Kansen voor de XDA in het onderwijs

Transcriptie

1 Verslag van leerlingen- en studentenpanels in het kader van het onderzoek naar de XDA en mogelijkheden van wireless learning binnen het GIPSY project Datum: maart 2003 Auteurs: drs Patris van Boxel, drs Petra Wentzel m.m.v. drs Huub Nelis en Maureen van Althuis Youngworks ICT Onderwijscentrum Vrije Universiteit Amsterdam In samenwerking met SPINlab (FALW / FEWEB) Vrije Universiteit Amsterdam Project: 3 e projectenronde ICT-Onderwijsteams (ICT 2002/3): Wireless learning voor geo-informatie. SURFtender 2001 ICT en Onderwijs, GIPSY. <Rapportage bedoeld voor intern gebruik>

2 ICT Onderwijscentrum Vrije Universiteit Amsterdam pagina 2 van 2

3 Inhoud 1 Inleiding Opzet van de panels Participatie van Youngworks: bureau voor jongerencommunicatie Werkwijze De deelnemers Discussieronde 1 - Gebruik van mobiel, digitale agenda, PC, en internet Bezit van mobiele telefoon Gebruik van de verschillende functies van de mobiele telefoon Kosten en abonnementen: over bellen en gebeld worden Gebruik van Internet via de mobiel Verbeterpunten van de mobiele telefoon Gebruik van een digitale agenda Beschikking over PC s en laptops Wijze van gebruik van de PC/Internet Discussieronde 2 - Kennismaking met de XDA Eerste reacties Voordelen van de XDA Nadelen van de XDA Applicaties op de XDA Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd Internet Explorer Word, PowerPoint, Excel MSN Messenger Audiomail, videoclips, audioclips Discussieronde 3 - Gebruik van de XDA in het onderwijs Onderwijstoepassing: e-books Onderwijstoepassing: zelftoets Discussieronde 4 - Gebruik van de XDA voor veldwerk/excursies Onderwijstoepassing: Arcpad (studenten) De XDA gebruiken bij veldwerk (studenten) Voordelen Nadelen Wireless ophalen/terugsturen van data De XDA gebruiken bij excursies (leerlingen) Conclusies en aanbevelingen Bijlagen Panelstramien Uitnodiging panelgesprek (leerlingen) Richtlijnen XDA gebruik Oefening zelftoets/arcpad ICT Onderwijscentrum Vrije Universiteit Amsterdam pagina 3 van 3

4 1 Inleiding Binnen het GIPSY- (Geo-information for Integrating Personal learning environments by web and mobile ICT Systems) 1 project werken de Katholieke Universiteit Nijmegen, Wageningen Universiteit en de Vrije Universiteit samen aan oplossingen voor web-gebaseerd en draadloos (wireless) leren. Binnen dit project wordt op het terrein van geo-informatie door de universiteiten gezamenlijk een aantal specialistische cursussen ontwikkeld en wordt ook een ICT-infrastructuur ontwikkeld om digitaal leermateriaal draadloos te ontsluiten. Een deelproject binnen het GIPSY-project is getiteld W-learning for geo-information en behelst het onderzoek naar en het uitwerken van de didactische mogelijkheden van wireless learning voor GIS onderwijs en veldwerk. Dit project wordt mede uitgevoerd door medewerkers van het ICT Onderwijscentrum van de VU (Petra Wentzel, Patris van Boxel en Sytze Boschma). Een van de projectdoelen is het "identificeren, beschrijven en documenteren vanuit onderwijskundig perspectief, van de behoeften en beperkingen van studenten wat betreft het toegankelijk maken van onderwijs onafhankelijk van tijd en plaats". In dit rapport wordt door het ICTO verslag gedaan van het onderzoek naar de toepassingsmogelijkheden binnen het te ontwikkelen onderwijs van mobile devices ofwel personal digital assistants (PDA), meer in het bijzonder de XDA van O2. Om een goed beeld te krijgen van deze mogelijkheden zijn panelgesprekken gevoerd met leerlingen uit het voortgezet onderwijs en studenten van de drie partneruniversiteiten. Deze doelgroep werd specifiek benaderd omdat zij 'natuurlijke' affiniteit heeft met technologieën als PC's, GSM's, internet etc. 2 én omdat zij potentiële toekomstige gebruikers van wireless/distance learning zijn. Door middel van de panelgesprekken trachten we beter inzicht te krijgen in de manier waarop jongeren met huidige technologieën omgaan, hoe zij aankijken tegen nieuwe technologieën als de XDA en welke mogelijkheden zij zelf zien om deze in het onderwijs te integreren. In dit verslag wordt eerst de opzet van de panelgesprekken besproken. Daarna wordt per onderwerp de reactie van de jongeren weergegeven met waar zinvol enkele quotes ter illustratie (deze worden steeds geanonimiseerd). In de slotparagraaf worden de conclusies van de panelgesprekken verwoord en een richting aangegeven waarin verder gewerkt kan worden bij de ontwikkeling van onderwijsmateriaal dat geschikt is voor mobile devices. 1 Gesubsidieerd door SURF (tender 2001 ICT en Onderwijs), looptijd december 2001 december Kasesniemi, E. and Rautianen, P. (2002) Mobile Culture of Children and Teenagers in Finland, in Katz, J. and Aakhus, R. (eds) Perpetual Contact: Mobile Communication, Private Talk, Public Performance, Cambridge University Press, Cambridge. Website: ICT Onderwijscentrum Vrije Universiteit Amsterdam pagina 4 van 4

