. De mogelijkheden van je praktijkleerplaats worden in verbinding gebracht met je eigen keuzes en de mogelijkheden op de opleiding. Uiteindelijke goedkeuring gebaseerd op geldende regels van werkveld en opleiding is hierbij noodzakelijk. Deze regels laten voldoende vrijheid om een eigen eindprofiel neer te zetten. Je geeft in je persoonlijk ontwikkelingsplan (POP) aan wat en hoe je wilt leren en je legt in een portfolio vast welke competenties je verworven hebt. De actieve leerhouding die competentieleren veronderstelt, wordt nog eens versterkt door vraagsturing. Het sluit bovendien goed op elkaar aan Skilled Companionship Skillled companionship, letterlijk vertaald bekwaam metgezel - als metafoor voor goede verpleegkundige zorg is geïntroduceerd door Angie Titchen in Het verwijst naar de idee dat goede verpleegkundige zorg een integratie vereist van (relationele) vaardigheden ( handen ), intermenselijke betrokkenheid ( hart ) en wetenschappelijk gestoelde kennis ( hoofd ). De volledige en steeds terugkerende integratie van enerzijds bekwaamheid (expertise en vaardigheden ofwel hoofd en handen) en anderzijds zorgzaamheid (deugdzaamheid/metgezel ofwel hart) vormt de essentie van het verpleegkundig handelen. Juist dat geeft aan wat de specifieke bijdrage is van de verpleegkundige binnen de gezondheidszorg 5. Bij de verpleegkundige is er steeds sprake van een evenwicht tussen bekwaamheid en metgezel, vooral omdat hij bij gezondheidsproblemen van alle hulpverleners het meest in nabijheid verkeert. De verpleegkundige richt zich daarbij op het totale welzijn van de zorgvrager. Als opleiding omarmen we het beeld van bekwaam metgezel. We vinden het belangrijk dat de student zich voortdurend schoolt in toepassing van recente inzichten en vaardigheden en altijd oog heeft voor de voorkeuren, beleving en welzijn van de zorgvrager. 4 Titchen, A. (2000) Professionals craft knowledge in patient-centred nursing and the facilitation of its development. Doctoral diseertation, University of Oxford. UK. 5 Claeessens, P., B. Dierckx de Castrele. (2000) Skilled Companionship; Verpleegkundige zorg vanuit zorgethisch perspectief. TGE. Jrg 13 nr p Studiehandleiding deel 1 / Differentiatie Verpleegkunde / Saxion / mei

8 1.7. Wetgeving De hbo-v leidt op tot bachelors (internationale aanduiding van hbo opgeleide) met de mogelijkheid van BIG registratie. Wettelijk is bepaald wanneer je de titel verpleegkundige mag dragen en voor registratie in het beroepsregister in aanmerking komt. De Wet BIG (1993) 6 schrijft voor dat de opleiding tot verpleegkundige bestaat uit ten minste 4600 uren die als volgt zijn verdeeld: a) ten minste 1535 uren theoretisch onderwijs en b) ten minste 2300 uren praktisch onderwijs. Het theoretisch onderwijs omvat ten minste de onderdelen verpleegkunde, geneeskunde, gedragswetenschappen en ondersteunende vakken. Het praktisch onderwijs omvat het in gezondheidsinstellingen opdoen van praktische ervaring. Deze bepalingen vallen ook binnen de Europese richtlijnen 7. Over het geheel van je verpleegkunde opleiding zul jij je aan deze regels moeten houden. 6 Wet op de Beroepen in de Individuele Gezondheidszorg (Wet BIG), december 1993, Staatsblad nr 655 en Besluit opleidingseisen verpleegkundige, uitvoering van artikel 32 van de Wet op de beroepen in de individuele gezondheidszorg, Staatsblad 339, Richtlijn nr. 77/453/EEG van de Raad van de Europese Gemeenschappen van 27 juni 1977 inzake coördinatie van de wettelijke en bestuursrechtelijke bepalingen betreffende de werkzaamheden van verantwoordelijk algemeen ziekenverpleger (PbEG 176). Studiehandleiding deel 1 / Differentiatie Verpleegkunde / Saxion / mei

9 2. De persoonlijke leerweg In dit hoofdstuk wordt het onderwijsmodel uitgewerkt zodat je samen met hoofdstuk 1 een beeld hebt van de differentiatiefase. Dit onderwijsmodel heeft als kern de persoonlijke leerweg Zelf een plan maken Je leerweg moet aansluiten bij jouw persoonlijke doel, je beginsituatie, je leerstijl, en het moet je voorbereiden op je toekomstige rol als professional die zich blijft ontwikkelen. Een persoonlijke leerweg is het geheel van, onderling samenhangende, leeractiviteiten die je als student bewust kiest en uitvoert om bepaalde competenties op een bepaald niveau te bereiken. Voorwaarde hiervoor is een competentiegerichte en vraaggestuurde houding en onderwijs die daarin ondersteunt. In jouw persoonlijke leerweg zijn zelfsturing, eigen verantwoordelijkheid en ruimte voor eigen individualiteit centrale kernbegrippen. Jij bent in toenemende mate verantwoordelijk voor alle fasen (oriënteren, plannen, uitvoeren en evalueren) van het leerproces. Tijdens de invulling van je persoonlijke leerweg doorloop je steeds de cyclus van oriëntatie, planning, uitvoering en evaluatie. Daarna keer je weer terug naar oriëntatie en doorloop je de cyclus opnieuw. De pijlen in Figuur 1 geven dit grafisch weer. De verschillende blokken worden hieronder aan de hand van de nummering toegelicht. Student (ambities en capaciteiten) 1 Beroep Algemeen competentieprofiel Werkveldspecifieke profielen Kern- en hbo-competenties 1 Stand van zaken Selfassessment 2 POP 1 Competentieniveau toetsstation (portfolio-analyse) 5 Leerwerkpakketten/beroepsproducten Leerwerkactiviteiten binnen- en buitenschools inclusief begeleiding en consultatie 3 Bewijzen van kunnen 4 R E F L E C T I E 6 Figuur 1: Opleidingsmodel. Studiehandleiding deel 1 / Differentiatie Verpleegkunde / Saxion / mei

