Leeswijzer 1. meerjarenbegroting : : 59 INHOUDSOPGAVE KADERNOTA 2010

Transcriptie

1 INHOUDSOPGAVE KADERNOTA 21 Leeswijzer 1 Hoofdstuk 1: inleiding en samenvatting beleidsmatige beschouwingen begroting Hoofdstuk 2: heroverwegingsvoorstellen 13 Hoofdstuk 3: actualisering van de budgetten en kredieten 21 ; 41 Hoofdstuk 4: uitgangspunten voor de begroting 211 en de meerjarenbegroting : 53 Hoofdstuk 5: investeringsprogramma en budgetverhogingen : 59 Raadsbesluit 77 Bijlagen 79 Bijlage 1; Rapportage over drie grote investeringsprojecten 8 Bijlage 2: Overzicht kredieten 86 Bijlage 3: Statistische gegevens 88

2 De kadernota 21 is als volgt opgebouwd. Hoofdstuk 1: Inleiding en samenvatting beleidsmatige beschouwingen begroting 211 Het college geeft aan wat het het komende jaar wil gaan bereiken en wordt inzicht geboden in financieel perspectief voor het lopende jaar en toekomstige jaren. Hoofdstuk 2: Heroverwegingsvoorstellen In dit hoofdstuk worden voorstellen gedaan om de verwachte financiële tekorten op de meerjarenbegroting voor een belangrijk deel weg te werken. Hoofdstuk 3: Actualisering van de budgetten en kredieten 21 Hierin worden per programma voorstellen gedaan voor actualisering van de budgetten en kredieten (= investeringen) van het lopende jaar. Hoofdstuk 4: Uitgangspunten begroting 211 en meerjarenbegroting In dit hoofdstuk worden de door het college voorgestelde algemene uitgangspunten voor de begroting 211 en de meerjarenbegroting gepresenteerd en wordt de planning & control cyclus toegelicht. Hoofdstuk 5: Investeringen en budgetverhogingen In dit hoofdstuk worden nieuw noodzakelijk geachte investeringsvoorstellen gedaan, alsmede aanpassingen voorgesteld met betrekking tot eerder aangemelde investeringen. Voorts worden noodzakelijke budgetverhogingen voorgesteld. Het gaat om de periode De investeringen en budgetverhogingen voor de jaarschijven 211 en volgend worden voor kennisgeving aangenomen. Bij de vaststelling van de begroting 211 zullen de investeringen en budgetverhogingen voor 211 beschikbaar worden gesteld door de raad. Raadsbes/u/f In dit hoofdstuk wordt aangegeven waar de raad bij vaststelling van de kadernota 21 mee in gaat stemmen en waar zij kennis van neemt. Bijlagen 1.rapportage drie grote projecten: - bouwplan Watertoren - gemeentelijk rioleringsplan herinrichting Binnenweg 2. overzicht kredieten; 3. statistische gegevens.

3 HOOFDSTUK 1 INLEIDING EN SAMENVATTING BELEIDSMATIGE BESCHOUWINGEN BEGROTING 211

4 Inleiding Hierbij bieden wij u de kadernota 21 aan. De eerste kadernota in de collegeperiode Reeds eerder is aangegeven dat in deze periode de gemeente wordt geconfronteerd met door het rijk opgelegde bezuinigingen, waarvan de omvang op het moment van het uitbrengen van deze kadernota niet vaststaat. Gebaseerd op de thans bekende informatie worden de (financiële) kaders voor u geschetst voor de begroting 211 en de meerjarenbegroting Ter voorbereiding op deze kadernota is reeds eerder een notitie aan u uitgebracht met heroverwegingen. Een goede financiële huishouding die onder repressief toezicht blijft staan van de provincie vereist een sluitende begroting in 211 en 214. Sluitend betekent dat de structurele uitgaven door structurele inkomsten moeten worden gedekt en incidentele uitgaven door incidentele middelen kunnen worden gedekt. Op basis van het collegeakkoord , een akkoord op hoofdlijnen, doet het college thans voorstellen aan uw raad om ook in 214 inkomsten en uitgaven in balans te hebben. Daarbij is gekeken naar inkomstenverhogingen, met uitzondering van een stijging van de ozb. Voorts is het voorzieningenniveau tegen het licht gehouden. Daar waar het Rijk de gemeente kortingen oplegt vindt het college dat deze kortingen door de gemeente ook aan derden kunnen worden opgelegd die financiële bijdragen van de gemeente ontvangen. Hierbij wordt met name gedacht aan de gemeenschappelijke regelingen zoals de Veiligheidsregio Kennemerland. Ook aan gesubsidieerde instellingen wordt gevraagd de komende jaren rekening te houden met een gelijkblijvende subsidie cq. een verlaging van subsidies. Er is gekeken naar het investeringsschema en daar waar investeringen uitgesteld konden worden, vindt u hierover voorstellen in deze kadernota. Echter, dit kan er niet toe leiden dat problemen worden doorgeschoven naar de toekomst. Dit geldt temeer daar wij niet met een daling van inkomsten voor een periode van 1 of 2 jaar worden geconfronteerd maar met een verlaging voor een langere periode. De bedrijfsvoering is ook bezien op bezuinigingsmogelijkheden, waarbij ook gekeken zal worden of samenwerking met andere gemeenten tot een verlaging van kosten kan leiden. Al deze voorstellen leiden tot een bezuiniging van bijna 1,6 miljoen op een totaaltekort van iets meer dan 1,9 miljoen. Voor de uitvoering van vele taken ontvangen wij specifieke uitkeringen en zijn wij gehouden rijksen/of provinciale regels uit te voeren. Het recht op bijstand is daarvan een voorbeeld. Op andere terreinen zal reeds ingezet beleid worden geactualiseerd of zullen andere wegen ingeslagen worden om de beoogde ambitie waar te maken. Zoals ieder jaar presenteren wij u in de kadernota ook nieuwe noodzakelijke investeringen en budgetvoorstellen. Alhoewel het een contradictie lijkt dat enerzijds bezuinigingsvoorstellen worden gedaan en anderzijds nieuwe investeringen worden voorgesteld, is dit onvermijdelijk. Ondanks de financiële crisis gaan zaken door. Zoals gebruikelijk is daarbij steeds overwogen of de investering of het aangevraagde budget echt noodzakelijk is en wat de consequenties zijn van het achterwege laten. Wij hebben de verwachting dat net zoals in de voorgaande college- en raadsperiode, raad en college gezamenlijk de verantwoording nemen voor de publieke taak die op ons rust. Ook in tijden die financieel krapper zijn, staan wij voor de uitdaging met de ons ter beschikking staande middelen het beste te doen voor de burgers van Heemstede op een wijze die past bij een publiek orgaan. Beleidsmatige beschouwingen begroting 211 Voor het overige deel van de begroting vindt continuering van reeds door uw raad vastgesteld beleid of wettelijke taken plaats. Net zoals bij de bezuinigingen wordt ook bij de start van de nieuwe collegeperiode, met het collegeakkoord volgend, deze zaken opnieuw tegen het licht gehouden. In de kadernota vindt u de kaders, de grote lijnen, die het college voor ogen heeft bij de uitvoering van de vele beleidsterreinen. Deze kaders, ambities, zullen worden uitgewerkt in de begroting. Immers, bij de begroting zullen de 3-W vragen moeten worden beantwoord: 1) Wat willen we bereiken, 2) Wat gaan we daarvoor doen en 3) Wat mag het kosten. In de begroting 211 zal in tegenstelling tot voorgaande begrotingen gewerkt worden met 1 programma's en 11 paragrafen in plaats van 14 programma's en 1 paragrafen. De programma's Onderwijs en Cultuur & recreatie worden samengevoegd tot het nieuwe programma Voorzieningen. Het programma milieu wordt ondergebracht in een paragraaf duurzaamheid. De programma's Ruimtelijke ordening en Volkshuisvesting worden samengevoegd tot één nieuw programma met dezelfde naam. Tot slot worden de afzonderlijke programma's Riolering en Reiniging samengevoegd tot één programma Reiniging & riolering.

