Onderwijsprogramma Permanente educatie toezichthouders VTOI

Transcriptie

1 (w13) 09:41 Onderwijsprogramma Permanente educatie toezichthouders VTOI n elementen.indd hzc

2 (w13) 09:41 Inhoud Pagina 1 Voorwoord Pagina 2 Met u, door u en voor u! Wat wordt er aangeboden? Pagina 3 Het opleidingsaanbod Pagina 4 Het basisaanbod Pagina 5 Verdiepingsbijeenkomsten Intervisiebijeenkomsten Pagina 6 Praktische informatie Kosten Voorwoord Naar aanleiding van de bestuurlijke incidenten bij enkele grote onderwijsinstellingen heeft de VTOI besloten meer aandacht te willen besteden aan de kwaliteit van toezicht. De toegenomen bestuurlijke complexiteit en maatschappelijke aandacht stelt hogere eisen aan het toezicht van semipublieke instellingen. Vorig jaar hebben we een behoeftenonderzoek onder toezichthouders uitgevoerd. De uitkomst wees op de wens van een verdere verbreding en verdieping van het aanbod. Naast de uitkomsten van dit onderzoek, denken we dat het van groot belang is dat toezichthouders zich beter bewust worden van de veranderende context waarin we opereren en van de deels nieuwe - competenties die van ons verwacht worden. Vandaar dat wij in het najaar van 2013 hebben overlegd met verschillende aanbieders. Het resultaat van dit overleg is, dat we in samenspraak met Het Zijlstra Center van de VU en andere aanbieders, op korte termijn een begin maken met een breder en gevarieerder aanbod. In de loop van 2015 moet dat uitmonden in een samenhangend programma van permanente scholing voor toezichthouders, en een versterking van de transparantie en van de kwaliteit van het aanbod van andere aanbieders. We hopen dat u in grote getale gebruik zult maken van het scholingsaanbod dat u in deze folder/brochure aantreft, en dat dit initiatief leidt tot een cultuur waarin alle toezichthouders zich jaarlijks actief bezighouden met intervisie, evaluatie van hun functioneren, en scholing. Namens de VTOI Pieter Hettema (voorzitter) 1

3 VTOI-design elementen.indd (w13) 09:41 Met u, door u en voor u! Maak uw eigen ambitie als toezichthouder concreet! Voor u ligt een programma voor het verder versterken van uw rol als toezichthouder. Wij doen u nu een aanbod, dat gebaseerd is op talloze gesprekken met toezichthouders. Dit programma gaat ervan uit dat u zich regelmatig en op hoog niveau blijft professionaliseren. In deze brochure treft u een beschrijving aan van de opleiding: verdiepings- en intervisiebijeenkomsten met onderwerpen waarvan u heeft aangegeven dat ze essentieel zijn voor uw functioneren als toezichthouder. Daarbij komen zowel inhoudelijke kennis, het eigen functioneren als actuele onderwerpen aan de orde. Dit biedt handvatten om tot een afgewogen meningsvorming te komen. Het programma wordt low budget aangeboden. Het maatschappelijk geld van de instellingen waar u op toeziet is immers bedoeld voor de instelling en niet voor de cursusmarkt. Wel zit er een bijdrage in voor wetenschappelijk onderzoek, zodat we de vraag van u en uw medetoezichthouders kunnen blijven onderzoeken en het cursusaanbod scherp kunnen houden. Wat wordt er aangeboden? Het opleidingsaanbod van de VTOI is als volgt opgezet: A. Basisaanbod; Het basisaanbod bestaat uit totaal zes bijeenkomsten (zes dagdelen). De essentialia van het toezichthouden staan centraal. Wij raden u daarom aan om eerst deze modules te volgen. B. Verdiepingsbijeenkomsten; Verdiepingsbijeenkomsten zijn voor specialisten of toezichthouders, die zich in een specifiek onderwerp (verder) willen bekwamen. Elke verdiepingsbijeenkomst beslaat één dagdeel. Samen met u gaan wij vanaf 2015 nieuwe verdiepingsthema s ontwikkelen. C. Intervisiebijeenkomsten; Deze bijeenkomsten zijn gericht op houding, gedrag en rolinvulling van de toezichthouder. Daarnaast wordt in de intervisiebijeenkomsten ingegaan op actualiteiten in de branche. Wij hopen u te ontmoeten tijdens de bijeenkomsten. Dan organiseren wij het kwaliteitsniveau voor u en met u. Prof.dr. G.D. Minderman Hoogleraar Public Governance, het Zijlstra Center, Vrije Universiteit Amsterdam Ik wil toezicht houden vanuit een combinatie van deskundigheid, ervaring, gevoel, vertrouwen en zelfreflectie en wil mij inzetten voor effectieve teamvorming van de raad van toezicht. Ik ambieer de voortdurende professionalisering van mijzelf en de raad van toezicht als geheel, door middel van scholing en intervisie, ten aanzien van deskundigheid, attitude en gedrag. Waar is de raad van toezicht? Deel III, Boom/Lemma Uitgevers,