10 Student / Beroep / het POP Jij staat centraal, met je beginsituatie. Je maakt binnen de kaders je eigen afstudeerprofiel waarbij het beroepsprofiel aangeeft waar je naar toe moet om je hbo verpleegkundige te kunnen noemen. WIE jij bent, WAT je WILT en KUNT beschrijf je in je POP en op basis daarvan beschrijf je tevens HOE je het gewenste wilt bereiken. Allereerst maak je je zogenaamde loopbaan POP. Hierin geef je een beeld van je afstudeerprofiel. Voor het maken van je loopbaan-pop doorloop je onderstaande stappen globaler. Het gaat in dit loopbaan-pop om je afstudeerprofiel, welke afstudeerrichting je wilt gaan kiezen, wanneer jij je minor wilt lopen, wanneer je buitenschools- en wanneer binnenschools aan het werk wilt, etcetera. Het is ook mogelijk dat er nog wat open eindjes zijn. Dat is niet erg maar neem dit dan wel op zodat het helder is waar jij je nog beter op wilt oriënteren en welke keuzes je de komende tijd nog moet maken. Wanneer jij je loopbaan-pop hebt gemaakt ga je aan de slag met het zogenaamde leercyclus-pop. Tijdens het maken van dit leercyclus-pop doorloop je ook onderstaande stappen maar kom je tot concretisering ervan. Je leercyclus-pop bevat de concrete uitwerking van de stand van zaken ten aanzien van je leerproces op dat moment én datgene waarop jij je een komende leer-werkperiode wilt richten (bijvoorbeeld het eerst volgende half jaar (20 weken)). Op basis van je loopbaan-pop maak je dus telkens een leercyclus-pop voor een bepaalde periode Selfassessment Voordat je het POP maakt is het noodzakelijk in beeld te brengen waar je op dit moment staat; hoe het met je competentieontwikkeling is gesteld, wat je ambities en mogelijkheden zijn, wat je leerstijl is en wat andere eigenschappen of bijzonderheden zijn die voor je leerproces van belang zijn. Je gaat nadenken over welke beroepscontext je aanspreekt, ten aanzien waarvan je vooral verdieping en verbreding wilt in je opleiding en hoe je dat zou willen realiseren. Kortom; veel vragen om gegevens te verzamelen voor de invulling van je persoonlijke leerweg. In Deel 2 zijn daarvoor instrumenten beschikbaar (zie hoofdstuk over studieloopbaan). In leerjaar 2 heb je door middel van een aantal assessment tools (instrumenten) al zicht gekregen op je persoonlijke leerweg. Je persoonlijk profiel en je loopbaanprofiel zijn hiervan het resultaat Leerwerkpakketen en beroepsproducten De kern van de opleiding bestaat uit het verwerven van de vijf rollen met de twaalf kerncompetenties. Je werkt aan de competentieontwikkeling aan de hand van beroepsproducten. Voorbeelden van beroepsproducten kun je vinden in de leerwerkpakketten die geordend zijn naar de vijf rollen. De competentieontwikkeling wordt zichtbaar gemaakt door je keuze voor, en realisatie van, een aantal beroepsproducten. Dit kan een materieel product zijn, bijvoorbeeld een protocol, maar ook een immaterieel product, bijvoorbeeld de integrale zorg voor een patiënt van opname tot ontslag. De leerwerkpakketten ondersteunen je bij het formuleren en realiseren van concrete beroepsproducten passend bij de rollen en praktijkleerplaats. Het streven is zoveel als mogelijk beroepsproducten te ontwikkelen die bruikbaar zijn in, of van betekenis zijn voor, de praktijkleerplaats 8. Realisatie van beroepsproducten vraagt om leeractiviteiten die expliciet moeten worden gemaakt Bewijzen van kunnen Het tot stand brengen van beroepsproducten maakt de competentieontwikkeling beoordeelbaar. Je kiest hierbij voor verschillende beoordelingsvormen en beoordelaars, zowel in de zorginstelling als op school. Bepaalde beroepsproducten lenen zich beter voor beoordelen in de praktijk, bijvoorbeeld uitvoerend handelen, anderen lenen zich goed voor beoordelen door een docent op school, bijvoorbeeld een onderzoeksrapport of een voorlichtingsplan. In deze handleiding zijn daarvoor diverse beoordelingsformulieren, passend bij verschillende producten, beschikbaar. Een positief oordeel over het beroepsproduct geeft een bewijs van kunnen. Alle bewijzen van kunnen verzamel je in een portfolio. 8 Een beroepsproduct wordt om deze reden ook wel eens beroepstaak genoemd; deze term heeft minder associatie met een materieel eindresultaat, en meer met correcte uitvoering van samenhangende activiteiten passend bij een competentie, eventueel uitmondend in een materieel resultaat dat als zodanig bruikbaar is in de beroepspraktijk. Studiehandleiding deel 1 / Differentiatie Verpleegkunde / Saxion / mei