5 Om u alvast te laten wennen aan de nieuwe indeling is hier, in dit hoofdstuk bij de beleidsmatige beschouwing, alvast van uitgegaan. 1. Bestuur In het collegeakkoord is opgenomen dat de inwoners van Heemstede recht hebben op een transparant bestuur dat open staat voor signalen van burgers. Er wordt veel energie gestoken in het verkrijgen van draagvlak voor het gemeentelijke beleid. De inspraaknota die naar aanleiding van het rekenkameronderzoek is opgesteld wordt als leidraad gebruikt voor het opzetten van inspraaktrajecten en burgerparticipatie. Er wordt extra aandacht besteed aan het voor- en natraject van inspraak. Om teleurstellingen te voorkomen moet de gemeente vooraf aan burgers duidelijk maken in welke fase een project zich bevindt, wat er al is besloten en welke onderwerpen nog openstaan voor discussie. Ook moet de gemeente duidelijk aan insprekers terugkoppelen welke rol een mening heeft gespeeld binnen de besluitvorming. Zodat insprekers de argumenten weten waarom hun mening wel of niet tot een aanpassing van een plan heeft geleid. De gemeente zoekt actief naar nieuwe, innovatieve vormen van inspraak. Er wordt onder andere ervaring opgedaan met sociale netwerken zoals Youtube, Linkedln, Hyves en Twitter en er wordt onderzocht of deze (naast het geven van voorlichting) ook voor burgerparticipatie ingezet kunnen worden. De website wordt vernieuwd, waarbij de focus ligt op het interactiever maken en verder personaliseren van het informatieaanbod. De ambitie is om in 21 de positie van Heemstede te herstellen op de ranglijst van Advies.Overheid.nl (met een top-25 positie voor alle gemeenten en een top-1 positie voor gemeenten met inwoners). Onder het kopje 'bestuur' staat in het collegeakkoord vermeld dat over nut en noodzaak van voorzieningen en de kerntaak van de gemeente een discussie zal worden gestart. De begrotingsbehandeling biedt hiertoe de mogelijkheid. Als behoefte bestaat aan een diepgaande verkenning zal samen met de raad een methode moeten worden gevonden om daaraan vorm en inhoud te geven. Aan samenwerking ten behoeve van het oplossen van regionale vraagstukken nemen wij actief deel. Al dan niet in geformaliseerde en 'verplichte' verbanden. Hoewel we ons realiseren dat Heemstede in veel opzichten een relatief kleine speler is, zullen wij ons in die contacten zelfbewust en stevig opstellen om met kracht van argumenten het Heemsteedse belang over het voetlicht te brengen. Uiteraard zullen wij daarbij het regionale belang voor ogen houden. In samenhang met het bovenstaande zullen wij actief de mogelijkheden voor ambtelijke samenwerking met één of meer andere gemeenten onderzoeken. Wij zullen daarvoor in eerste instantie contact zoeken met buurgemeenten met de vraag of daarvoor bestuurlijk draagvlak bestaat. Op voorhand sluiten wij daarbij geen taakvelden uit. Het beoogde effect is in eerste instantie dat samenwerking efficiënter en goedkoper is, maar ook waarborgen van kwaliteit en het ondervangen van kwetsbaarheid door schaalvergroting zijn winstpunten die een dergelijke samenwerking en/of uitbesteding kunnen opleveren. Initiatieven zullen ontplooid worden op het terrein van de staffuncties, zoals P&O, financiën en informatisering en digitalisering, maar ook andere delen van het gemeentelijke takenpakket zullen onderzocht worden op mogelijkheden van samenwerking. 2. Veiligheid Het college wil de zichtbaarheid van de wijkagent verbeteren en de gemeentelijke opsporingsambtenaren effectiever inzetten door de samenwerking tussen beiden te verbeteren. Allereerst is dit een punt van aandacht in het reguliere overleg met de teamchef. Daarnaast worden er stappen gezet om als leidinggevende van de gemeentelijk opsporingsambtenaren (GOA's) in deeltijd een medewerker van de politie aan te trekken. Zo kan een betere koppeling van werkzaamheden plaatsvinden tussen de lokale politie en onze handhavers en zijn de GOA's verzekerd van adequate ondersteuning als het gaat om inhoudelijke expertise. Wij zullen, met als uitgangspunt: "de vandaal betaalt" alle wettelijke mogelijkheden onderzoeken om schade te verhalen op de veroorzakers daarvan. Wij zullen het uiterste doen om de rekening van vandalisme te presenteren aan de veroorzakers (en hun ouders), bijvoorbeeld met de inzet van cameratoezicht.

6 3. Werk en inkomen (inclusief economische zaken) Door de economische crisis zijn de begrotingen van overheden, bedrijven en burgers uit het lood geslagen. Van gemeentelijke overheden vooral door teruglopende inkomsten uit de algemene uitkering en van burgers door o.a. werkloosheid, loonmatiging, niet-indexeren en lastenverzwaringen. In dit licht is het niet juist om de gemeentelijke financiën op orde te brengen ten koste van de portemonnee van de burger. Daarom wordt voor de komende vier jaar de principiële keuze gemaakt enerzijds de ozb niet te verhogen en anderzijds het minimabeleid niet te korten. Zo blijven de inkomens van de Heemsteedse inwoners, voor zover de gemeente daar invloed op heeft, zoveel mogelijk onaangetast. Naast het inkomen wordt er sterk ingezet op werk. Met extra impulsen vanuit de WIJ (Wet Investeren in Jongeren) en de Participatiewet, maar ook door te investeren in de ontwikkeling/herinrichting van onze winkelgebieden en investeringen door zorginstellingen te faciliteren. Detailhandel en zorg zijn de belangrijkste werkgevers van Heemstede, samen goed voor de helft van de Heemsteedse werkgelegenheid. In het jaar 29 is de uitstroom vanuit de WWB op peil gebleven t.o.v. 28, ondanks de verslechterende arbeidsmarkt. Door een verdubbeling van de instroom is het aantal WWB-gerechtigden toch toegenomen. Doel is de uitstroom minimaal op peil te houden en door maatregelen als work-first en de WIJ de instroom weer terug te dringen. Zo moeten we er in slagen het aantal WWB-gerechtigden onder het hoogste niveau van de vorige crisis te houden (begin 26: 25 personen). Onder de uitgangspunten waar beleid aan zal worden getoetst is in het collegeakkoord geformuleerd dat de gemeente waar mogelijk en wenselijk een (pro)actieve rol vervult bij het stimuleren van bedrijvigheid in Heemstede. Duidelijk zal zijn dat de gemeente op dit terrein eerder faciliterend dan regisserend kan /zal zijn. Inmiddels heeft een breed economisch overleg plaatsgevonden waar de Kamer van Koophandel, Heemsteedse ondernemers en de gemeente aan tafel zaten. Daar is afgesproken dat begin juli de contouren voor een beleidsnotitie in een vervolgoverleg aan de orde zijn. Een uitgewerkt voorstel zal bij de begroting worden gepresenteerd. 4. Maatschappelijke ondersteuning en zorg De "Levensloop benadering" geeft een handvat om het beleid in het sociale domein verder vorm en inhoud te geven. De levensloopbenadering gaat uit van eigen verantwoordelijkheid en sluit daarom goed aan bij de Heemsteedse situatie. De eigen verantwoordelijkheid van iedere individuele burger om de eigen levensloop en de gewenste kwaliteit van leven te plannen en te sturen. De overheid - en in het bijzonder de lokale overheid - heeft de verantwoordelijkheid om burgers in hun zelforganiserend vermogen te ondersteunen. Ook moet de lokale overheid compensatie bieden op levensdomeinen waar tekorten worden ervaren en dient zij een inspirerende leefomgeving te creëren waarin mensen zich kunnen ontplooien. Het gaat dus niet om een paternalistische overheid, maar een dienende en ondersteunende overheid die in verschillende hoedanigheden ondersteuning biedt in fasen rondom school, (kinder)opvang, maatschappelijke ontplooiing, zorg het ondersteunen van netwerken etc. De vrijwilligers vormen een belangrijke schakel in onze samenleving. Eén van de manieren om vrijwilligers te ondersteunen is via het vrijwilligerssteunpunt dat bij Stichting Casca is ondergebracht. Graag willen wij dit steunpunt moderniseren en de ondersteuning van het vrijwilligerswerk versterken. In de komende tijd zal het Lokaal Volksgezondheidsbeleid tegen het licht worden gehouden. De rol die gemeenten vanuit het rijk krijgen op dit terrein wordt steeds groter. Beleidsmaatregelen gericht op preventie en vroegsignalering vragen daarom op meer aandacht. Vooruitlopend op de nieuwe beleidsnota Wmo en lokaal Gezondheidsbeleid zullen in 21 en 211 een aantal gerichte activiteiten worden ontwikkeld op het terrein van gezondheidspreventie. Ook worden de banden tussen aanpalende terreinen als sport, welzijn en onderwijs verder versterkt.