5 2 Opzet van de panels In deze paragraaf wordt ingegaan op de opzet en organisatie van de panels en de procedure voor de selectie van de deelnemers. 2.1 Participatie van Youngworks: bureau voor jongerencommunicatie Voor advies over het opzetten en uitvoeren van de panels is in eerste instantie gebruik gemaakt van de expertise van Youngworks ( een bureau voor jongerencommunicatie gevestigd in Amsterdam. Op basis van de doelstelling van de panels werd geadviseerd om in eerste instantie 5 panelgesprekken te houden, 2 bij leerlingen en 3 bij studenten. Bij minder gesprekken zou mogelijk bruikbare informatie niet naar voren komen, meer gesprekken zouden naar alle waarschijnlijkheid geen extra gegevens opleveren. Daarnaast ontwikkelde Youngworks het panelstramien voor het panelgesprek met de leerlingen van het voortgezet onderwijs. Dit panelstramien is vervolgens door het ICTO voor de gesprekken met de studenten op verscheidene onderdelen aangepast. Tot slot heeft Youngworks het eerste panelgesprek met leerlingen uitgevoerd, ter verduidelijking van de toonzetting naar jongeren toe en de inzet van het panelstramien. 2.2 Werkwijze Voor het afnemen van de paneldiscussies werd gebruik gemaakt van een panelstramien (zie bijlage 1). Het panelstramien zorgt ervoor dat een panelgesprek gestructureerd kan verlopen en dat de verschillende groepen gelijkluidende vragen krijgen voorgelegd. Het panelstramien kent een duidelijke opbouw, maar is niet rigide. Wanneer onderwerpen spontaan naar voren komen op andere plaatsen in het gesprek is dit geen probleem, maar met behulp van het panelstramien kan ervoor gewaakt worden dat onderwerpen niet overgeslagen worden. Het panelstramien was zodanig opgebouwd dat de deelnemers eerst over toegankelijke en bekende onderwerpen aan de praat raakten (Wie van jullie heeft een mobiel? Wat vind je handig aan je mobiel? Wat ontbreekt er?...) Daarna volgde een half uur waarin de deelnemers de XDA aan de hand van enkele opdrachten uitprobeerden. Na een korte reactieronde volgen enkele meer specifiek op het onderwijs gerichte opdrachten en een afsluitende discussie. Het eerste panelgesprek duurde 2 uur, voor de volgende panelgesprekken is steeds 2 1/2 uur uitgetrokken. De deelnemers kregen na afloop een kadobon van 15 euro. De anonimiteit van de deelnemers werd bij aanvang van het gesprek gewaarborgd. 2.3 De deelnemers Er zijn 5 panelgesprekken gevoerd, 2 met leerlingen uit de bovenbouw van het VWO (16-18 jaar) en verder één panelgesprek bij elk van de deelnemende universiteiten van het GIPSY- ICT Onderwijscentrum Vrije Universiteit Amsterdam pagina 5 van 5

6 project, (WUR, KUN en VU).In onderstaande tabel wordt een overzicht gegeven van het geslacht en de leeftijd van de in totaal 35 deelnemers. Naam school Geslacht/leeftijd deelnemer 1 Geslacht/leeftijd deelnemer 2 Geslacht/leeftijd deelnemer 3 Geslacht/leeftijd deelnemer 4 Geslacht/leeftijd deelnemer 5 Geslacht/leeftijd deelnemer 6 Geslacht/leeftijd deelnemer 7 Geslacht/leeftijd deelnemer 8 HWC Amstelveen KWC Culemborg Vrije Universiteit Wageningen Universiteit Katholieke Universiteit Nijmegen Vrouw, 16 Man, 16 Man, 22 Man, 23 Man, 26 Vrouw, 16 Vrouw, 16 Man, 20 Man, 22 Man, 24 Vrouw, 17 Vrouw, 17 Man, 19 Vrouw, Vrouw, 25 onbekend Vrouw, 16 Man, 17 Man, 20 Vrouw, 23 Man, 21 Man, 15 Vrouw, 16 Man, 27 Man, 28 Man, 23 Man, 15 Vrouw, 16 Man, ombekend Man, 15 Man, 16 Vrouw, 29 Man, 16 Man, 17 Vrouw, 27 Man, 21 De selectie van de deelnemers gebeurde door docenten van de betrokken scholen of GIPSY medewerkers van de drie universiteiten. Voor de leerlingen van het VWO werd aangegeven dat de docenten bij de selectie zoveel mogelijk rekening dienden te houden met de volgende criteria: bij voorkeur ongeveer gelijke aantallen jongens en meisjes een mix van de 4 profielen die in het voortgezet onderwijs zijn omschreven bij voorkeur uit verschillende klassen (geen 'vriendenkliekjes') De studenten zijn vooral geworven onder aardwetenschappelijke opleidingen van de drie universiteiten (ondermeer de MSc GIS, Planologie, Milieukunde,..). Alle studenten op één na waren ouderejaars studenten. Ruim drievierde van de studenten had ervaring met het uitvoeren van veldwerk. Doordat aan de betrokken opleidingen meestal meer jongens studeren was het niet mogelijk hier een gelijke verdeling man/vrouw aan te houden. In totaal waren bij de vijf panels 11 vrouwen en 24 mannen aanwezig. De verhouding leerlingen - studenten bedroeg Deelnemers ontvingen een week voor aanvang een brief of met meer uitleg over de doelstelling van het panel en een aantal richtvragen. De ouders van de leerlingen ontvingen ook een brief met verdere uitleg gezien het feit dat het panel buiten schooltijd werd gehouden (zie bijlage 2). ICT Onderwijscentrum Vrije Universiteit Amsterdam pagina 6 van 6

7 3 Discussieronde 1 - Gebruik van mobiel, digitale agenda, PC, en internet Elk panel ging van start met een discussie van ongeveer 30 minuten over de manier waarop jongeren gebruik maken van hun mobiele telefoon, een PC en/of laptop en van het internet (zowel voor onderwijs en privé doeleinden). Dit zijn zeer 'toegankelijke' onderwerpen waar de meeste jongeren graag over meepraten en het zorgde bij de aanvang voor een levendige en open discussieatmosfeer. 3.1 Bezit van mobiele telefoon Alle 35 jongeren die aan de panelgesprekken deelnamen beschikken over een mobiele telefoon. Opmerkelijk is dat al in het voortgezet onderwijs het bezit van een mobiel eerder regel dan uitzondering is geworden. De leerlingen in de school die geen mobiele telefoon hebben, kunnen zo bij naam opgenoemd worden (cfr. Kasesniemi et. al: 'the mobile phone has become standard equipment for every citizen, an individual expression of way of life' 3 ) 3.2 Gebruik van de verschillende functies van de mobiele telefoon Gebeld worden is voor zowel leerlingen als studenten de handigste functie van de mobiel. Daarnaast wordt het zelf bellen genoemd als meest gebruikte functie (door de leerlingen wat aarzelender vanwege het kostenaspect ). De tweede meest populaire functie van de mobiel is het versturen van SMS-berichten, zowel bij leerlingen als studenten. SMS-en is populairder bij de leerlingen in vergelijking met studenten (ook studenten zelf denken dat dit het geval is, en geven aan dat eerstejaars 'zitten te SMS'en in de les'). SMS-berichten hebben zowel bij leerlingen als studenten de functie van een kattenbelletje, een herinnering aan vrienden, een manier om snel een ja/nee antwoord te krijgen ('zeker wanneer je geen zin hebt om te kletsen'). SMS en doe je ook als het niet dringend is, maar je toch iets wil weten (cfr. Zie ook Kasesniemi et. al: 'SMS is an inexpensive and socially convenient method of communication suitable for any situation at any time' 4 ) Bellen doe je als je echt iets wil vertellen, wil praten of als je meteen iets wil weten. Naast deze voor de hand liggende functies wordt de mobiele telefoon ook regelmatig gebruikt als een soort eenvoudige digitale agenda: een derde van de deelnemers geeft aan dat het adressenboek, de wekker en agenda handige functies zijn ('de dag voordat iemand jarig is staat er dan: denk aan een kado'; 'mijn afspraak voor de tandarts gaat in de telefoon'). De mobiel wordt vooral gebruikt voor het onderhouden van sociale contacten met medestudenten, vrienden en ouders, nooit om de leraar of docent te bellen of SMS'en. 3 Kasesniemi, E. and Rautianen, P., 4 ibid ICT Onderwijscentrum Vrije Universiteit Amsterdam pagina 7 van 7