11 Toetsstation / Portfolioanalyse Op gezette tijden analyseer je jouw competentieontwikkeling en niveau; de portfolioanalyse. Dit doe je aan de hand van je verzamelde bewijzen van kunnen en een 360 o feedback. Bij een 360 o feedback vraag je aan meerdere personen feedback over jouw functioneren. Op het toetsstation laat je beoordelen of je het gevraagde/gewenste competentieniveau behorende bij één of meerdere rollen hebt ontwikkeld. Op basis van je portfolio (met daarin opgenomen de bewijzen van kunnen bij de beroepsproducten waaraan je gewerkt hebt), je portfolio-analyse én een gesprek wordt hierover een oordeel gegeven. Er worden drie niveaus 9 van competentieontwikkeling onderscheiden: Beginner: je hebt je georiënteerd op de de kern- en hbo-competenties en je kunt je eigen competentieontwikkeling beschrijven. Je vertoont in eenvoudige situaties en in een eenvoudige context kern- en hbo-competenties wanneer er om wordt gevraagd. Gevorderd: je vertoont kern- en hbo-competenties vanuit jezelf in complexere situaties en in een complexere context. Competent: je vertoont een vernieuwende, sturende rol ten aanzien van de kern- en hbo competenties. Je hebt het vermogen ontwikkeld om als beginnend beroepsbeoefenaar te functioneren. Dat betekent dat je de gedragsindicatoren zoals die staan beschreven in Met het oog op de toekomst, zover hebt ontwikkeld (minus twee jaar werkervaring). In Bijlage IV, Deel 1 zijn de drie verschillende niveaus in een schema uitgewerkt. Dit schema is bruikbaar bij alle onderdelen van je persoonlijke leerweg Reflectie Bij het cyclische proces (stap 1 t/m 5) hoort een voortdurende reflectie op al de onderdelen. Reflectie op leren en functioneren in beroepspraktijk is essentieel. Je reflecteert bijvoorbeeld op je persoonlijk functioneren en je competentiegroei, je keuzes ten aanzien van beroepsproducten, het gebruik van theorie en richtlijnen en bijvoorbeeld hoe om te gaan met ethische vraagstukken. De inhoud van de reflectie zal gericht zijn op het leerproces, de persoon in het beroep en/of de beroepsbeoefenaar. Dit wordt verder besproken in Deel 2, Hoofdstuk 3. Reflectie vindt doorlopend plaats, tijdens de praktijk en de evaluaties, in de leerwerkgroepen en in de refelecteergroep/ studieloopbaangroep waar bij uitstek tijd hiervoor gepland staat. Er is dus geen sprake van een begin- of eindpunt maar van een voortdurende cyclus. Na het toetsstation ben je via de reflectie weer terug bij stap 1, 2 en 3. Je stelt je POP bij of maakt een nieuwe POP voor de komende periode Drie leerlijnen In bovengenoemde cyclus staan de volgende drie leerlijnen centraal: de studieloopbaanlijn; zie ook de Quick-Place (QP) van de studieloopbaanomgeving. de beroepsinhoudelijke lijn; de reflectielijn; zie ook de QP van de studieloopbaanomgeving. De drie leerlijnen zijn nauw met elkaar verweven en kunnen niet als losse onderdelen worden gezien. Ze dienen als kader en hulpmiddel voor de vormgeving van de persoonlijke leerweg in de differentiatiefase. De studieloopbaanlijn is gericht op het ontwerpen, regisseren en uitvoeren van je eigen leerweg en de bekwaamheid tot levenslang leren. In deze lijn gaat het om het betekenis geven aan je studie, je toekomstige loopbaan en het ontwikkelen van doorgroeibekwaamheid. De beroepsinhoudelijke lijn is gericht op de ontwikkeling van beroepscompetenties. Dit gebeurt door het ontwikkelen van de bij de vijf rollen behorende kerncompetenties. In je POP geef je aan hoe je aan je competentieontwikkeling wilt gaan werken, geconcretiseerd in leerwerkactiviteiten en resulterend in bewijzen van kunnen. In de praktijk zullen rollen in elkaar overlopen. Je zult vaak aan meerdere rollen tegelijk werken waarbij jij bepaalt waar en hoe je accenten wilt leggen. Je moet steeds de kerncompetenties 9 Vrij naar de niveau aanduiding van Benner (1984), zie Bijlage IV. 10 Het is daarom extra op een hard papier afgedrukt. Studiehandleiding deel 1 / Differentiatie Verpleegkunde / Saxion / mei