7 5. Voorzieningen (onderwijs, sport en cultuur) Het kernthema hierbij is "verbinden en versterken". Dat kan op velerlei gebieden vorm krijgen. De betrokkenheid van jeugd en jongeren bij de gemeente wordt verder mogelijk gemaakt en krijgt meer diepgang. Op verschillende manieren worden jongeren uitgenodigd om mee te doen en te denken. Het wordt voor hen eenvoudiger om ideeën te spuien en te spreken met het College over zaken die hen bezighouden. In overleg met de jongeren en in samenwerking met het jongerenwerk van Casca zal een "netwerk/digitale platformorganisatie" worden opgezet. Deze wordt gemaakt door jongeren en is geschikt voor jongeren. De onderwijsnota 22 is aan revisie toe. Het streven is om eind 21 (of uiterlijk voorjaar 211) een integrale nota Jeugd en Onderwijs te presenteren. Deze nota zal met brede steun en inbreng uit de Heemsteedse samenleving tot stand worden gebracht. De primaire verantwoordelijkheid voor de kwaliteit van het onderwijs ligt bij de scholen. Scholen vervullen binnen ons dorp een spilfunctie. Zij dragen bij aan het versterken van de sociale cohesie. Scholen worden gestimuleerd om ook buiten schooltijden sportieve, culturele en educatieve activiteiten te organiseren, evenals hun verantwoordelijkheid op het gebied van buitenschoolse opvang (BSO) te nemen. De visie op de brede school evenals het integrale huisvestingsplan zijn instrumenten waarmee de gemeente deze ontwikkeling zal stimuleren en ondersteunen. Sport is een bindend element in de samenleving. Het streven is dan ook om sportvoorzieningen zoveel mogelijk in of op korte afstand van de wijken te realiseren. Ook een beter gebruik en het openstellen van het Sportpark is het nastreven waard. Met omliggende gemeenten, vooral de gemeente Haarlemmermeer, zullen afspraken gemaakt moeten worden over het gebruik van Heemsteedse voorzieningen en faciliteiten. Vooral wanneer de plannen rondom de Zuidflank van Haarlemmermeer worden gerealiseerd. Met de renovatie van het zwembad Groenendaal medio 21 komt er weer een zwembad in Heemstede dat de komende jaren kan concurreren met baden in de wijde omgeving. Belangrijk is dat ook de openingstijden goed aansluiten bij de wensen van de recreatiezwemmers en dat ook de verschillende sportverenigingen aan hun trekken kunnen komen. Voor zowel kinderen als volwassenen zal de sport in de breedte verder worden gestimuleerd, evenals het aangepast sporten en zal voor een goede infrastructuur worden gezorgd. In de toekomst willen we graag ieder jaar een bepaalde sport in het zonnetje zetten. Dit willen we doen door een jaarlijkse "Sport van het jaar" manifestatie. Om alle plannen en ontwikkelingen rondom sport beter op elkaar af te stemmen, zal in 21 samen met Sportservice (secretariaat) een Heemsteedse Sportraad worden opgericht. In deze Sportraad komen de vertegenwoordigers van de Heemsteedse verenigingen periodiek bij elkaar voor afstemming en het bespreken van actuele ontwikkelingen. 6. Groen en openbare ruimte Groen In de groenstructuurvisie staat beschreven wat de belangrijkste elementen zijn in de groenstructuur en welke visie er is om deze te behouden, te versterken en om nieuwe ontwikkelingen te stimuleren. Wij vinden dit nog steeds een goede basis voor het beleid in de komende jaren. In de groenstructuurvisie zijn hagen, gazon, solitaire heesters en grote bomen benoemd als de groendragers van Heemstede. Bij groenrenovaties is het behoud of de verhoging van het aantal of de oppervlakte van deze kenmerkende groenelementen de basis om het Heemsteeds groenbeeld te versterken. Jaarlijks wordt een aantal projecten benoemd om de groenstructuur in Heemstede te versterken. In 211 staat het renoveren van het Dinkelpad-plantsoen op het programma. Het omvormen van ruige bermen naar kruidenrijke bloemenbermen is een ander belangrijk onderdeel uit de groenstructuurvisie. Het realiseren van deze zogenoemde vlinderbermen krijgt extra aandacht.

8 De gemeente streeft ernaar regels simpeler te maken of af te schaffen. In dit kader komt er een nieuw beleid voor de huidige kapvergunningen. Het aantal gevallen waarin iemand een vergunning moet aanvragen moet tot een minimum beperkt worden. Monumentale- en beeldbepalende bomen worden uiteraard beschermd, hiervoor blijft een vergunning dus verplicht. Landgoedeigenaren worden gestimuleerd om een (boom)beheerplan op te stellen. Een groot deel van het groenonderhoud in Heemstede is uitbesteed. De huidige onderhoudscontracten lopen eind 21 af. De mogelijkheden en de meerwaarde voor intergemeentelijk samenwerking of gezamenlijke aanbesteding van de onderhoudsbestekken wordt onderzocht. De afgelopen jaren is gewerkt aan de sanering van de oude vuilstort en de aanleg van Park Meermond. Met de realisatie van dit park heeft Heemstede een groot nieuw natuur- en recreatiegebied binnen haar grenzen. De inheemse beplanting en bloemrijke vlaktes hebben ecologische potenties. Het extensieve beheer van het park sluit hier goed bij aan. De recreatie is vooral gericht op wandelen en dagrecreatie. De mogelijkheid voor het realiseren van een speelbos in het park wordt nader uitgewerkt. Het groen heeft meerdere functies. Sommige delen van de gemeente hebben een sierfunctie, andere zijn recreatief of interessant voor de flora en fauna. De ecologische waarde van het groen binnen de gemeente wordt onderkend en waar mogelijk dient deze versterkt te worden. Voor potentieel ecologisch interessante terreinen worden beheer- en onderhoudsplannen opgesteld. Het beheer van deze terreinen wordt waar dit een meerwaarde oplevert (extern) uitgevoerd. De resultaten van het beheer worden periodiek beoordeeld. Andere projecten ter versterking van de ecologische waarde zijn: - aanpassen van harde oeverbeschoeiing door de aanleg van natuurvriendelijke oevers; - omvormen van bermen naar kruidenrijke bloemenbermen; - mogelijkheid voor het realiseren van een ecologische verbindingszone onderzoeken. Openbare Ruimte De Openbare Ruimte is van groot belang voor de leefbaarheid en het woongenot, het is dan ook zeer belangrijk om kwaliteitsafspraken te maken en er voor te zorgen dat de gewenste kwaliteit ook geboden wordt. De organisatie van het beheer van de Openbare Ruimte is echter een complexe aangelegenheid, daar hier sprake is van verschillende disciplines die op elkaar afgestemd moeten worden. Om dit in goede banen te leiden zullen wij voortvarend verdergaan met het onderbrengen van de belangrijkste disciplines in beheerplannen. Op basis van ieder beheerplan wordt weer een meerjarenplan opgesteld, hiermee ontstaat een goed beeld van de uit te voeren werken en de kosten. Vervolgens worden de verschillende meerjarenplannen op elkaar afgestemd en een jaarplan opgesteld. Het doel van deze aanpak is het beheer overzichtelijk en transparant te maken en onverwachte ontwikkelingen zoveel mogelijk te voorkomen. De planning is per jaar een discipline op deze wijze aan te pakken, te weten: -21 Riolering -21 Wegen Bruggen en Oevers -212 Baggerplan Openbare Verlichting 7. Ruimtelijke ordening en volkshuisvesting Eerste prioriteit van het ruimtelijk beleid blijft de vernieuwing van alle bestemmingsplannen die halverwege 213 gereed moet zijn, op straffe van het moeten afzien van leges. In het najaar van 21 zal het bestemmingsplan Centrum aan de gemeenteraad worden voorgelegd. Evenals de bestemmingsplannen Vogelpark en Manpadslaan.