4 (w13) 09:41 Het opleidingsaanbod De opleiding bestaat uit cognitieve elementen en onderwerpen als houding, gedrag en rolinvulling van de toezichthouder en van de raad als geheel. Het didactisch concept biedt veel ruimte voor interactie en inbreng van voorbeelden uit de praktijk. De linker kolom omvat het basisaanbod. Vervolgens worden er verdiepingen en actualiteitenbijeenkomsten georganiseerd. Een aantal hebben we al ingevuld. De opleidingen staan ook open voor toezichthouders uit andere sectoren zodat er een uitwisseling op bovensectoraal niveau ontstaat. Basisaanbod Verdiepingsbijeenkomsten Bijeenkomsten najaar 2014 Verdere verdieping Boardroom Dynamics Toekomstgerichte evaluatie intern toezicht Governance aspecten van toezicht Werkgeverschap in het onderwijs Nieuw in de raad van toezicht Waardegedreven toezicht Zicht op kwaliteit Werken met een eigen toezichtskader Risico Management Interne en Externe bekostiging Financieel Management Financieel management en regelgeving Intervisie en evaluatie Intervisie Evaluatie van de raad van toezicht 3

5 VTOI-design elementen.indd (w13) 09:41 Basisaanbod Het basisaanbod omvat de volgende thema s: - Boardroomdynamics door Prof.dr. Rob van Eijbergen (Rijksuniversiteit Groningen) Deze bijeenkomst staat in het teken van gedragsstijlen en rollen van toezichthouders en de relatie met het College van Bestuur. Vanuit groepsdynamica komen vragen aan de orde als: Welke processen spelen zich af in de boardroom, in de interactie tussen raad van toezicht en het college van bestuur? Wat kunt u hieraan bijdragen of veranderen? - Governance en toezicht door Prof.dr. Goos Minderman (Vrije Universiteit, Zijlstra Center) Wat zegt de code werkelijk over goed toezicht en bestuur? Welke achterliggende normen zijn van belang voor het functioneren als toezichthouder, ook met betrekking tot gedrag en besluitvorming? Hoe kunt u de code vormgeven in uw situatie? - Nieuw in de raad van toezicht (Prof. Rienk Goodijk, Tiasnimbas Business School, Universiteit van Tilburg) Om de rol van toezichthouder van een onderwijsinstelling goed te vervullen is het van belang om zorgvuldig te kijken naar wat nodig is om dit op adequate wijze te doen. De raad moet vaak complexe afwegingen van het College van Bestuur toetsen, toezicht houden op het functioneren van de instelling, de bestuurder beoordelen en diens arbeidsvoorwaarden bepalen. Van de raad van toezicht wordt verwacht dat ze niet alleen naar het bedrijfseconomisch belang kijkt, maar ook naar het brede en vaak complexe maatschappelijke belang. Hoe kunt u als toezichthouder transparant zijn in de wijze van toezicht houden? Welke relaties onderhoudt de raad intern en extern? - Zicht op kwaliteit door prof.dr. Edith Hooge (Tiasnimbas Business School, Universiteit van Tilburg) Wat is de rol van intern toezicht bij de bewaking en verbetering van onderwijskwaliteit? En hoe weet de het interne toezicht of het onderwijs goed genoeg is? Centraal staat de kunst van integraal intern toezicht op het besturen van onderwijskwaliteit, financiën, en personeel en welke risico s hier kunnen spelen. De vraag naar informatieverwerving komt aan de orde: welke informatie, van wie, en waarover, is nodig voor goed intern toezicht op het besturen van onderwijskwaliteit, evenals de vraag over welke kennis en expertise moet het interne toezicht beschikken om de informatie te kunnen beoordelen en er de juiste vragen over te stellen. - Risicomanagement en toezicht door drs. Eric van Marle (Universiteit Twente) Risicomanagement wordt wel gezien als één van de kerntaken van de raad van toezicht. Een aantal methoden van risicomanagement bij non-profitorganisaties wordt toegelicht alsmede houding en gedrag van de toezichthouder daarbij. Hoe toetst de raad van toezicht het risicomanagement en welke rol kan de toezichthouder spelen om dit te versterken? - Financieel management en toezicht door Prof.dr Hans Bossert (Vrije Universiteit, Zijlstra Center) Deze module biedt handreikingen voor het vormgeven van financieel leiderschap in de rol van toezichthouder. Welke vragen zijn essentieel in het beoordelen van het financiële beleid? Wat is de rol van de toezichthouder bij investeringen? Hoe kan de raad van toezicht de accountant inzetten voor het realiseren van strategische doelstellingen? Toezien op adequaat risicomanagement is een kerntaak van de toezichthouder. Ik wil integraal toezicht houden en wil een gedegen inzicht hebben in de risico s en beheersmaatregelen. Daarbij aanvaard ik een brede aanspreekbaarheid en een zekere aansprakelijkheid. Waar is de raad van toezicht? Deel III, Boom/Lemma Uitgevers,