12 vertalen naar je eigen beroepssituatie/praktijkleerplaats. Waar mogelijk maak je gebruik van werkveldspecifieke competentieprofielen of worden de beroepscompetenties in overleg met het werkveld specifieker uitgewerkt of aangevuld. Zie voor de uitwerking van de kern- en hbo competenties Bijlage II en III, Deel 1. De reflectielijn is gericht op het steeds professioneler functioneren, het reflecteren op de verwerving van beroepscompetenties, op het leren leren en op het persoonlijk functioneren. Daarnaast is de lijn gericht op het reflecteren als competentie. Reflectieve praktijkvoering en ethische reflectie nemen hierbij een centrale plaats in en zijn daarmee onlosmakelijk gekoppeld aan de beroepsinhoudelijke lijn. Het leren reflecteren is echter een onderdeel van de studieloopbaanlijn Leren en begeleiding In een lerende organisatie moet je als hbo-verpleegkundige in staat zijn zelfstandig en uit eigen beweging met elkaar en van elkaar te leren. Het werken in teams, begeleiding geven en ontvangen, het zelf beoordelen maar ook het beoordelen van de ander zijn vaardigheden die onderdeel uitmaken van het beroep. Je leert van samenwerken, het met elkaar in dialoog gaan en het proces van netwerken zowel binnen- als buitenschools. Binnen- en buitenschools mag je een leeromgeving verwachten waarin ruimte is voor leren en samenwerkend leren. Het is de bedoeling dat je tijdens de opleiding steeds zelfstandiger gaat leren en dat je een houding ontwikkelt waarin levenslang leren een vanzelfsprekendheid wordt. Vanaf de start van de differentiatie is zelfgestuurd leren het uitgangspunt. Bij het leren wordt onderscheid gemaakt in begeleidergestuurd leren, leren vanuit gedeelde sturing en zelfgestuurd leren. Voorbeelden van begeleidergestuurd leren zijn opdrachten die duidelijk aangestuurd worden wat betreft thema, bronnen, beoordelingscriteria en activiteiten en de planning ervan. Begeleiders nemen beslissingen voor je als het gaat om het hoe en het wat van leren. De beslissingen die je als student neemt zijn beperkt evenals de verantwoordelijkheid voor hoe je leert en wanneer. Bij zelfgestuurd leren kun je zonder duidelijke richtlijnen van een ander toch tot leren komen. Je kunt zelfstandig beslissingen nemen over onderwerpen, opdrachten, kwaliteitscriteria, bronnen, leerwerkactiviteiten en je kan zelfstandig reflecteren. Je kunt dan ook je leren reguleren, omgaan met knelpunten en je eigen sterke en zwakke kanten. Begeleiders laten de verantwoordelijkheid voor het leren bij jou liggen en begeleiden vooral naar aanleiding van gerichte vragen. Gedeelde sturing zit hier tussenin. Je bent als student zelfstandig op onderdelen van de leerfuncties en je kan aangeven op welke onderdelen je aansturing wenselijk vindt. De keuze voor een vorm hangt af van je eerder behaalde kennis en vaardigheden. Naarmate de opleiding vordert zal je steeds meer zelfgestuurd leren. Alleen bij inhoudelijk bijna geheel nieuwe beroepsproducten zal je eerst weer meer begeleiding nodig hebben. Doel is om bij de differentiatie zo snel mogelijk van gedeelde sturing over te gaan op zelfsturing. Begeleiders zijn de mensen waar jij als student contact mee hebt ter ondersteuning van je leerproces. Je kunt aangeven of je begeleiding wenst gericht op het proces, bijvoorbeeld het helpen bij het formuleren van vragen, het zoeken naar informatiebronnen of het bespreken van je planning en samenwerking. Begeleiding kan ook meer productgericht zijn, bijvoorbeeld door een opdrachtgever van een project, of door een collega in een bepaalde werkgroep. Die kunnen je helpen bij het formuleren van het einddoel en van kwaliteitscriteria voor het beroepsproduct. Soms heb je een inhoudsdeskundige nodig, bijvoorbeeld bij het toepassen van een theorie. De verschillende begeleiders kunnen je helpen of verwijzen. Je kunt keuzes maken voor consultaties, hoorcolleges, vaardigheidstrainingen of zelfstudiepakketten. Begeleiding zal gericht moeten zijn op je specifieke leervragen, en dit zal afhangen van de competenties waar je op een bepaald tijdstip aan werkt. Benodigde begeleiding is niet altijd even goed vooraf te plannen. Daarom is flexibele begeleiding van belang bij competentiegericht en vraaggestuurd leren. Studiehandleiding deel 1 / Differentiatie Verpleegkunde / Saxion / mei

13 Op school zijn leerwerkgroepbijeenkomsten gepland waarin een groep studenten samen met een leerwerkgroepbegeleider (lwgb-er) de voortgang van de competentieontwikkeling en het werken aan de beroepsproducten bespreken. Er zijn mogelijkheden voor ondersteunende colleges, consultatie van inhoudsdeskundigen en of vaardigheidstrainingen; vaak op aanvraag. Daarnaast worden er reflecteerbijeenkomsten gepland, bijeenkomsten waarin een groep studenten reflecteren op het werken en leren. Dit gebeurt aanvankelijk onder begeleiding van de studieloopbaanbegeleider (slb-er) 11, later zelfstandig. In de zorginstelling werk je in de praktijk aan de competenties en beroepsproducten, onder begeleiding van een leerwerkbegeleider (lwb-er) 12 en mogelijk een beroepsloopbaanbegeleider (blb-er). Op deze wijze wordt een integratie van theorie en praktijk tijdens de leerwerkperiodes nagestreefd. Vanzelfsprekend kun je gebruik maken van andere ondersteunende begeleidingsfaciliteiten van de hogeschool. Je kunt denken aan de studentenpsycholoog, de decaan maar ook aan extra supervisie. Denk hierbij overigens ook aan de faciliteiten van de zorginstelling. Vaak is er bijvoorbeeld een bibliotheek specifiek ingericht op de functie van de instelling Leerplanschema Iedere leerlijn heeft een eigen vorm van leren, begeleiding en ondersteuning en een eigen typerende opdrachtformulering en beoordelingsvorm (de Bie, 2001) 13. Figuur 2 geeft dit globaal weer. Begrippen uit voorgaande paragrafen worden hier aan de leerlijnen gekoppeld. Leerlijn Typering opdracht Begeleiding Beoordeling Groepsvorm op school Studieloopbaanlijn Ontwerp en regie van persoonlijke leerweg; het maken van het POP, bijhouden portfolio Zelfassessment Slb-er Blb-er POP Studieloopbaangroep/ reflecteergroep Beroepsinhoudelijke lijn Het werken aan competentiegroei via totstandbrenging van beroepsproducten adhv leerwerkpakketten Portfolioanalyse Lwgb-er Lwb-er Inhoudsdesk. Beroepsproducten Competentieniveau Leerwerkgroep Reflectielijn Reflectieve praktijkvoering Ethische reflectie Reflectie op leerproces, persoon en beroep Slb-er Blb-er Lwb-er Terugkoppeling op alle vormen van reflectie Studieloopbaangroep/ reflecteergroep 2.5. Ondersteuning door elektronische leeromgeving Binnen de differentiatie wordt gebruik gemaakt van een elektronische leeromgeving (ELO). Deze ELO wordt binnen de Saxion Hogescholen QuickPlace genoemd. Al het onderwijsmateriaal wordt hierin digitaal aangeboden. Je hebt dan op elke plek en altijd waar een internetverbinding beschikbaar is, toegang tot je onderwijsmateriaal. Daarnaast bevinden zich in QuickPlace functies voor samenwerking en begeleiding op afstand, zoals voor de leerwerkgroep en de studieloopbaangroep. Hiermee kun je elkaar ondersteunen in het tot stand brengen van beroepsproducten, en kun je producten voorleggen om feedback te krijgen van medestudenten en begeleiders Overzicht Ter afsluiting van dit deel worden in Figuur 3 de stappen beschreven van de onderwijsmethode vanuit het perspectief van de student. De stappen zijn geclusterd in de fasen oriënteren, plannen, uitvoeren en evalueren. In de praktijk zullen deze fasen, en daarbinnen de stappen, telkens cyclisch doorlopen worden, 11 In zorginstellingen ook wel eens praktijkopleider genoemd; kan een rol hebben bij studieloopbaan. 12 In de zorginstellingen wordt deze rol wel eens verdeeld over werk- en praktijkbegeleiders. 13 Uit: Bie, D. de & Klein, J. de. (2001) Wat gaan we doen? Het construeren en beoordelen van opdrachten. Houten/Diegem: Bohn Stafleu Van Loghum. Studiehandleiding deel 1 / Differentiatie Verpleegkunde / Saxion / mei