9 Als goede tweede prioriteit komt de medewerking aan de herontwikkeling van lopende projecten, zoals het Watertorenplan en de ontwikkeling van het terrein rond het Spaarne Ziekenhuis en aan nieuwe projecten zoals de nieuwbouw op het terrein van het Nova College en de nieuwbouw aan de noordzijde van de Heemsteedse haven (Havendreef). Met het realiseren van projecten die bijdragen aan een gevarieerd woningbestand, met name in het middensegment, wordt mede invulling gegeven aan de afspraak in het collegeakkoord om te streven naar een evenwichtige bevolkingsopbouw, naar een vergroting van de aantrekkingskracht op (jonge) gezinnen en naar verbetering van de doorstroming van oudere inwoners naar een passende woning. Overige werkzaamheden, waaronder het opstellen van de structuurvisie, moeten hierop wachten zoals met uw raad is afgesproken omdat de ambtelijke capaciteit maar één keer kan worden ingezet. Particuliere aanvragen voor bouwvergunningen en ontheffingen lopen uiteraard gewoon door en worden voortvarend opgepakt. Ook dit draagt bij aan een kwalitatief hoogstaand woningaanbod dat aansluit op de wensen van gezinnen. Als gevolg van de inwerkingtreding van de Wabo per 1 oktober 21 verandert ook het zogenaamde vergunningvrij bouwen. De mogelijkheden om vergunningvrij te bouwen wordt fors uitgebreid, waardoor het aantal af te geven bouwvergunningen naar verwachting ook zal afnemen. De activiteiten op het gebied van voorlichting en handhaving zullen naar verwachting geïntensiveerd worden. Hierover wordt de gemeenteraad in het najaar geïnformeerd. Beleidsmatig wordt ingezet op het bouwen van huur- en koopwoningen in het middensegment om de doorstroming op de woningmarkt te bevorderen. 8. Verkeer Mobiliteit Een van de vraagstukken van de regio Zuid Kennemerland en ook van de gemeente Heemstede is de mobiliteit. Toename van de verkeersstromen hebben de afgelopen decennia nauwelijks geleid tot het aanleggen van infrastructuur. Van oudsher aangelegde noord-zuidverbindingen zijn niet berekend op de hedendaagse stromen van auto's en het aantal oost-westverbindingen zijn te gering in omvang en capaciteit om het verkeer om de woonkernen heen te leiden. Dit geldt temeer als de Westflank in de Haarlemmermeer wordt ontwikkeld en ook de Bollenstreek nog aan bouwopgaves in het kader van de Gebiedsontwikkeling Haarlemmermeer-Bollenstreek gaat voldoen. Dergelijke regionale vraagstukken kunnen alleen op regionaal niveau worden opgelost. Er wordt, op initiatief van de gemeente Haarlem, een regionale bereikbaarheidsvisie voor Zuid Kennemerland opgesteld. Deze visie zal de basis zijn om in samenwerking met de provincie Noord-Holland de infrastructuur te verbeteren in Zuid Kennemerland. Hiervoor is (financiële) inzet van gemeenten, provincie en Rijk nodig, wellicht in de vorm van een mobiliteitsfonds. Naast de benodigde maatregelen die in Zuid-Kennemerland zelf nodig zijn, willen wij ons verder inzetten voor de realisatie van de weg bezuiden Bennebroek. Deze ontbrekende schakel tussen de N26 en de N25 zal veel verkeer over een nieuwe oeververbinding over de Ringvaart leiden, waardoor de leefbaarheid en veiligheid in Vogelenzang, Bennebroek en Heemstede zal verbeteren. Ook de N21, waaronder de Cruquiusbrug en Heemsteedse Dreef, zal hierdoor ontlast worden. Deze verbinding is onderwerp van een haalbaarheidsstudie in opdracht van de provincies Noord- en Zuid-Holland. Naast de aanleg van nieuwe infrastructuur wordt ook veel waarde gehecht aan een betere benutting van de bestaande infrastructuur in de vorm van Dynamisch Verkeersmanagement (DVM). De eerste stappen hiervoor worden door de regio Zuid-Kennemerland samen met de provincie Noord-Holland gezet. Er wordt onder andere een regionale verkeerscentrale opgezet waarmee enerzijds verkeerstromen in goede banen kunnen worden geleid en anderzijds goede reisinformatie kan worden gegeven. Ook Hoogwaardig Openbaar Vervoer (HOV) speelt een grote rol in het mobiliteitsvraagstuk. Voor de regio Zuid-Kennemerland is zowel het aanbod binnen de regio (bijvoorbeeld Haarlem-centrum) belangrijk als de verbindingen naar andere regio's (bijvoorbeeld Schiphol/Zuidas en Haarlemmermeer/Bollenstreek).

10 Ten slotte blijft de inzet om voor relatief korte verplaatsingen snelle, veilige en comfortabele fietsverbindingen te bieden. Infrastructuur De gemeente is verantwoordelijk voor haar wegen, straten en bruggen. Hierin is in het verleden reeds veel geïnvesteerd met als resultaat dat Heemstede over een kwalitatief goede infrastructuur beschikt. Het is belangrijk dit op peil te houden en problemen niet door te schuiven in de toekomst. Het college zet dan ook in op voortgang van de herinrichting van de Herenweg. Deze belangrijke noordzuidverbinding zal de komende jaren van de gemeentegrens met Bennebroek tot de gemeentegrens van Haarlem gefaseerd worden heringericht zodat deze weg zowel kwalitatief als uit oogpunt van veiligheid voor de komende decennia weer zal voldoen aan de eisen die aan een dergelijke weg verbonden worden. Er zal wel scherper gekeken worden naar het reguliere onderhoud van wegen, gezien de bezuinigingsopgave waar wij voor staan. 9. Reiniging en riolering Reiniging Ons huishoudelijke afval wordt ingezameld door De Meerlanden. Als medeaandeelhouder denken wij mee over de koers, strategie en het profiel van De Meerlanden. Een belangrijk speerpunt van De Meerlanden is schaalvergroting. Dit doen zij door toetreding van nieuwe gemeenten en het uitbreiden van het takenpakket. Wij volgen deze ontwikkeling nauwlettend en kritisch. De huidige dienstverleningsovereenkomst met De Meerlanden loopt tot en met 31 december 212. In 211 zullen wij onze toekomststrategie omtrent de huisvuilinzameling beoordelen. Goede scheiding van afvalstromen beperkt uiteindelijk de hoeveelheid afval die verbrand moet worden. Door hergebruik van afval is het mogelijk om energie te sparen en de uitstoot van C2 te verminderen. Om deze reden worden diverse afvalstromen, indien mogelijk, gescheiden ingezameld en verwerkt. Uitgangspunt hierbij is de meest efficiënte methode, zijnde een afweging tussen milieuvriendelijkheid en betaalbaarheid. In Heemstede zijn wij in 27 gestart met een proef voor gescheiden inzameling van kunststof flessen en flacons. Sinds 21 is gestart met het op landelijke schaal inzamelen van kunststof verpakkingsafval. Wij willen graag voldoen aan de (ambitieuze) landelijke doelstelling voor de hoeveelheid ingezameld kunststof, maar zijn voorzichtig met grote investeringen. Er is namelijk op dit moment nog veel discussie over de kunststofinzameling, de financiële vergoeding hiervoor, de voor- en nadelen van de verschillende inzamelmethoden, (technische) ontwikkelingen gaan snel, maar wij volgen deze ontwikkelingen op de voet. Riolering Riolering is vanuit het oogpunt van volksgezondheid van groot belang. Tevens is het rioolstelsel belangrijk voor de afvoer van hemelwater. In het nieuwe Rioleringsplan (Verbrede Gemeentelijk Riolerings Plan+) wordt naast vuilwater ook het hemelwater, grondwater en het oppervlaktewater opgenomen. Voorts wordt aandacht besteed aan de klimaatbestendigheid van de stelsels. Deze onderwerpen maken van het plan een integraal waterbeheerplan. Bij het opstellen van het plan wordt nauw samengewerkt met het Hoogheemraadschap van Rijnland, zodat er goed zal worden afgestemd binnen de afvalwaterketen. Het Verbrede Gemeentelijk Rioleringsplan+ zal op 1 januari 211 in werking treden. De investeringskosten aan de stelsels en de omschrijving van de wijze waarop de stelsels zullen onderhouden in de planperiode ( ) zijn in het Verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan+ opgenomen. De rioleringswerkzaamheden volgen de planning die is opgenomen in het rioleringsplan. De werkzaamheden aan de riolering worden ook vaak gecombineerd met wegwerkzaamheden. Zo zullen bijvoorbeeld de rioleringswerkzaamheden in de Nijverheidsweg in 211 worden aangewend om ook de weginrichting te verbeteren. 1