8 3.3 Kosten en abonnementen: over bellen en gebeld worden Over de kosten van het bellen met een mobiele telefoon zijn alle deelnemers het eens: die zijn (veel) te hoog. Bijna alle leerlingen hebben om die reden geen abonnement maar een prepaid telefoon, waardoor de kosten beter in de hand te houden zijn: je ziet het aftikken. en als je kaart dan op is heb je pech gehad en kun je even niet bellen, maar nog wel gebeld worden. In onderstaande tabel staan de door de deelnemers genoemde abonnementsvorm en totaalschatting van de kosten vermeld. Deze totaalkosten zijn opgebouwd uit gesprekskosten en indien van toepassing de abonnementskosten. Studenten hebben vaker een abonnement en geven aan daardoor per maand eigenlijk direct meer te gaan verbellen. Toch vinden ook de studenten dat het mobiel bellen eigenlijk veel te duur is. Twee studenten hebben thuis geen vaste aansluiting meer en bellen dus alleen nog via een mobiele telefoon met abonnement. Leerlingen Studenten Abonnement Kosten totaal per maand Abonnement Kosten totaal per maand 1 Prepaid Niet bekend 1 Abonnement 40 euro 2 Prepaid Niet bekend 2 Prepaid 10 euro 3 Prepaid 10 euro 3 Prepaid Minder dan 10 euro/maand 4 Prepaid Niet bekend 4 Prepaid Minder dan 10 euro/maand 5 Prepaid Niet bekend 5 Panellid komt pas na deze vraag binnen 6 Prepaid Niet bekend 6 Prepaid 5 euro 7 Blijft onduidelijk Niet bekend 7 Abonnement 30 euro 8 Blijft onduidelijk Niet bekend 8 Prepaid Alleen in nood 9 Prepaid 4 5 euro 9 Abonnement euro 10 Prepaid 5 euro 10 Prepaid Minder dan 5 euro/maand 11 Prepaid Abonnement 15 euro 12 Prepaid Abonnement 15 euro 13 Prepaid Prepaid 13 euro 14 Prepaid 5 14 Prepaid 10 euro per 2 maanden 15 Prepaid Niet bekend 15 Abonnement euro 16 Prepaid Niet bekend 16 Abonnement 50 euro 17 Abonnement 25 euro 18 Abonnement 45 euro 19 Abonnement euro Geen van de leerlingen heeft problemen om de belkosten te betalen, er is ook geen sprake van geldschulden door telefoongebruik. In het uitgavenpatroon staan de belkosten ook zeker niet op de eerste plaats. Volgens hen geven ze veel meer uit aan uitgaan, kleding en CD's. Studenten vinden vaker dat ze echt te veel geld besteden aan het bellen. Een enkeling heeft het voornemen om om deze reden weer terug te gaan naar het prepaid bellen. 3.4 Gebruik van Internet via de mobiel Naast bellen en SMS-en kan in principe met veel mobiele telefoons die nu op de markt zijn, het internet geraadpleegd worden (bv. via 'wappen' of een speciale I-mode telefoon). De meeste jongeren die wap-functionaliteit op hun toestel hebben, hebben het wel eens geprobeerd, maar zijn er niet enthousiast over. Enerzijds omdat het te duur is, anderzijds ICT Onderwijscentrum Vrije Universiteit Amsterdam pagina 8 van 8

9 omdat er toch maar weinig nuttige informatie te raadplegen is. Slechts één van de 35 jongeren gaf aan onlangs gewapt te hebben, namelijk voor het op vakantie lezen van het weerbericht en teletekst (dat was 'een beetje handig'). Niemand heeft een I-mode toestel, ook dat wordt te duur bevonden, het is lastig te bedienen en 'niemand anders heeft het'. In het algemeen wordt er pragmatisch gereageerd op de vraag of internetten en en met de mobiele telefoon nu handig is of niet. Enerzijds zeggen de deelnemers dat men het niet gewend is altijd en overal zomaar het internet te kunnen raadplegen en dus deze mogelijkheid niet mist en daarnaast geeft men aan op de faculteit of thuis eigenlijk altijd in de buurt te zijn van een computer, waar dan even snel iets op nagekeken kan worden ('of ik bel iemand op en vraag of hij even op internet kijkt'). Er wordt vooral ook een afwachtende houding aangenomen ten opzichte van dit soort ontwikkelingen: ('Ik wacht nog even af om te zien welke technologie het wordt' en 'De interesse moet er nog een beetje komen. Het heeft ook lang geduurd voor ik een mobiel gekocht heb.') 3.5 Verbeterpunten van de mobiele telefoon Aan de mobiele telefoon kan toch nog heel wat verbeterd worden volgens de deelnemers. Het meest vervelende aspect van de mobiel blijven de kosten - die verhinderen dat je er veel gebruik van maakt en het ook gebruikt voor minder evidente zaken, zoals het bestellen van dingen. Daarnaast is de batterij een zwak punt bij de toestellen, deze zijn snel leeg en lopen ook terug in kwaliteit, dat wil zeggen dat na meerdere keren opladen het aantal uren dat het toestel het doet vermindert. Bij enkele aanbieders is het bereik onvoldoende, vooral in (betonnen) gebouwen. Naast deze praktische punten gaan de deelnemers vooral op zoek naar nieuwe mogelijkheden die zouden kunnen worden toegevoegd aan de mobiele telefoon, zoals: lezen, tegelijk met meerdere mensen bellen, een handig toetsenbord, een betere agendafunctie, een ingebouwde MP3-speler en een ingebouwde GPS. Enkele deelnemers kennen de telefoon met ingebouwde camera van de Vodaphone reclame en vinden dat 'wel grappig'. Maar de kwaliteit is nu nog onvoldoende en het is te duur. Enkelen geven aan dat dit soort dingen pas leuk is als meerdere mensen zo n toestel hebben, zodat je de foto s kunt gaan uitwisselen. Zover is het volgens de deelnemers nog lang niet, binnen de panels heeft nog niemand zo n toestel. ICT Onderwijscentrum Vrije Universiteit Amsterdam pagina 9 van 9