14 met kortere en langere intervalen. Bovendien zullen de fasen en stappen deels parallel en door elkaar heen kunnen lopen, zeker ten aanzien van verschillende rollen. Details zijn te vinden in Deel 2. Oriënteren 1. oriënteren op toekomstig loopbaan 2. daarop afgestemd individueel profiel bij afstuderen vaststellen 3. daarvoor benodigde competenties afleiden 4. eigen beginsituatie bepalen m.b.v. (zelf)assessment, inclusief leerstijl 5. oriënteren op werkveld, minors, geldende kaders passend bij differentiatieprofiel, onderwijsaanbod Plannen 6. leertraject uitzetten obv eindprofiel, beginsituatie, leerstijl en leermogelijkheden: ontwerpen POP 7. goedkeuring verkrijgen voor POP door examen- c.q. POP-commissie 8. specifieke planning maken voor komende periode Uitvoeren 9. leeractiviteiten ondernemen gericht op competentiegroei 10. tot stand brengen beroepsproducten Evalueren 11. per product feedback vragen en zelf reflecteren bewijs van kunnen 12. per rol voldoende bewijzen van kunnen verzamelen voor competentieniveau ( gevorderd of competent ), inclusief 360 o feedback 13. aanmelden voor toetsstation 14. een portfolioanalyse uitvoeren gericht op competentieniveau voor één of meerdere rollen obv bewijzen van kunnen en 360 o feedback. 15. opgaan voor toetsstation; competentieniveau wordt door toetscommissie bepaald adhv portfolioanalyse en gesprek volgens START methode: daarbij wordt gebruikt gemaakt van niveau aanduiding in Bijlage IV, Deel ontvangen oordeel en feedback van toetscommissie Figuur 3: Opleidingsmodel. Studiehandleiding deel 1 / Differentiatie Verpleegkunde / Saxion / mei

15 Bijlagen Behorende bij deel 1 Bijlage I Begrippenlijst Bijlage II Uitwerking domeinen, domeinspecificaties, rollen en kerncompetenties Bijlage III Uitwerking vijf hbo-competenties Bijlage IV Niveaus van competentieontwikkeling en beoordeling

16

17 Bijlage I: Begrippenlijst Assessment Beoordelingsmethode ten behoeve van het meten van kennis, vaardigheden en houding (competenties) in een beroepsrelevante context, aan de hand van geobjectiveerde en gestandaardiseerde gedragscriteria, zo mogelijk door meerdere beoordelaars. Assessment taken Reële problemen of authentieke representaties van problemen in de werkelijkheid aan de hand waarvan beoordelaars in een assessment iemands competenties vast kunnen stellen. Assessor Beoordelaar in een assessment. Beoordelaar Degene die het gedrag of een product van de student beoordeelt aan de hand van een meetinstrument of beoordelingsmethode. Beoordelen Het geven van een kwalificatie bij een toetsing. Beoordelingscriterium Het kenmerk waarop gedragingen en producten worden beoordeeld. (Volgens de SMART) Beoordelingsportfolio Bevat de bewijzen van kunnen voor een toetsstation. Beroepsinhoudelijke lijn De systematische opbouw van leerwerktaken en leeractiviteiten, van eenvoudig naar complex, in een opleiding ten behoeve van het zelfstandig kunnen uitoefenen van een beroep. Beroepsloopbaanbegeleider (blb-er) 14 Een ervaren beroepsbeoefenaar die op grond van haar deskundigheid ten aanzien van het beroep, de begeleiding van loopbaan ontwikkelingsprocessen en de manier waarop iemand zich de competenties van het beroep eigen kan maken, in staat voor en bereid is om iemand te coachen bij de (blijvende) ontwikkeling van beroepscompetenties. Bijvoorbeeld een opleidingsfunctionaris. Beroepsrollen Het geheel van opvattingen over het gedrag dat van iemand verwacht wordt in een bepaald beroep. Beroepsproduct Een materieel of immaterieel product waar de beroepsbeoefenaar (in opleiding) uitvoering aan geeft in een (zoveel mogelijk) authentieke beroepssituatie. Een beroepstaak die een beroep doet op competenties. Bewijs van kunnen Een bewijs waarmee de student kan laten zien in hoeverre hij zich een bepaalde beroepsrol eigen gemaakt heeft en welke kerncompetenties of delen hiervan hij behaald heeft op welk niveau. Een adequate uitvoering van een beroepsproduct met een positieve beoordeling evenals de beoordeling aan de hand van overige instrumenten leveren een bewijs van kunnen. 14 In de verschillende instellingen heeft deze functie een eigen benaming passend bij de organisatiestructuur van de instelling. Studiehandleiding deel 1 / Differentiatie Verpleegkunde / Saxion / mei