11 Paragraaf duurzaamheid Er is de afgelopen jaren het nodige bereikt qua milieubeleid. Maar we gaan nu over tot meer gerichte actie en activiteiten. Dit vraagt van alle partijen lef, verstrekken van durf, meer vrijheid en minder belemmerende regels. Die weg gaan wij op met duurzaamheid. Alleen met een dergelijke houding kunnen we ook de omwenteling maken naar een duurzame economie en samenleving. Innoveren en stimuleren en alleen daar waar strikt noodzakelijk verplichten en verbieden. De doelstelling zoals geformuleerd in het huidige klimaatbeleid blijft van kracht. Dit college richt zich nu vooral op de realisatie van de doelstellingen. Dat kan alleen door concrete acties. Wij leggen het accent op ondersteunende maatregelen in de bestaande bouw. Uitgangspunten zijn: liever aanhaken bij bestaande succesvolle ideeën en DOEN, dan nieuwe eigen plannen maken. Liever pragmatisch dan alleen symbolisch. Dat wil niet zeggen dat een symbolische maatregel als deelname aan bijvoorbeeld de "Millennium gemeente" niets kan opleveren. Het college informeert en stimuleert inwoners op wijk-/straatniveau om actie te ondernemen (energiescan) en stimuleert bouwers/ondernemers om inventief te werk te gaan op het gebied van milieu en energie. Het College wil stimuleren dat isolatie van dakkappen van met name dertiger jaren woningen wordt verbeterd. Het college creëert een groter draagvlak voor zonne-energie en voorkomt dat private duurzame initiatieven verzanden. De gemeente vervult een aansprekende voorbeeldfunctie. Als inkoper, investeerder en opdrachtgever. Bij gemeentelijke investeringen worden expliciet aandacht gegeven aan het niveau van duurzaamheid, waarbij eventuele extra investeringen worden gecompenseerd door lagere exploitatiekosten. Technieken als warmte koude opslag, bevorderen van duurzame afvalverwerking via de Meerlanden, het gebruik en aanschaf van energie vriendelijke voertuigen horen allemaal bij dit pakket. Met de gemeenteraad is afgesproken dat het College in het vierde kwartaal van 21 komt met een uitwerking van haar Duurzaamheidsvisie. In het derde kwartaal 211 komt het college met een nieuwe milieunota die dan zal zijn opgehangen aan de begrippen people, planet, profit. 1. Financiën Financieel meerjarenperspectief In onderstaande tabel wordt in gecomprimeerde vorm de meerjarenbegroting weergegeven. Daaruit blijkt dat er de komende vier jaren sprake is van een gemiddeld tekort van , ofwel in totaal over de periode 211 t/m 214. Voor een uitgebreide analyse van de meerjarenbegroting wordt verwezen naar hoofdstuk 2 'heroverwegingsvoorstellen'. Ook komen in dat hoofdstuk alle heroverwegingsvoorstellen uitgebreid aan de orde. nr. Omschrijving Saldo meerjarenbegroting o.b.v. bestaand beleid zonder rekening te houden met heroverwegingen en met nieuwe investeringen en budgetverhogingen Nieuw investeringen en budgetverhogingen Saldo meerjarenbegroting o.b.v. bestaand beleid zonder rekening te houden met heroverwegingen maar wel met nieuwe investeringen en budgetverhogingen Voorgestelde heroverwegingen kadernota Saldo meerjarenbegroting inclusief de voorgestelde heroverwegingen uit hoofdstuk 2 en de lasten van nieuw aangeleverde investeringen en budgetverhogingen maar zonder inzet vanuit de algemene reserve

12 In de meerjarenbegroting zitten diverse aannames die zowel positief als negatief kunnen uitpakken. De komende maanden zullen wij als college ons beraden over de wijze waarop wij het resterende tekort op de meerjarenbegroting zullen gaan dekken. Het doel is om bij de aanbieding van de begroting 211 in september 21 het tekort voor de jaarschijf 214 weggewerkt te hebben e.e.a. tegen de achtergrond van het financieel toezicht. Bij onze zoektocht naar dekkingsmiddelen wordt onder andere gedacht aan de volgende onderwerpen; - vervroegde afschrijving materiële vaste activa met een maatschappelijk nut (o.a. wegen en groen) teneinde structurele dekkingsmiddelen beschikbaar te krijgen, ledere 5. afboeking levert circa 4. aan dekkingsmiddelen op. - vrijval uit reserves en voorzieningen ten gevolge van de herijking in het kader van de nota reserves en voorzieningen 21 (raad oktober 21). - dekkingsmiddelen die vrijkomen uit de heroverwegingsmogelijkheden die door het college nader onderzocht gaan worden. - omvang van het benodigde weerstandsvermogen voor de gemeente Heemstede nogmaals kritisch beoordelen. - heroriëntatie stelposten, zoals bijvoorbeeld parkeren Eikenlaan e.o. Wij vragen aan uw raad om over de hiervoor genoemde onderwerpen een richting mee te geven zodat bij de opstelling van de begroting 211 en de bijbehorende meerjarenbegroting daarmee rekening kan worden gehouden. Besluitvorming Aan de raad wordt gevraagd om kennis te nemen van: > de inleiding en samenvatting beleidsmatige beschouwingen begroting 211 (hoofdstuk 1); > het investeringsprogramma en budgetverhogingen (hoofdstuk 5); > de bijlagen. Voorts aan de raad gevraagd om in te stemmen met: > de heroverwegingsvoorstellen en de jaren waarin de heroverwegingsbedragen moeten zijn gerealiseerd (hoofdstuk 2); > het verwerken van de heroverwegingsvoorstellen in de begroting 211 en de meerjarenbegroting > de voorstellen voor aanpassing van de budgetten en kredieten 21 (hoofdstuk 3); > de voorgestelde uitgangspunten voor de begroting (hoofdstuk 4). 12