10 3.6 Gebruik van een digitale agenda Opmerkelijk is dat zowel leerlingen als studenten nauwelijks interesse tonen in het bezit en/of gebruik van een digitale agenda zoals een Palmtop. Van de 35 deelnemers hebben drie studenten een digitale agenda, maar ze gebruiken hem niet erg intensief (1 student heeft er een 'hele ouwe; een andere student vindt zijn Palm 'een miskoop', omdat het invoeren met het pennetje te lang duurt en het niet zo snel en overzichtelijk werkt als een papieren agenda). De andere deelnemers vinden de aanschaf van een Palm veelal te duur of niet echt nuttig. Sommigen kunnen zich wel voorstellen dat het handig is als je later voor je werk veel afspraken moet maken; en refereren daarbij aan hun vader die er wel een heeft. 3.7 Beschikking over PC s en laptops Alle deelnemers aan de panels hebben thuis een PC. Slechts drie studenten hebben geen internetverbinding, omdat zij op kamers wonen en de kosten daarvoor niet kunnen betalen. De meeste leerlingen hebben op hun eigen kamer een oude computer staan en kunnen daarnaast van een nieuwere computer gebruik maken die vaak in de woonkamer staat. Slechts twee leerlingen kunnen gebruik maken van een laptop, maar nemen deze zeker niet mee naar school. Alhoewel bij de leerlingen het beeld bestaat dat alle studenten een laptop hebben ('bij alle studies heb je het nodig') is dit in de praktijk (nog) niet het geval: slechts 3 van de 19 studenten in onze panels hebben een laptop. De keuze voor een PC of laptop wordt meestal op financiële gronden gemaakt: voor hetzelfde geld krijg je een veel krachtiger en beter toegeruste PC. Laptops zijn volgens de studenten ook niet echt nodig, omdat er voldoende computers op de faculteiten beschikbaar zijn. Bovendien kun je met een laptop lang niet altijd op het netwerk inloggen, dus dan kun je nog niet internetten. Het wireless toegankelijk maken van het campusnetwerk zou voor sommige studenten wel een extra reden kunnen zijn om in de toekomst een laptop aan te schaffen. In Nijmegen zouden ze een laptop project (i.e. de universiteit subsidieert de aanschaf van de laptop) appreciëren. Leerlingen zien meer in het gebruik van een laptop als ook medeleerlingen er één zouden hebben. 3.8 Wijze van gebruik van de PC/Internet Zowel leerlingen als studenten gebruiken hun PC vooral om te en, informatie op internet te zoeken, muziek en filmpjes te downloaden en verslagen te verwerken. Studenten maken daarnaast ook veel gebruik van applicaties als Excel, PowerPoint en Coreldraw. Een zeer belangrijke toepassing bij leerlingen is MSN Messenger, een tool waarmee je met andere vrienden die online zijn op hetzelfde moment kunt chatten in een soort privé-ruimte. Het duidelijke voordeel van MSN vinden de jongeren dat je weet met wie je te maken hebt en zelf selecteert voor wie je bereikbaar bent. Vrijwel alle leerlingen maken er vaak gebruik van tegenover de helft van de studenten. Veel studenten merken op dat het een applicatie is waarmee je veel tijd kunt verspillen. Ze lijken doelbewuster dan leerlingen met MSN om te ICT Onderwijscentrum Vrije Universiteit Amsterdam pagina 10 van 10

11 gaan, om bijvoorbeeld snel iets over een opdracht te vragen of een bestandje te versturen, terwijl het bij leerlingen meer om het chatten zelf gaat. Voor school wordt de PC door de meeste leerlingen gebruikt om tekst te verwerken, en het internet wordt regelmatig geraadpleegd om te zoeken naar informatie voor werkstukken, boekensamenvattingen, plaatjes etc. De meesten zouden nooit iets letterlijk overschrijven van het internet, maar schrijven het op in eigen woorden en bewerken het origineel. Dat wordt door de docenten doorgaans niet toegestaan, maar die hebben het toch niet door. Studenten kunnen voor de meeste vakken ook een bijhorende website raadplegen en sheets, opdrachten e.d. downloaden. Leerlingen kunnen dit nauwelijks omdat leraren volgens hun nog maar minimaal gebruik van internet maken (op beide scholen is er slechts één leraar die een website heeft om opdrachten en cijfers te verspreiden - 'de meesten weten niet eens hoe een computer werkt'). De meeste leerlingen zouden graag zien dat internet meer gebruikt wordt in lessen en door leraren. Het is handiger dat alles op een plek bij elkaar staat in plaats van met losse papiertjes voor alle verschillende vakken te werken. Vakspecifieke software (Arcview, Arcinfo, ) is bijna niet te vinden op de thuiscomputers van studenten. Deze software is vaak zeer duur en voor de studenten onbetaalbaar. Universiteiten bieden nog geen mogelijkheden aan voor studenten om deze specifieke software tegen een gereduceerd tarief aan te schaffen. Sommige studenten zouden het handig vinden hier ook thuis toegang toe te hebben, voor anderen volstaat gebruik ervan op de faculteit. Enkele studenten hebben een illegale versie op hun thuiscomputer. ICT Onderwijscentrum Vrije Universiteit Amsterdam pagina 11 van 11

12 4 Discussieronde 2 - Kennismaking met de XDA Na de inleidende discussie werd overgegaan tot de focus van het panelgesprek: het uitproberen van de XDA en het reflecteren op de gebruiksmogelijkheden ervan voor onderwijs en privé doeleinden. In eerste instantie kregen de panelleden een half uur de tijd om zelf met de XDA aan de slag te gaan en een aantal standaardapplicaties uit te testen (Outlook, Internet Explorer, Pocket Word, Windows Media Player, Pocket TV). Daarnaast konden ze ook SMS-en, een audio-mail versturen en even telefoneren met het apparaat. 4.1 Eerste reacties Tijdens de initiële testfase werden door de deelnemers verschillende soorten observaties gemaakt. Deze kunnen gegroepeerd worden in een viertal categorieën: In eerste instantie worden vooral opmerkingen gemaakt over de look en feel van het apparaat, het beeldscherm, het werken met het pennetje enz.: 'Oh, wat cool hij doet het. 'Wat goed zeg' 'Met zo n ding maakt het me geen moer uit als het een koelkast is' 'Mooi beeld. Daarna gaan de meesten heel snel over tot het uitproberen van applicaties die ze zelf het meest gebruiken (bij leerlingen is dit MSN, bij studenten Hotmail) 'Je kunt MSN-en!' Vervolgens wordt gekeken naar andere applicaties en wordt een spontane start gemaakt met het bedenken van toepassingen 'Mail openen in de trein' 'Je kan echt een boek lezen, dat meen je niet' 'Vet zo n filmpje kijken in de bus. Dan gaat men snel over tot het reflecteren over het nut, praktische aspecten, kosten enz.: wanneer zou ik het gebruiken, is het niet te traag, krijg ik waar voor mijn geld, wat zijn de nadelen, Vet duur om op internet te gaan. Niet zo n snelle internetverbinding. En voor de hele tijd online blijven moet je dokken. De toetsen zijn niet echt handig. Het gaat niet zo snel' 'Een boek lezen duurt me te lang' 'Het went wel snel' ICT Onderwijscentrum Vrije Universiteit Amsterdam pagina 12 van 12