18 Co-assessment Beoordeling die bestaat uit een zelfbeoordeling en het vragen van feedback en oordelen aan een medestudent/collega en/of docent/begeleiders. Competentie Een cluster van kennis, vaardigheden en houding, dat nodig is om in een beroepscontext beroepsproducten te realiseren die aan geldende kwaliteitseisen voldoen. Competentiegericht onderwijs Onderwijs dat erop gericht is kennis, vaardigheden en houding geïntegreerd te laten leren aan de hand van realistische beroepstaken. Competentieprofiel Verzameling van alle competenties die met elkaar kenmerkend zijn voor beroepsbeoefenaar. Diagnostische toets Toets waarbij vastgesteld wordt hoe ver een student op een bepaald moment is, wat betreft zijn competenties, waarbij aan de resultaten geen formele sancties of studiepunten verbonden worden, ook wel formatieve toets genoemd. Dialooggestuurd onderwijs Zie vraaggestuurd onderwijs. Differentiatie Laatste fase van de opleiding, derde en vierde jaar voor verpleegkunde, waarbij de student keuzes kan maken voor zijn afstudeerprofiel, ter verbreding en / of verdieping. 360º Feedback Methode waarbij een student feedback verzamelt van mensen (beoordelaars) om zich heen: medestudenten, zorgvragers, slb-er, blb-er, lwgb-er, lwb-er, collega-verpleegkundigen, leidinggevende, enzovoort. Examencommissie Een volgens de WHW ingestelde commissie ten behoeve van het afnemen van examens en de organisatie en coördinatie van de tentamens. Expert-assessment Beoordeling van een inhoudsdeskundige. Gedragsindicator Gedrag dat een aanwijzing is voor het beheersen van een competentie. Inhoudelijke criteria Criteria waarop een beroepsproduct beoordeeld wordt. Deze criteria kunnen aangegeven worden in het leerwerkpakket zelf. Ook kunnen studenten zelf inhoudelijke criteria opstellen waarop hun beroepsproduct beoordeeld dient te worden. Hands-on toets Een toetsvorm waarbij de student de uitvoering (of een gedeelte) van het beroepsproduct laat zien in de beroepspraktijk met daarbij een reflectie over de uitvoering van het beroepsproduct. Andere benamingen hiervoor zijn arbeidsproef of worksample test. Het laten zien van bepaalde vaardigheden valt hieronder maar ook het laten zien van taken en het functioneren in de praktijk gedurende een bepaalde periode (360 o feedback methode). Hands-off toets Een toetsvorm waarbij de student beschrijft hoe hij het beroepsproduct (of een gedeelte) zou willen uitvoeren en waarom hij dat zo zou doen. Studiehandleiding deel 1 / Differentiatie Verpleegkunde / Saxion / mei

19 Kerncompetenties De twaalf kerncompetenties zoals die in Met het oog op de toekomst worden beschreven voor het competentieprofiel van de hbo-verpleegkundige. Leeractiviteiten Alle activiteiten die iemand bewust onderneemt met de bedoeling om daarvan te leren. Leercyclus-POP Een geconcretiseerd POP voor een afgebakende periode gebaseerd op het loopbaan-pop. Leermogelijkheden Alle materiële en immateriële middelen en -condities die iemand in staat stellen of de gelegenheid geven om te leren. Leerwerkpakketten Een samenhangend geheel van leeropdrachten of leerwerktaken. Ondersteunend bij het ontwikkelen van de beroepsrollen en de daarbij behorende kerncompetenties. Leerwerkplek De plaats waar de student op dat moment leert. Binnenschools betreft het o.a. lessen, consulten en groepsbijeenkomsten met medestudenten. Buitenschools kan het een vorm van lerend werken zijn met een leerarbeidsovereenkomst, maar ook in de vorm van een stage. Leerplaatsprofiel Een beschrijving van alle leermogelijkheden, leercondities en begeleiding voor lerenden in of van een bepaalde instelling. Leerwerkbegeleider (lwb-er) 15 Een ervaren beroepsbeoefenaar die op grond van deskundigheid t.a.v. (onderdelen van) de concrete beroepsuitoefening en de begeleiding van leerprocessen in de praktijk in staat (en bereid) is om iemand te coachen bij de (blijvende) ontwikkeling van beroepscompetenties. Leerwerkgroepbegeleider (lwbg-er) Een docent die inhoudelijk competent is ten aanzien van de ondersteuning, beoordeling en begeleiding van leer -en ontwikkelingsprocessen tijdens de leerwerkgroepbijeenkomsten. Loopbaan-POP OER Een globaal uitgewerkt POP welke de gehele differentiatiefase omvat. Volgens de wet op het hogeronderwijs (WHW) opgestelde onderwijs- en examenregeling voor een opleiding. Ondersteunend onderwijs Colleges, trainingen, consultatiemogelijkheden, ondersteunend onderwijs, workshops enzovoort, waarbij onmisbare, ondersteunende en bruikbare informatie kan worden opgedaan. Ontwikkelingsportfolio Bevat alle bewijzen van kunnen waarvan de student vindt dat ze relevant zijn voor zijn ontwikkeling. Opleidingsvariant De student volgt de voltijd, deeltijd, duale of maatwerkopleiding. Peerassessment Beoordeling die bestaat uit het vragen van feedback en oordelen aan een medestudent/collega. 15 In de verschillende instellingen heeft deze functie een eigen benaming passend bij de organisatiestructuur van de instelling. Studiehandleiding deel 1 / Differentiatie Verpleegkunde / Saxion / mei