13 HOOFDSTUK 2 HEROVERWEGINGS VOORSTELLEN 13

14 Aanleiding van de heroverwegingsoperatie Door de financiële crisis zijn de overheidsfinanciën uit het lood geslagen en het nieuwe kabinet zal straks bezuinigingen gaan doorvoeren teneinde de onbalans - op termijn - in de overheidsfinanciën terug te dringen. De verwachting is dan ook dat de gemeentelijke overheden hieraan een bijdrage zullen moeten gaan leveren. Hoeveel is niet exact bekend maar in het rapport van de rijkscommissie brede heroverwegingen, onderdeel openbaar bestuur, wordt gesproken over een korting van 1,7 miljard op het gemeentefonds in de periode Ruw weg komt dat voor een gemeente als Heemstede neer op een bedrag van ruim 2,1 miljoen, ofwel ruim 1%. Een ongekend hoog bedrag indien dat wordt afgezet tegen de algemene uitkering van de gemeente Heemstede van circa 21 miljoen. Hierbij wordt opgemerkt dat de algemene uitkering uit het gemeentefonds in Heemstede betrekking heeft op bijna 47% van de inkomsten. Landelijk bedraagt dat percentage ongeveer 33% waardoor bezuinigingen op de algemene uitkering een meer dan gemiddeld effect hebben op de Heemsteedse begroting. Bij de behandeling van de begroting 21 is aangegeven dat de periode november 29-januari 21 gebruikt moet gaan worden om de bezuinigingsmogelijkheden binnen de gemeente Heemstede in beeld te brengen. Dat is nog eens onderschreven in een raadsbreed gesteunde motie 'een slim college is op haar toekomst voorbereid!' waarin het college wordt gevraagd om financiële scenario's op te stellen en deze uiterlijk in februari 21 aan te bieden aan de raad. Daarbij dient rekening te worden gehouden met investeringen, bezuinigingen, ombuigingen, lastenverzwaringen plus inkomsten genererende maatregelen. De wethouder Financiën heeft toen - met instemming van de raad - toegezegd alle mogelijkheden tot heroverweging in beeld te brengen zonder deze te vertalen in scenario's. Op 9 februari 21 heeft het college de notitie inventarisatie heroverwegingsmogelijkheden 21 vastgesteld en verzonden naar de leden van de raad. Ook de nieuwe leden van de raad die gekozen zijn op 7 maart 21 hebben de notitie met bijlagen ontvangen. Relatie met het collegeakkoord Heemstede VVD, D66 en CDA In het collegeakkoord Heemstede WD, D66 en CDA dat op 21 maart 21 is gesloten, is rekening gehouden met de hiervoor aangehaalde verwachte bezuinigingen op het gemeentefonds. In het akkoord is in paragraaf 8 'financiën' daarover de volgende passage opgenomen (citaat): De financiële uitdagingen zullen de gemeente en daarmee ook de inwoners en instellingen waarschijnlijk hard raken. Het college zal zich met zuinigheid en creativiteit, maar ook met het maken van duidelijke keuzes inzetten om voor 214 een sluitende begroting en een meerjarenbegroting te presenteren, zonder structurele inzet van de reserves. Daarbij gaat het college ervan uit dat de maatschappelijke ondersteuning, het minimabeleid en de onroerende zaakbelasting (OZB) worden ontzien. Het college zal de verminderde rijksinkomsten opvangen door een mix van bezuinigingen, toepassing van het profijtbeginsel, kostenverlaging en inkomstenverhoging op het gebied van de voorzieningen en bezittingen. Het college vindt het redelijk dat het effect van de bezuinigingsmaatregelen op instellingen die door de gemeente gesubsidieerd of betaald worden (van Casca tot de Veiligheidsregio) in lijn Is met die verminderde rijksinkomsten. In het volle vertrouwen dat het pakket aan maatregelen ambitieus, pijnlijk maar haalbaar is, worden het gemeentelijke minimabeleid en de maatschappelijke ondersteuning niet gekort en de OZB niet verhoogd. Uitgaande van een negatief scenario van 2 miljoen aan bezuinigingen, kan het te bezuinigen bedrag ongeveer zo verdeeld worden: 1. Doorberekenen van verminderde rijksinkomsten aan instellingen die door de gemeente gesubsidieerd en/of betaald worden ('samen de trap af) Bezuinigen op gemeentelijke voorzieningen Bezuinigen op de bedrijfsvoering van de gemeente Verhogen van de inkomsten Vertragen van de investeringen en een (tijdelijke) inzet van de reserves Beter financieel benutten van gemeentelijke bezittingen Afschaffen van incidentele budgetten zonder directe bestemming 1. Totaal

15 Financieel toezicht door de provincie Noord Holland a. toetsingskader Op basis van de Gemeentewet houden de provincies financieel toezicht op de gemeenten en de overige gemeenschappelijke regelingen. Repressief toezicht (toezicht achteraf) is de regel en preventief toezicht (toezicht vooraf) is een uitzondering. Gedeputeerde Staten informeren jaarlijks voor aanvang van het begrotingsjaar de gemeenten over de toezichtvorm die in dat begrotingsjaar van toepassing is. De toezichtvorm is gebaseerd op onderzoek naar de financiële positie van de gemeente. In dat onderzoek spelen het materiële evenwicht en het afwegen van risico's een belangrijke rol. Preventief toezicht wordt in principe ingesteld bij een begroting die (op termijn) geen materieel evenwicht vertoont. Het instellen van preventief toezicht is ook mogelijk indien sprake is van een tekort bij de jaarrekening. De gemeentebegrotingen moeten worden goedgekeurd door de toezichthouder als er preventief toezicht is ingesteld. Heemstede valt al vele jaren onder het repressief toezicht en dat willen wij graag zou houden. In april hebben wij van de provincie Noord Holland een concept begrotingscirculaire ontvangen waarin zij uiteenzetten hoe zij het financiële toezicht inzake de begroting 211 en de meerjarenraming zullen insteken. De uitgangspunten om voor het begrotingsjaar 211 voor het repressieve toezicht in aanmerking te komen zijn; > de begroting 211 dient naar het oordeel van de provincie in evenwicht te zijn of als dat niet het geval is dient de meerjarenraming aannemelijk te maken dat dit evenwicht in de eerstvolgende jaren tot stand zal worden gebracht. > de jaarrekening 29 dient in evenwicht te zijn. Indien de jaarrekening niet in evenwicht is, kan dat, afhankelijk van de aard van het tekort, van invloed zijn bij de bepaling van het toezichtregime. In Heemstede is de jaarrekening 29 in ieder geval in evenwicht, sterker nog, er was het afgelopen jaar sprake van een overschot van 848,. > de vastgestelde jaarrekening 29 en de begroting 211 dienen tijdig, respectievelijk vóór 15 juli en 15 november 21, aan de provincie te zijn gezonden. De in Heemstede geplande data van de raadsbehandelingen zijn voor de rekening 29 op 27 mei 21 en voor de begroting 211 op 4 en 5 november a.s. Met het hiervoor genoemde evenwicht bij het eerste punt wordt 'materieel evenwicht' bedoeld. Hiervan is sprake indien, op basis van het bestaande beleid en het aanvaarde nieuwe beleid, de structurele lasten tenminste worden gedekt door structurele baten en de incidentele lasten worden gedekt door incidentele baten. Daarbij dienen de ramingen uiteraard volledig en reëel te zijn. b. gevolgen ontbreken materieel evenwicht In de Gemeentewet is bepaald dat de begroting van het eerstvolgende begrotingsjaar evenals de daarop betrekking hebbende begrotingswijzigingen de goedkeuring behoeven van Gedeputeerde Staten, indien naar hun oordeel de begroting niet in evenwicht is en blijkens de meerjarenraming niet aannemelijk is dat in de eerstvolgende jaren een evenwicht tot stand zal worden gebracht. Dit betekent onder meer dat indien sprake is van begrotingstekorten in de jaren 211 t/m 213, maar naar het oordeel van de provincie de begroting in het jaar 214 wel materieel in evenwicht is, dit toch terughoudend (repressief) toezicht tot gevolg kan hebben. Hierbij wordt verondersteld dat het ontstane incidentele tekort over de jaren 211 t/m 213 kan worden gedekt door te beschikken over de algemene reserve van de gemeente. Is echter ook in het jaar 214 sprake van een materieel niet in evenwicht zijnde begroting, dan is dit aanleiding voor het instellen van preventief toezicht voor het begrotingsjaar 211. c. verwerking stelposten bezuinigingsmaatregelen/taakstellingen in de begroting De begroting 211 en de meerjarenraming 212 tot en met 214 zullen sluitend worden gemaakt met stelposten bezuinigingsmaatregelen cq. taakstellingen. Op dit punt heeft ook de toezichthouder meer duidelijkheid gegeven. Een gemeente valt onder het repressief toezicht indien zij van oordeel zijn dat de begroting voor het eerstvolgende jaar materieel in evenwicht is. Een belangrijke voorwaarde daarbij is dat de structurele lasten gedekt dienen te worden door structurele baten. Heeft een gemeente een stelpost bezuinigingsmaatregelen in de begroting voor het eerstvolgende jaar opgenomen waaraan geen of onvoldoende invulling is gegeven dan wordt deze post door de provincie op de structurele budgettaire ruimte in mindering gebracht. Heeft deze correctie tot gevolg dat een structureel begrotingstekort ontstaat dan kan dit een reden zijn voor preventief toezicht. 15