13 4.2 Voordelen van de XDA Na het uitproberen van de XDA werd feedback van de hele groep gevraagd over de voor- en nadelen van de XDA. Hierbij werd nog niet ingegaan op de specifieke voor- en nadelen bij gebruik in het onderwijs. Bij de opsomming waren er geen merkbare verschillen tussen de feedback van studenten en leerlingen. De meest genoemde voordelen: Je hebt verschillende applicaties bij elkaar in een klein apparaat (mail, agenda, internet ). Het is bovendien een mobiel en computer tegelijk. Je kunt je altijd en overal checken en versturen. en is bovendien goedkoper dan SMS-en Je kunt overal internetten (het werkt ook makkelijker dan bijvoorbeeld i-mode) Het beeldscherm heeft een goede kwaliteit en is mooi groot Het is gemakkelijk te gebruiken (standaard Windows interface) 4.3 Nadelen van de XDA De meest genoemde nadelen: Vooral bij het bekijken van websites moet je erg veel scrollen (zowel van boven naar onder als van links naar rechts) - dit maakt de sites vaak onoverzichtelijk De 'uitgeklede' MS Office toepassingen (Word, Excel, ) zijn veel te beperkt om nuttig te zijn. Er is weinig opslagruimte Een toetsenbord zou handig zijn Het beeldscherm is te klein/te groot (hierover zijn de meningen nadrukkelijk verdeeld) De kosten zijn te hoog De internetverbinding is te traag Het apparaat is te groot om in je broekzak of jas mee te nemen Het apparaat is erg diefstalgevoelig (men zou het niet meenemen bij het uitgaan bijvoorbeeld) Het ziet er breekbaar uit en is gevoelig voor beschadigingen door regen, modder enz. 4.4 Applicaties op de XDA Daarna werd de groep gevraagd om een beoordeling van verschillende applicaties op de XDA. Zijn ze nuttig, makkelijk te gebruiken, welke zou je zelf het meest gebruiken? enz Het kunnen lezen en versturen van s wordt zowel door leerlingen als studenten als de handigste applicatie op de XDA beschouwd. Het is handig om overal je mail te kunnen checken en de berichten lezen prettig op het beeldscherm. Zowel leerlingen als studenten zijn van mening dat ze met een XDA voortaan zouden en in plaats van SMS-en. Deze functies zijn op de XDA sterk vergelijkbaar, het enige verschil is het invullen van telefoonnummer (SMS) of adres ( ). De deelnemers kiezen , omdat je dan niet langer beperkt bent tot de 160 karakters die een SMS maximaal lang is. ICT Onderwijscentrum Vrije Universiteit Amsterdam pagina 13 van 13

14 4.4.2 Internet Explorer Tegen onze verwachting in waren de deelnemers niet zo enthousiast over het wireless kunnen raadplegen van websites. Ze vinden het veelal omslachtig en vrij traag, en bij de meeste websites moet je veel scrollen om te vinden wat je zoekt. Wel gaat men er vanuit dat dit een kinderziekte is en dat veel websites nog moeten aangepast worden aan de grootte van het beeldscherm. Thuis zou men het Internet opgaan via de PC, maar buitenshuis, zou het soms wel erg handig zijn als je snel even iets kunt opzoeken of checken. Ook studie websites (vb. in Blackboard) kunnen hierdoor gemakkelijker even geraadpleegd worden Word, PowerPoint, Excel De Pocket versies van Word en Excel die standaard op de XDA meegeleverd worden, worden niet als bijzonder nuttig beschouwd door leerlingen en studenten. Vooral het schrijven van documenten op deze manier lijkt omslachtig en voor opmaak heb je een gewone standaard versie nodig. Men zou deze applicaties dan ook vooral gebruiken om documenten door te lezen of om kleine aanpassingen te maken. Voor het echte tekstverwerken zou men de PC gebruiken MSN Messenger Vooral leerlingen vinden het een groot voordeel dat je met de XDA ook kunt MSN-en. Het gaat wel trager dan op de PC en het kan wel onoverzichtelijk worden als je verschillende vensters tegelijk open hebt Audiomail, videoclips, audioclips, bellen Op deze toepassingen werd weinig feedback gegeven, buiten dat ze leuk waren, en dat het beeld en geluid van de clips goed is. ICT Onderwijscentrum Vrije Universiteit Amsterdam pagina 14 van 14

15 5 Discussieronde 3 - Gebruik van de XDA in het onderwijs In deze fase van het panelgesprek werden leerlingen en studenten gevraagd enkele onderwijstoepassingen op de XDA uit te proberen en vervolgens met de groep verder over hun nut te reflecteren. Deelnemers werd gevraagd een elektronisch book uit te proberen (via Microsoft Reader) en een toets Engelse Grammatica te maken (via een Question Mark Perception website). 5.1 Onderwijstoepassing: e-books Deelnemers konden met MS Reader de elektronische versie van "Wind in the Willows" op de XDA lezen. Met MS Reader is het mogelijk voor-en achterwaarts door het boek te bladeren, met de 'highlight' functie kunnen passages aangestreept worden en met het pennetje kunnen ook aantekeningen in de tekst of de kantlijn gemaakt worden. Ongeveer de helft van de leerlingen en studenten reageert enthousiast op het kunnen lezen van elektronische boeken via de XDA. Het is volgens hen gemakkelijk lezen op het beeldscherm (sommigen vinden zelfs gemakkelijker dan op een PC) en het highlighten is een nuttige functie die je bij een gewoon boek niet ter beschikking hebt. Een student vindt het handig om op die manier te kunnen lezen in de trein (hij leest nu ook al e-books op zijn laptop), iemand anders zou het handig vinden op die manier snel even iets te kunnen opzoeken in zijn studieboeken. Sommigen deelnemers denken dat het lezen via de XDA snel gaat vermoeien en zouden alleen korte stukken hierop lezen. Ook dit is het voornaamste bezwaar van de andere deelnemers: ze denken dat het lastig en vermoeiend lezen is op het kleine beeldscherm en houden het liever bij een echt boek. 5.2 Onderwijstoepassing: zelftoets Bij deze oefening moesten deelnemers via Internet Explorer op de XDA een reeks multiple choice vragen beantwoorden over Engelse grammatica. Na het invullen van de toets kregen ze automatisch feedback en hun behaalde resultaten te zien. Leerlingen en studenten reageerden zeer verschillend op het wireless kunnen maken van dit soort (multiple choice) toetsen. Leerlingen zijn over het algemeen enthousiast over deze toepassing. De meesten denken dat ze dit soort testjes wel Online Toets (met QM Perception) ICT Onderwijscentrum Vrije Universiteit Amsterdam pagina 15 van 15

16 zouden maken, het gaat handig en snel ('in de trein, 10 minuten van Culemborg naar Geldermalsen, dan zou ik het wel doen'; 'fijn dat je meteen ziet wat je fout hebt gedaan'). Studenten (van alle drie de universiteiten) reageren overwegend niet enthousiast. Hoewel ze dit soort online toetsen prima vinden voor multiple choice vragen, hoort dit bij hun gevoel niet bij hun opleiding, en veeleer bij de middelbare school. Ze geven aan dat bij toetsen en tentamens binnen hun opleiding altijd vereist wordt dat men voluit kan schrijven, tekenen redeneren en berekeningen maken. Met multiple choice vragen wordt volgens hen in de opleidingen zelden of nooit gewerkt. ICT Onderwijscentrum Vrije Universiteit Amsterdam pagina 16 van 16