6 (w13) 09:41 Verdiepingsbijeenkomsten In het najaar van 2014 zijn de volgende verdiepingsbijeenkomsten georganiseerd: - Werkgeverschap in het onderwijs (Bianca Brouwer, Dyade Advies) De rol van de raad van toezicht als werkgever is erg belangrijk, maar heeft nog niet de aandacht die het verdient. In deze bijeenkomst gaan we in op vragen als: hoe zit de arbeidsrelatie van een bestuurder er precies uit? Is hij betrokken bij de organisatie en hoe toetsen wij dat? Hoe bespreken wij vanuit de raad van toezicht het persoonlijk functioneren van de bestuurders en niet alleen de (harde) resultaten? - Financieel management en regelgeving (Jolanda Joore RA, Dyade Advies) De deelnemers maken kennis met de hoofdlijnen van de bekostiging van een PO- en VO-organisatie. Onderwerpen die aan de orde komen zijn: personele en materiele bekostiging, meerjarenbegroting, investeringsbegroting en liquiditeitsbegroting in het kader van de specifieke regelgeving. - Werken met een eigen toezichtskader (Clemens Geenen, Dyade Advies) Uit onderzoek blijkt dat veel toezichthouders (en bestuurders) behoefte hebben aan ijkpunten voor het uitoefenen van het toezicht. In deze bijeenkomst gaan de deelnemers werken aan hun eigen toezichtskader. - Toekomstgerichte evaluatie intern toezicht De deelnemers aan deze workshop vullen voorafgaande aan de bijeenkomst een vragenlijst in, gebaseerd op de zogenaamde Toolkit Toezicht Onderwijs. De uitkomsten worden door Dyade geanalyseerd en verwerkt tot een rapport. Wat gaat goed? Wat kan beter? De deelnemers gaan met elkaar in gesprek omtrent de zelfevaluatie en de aanpak daarvan in hun eigen raad van toezicht. - Waardegedreven toezicht Door welke uitgangspunten en waarden laten intern toezichthouders in het onderwijs zich leiden? wat is hun moreel kompas? Is het toezicht gebaseerd op gedeelde waarden (een gezamenlijk referentiekader) en welke dan? Hoe ziet de Raad van Toezicht erop toe dat de onderwijsinstelling op waarden wordt aangestuurd en bestuurd, dat de instelling publieke waarde genereert en zich daarover tegenover de stakeholders verantwoordt/legitimeert? In het najaar van 2014 zullen wij ook acutaliteitencolleges verzorgen gericht op thema s zoals passend onderwijs, krimo, macrodoelmatigheid en integraal toezicht door de inspectie. De exacte thema s zullen nader bekend worden gemaakt. Begin 2015 komen wij met een tweede verdiepingsaanbod. Dit wordt in september bekend gemaakt. Deze bijeenkomsten worden samen met u ontwikkeld. Intervisiebijeenkomsten Gedrag bepaalt alles: c est le ton qui fait la musique. Hoe maken we afspraken zodat de toezichthouder zich daadwerkelijk vrij voelt om te doen en te laten wat hij of zij voor een goede functievervulling nodig acht? Welke ruimte zit er tussen vriendschappelijke banden met de bestuurder en de kille afrekening? Welke actualiteiten zetten de verhouding op scherp en hoe gaan we daarmee om? Kortom: hoe kunnen wij in de praktijk door ons handelen tot een constructieve governance komen binnen de organisatie. Het doel van intervisiebijeenkomsten is specifieke onderwerpen en dilemma s met elkaar te bespreken en ervaringen uit te wisselen. Het uitwisselen van persoonlijke ervaringen en praktijksituaties levert een meerwaarde naast het verwerven van (vaktechnische) kennis. In groepen van maximaal 6 tot 8 toezichthouders wordt een aantal onderwerpen en dilemma s verder uitgediept. Daarbij kunt u denken aan de relatie met de bestuurder, het evaluatieproces van functioneren raad van toezicht, het voeren van een lastig gesprek en goede informatievoorziening. De intervisiebijeenkomsten sluiten aan op de actualiteit. 5