16 Vertoont de begroting voor het eerstvolgende jaar een structureel tekort dan kan de gemeente toch voor het repressieve toezicht in aanmerking komen indien aannemelijk wordt gemaakt dat materieel evenwicht uiterlijk in het laatste jaar van de meerjarenraming tot stand zal worden gebracht. Ook bij deze toets worden stelposten bezuinigingsmaatregelen waaraan geen of onvoldoende invulling is gegeven gekort op de budgettaire ruimte. Voor een positief oordeel is het noodzakelijk dat de raad, als hoogste bestuursorgaan van de gemeente, een uitspraak doet over de invulling. Daarbij dienen de te treffen bezuinigingsmaatregelen zoveel mogelijk op programmaniveau te worden ingevuld. Verder dient het proces dat bij het concretiseren wordt gevolgd vast te liggen. Ervaringen opgedaan met eerdere bezuinigingingsoperaties kunnen in het oordeel van de provincie meewegen. Met andere woorden: er dient sprake te zijn van een reëel perspectief, waarbij de financiële gevolgen van maatregelen die tot een herstel van het evenwicht moeten leiden (bijvoorbeeld tariefsverhogingen), met concrete voornemens van de gemeenteraad zijn onderbouwd. Actualisatie van de meerjarenbegroting De actualisatie van het financieel perspectief laat voor de komende jaren een tekort zien dat oploopt van bijna 1.2. in 211 naar iets meer dan 1.9. in 214. Dat komt met name doordat de uitkering uit het gemeentefonds en de dividenduitkering van Eneco fors neerwaarts zijn bijgesteld. Daarnaast levert de actualisatie van het woningbouwprogramma een vertraagde groei op van het aantal inwoners en woonruimten (en daardoor een lagere algemene uitkering) dan waarmee gerekend is in de begroting 21. Tot slot neemt het tekort toe ten gevolge van nieuw aangeleverde investeringen en budgetverhogingen tot een bedrag van 284. structureel in 214. In deze kadernota worden voorstellen gedaan om deze verwachte tekorten op de (meerjarenbegroting vooreen belangrijk deel weg te werken. Omdat de meicirculaire 21 ten tijde van het samenstellen van deze kadernota niet beschikbaar was, is een inschatting gemaakt. Op de volgende drie bladzijden treft u een gedetailleerde geactualiseerde meerjarenbegroting aan. Daarbij is rekening gehouden met de volgende uitgangspunten: > Gebaseerd op de door de raad vastgestelde begroting 21. > De actuele ontwikkelingen rondom de verwachte dividenduitkeringen van Eneco zijn meegenomen. > Voorde periode is rekening gehouden meteen korting op het gemeentefonds van 39. per jaar. Daarbij is er vanuit gegaan dat in die periode door het rijk geen compensatie wordt gegeven voor nominale ontwikkelingen (gerekend met 1,5% a 2%). Dus geen compensatie voor gestegen lonen en prijzen. > In de meerjarenbegroting is er vanuit gegaan dat de belastingtarieven (zoals onroerend zaakbelastingen, hooi-, afvalstoffenheffing etc.) worden gecorrigeerd voor inflatie teneinde de begroting 'waardevast' te houden. Dat wil dus zeggen dat bij inflatie de tarieven met het inflatiepercentage worden verhoogd. > De effecten die vanuit de jaarschijf 21 uit deze kadernota structureel doorwerken naar volgende jaren zijn meegenomen. > Autonome ontwikkelingen, zoals mutaties in het aantal inwoners, woonruimten etc. zijn meegenomen. > Raadsbesluiten tot en met 29 april 21 zijn meegenomen. Ook zijn de voorgestelde heroverwegingen op categorieniveau meegenomen in de actualisatie teneinde een zo compleet mogelijk beeld te schetsen. 16

17 nr. Omschrijving Saldo begroting 21 na 1e begrotingswijziging Toename algemene uitkering i.v.m. groei aantal inwoners en woonruimten (gemiddelde woningbezetting 1,25) -toename21: 115 woningen en 144 inwoners - toename 211: 21 woningen en 263 inwoners - toename 212: 188 woningen en 235 inwoners - toename 213: 52 woningen en 65 inwoners Onderhoud openbaar gebied plan Watertoren Mutaties verkiezingen: in 211 PS, in geen en in 214 TK +EP Algemene uitkering uit het gemeentefonds: - onvoldoende compensatie nominale ontwikkelingen 211 in het gemeentefonds - wegvallen incidentele bijdrage 21 aan gem. fonds o.b.v. aanvullend bestuursakkoord 29 - geleidelijk ingroei voordeel cluster VHROSV - aanvullende middelen bestuursakkoord t.b.v. Centrum Jeugd en Gezin (t.l.v. accres) - overheveling integratieuitkering bibliotheek naar gem. fonds in mutatie uit hoofdstuk 2 kadernota: meer inwoners, minder woonruimten, lager aantal 'lage inkomens' en minder bijstandsontvangers - verwachte korting op het gemeentefonds i.h.k.v. de rijksbezuinigingen waarbij er vanuit gegaan is, dat vanaf 212 geen compensatie wordt ontvangen voor nominale ontwikkelingen , , -32, , Kapitaallasten investeringsprogramma o.b.v. de investeringslijst van de begroting Bijdrage aan het Regionaal Economisch Stimuleringsprogramma (RES) om de drie jaar (212) GBA audit om de drie jaar (212) Bijdrage aan Sportplaza inzake exploitatie sportcomplex Groenendaal (bijdrage fluctueert maar bedraagt gemiddeld 188. per jaar) Lasten budgetverhogingen o.b.v. de lijst budgetverhogingen van de begroting Verhoging van de rioolheffing: a. geleidelijke doorberekening kosten grondwaterbeheer in de rioolheffing b. afbouw onttrekking aan egalisatiereserve riolering vanwege ingroei doorberekening kosten grondwaterbeheer c. dekking vanuit liquidatiegelden AZK voor ad. 5. per jaar vervalt vanaf 213: - verhoging rioolheffing m.i.v wegvallen liquidatiegelden AZK

18 nr. Omschrijving Besparing op de bedrijfvoering Verhoging parkeertarieven o.b.v. amendement begrotingsraad 7 november Kapitaallasten project herinrichting Wilhelminaplein t.l.v. de stelpost ontwikkeling Wilhelminaplein o Inboeken hogere inkomsten vanwege verkoop onroerend goed/aanpassing huren Inkoopvoordeel t.g.v. vorming regionaal inkoopbureau Lagere dividenduitkering Eneco o.a. ten gevolge van de splitsingswet en investeringen in ondergrondse infrastructuur: - structurele verlaging dividend - incidentele verlaging dividend ( ) , Diverse kleinere posten die vanuit hoofdstuk 2 kadernota doorwerken naar 211 e.v. jaren: - wegvallen onderhoudkosten Edison, vrijstelling ozb kazerne, rente waarborgsom, hogere bijdrage VNG + reg. inkoopbureau, hogere kosten kinderboerdering en lagere indexering groen, hogere huursopbrengst Esso tankstations, interne controle en meerobrengst ozb Hogere dividenduitkering Bank Nederlandse Gemeenten ingeboekt o.b.v. de afgelopen 5 jaar Saldo meerjarenbegroting o.b.v. bestaand beleid zonder rekening te houden met heroverwegingen en met nieuwe investeringen en budgetverhogingen Nieuw investeringen en budgetverhogingen: 19 Kapitaallasten voortvloeiend uit nieuw aangeleverde investeringen (nieuw t.o.v. het bestaande investeringsprogramma) Lasten voortvloeiend uit nieuw aangeleverde budgetverhogingen (nieuw t.o.v. de bestaande budgetverhogingen) Saldo meerjarenbegroting o.b.v. bestaand beleid zonder rekening te houden met heroverwegingen maar wel met nieuwe investeringen en budgetverhogingen