17 6 Discussieronde 4 - Gebruik van de XDA voor veldwerk/excursies Arcpad is een toepassing waarmee in het veld op verschillende lokaties kaarten geraadpleegd kunnen worden met bijvoorbeeld resultaten van specifieke metingen. Nieuwe meetresultaten kunnen ingevoerd worden en vergeleken worden met eerdere resultaten. In de panels met studenten werd hun gevraagd de Arcpad software uit te proberen met data die eerder in het GIPSY project zijn gebruikt bij een excursie met studenten naar de Vechtstreek, en om het nut van deze toepassing (in combinatie met de XDA) te beoordelen. 6.1 Onderwijstoepassing: Arcpad (studenten) Als het om de Arcpad toepassing alleen gaat, vinden studenten de XDA veelal een geschikt medium om mee te werken. Het grote voordeel is de compactheid en het geringe gewicht, die het apparaat erg handig maakt om mee te nemen in het veld. Voor het raadplegen van data en (gestructureerde) data-invoer werkt de XDA in combinatie met Arcpad volgens de studenten prima. Kaarten zijn boven verwachting goed leesbaar en bevatten gedetailleerde informatie. Dingen die gemist worden zijn GPS, een query mogelijkheid in Arcpad en het feit dat je op de kaarten alleen punten ziet, in plaats van bijvoorbeeld kleuren voor hoge en lage waarden. Een enkeling vindt de kaarten niet overzichtelijk of het gebruik wat onhandig, maar de meeste studenten vinden dit snel wennen. De discussie over Arcpad en de XDA mondde steeds snel uit op een discussie over het nut van de XDA voor veldwerk in het algemeen. Daarover wordt in de volgende paragraaf uitgebreider verslag gedaan. 6.2 De XDA gebruiken bij veldwerk (studenten) Voordelen Aansluitend op de discussie over Arcpad, blijven studenten het erover eens dat de XDA prima geschikt is om data in te voeren/te editen, bijvoorbeeld door middel van voorgestructureerde Excel formulieren die je zo kunt downloaden en meenemen op de XDA. De compactheid van het toestel maakt het in dat geval ideaal. Het kunnen lenen van een XDA bij dit soort veldwerk kan nuttig zijn. Daarbij hoef je geen XDA per student te hebben, omdat dit soort metingen toch meestal in groepjes wordt uitgevoerd Nadelen Het ligt voor de hand dat studenten op de XDA vooral GPS functionaliteit missen. Daarnaast is het ontbreken van een tekenmogelijkheid voor het maken van bijvoorbeeld landschapschetsen of bodembegroeiing volgens velen een groot nadeel. Ideaal zou ook nog ICT Onderwijscentrum Vrije Universiteit Amsterdam pagina 17 van 17

18 een mogelijkheid zijn om digitale foto's te nemen, de mogelijkheid om aantekeningen te maken op foto's en de mogelijkheid om meetpunten te koppelen aan tekeningen en foto's. Voor sommige beroepen (bijvoorbeeld boswachter) is het voldoende dat je met de XDA gegevens kunt invoeren. Studenten moeten echter ook veel verwerken in Word, Excel - dus die functionaliteit zou ook op het apparaat moeten staan. Verschillende studenten wijzen op de gevoeligheid van het apparaat voor schade door water en modder Wireless ophalen/terugsturen van data Tot slot waren we geïnteresseerd in de mening van studenten over het nut van een wireless verbinding met een database terwijl men in het veld aan het werk is. Over het algemeen relativeerde men dit nut vrij sterk: hoewel het handig is data wireless te raadplegen als men iets vergeten is (of als men bijvoorbeeld in een heel groot natuurgebied zit), denken de meeste studenten dat je in principe al je benodigde informatie bij je dient te hebben. Het goed voorbereiden van veldwerk wordt in de opleidingen zelfs benadrukt. Verder werd opgemerkt dat het nut afhankelijk is van hoelang je in het veld zit: bij een langere periode is het wel handig om op die manier je eigen database op te schonen of om er een backup van te maken. Uiteraard zijn er veel meer vereisten die de mobiele veldwerker aan de hardware, software en het interface design stelt. Zoals door studenten zelf ook wordt aangegeven, zal veel ook afhangen van het type veldwerk dat uitgevoerd wordt. Sharples spreekt in dit verband ook over 'the importance and complexity of context': 'Mobile learning is more strongly mediated by its context than classroom instruction. Context involves the familiar dimensions of time and location, but also includes the learner's trajectory, goals and motivation, the surrounding resources, co-learners, and other available conversants ( ). A mobile learning resource should, ideally, fit seamlessly into this complex pattern of learning opportunities and resources. 5 De criteria voor hardware, software en interface design dienen daarom verder uitgewerkt te worden binnen andere GIPSY deelprojecten, ondermeer op basis van testcases in het veld en het specifieke veldwerk dat binnen de cursussen Geo-informatie zal verricht worden. Daarbij is reeds heel wat bruikbare informatie verzameld in het literatuuronderzoek van Alfred Wagtendonk, gepresenteerd op de GIPSY bijeenkomst van 4 februari 2002 aan de VU (zie PowerPoint presentatie 'Wireless Fieldwork in the GIPSY project' - o.a. slides over 'Characteristics of the Mobile Fieldworker' en 'Success Principles' en de verwijzing naar het artikel 'Capturing digitale data in the field: experiences using Arcpad, Arcview and ipaqs to enter field data in the Arctic Barrens of Northern Canada'). 5 Sharples, M., Corlett, D. and Westmancott, O. (forthcoming) The Design and Implementation of a Mobile Learning Resource. Paper accepted for publication in Personal and Ubiquitous Computing. Web: ICT Onderwijscentrum Vrije Universiteit Amsterdam pagina 18 van 18

19 6.3 De XDA gebruiken bij excursies (leerlingen) In tegenstelling tot de studenten, hadden de leerlingen geen ervaring met veldwerk. Wel werd getracht hen na te laten denken over het nut van de XDA bij bijvoorbeeld een schoolexcursie naar een museum. Hierbij werd hen het scenario voorgelegd waarbij ze tijdens een bezoek aan het van Goghmuseum informatie over een schilderij moeten verzamelen en naar de leraar terugmailen. De meningen van leerlingen zijn verdeeld over het nut van een XDA in deze situatie. Sommigen studenten vinden het in dat geval handiger gewoon info in het museum zelf te verzamelen en bijvoorbeeld de suppoost om hulp te vragen. Anderen vinden de informatiezoek functie wel handig of vinden het prettig op die manier bij een opdracht meteen notities te kunnen maken die daarna thuis met de PC verder kunnen verwerkt worden ('met een papiertje moet je helemaal op de grond gaan liggen of op iemands rug schrijven' ). Verder blijft voor deze groep het gebruik van een XDA binnen een kader van veldwerk en excursie nogal abstract. Een leerlinge concludeert ook 'dat de lessen er nog niet op zijn aangepast - dus je kan dit zo nog niet zeggen'. ICT Onderwijscentrum Vrije Universiteit Amsterdam pagina 19 van 19