20 Periode De tijd waarin de student de cyclus van de persoonlijke leerweg doorloopt. Persoonlijke leerweg Het geheel van, onderling samenhangende, leeractiviteiten die iemand bewust kiest om zich die competenties eigen te maken die hij zelf, in zijn persoonlijke (beroeps) ontwikkeling, van belang vindt. Plannings en sturingsinstrument POP Methoden en middelen waarmee (leer) processen bewust en doelgericht opgezet en uitgevoerd en zonodig bijgesteld kunnen worden. Persoonlijk ontwikkelingsplan. Een, al dan niet digitaal, document waarin de student de eigen ontwikkelingsplannen formuleert. POP commissie Twee of meer personen die gezamenlijk beoordelen of een persoonlijk ontwikkelingsplan voldoet aan vooraf vastgestelde eisen / beoordelingscriteria. Portfolio Een verzameling van de door de student ontwikkelde producten c.q. documenten die gerelateerd zijn aan de vereiste beroepscompetenties. Portfolio-analyse Een systematische en kritische terugblik op de kwaliteit en samenhang van de producten/ inhoud van een eigen portfolio. Portfolio-beoordeling Beoordeling van de inhoud van een portfolio; aan de hand van een portfolioanalyse en bewijzen van kunnen wordt getoetst of de student zich voldoende heeft ontwikkeld in de relevante competenties. Praktijkleerplaats Leerwerkplek buitenschools waar de student competenties ontwikkelt in de beroepspraktijk, veelal in de vorm van stage of werkend leren in een zorginstelling. Reflectie Systematisch terugkijken op en stilstaan bij het eigen handelen om de effectiviteit van dit handelen te verbeteren. Reflectielijn De systematische opbouw van leertaken en leeractiviteiten, van eenvoudig naar complex, ten behoeve van het zelfstandig kunnen reflecteren. Selectieve toetsing Toetsing waarbij vastgesteld kan worden of een student op een bepaald moment, aan het eind van een studieonderdeel of studieperiode, voldoet aan de eisen die daarvoor gelden, waarbij aan de resultaten formele sancties of studiepunten verbonden worden, ook wel summatieve toetsing genoemd. Self-assessment Beoordeling van eigen gedrag en resultaten aan de hand van criteria, bewijsstukken, bewijzen van kunnen, observaties en oordelen. Skilled companionship (SC) Letterlijk: bekwaam metgezel. SC geeft uitdrukking aan een wijze van zorgverlening van de verpleegkundige die gestoeld is op intermenselijke betrokkenheid, wetenschappelijk competentie en relationele vaardigheden. Studiehandleiding deel 1 / Differentiatie Verpleegkunde / Saxion / mei

21 Studiebelastingsuren (sbu) De uren die een student gemiddeld nodig heeft om de vereiste competentieontwikkeling van de betreffende onderwijseenheid te kunnen behalen. Studieloopbaanbegeleider (slb-er) Een docent die competent is ten aanzien van de begeleiding van leer -en ontwikkelingsprocessen van studenten in het verloop van de opleiding. Studieloopbaanlijn De systematische opbouw van leertaken en leeractiviteiten, van eenvoudig naar complex, ten behoeve van het zelfstandig kunnen reflecteren op de studieloopbaan. Studiepunten Punten die worden toegekend als een student voldoet aan de vastgestelde eisen of beoordelingscriteria van studieonderdelen en/of niveau van de gevraagde/vereiste competentieontwikkeling. Punten worden uitgedrukt volgens het European Credits Transfer System ECTS. M.b.t. de studeerbaarheid staat één studiepunt (credit) voor 28 sbu s. Toetsen Het meten van de mate waarin iemand de competenties beheerst. Toetsstation Centraal toetsmoment in de opleiding, waarbij de student aan de hand van de verzamelde bewijzen van kunnen zijn competentiebeheersing op een bepaald niveau kan aantonen en waaraan studiepunten worden toegekend. Vraaggestuurd onderwijs Onderwijs dat individuele leertrajecten mogelijk maakt, die tot stand komen via dialoog tussen student, werkveld en opleiding, waarbij uiteindelijk goedkeuring gebaseerd op geldende kaders van werkveld en opleiding noodzakelijk is. Binnen Saxion kiest men voor de term dialoog gestuurd onderwijs. Zelfsturing Het vermogen om zelfstandig te leren en leer en denkstrategieën uit te voeren Studiehandleiding deel 1 / Differentiatie Verpleegkunde / Saxion / mei