19 [nr. Omschrijving Voorgestelde heroverwegingen kadernota Totaal heroverwegingsvoorstellen voorzieningenniveau 22 Totaal heroverwegingsvoorstellen kleiner dan Totaal heroverwegingsvoorstellen investeringsprogramma 24 Totaal heroverwegingsvoorstellen bedrijfsvoering 25 Totaal heroverwegingsvoorstellen inkomstenverhogingen Totaal heroverwegingsvoorstellen financiën algemeen / overig , Saldo meerjarenbegroting inclusief de voorgestelde heroverwegingen uit hoofdstuk 2 en de lasten van nieuw aangeleverde investeringen en budgetverhogingen maar zonder inzet vanuit de algemene reserve Wijze van aanpak heroverwegingsoperatie In deze kadernota worden door het college heroverwegingsmaatregelen aan de raad voorgesteld met als doel om in november21 een begroting 211 meteen sluitende meerjarenbegroting aan te bieden. Met dien verstande dat de jaarschijf 214 structureel sluitend is (structurele uitgaven en inkomsten zijn dan met elkaar in evenwicht zonder inzet van middelen uit de algemene reserve). Gekozen is vooreen periode toten met 214 omdat wettelijk gezien de begroting 211 een meerjarenbegroting dient te bevatten van 3 jaar, in casu Dat valt dit jaar ook samen met de laatste jaarschijf van het collegeakkoord. In de kadernota 211/begroting 212 zaleen meerjarenbegroting tot en met 215 opgesteld moeten worden. Als uitgangspunt voor het bedrag dat structureel aan heroverwegingen gevonden moet worden is het bedrag voor 214 uit de notitie heroverwegingen als basis genomen. In die notitie wordt voor 214 gesproken over een bedrag van Benadrukt wordt dat dit bedrag een eigen inschatting is gebaseerd op de gedachte dat in 212, 213 en 214 geen compensatie in het gemeentefonds wordt ontvangen voor nominale ontwikkelingen (gestegen lonen en prijzen ofwel inflatie) die voor die periode zijn ingeschat op 1,5% a 2%. In eerste instantie hebben wij alle gemeentelijke taken tegen het licht gehouden en bezien of deze beïnvloed kunnen worden en zo ja, wat daarvan de consequenties zijn. Ook hebben wij alle voorgenomen investeringen de revue laten passeren en deze getoetst op noodzaak en haalbaarheid. Met betrekking tot de bedrijfsvoering is nog eens indringend bekeken waar efficiëntiewinst te behalen is en/of op personeel kan worden bezuinigd. Wij realiseren ons dat de burgers enerzijds overwegend heel tevreden zijn over de geboden voorzieningen en deze ook heel belangrijk vinden, maar anderzijds niet graag bereid zijn meer te betalen. Ook over het niveau van publieke dienstverlening en communicatie zijn de burgers uitermate tevreden hetgeen naar voren is gekomen uit de benchmark 'waarstaatjegemeente.nl' waarin de gemeente Heemstede voor de 2e keer op rij als beste uit de bus is gekomen. Tot slot laat de benchmark van bureau Berenschot naar de omvang van de ambtelijke organisatie zien dat in de vergelijking tussen Heemstede en gemeenten van soortgelijke omvang onze gemeente een relatief klein ambtelijk apparaat heeft. Dit alles plaatst ons voor een dilemma. Op grond van de grote tekorten hebben wij ons echter ook gerealiseerd dat zonder een beperkte lastenverzwaring (niet zijnde de ozb) in de nabije toekomst geen redelijk pakket aan voorzieningen en dienstverlening in stand te houden is. 19

20 Welke keuzen zijn gemaakt a. profijtbeginsel Gebleken is dat burgers het voorzieningenniveau in Heemstede waarderen. Dat is naar voren gekomen uit een in het verleden gehouden opiniepeiling en onlangs nog in het weekblad Elsevier (29) waarin Heemstede op de 3e plaats staat als beste woongemeente. Dit gekoppeld aan de laagste woonlasten (21) in de provincie Noord Holland laat zien dat voor de instandhouding van deze gewaardeerde voorzieningen gekeken kan gaan worden naar het verder doorvoeren van het profijtbeginsel. Tegen die achtergrond hebben wij gemeend, door verdere doorvoering van het profijtbeginsel aan burgers die gebruik maken van de zo gewaardeerde voorzieningen, een hogere bijdrage te kunnen vragen. Om de toegankelijkheid van die voorzieningen voor minder draagkrachtigen te kunnen waarborgen hebben wij besloten het minimabeleid niet aan te tasten. Behalve deze maatregelen, die zullen leiden tot tariefverhogingen dan wel subsidieverlagingen, doen wij in het verlengde hiervan ook voorstellen om de hondenbelasting te verhogen en de parkeertarieven te verhogen. Tevens gaan wij onderzoeken of wij van de bezoekers van het wandelbos Groenendaal, die per auto komen, een bijdrage mogen vragen door invoering van betaald parkeren in het bos. Voorts zit aan het profijtbeginsel een duurzaamheidsaspect, waarbij het mes aan twee kanten snijdt. Enerzijds betaalt een huishouden die veel afval aanbiedt meer dan een huishouden die minder vuilnis produceert en anderzijds wie op de fiets komt naar het Groenendaalse bos of de winkelstraten met betaald parkeren betalen niets in tegenstelling tot degene die met de auto komt. Zie hiervoor ook de nadere toelichting bij het volgende onderdeel b: het 'vervuiler betaalt'-principe op de volgende bladzijde. b. zoveel mogelijk relevante kosten toerekenen aan de riool- en afvalstoffenheffing vanuit het 'vervuiler betaalt'-principe De hoge investeringen die wij noodzakelijkerwijs in het rioolstelsel moeten doen rechtvaardigen wat ons betreft een trendmatige verhoging van de rioolheffing. Momenteel is de rioolheffing nog steeds niet kostendekkend omdat niet alle kosten die verband houden met drainage worden doorberekend. Daarnaast blijkt dat niet alle kosten worden toegerekend die op basis van de jurisprudentie toegerekend zouden kunnen worden. c. ambtelijke formatie en bestuurlijke samenwerking Mede gelet op verwachte ontwikkeling is nauwgezet gekeken naar de personeelsformatie en op een enkel onderdeel is ruimte gevonden. Op termijn zal ook formatieruimte worden geschrapt waar wij voorstellen doen om taken te laten vervallen ofte verminderen. Overigens menen wij dat de gemeente Heemstede, mede door de reeds jarenlang uitgevoerde periodieke doorlichtingen, beschikt over een ambtelijke organisatie die wat betreft kwaliteit en kwantiteit is afgestemd op het takenpakket en het niveau van dienstverlening dat de raad en wij verlangen. Verdere inkrimping van die organisatie zonder aan te geven ten koste van welke taken dat zal plaatsvinden kan naar onze overtuiging niet. Een en ander laat onverlet dat wij door zullen gaan met onze permanente inzet om tot nog verdere efficiëntie te komen. Met enkele buurgemeenten wordt gesproken over een onderzoek op welke terreinen meer ingezet kan worden op intergemeentelijke samenwerking, het centraliseren van functies en meer regievoeren als gemeente. Deze vormen van samenwerking zullen uiteindelijk als doel moeten hebben dat dit zowel financieel als organisatorisch voordelen oplevert. Op dit moment durven wij echter nog geen voorschot te nemen op de resultaten van dat onderzoek, ook omdat wij daarvoor afhankelijk zijn van besluitvorming in andere gemeenten. d. investeringen Bij de investeringen van de bedrijfsmiddelen hebben wij de nieuwe investeringen kritisch tegen het licht gehouden en bij vervangingsinvesteringen met name de gehanteerde afschrijvingstermijnen bezien. Daar waar het verlengen van die termijnen naar ons oordeel niet tot onacceptabele risico's voor de bedrijfsvoering leiden, hebben wij deze termijnen verlengd. Bij andere vervangingsinvesteringen hebben wij zeer kritisch gekeken naar de resultaten van de afgelopen jaren en op grond van die ervaringscijfers de bedragen aangepast. Voor het overige hebben wij het investeringsprogramma opnieuw getoetst aan uitvoerbaarheid, noodzaak en kosten en zijn zodoende tot een aanpassing van dat programma gekomen. Hierdoor is ook financiële ruimte gecreëerd. 2