20 7 Conclusies en aanbevelingen Het bezit van een mobiel en gebruik van PC en Internet zijn voor jongeren gemeengoed geworden. De kosten voor gebruik van de mobiel zijn voor veel jongeren (te) hoog, en ze geven de indruk vrij bewust af te wegen wanneer en waarvoor ze de mobiel gebruiken. Leerlingen maken vooral gebruik van telefoons met prepaid kaarten. Studenten zitten financieel vaak ruimer en geven dubbel zoveel uit aan hun mobiel. De kosten worden bij hen minder in de hand gehouden omdat ze vaker een abonnement dan prepaid kaarten gebruiken. Vooral bij de geïnterviewde jarigen zijn SMS-en en MSN-en erg populaire vormen van communicatie. Hoewel ook studenten er gebruik van maken, geven ze aan dat er veel tijd mee verspild kan worden, en lijken ze er doelgerichter mee om te springen (bijvoorbeeld even MSN-en met een studiegenoot om een afspraak over een opdracht te maken). Bij leerlingen lijkt het communiceren zelf vaak de belangrijkste reden voor gebruik te zijn. De huidige generatie mobiele telefoons is op verschillende vlakken voor verbetering vatbaar. Het kostenaspect blijft daarbij een van de gevoeligste zaken. Op het vlak van functionaliteit worden het mobiel kunnen raadplegen van en een uitgebreidere agenda functie als belangrijkste verbeterpunten genoemd. Uitgebreidere multimedia mogelijkheden (MP3, radio, videoconferencing, camera) en GPS worden meer sporadisch genoemd. Opmerkelijk is dat mobiele toegang tot internet zeer weinig als verbeterpunt wordt aangehaald. Tot nog toe heeft de meerderheid van de paneldeelnemers ervaring noch interesse in de internetmogelijkheden die op doorsnee mobiele telefoons beschikbaar zijn (via wap en i-mode). Redenen hiervoor zijn de te hoge kosten, omslachtig en onoverzichtelijk gebruik, het kleine beeldscherm, en de beperkte hoeveelheid nuttige informatie die beschikbaar is. De stap van de huidige mobiele telefoon naar nieuwe mobiele technologieën is dus niet zo vanzelfsprekend voor jongeren. Net als dat een PC nog veelal verkozen wordt boven een laptop omdat voor hetzelfde geld een krachtiger en duurzamer toestel gekocht kan worden koopt men niet zomaar even een nieuwe mobiele telefoon wanneer het nog onduidelijk is of de extra functies echt een meerwaarde hebben. Pas als verschillende anderen gebruik maken van de nieuwe technologie lijkt het nut bewezen. Hoewel het uitproberen van de XDA enthousiaste reacties uitlokte, en sommige toepassingen (vooral ) als erg nuttig worden beschouwd, is dit ook nog niet de 'killer application' waar jongeren zelf hun geld aan zouden uitgeven. De huidige kosten van het apparaat wegen daarvoor niet op tegen de nieuwe mogelijkheden die het biedt ('het kan een heleboel, maar niets echt goed'; 'het is hem net niet - geen computer en geen telefoon'). Hoewel je alles bij elkaar in één apparaat hebt, kan alles ook evengoed afzonderlijk met de mobiel en PC. Als het kostenaspect buiten beschouwing gelaten wordt, en er naar toepassingen voor de XDA in het onderwijs wordt gezocht, geven zowel leerlingen als studenten aan dat dit soort apparaten vooral geschikt zou zijn voor het uitvoeren van korte leeractiviteiten die weinig ICT Onderwijscentrum Vrije Universiteit Amsterdam pagina 20 van 20

21 tijd en eerder beperkte datatransfer vragen (ondermeer omwille van de op dit moment nog vrij trage internetverbinding). Leerlingen zouden de XDA in zijn huidige vorm voor school gebruiken om: woordjes te leren, korte toetsjes te maken, 'snel' iets op internet op te zoeken, stukjes tekst te bekijken en/of aan te passen, en als agenda of rekenmachine te gebruiken. Ze zouden het niet gebruiken om werkstukken te maken of verslagen te typen. Ook studenten zouden het gebruiken om: 'snel' even iets op te zoeken, tekst te lezen of korte aanpassingen te maken, informatie op studiewebsites te raadplegen. De uitgeklede Word en Excel versies worden te beperkt geacht om er nuttig gebruik van te maken. Bij veldwerk is de XDA in zijn huidige vorm vooral geschikt wanneer het om invoer /editen van datapunten gaat. Voor andere toepassingen, bijvoorbeeld schetsen maken, (of bij langdurig verblijf in het veld) zijn een laptop of tablet PC (met GPS weliswaar) waarschijnlijk meer zinvol (hoewel het meezeulen van zware apparatuur in het veld voor velen een 'issue' blijft). Bovenstaande feedback suggereert dat bij het ontwikkelen van onderwijstoepassingen voor de XDA (of gelijksoortige apparaten) aandacht moet uitgaan naar: het ontwerpen van (korte) leesteksten, studieteksten, etc. waarbij alleen op en neer gescrold dient te worden, en niet van links naar rechts hierbij onderzoeken hoe de functionaliteiten die bij e-books beschikbaar zijn, ook bij gewone teksten verder ingebouwd kunnen worden (tekst kunnen highlighten, aantekeningen maken in de tekst, voor- en achterwaarts door pagina's scrollen enz.) gebruik van functioneel inbouwen in de cursus ( en van cijfers, gebruik van mailinglists voor groepscommunicatie enz.) gebruik van de gezamenlijke agendafunctie (vgl. Outlook) functioneel inbouwen in de cursus selecteren van websites die aangepast zijn voor PDA beeldscherm de inzet van 'lightweight' applicaties als Arcpad voor veldwerk en eventueel het ontwerpen van voorgestructureerde (Excel) formulieren voor data-invoer in het veld verder onderzoek naar het nut van de inzet van multiple choice toetsen binnen de discipline (volgens student zelf is dit niet geschikt) materiaal dat ontwikkeld wordt, moet goed leesbaar zijn op verschillende soorten devices (PDA's, laptops, tablets, PC's, ) ICT Onderwijscentrum Vrije Universiteit Amsterdam pagina 21 van 21