7 VTOI-design elementen.indd (w13) 09:41 Praktische informatie Locatie U heeft eerder aangegeven dat u de opleidingen regionaal aangeboden wilt krijgen. Wij proberen hier maximaal op in te spelen. Het tijdstip en de duur van de opleiding is afhankelijk van het onderwerp. U dient rekening te houden met een ochtend en aansluitend een middag, aanvang uur of een namiddag en een avond, aanvang uur. De locaties zijn als volgt (globaal) verdeeld over het land: Noord Nederland (Groningen, Friesland en Drenthe) te Assen c.q. Groningen Oost/Midden Nederland (Overijssel en Gelderland en Utrecht) te Amersfoort Zuid Nederland (Limburg, Noord-Brabant en Zeeland) te Eindhoven Zuidwest Nederland (Zuid-Holland en Zeeland) te Rotterdam West Nederland (Noord-Holland en Utrecht) te Amsterdam U kunt zich de bijeenkomsten aanmelden via onder opleidingen of door middel van bijgaand inschrijfformulier. Annuleringsregeling Annuleren dient schriftelijk te geschieden of per . Vanaf een maand tot twee weken voor aanvang van de bijeenkomst brengen wij u 25% van de kosten in rekening en bij annulering korter dan twee weken voor aanvang van de bijeenkomst 100% van de kosten. Bij verhindering kunt u zich laten vervangen. De VTOI behoudt zich het recht voor de datum van de bijeenkomst, de locatie of de kosten te wijzigen. Een inschrijving kan in dat geval kosteloos worden geannuleerd. Kosten Kosten afzonderlijke bijeenkomsten De prijs per afzonderlijke bijeenkomst bedraagt: 295,- voor leden van de VTOI. Niet-leden betalen 350,- Kosten combinatiepakket Ook kunt u gebruik maken van een combinatie aanbieding. De prijs van het combinatiepakket bedraagt: 1795,- Het combinatiepakket bevat: het gehele basisaanbod (6 bijeenkomsten) een intervisie (1 bijeenkomst) Het combinatiepakket is niet persoonsgebonden. Bij alle prijzen zjin documentatie en catering inbegrepen. BTW-vrijgesteld Het Zijlstra Center is ingeschreven in het Register Kort Beroepsonderwijs van het CRKBO (Centraal Register Kort Beroepsonderwijs) en wordt hierdoor aangemerkt als erkende instelling volgens de Europese BTWrichtlijn. De onderwijsactiviteiten zijn hierdoor vrijgesteld van BTW. De organisatie verankert haar rol door een actief stakeholdermanagement waarbinnen ik als toezichthouder een actieve toetsende rol heb en ook zelf contact met stakeholders onderhoud. Maatschappelijke of horizontale verantwoording is een verplichting voor iedere maatschappelijke organisatie: het bestuur moet dat goed organiseren. Het betreffen strategische keuzes waar bestuur en raad van toezicht onderling goed over moeten spreken. Waar is de raad van toezicht? Deel III, Boom/Lemma Uitgevers,

8 Bureau VTOI Voor aanmeldingen en eventuele vragen kunt u bellen met Patricia Odijk en Mariska Kerkvliet. Telefoon bureau@vtoi.nl Website: Het Zijlstra Center Het Zijlstra Center levert door academische vorming en onderzoek een bijdrage aan de verbetering van bedrijfsvoering, bestuur en leiderschap van overheden en maatschappelijke organisaties, om zo hun maatschappelijke meerwaarde aantoonbaar te maken en te vergroten. Het Zijlstra Center is een expertise centrum van de VU waarin diverse dischiplines samenkomen. Het is een zogenaamd transdiscplinair instituut: niet alleen combineert het Center verschillende wetenschappelijke dicsciplines: zij werken graag met en voor de organisaties in het middenveld. hzc