22 Studiehandleiding deel 1 / Differentiatie Verpleegkunde / Saxion / mei

23 Bijlage II: Uitwerking domeinen, domeinspecificaties, rollen en kerncompetenties Domeinen Domeinspecificaties Rollen Kerncompetenties Zorg Organisatie van zorg Beroep Zorg voor zieken, gehandicapten en stervenden Individuele en collectieve preventie GVO Zorgprogrammering Verpleegbeleid Werkbegeleiding Kwaliteitszorg Beroepsinnovatie Deskundigheidsbevordering Zorgverlener Regisseur Ontwerper Coach Beroepsbeoefenaar 1. Om de last van ziekte, handicap of sterven te verlichten, verleent de hbo-verpleegkundige op een professioneel verantwoorde wijze verpleegkundige zorg op menselijke maat 2. Om risico s voor de gezondheid en complicaties van onderzoek of behandeling te verminderen, past de hbo-verpleegkundige primaire, secundaire en tertiaire preventie toe. 3. Om een gezonde leefstijl bij patiënten en hun familieleden te bevorderen geeft de hboverpleegkundige op basis van programmatische aanpak informatie, voorlichting en advies aan individuen en groepen. 4. Om de zorg te laten verlopen als een continu en integraal proces dat gericht is op het welzijn van de zorgvrager coördineert de hbo-verpleegkundige de zorg 5. Om te zorgen dat de doelen van een preventieprogramma worden gerealiseerd, coördineert de hbo-verpleegkundige de afgesproken activiteiten 6. Om verpleegkundige deskundigheid te waarborgen in een integrale aanpak van zorg, behandeling en voorlichting werkt de verpleegkundige mee aan ontwikkeling en vaststelling van nieuwe zorgprogramma s 7. Om de zorgverlening op de afdeling zo efficiënt en goed mogelijk te laten verlopen, verleent de hbo-verpleegkundige een bijdrage aan het tot stand komen van het verpleegbeleid 8. Om de kwaliteit van de zorg te bewaken en te waarborgen participeert de hbo-verpleegkundige in het ontwerpen van kwaliteitszorg op afdelingsniveau 9. Om de doelen van het verpleegbeleid en de zorgprogramma s te realiseren kan de hboverpleegkundige andere verpleegkundigen en verzorgenden helpen en steunen bij het uitvoeren van de vastgestelde taken en functies 10. Om stagiaires en collega-verpleegkundigen en -verzorgenden te steunen in hun professionele identiteit, staat de hbo-verpleegkundige de collega met raad en daad terzijde 11. Om het beroep van verpleegkundige te ontwikkelen tot een professie die aansluit bij maatschappelijke ontwikkelingen van de eenentwintigste eeuw, vervult de hbo-verpleegkundige een actieve rol in de vernieuwing van het beroep en het bevorderen van het beroepsbewustzijn. 12. Om de kwaliteit van het verpleegkundig beroep op het vereiste peil te houden zodat het kan voldoen aan de maatschappelijke criteria, werkt de hbo-verpleegkundige actief mee aan de bevordering van de deskundigheid van de beroepsgroep. Bron: Pool,A., Pool-Tromp, C., Veltman-van Vugt, F. en Vogel, S. (2001) Met het oog op de toekomst. Hogeschool Rotterdam en NIZW.

24

25 Bijlage III: Uitwerking vijf HBO-competenties De hbo-competenties zijn algemene competenties die geplaatst dienen te worden in de context van het beroep of een specifieke beroepssituatie. Hbo-competenties afzonderlijk kunnen helpen om een (beroeps-)situatie te beoordelen, maar worden altijd in samenhang gebruikt. Bij de uitwerking van de hbo-competenties is gekozen voor een opzet conform de beroepscompetenties in het boek Met het oog op de toekomst. 1. Analytisch vermogen is het vermogen om complexe verschijnselen in relevante (deel-)aspecten uiteen te leggen en de aard en betekenis van de aspecten evenals hun onderlinge samenhang te vinden en te beoordelen, waarbij gebruik gemaakt wordt van de daartoe geëigende criteria. Daarbij gaat het om 1. het overzien van relevante deelaspecten / verschijnselen van het onderwerp, 2. het benoemen van aard en betekenis van de deelaspecten / verschijnselen, 3. het destilleren van de essentie uit een veelheid aan gegevens, 4. het kunnen maken van onderscheid tussen hoofd en bijzaken, 5. het leggen van verbanden vanuit concrete situaties met theorieën en / of wetenschappelijke bevindingen en omgekeerd, 6. het gebruik kunnen maken van relevante theorie en bestaande analysemodellen, zodat deze adequaat verklaard kunnen worden. 2. Probleemoplossend vermogen is het vermogen om problemen te analyseren en te verhelderen. Daarbij gaat het om 1. het signaleren en definiëren van problemen naar aard, omvang en mogelijke oorzaak (oorzaken), 2. het kunnen opsplitsen van problemen in deelproblemen (zie ook analytisch vermogen), 3. het ontwikkelen van criteria waaraan oplossingen moeten voldoen, 4. het oplossen van problemen op methodische wijze, 5. het kunnen toepassen van bestaande oplossingsstrategieën, 6. creatief nieuwe strategieën ontwikkelen en toepassen om innovatieve problemen op te lossen, 7. het beoordelen van oplossingen op effectiviteit, zodat een adequate oplossing voor problemen gegeven wordt. 3. Communicatief vermogen is het vermogen om een boodschap over te brengen Daarbij gaat het om: 1. mondelinge en schriftelijke communicatievaardigheden toepassen binnen diverse contexten, 2. systematisch een betoog opbouwen, 3. correct taalgebruik hanteren, Studiehandleiding deel 1 / Differentiatie Verpleegkunde / Saxion / mei