22 De PC zelf blijft de belangrijkste tool voor tekstverwerking, uitgebreid zoeken op internet, tekenen, gebruik van Excel en PowerPoint enz. Deelnemers geven zelf aan dat het niet gaat om de keuze tussen een XDA of een PC, maar dat beiden heel goed in combinatie te gebruiken zijn ( als je één ding hebt wil het niet zeggen dat je een ander niet hoeft te gebruiken ). De XDA is dan een soort 'lightweight' verlengstuk voor de 'lichtere' applicaties (die ook beperkter geheugencapaciteit vergen), en het snel even checken van of informatie op het internet op plaatsen weg van de vaste werkplek erg nuttig kan zijn. Daarnaast willen we nog volgende algemene aanbevelingen geven bij de inzet van handhelds in het onderwijs: Tot de tijd dat de markt van wireless technologieën en - devices zich consolideert en de prijzen omlaag gaan, zullen weinig jongeren zelf handhelds aanschaffen. Om tot die tijd ervaring te verwerven in het gebruik van handhelds in het onderwijs zullen ze dan ook veelal door de instelling zelf aangeschaft dienen te worden. Amerikaanse universiteiten en scholen die momenteel over hun ervaringen met handhelds publiceren, worden zo goed als altijd gesponsord door de fabrikanten. Bij het GIPSY project moet goed nagegaan worden wat daarvoor (in Nederland) de mogelijkheden zijn. Het is belangrijk om binnen het project ook ervaring op te doen met andere state-ofthe-art devices, zoals de tablet PC (bij de panelgesprekken reageren studenten hier geïnteresseerd op). Het is belangrijk dat in het project naast de kosten voor aanschaf en gebruik van PDA's, ook goed in kaart gebracht worden welke bijkomende kosten er zijn voor onderhoud, software upgrades, beveiliging, training etc. Het is in dit stadium belangrijk om goed in kaart te brengen welk type veldwerk uitgevoerd zal worden binnen de cursussen Geo-informatie die momenteel binnen het GIPSY project ontwikkeld worden (i.e. de context te definiëren) en vervolgens de criteria te definiëren die hiermee gesteld worden aan de hardware and interface design. Literatuuronderzoek toont aan dat mobile learning (zie Sharples et. al.) meer dan klassikale instructie gevoelig is voor de context waarin het leren plaatsvindt. Dit heeft consequenties voor het ontwerp van de software interface en interactie tussen leerder/veldwerker en de handheld. Hierbij onderschrijven we ook de prioriteiten die ook aangegeven worden door A. Wagtendonk en N. de Reus in de volgende fase van het Wireless Fieldwork projectonderdeel in GIPSY, namelijk een analyse van 'veldwerkprocessen maken en afhankelijk van het veldwerk type een voorstel maken voor een digitale veldarchitectuur en functionaliteit.' De 'next generation' studenten zullen meer nog dan huidige studenten 'natuurlijke' consumenten van hardware devices en digitale communcatietools zijn (kijk naar het belang van MSN en SMS bij huidige leerlingen). De vraag is of en hoe het huidige ICT Onderwijscentrum Vrije Universiteit Amsterdam pagina 22 van 22

23 onderwijs al rekening kan houden met de levensstijl en sociale interactiepatronen van deze groep gebruikers. Daarnaast is meer onderzoek nodig naar de manier waarop en de werkzaamheden waarvoor verschillende devices (laptop, mobiel, tablet, PC, etc) door eenzelfde gebruiker gelijktijdig of na elkaar ingezet worden. Deze studie naar de emerging ecology of technology devices 6 ' kan dan preciezer de vraag beantwoorden wanneer en met welke bedoelingen de XDA naast en in combinatie met de andere apparatuur gebruikt wordt voor zowel onderwijs als werk. 6 T. M. Truong, W. G. Griswold, M. Ratto, S. L. Star, ``The ActiveClass Project: Experiments in Encouraging Classroom Participation'', Technical report CS , Computer Science and Engineering, UC San Diego, July ICT Onderwijscentrum Vrije Universiteit Amsterdam pagina 23 van 23

24 8 Bijlagen 8.1 Panelstramien Studenten aan het woord over het gebruik van XDA / mobile learning - januari 2003 Intr Inloop :naambordje invullen Intr Inleiding Wie zijn wij? Voor wie doen wij dit (GIPSY VU/KUN/WUR) Niet alleen studenten hier, ook in Nijmegen en Wageningen en leerlingen uit VWO. GLOBAAL PROGRAMMA: DEEL I: 30 minuten algemeen gebruik mobiel/computers prive/voor studie DEEL II: 30 minuten experimenteren met XDA DEEL III: Eerste indrukken DEEL IV: een paar onderwijstoepassingen proberen DEEL V: gebruik van XDA in onderwijs Setting: alles blijft onder ons (evt. aanwezige recorder uitleggen) Tot ongeveer Voorstelrondje ("kennen jullie elkaar?"): - naam, - leeftijd, - studie/studiefase, - excursie naar Vechtstreek gedaan? DEEL I ALGEMEEN 1. Mobiele telefoon Wie heeft mobiele telefoon? Wat zijn de handigste functies van je mobiele telefoon, wat gebruik je het meest? Rondje maken Nog meer handige functies?. SMS bellen Waarvoor gebruik je SMS, waarvoor bel je? Hoeveel SMS je ongeveer? Rondje maken Naar wie SMS je? Krijg je wel eens een SMS van een docent, of SMS je naar een docent? Is er iemand die ook internet gebruikt bv. via i-mode of wap: heb je daar ervaring mee? Vind je het handig? Wat zou er aan de mobiele telefoon kunnen verbeteren? Wat mist er? Wat zou je er nog mee willen doen dat het nu niet kan? (zowel voor privé als studie zoeken naar menufuncties / gebruiksfuncties) ICT Onderwijscentrum Vrije Universiteit Amsterdam pagina 24 van 24

25 ZOEK NAAR: Belfuncties / zoekfuncties / bestellen/ bankzaken / foto s/ GPS routebeschrijvingen Voor hoeveel geld bel/sms etc. je per maand? Rondje maken Prepaid of abonnement? Wie betaalt dat? Digitale agenda Wat vind je van een digitale agenda? (bv. via palmtop) Wie gebruikt het? Handig? Zou je het handig vinden om er een te hebben? Computer & Internet Heb je thuis een eigen computer of laptop? Met of zonder internet? Rondje maken Waarvoor gebruik je de computer het vaakst? MSN Info zoeken Muziek Onderwijs Gebruik je internet voor studie? Hoe? Rondje maken Docenten Zijn veel docenten online? Gebruiken ze Websites Blackboard, vakspecifieke ICT toepassingen Laptop Als je laptop hebt, breng je die dan ook mee naar de VU? Sluit die aan op het netwerk van de VU? Welke voordelen zou wireless toegang op de campus bieden? Waar gebruik je de laptop: bv. ook in trein, cafe,? Wat zou je nog meer willen doen met een laptop voor je studie? Bv. voor veldwerk? Algemeen: Is voor een student een laptop of PC thuis handiger? Bereikbaarheid Hoe ben je het beste bereikbaar: via , msn, sms, bellen? Rondje ICT Onderwijscentrum Vrije Universiteit Amsterdam pagina 25 van 25