WMO-WERKPLAATS TWENTE

Transcriptie

1 WMO-WERKPLAATS TWENTE nieuwe werkvormen voor zorg en welzijn d e november 2009 Dit is de eerste nieuwsbrief in een serie van vier over het programma Wmo-werkplaats Netwerkregie Twente. Deze nieuwsbrieven geven meer informatie over het programma en schetsen een beeld van de directbetrokkenen daarbij. In deze nieuwsbrief leest u meer over de achtergrond en doelstellingen van het programma, in de volgende nieuwsbrieven komen deelnemers, medewerkers en andere betrokkenen van het programma aan het woord. De volgende nieuwsbrief verschijnt in april Wat is het programma WMO-werkplaats Netwerkregie eigenlijk? In de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) staat dat iedereen moet kunnen meedoen in de maatschappij. Het gaat daarbij om het wegnemen van hindernissen in en om het huis, in het plaatselijk vervoer en in het ontmoeten van anderen. De gemeente is hiervoor verantwoordelijk. Gemeentes moeten voorzieningen en ondersteuning geven aan wie dat nodig heeft, bijvoorbeeld een rolstoel of hulp bij het huishouden. Elke gemeente bepaalt zelf voor het grootste deel hoe ze de Wmo uitvoert. De Wmo is ingevoerd in 2007 en heeft een aantal wetten vervangen: Wet voorziening gehandicapten (Wvg). De Wvg regelde voorzieningen voor mensen met een beperking of handicap. Welzijnswet. De Welzijnswet regelde welzijnswerk, zoals maatschappelijk werk, de peuterspeelplaats, jongerenwerk, buurthuizen en vrouwenopvang. Huishoudelijke hulp uit de Algemene wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ). De belangrijkste doelstelling van de Wmo is meedoen, deel uitmaken van de samenleving. Alle betrokkenen bij de Wmo hebben met elkaar afgesproken gezamenlijk de verantwoordelijkheid te nemen voor de kwaliteit van de dienstverlening en de beroepsuitoefening en hebben dat uitgewerkt in het programma Beter in meedoen, dat gestart is in 2008 en loopt tot Wmo-werkplaatsen Het ministerie van VWS heeft in de begroting van de Wmo extra geld opgenomen om vernieuwingen in zorg en welzijn te realiseren en om professionals die zich met de Wmo bezighouden (verder) te scholen. Om dit uit te voeren is een aantal lectoren zorg & welzijn uitgenodigd om samen met instellingen, beroepskrachten, vrijwilligers en gemeenten in hun regio een programma te ontwikkelen dat zich richt op beleidsvernieuwing en kwaliteitsverbetering. Via zes Wmo-werkplaatsen wordt op lokaal en regionaal niveau gewerkt aan het deel uitmaken van de samenleving (community care). De Wmo-werkplaatsen zijn dit jaar in het leven geroepen en hebben een looptijd tot

2 Doelstellingen, functies en taken Een Wmo-werkplaats is een kenniscentrum waarin een hogeschool samenwerkt met gemeentes, instellingen en professionals op het gebied van praktijkontwikkeling, onderzoek en opleiding op het terrein van zorg en welzijn. De Wmo-werkplaats Netwerkregie Twente is actief in Overijssel, meer specifiek in Enschede, Hengelo en Haaksbergen en richt zich op de ontwikkeling, start en oprichting van een Twents kennisnetwerk dat zich bezighoudt met het thema netwerkregie. Netwerkregie, het stroomlijnen van een voortdurend zorgen welzijnproces, kent drie niveaus: burgers / klanten werken samen met professionals (micro-niveau), professionals werken samen op organisatieniveau (meso-niveau) en professionals werken samen op het gemeentelijke niveau (macro-niveau). De Wmo-werkplaats Twente gaat de komende jaren vijf vernieuwende projecten opzetten en uitvoeren die in deze nieuwsbrief verder uitgelegd worden. Waarom is het programma opgezet? Om deze vraag goed te kunnen beantwoorden, maken we eerst even een zijsprongetje: sinds de invoering van de Wmo en de (voorgenomen) veranderingen in de AWBZ (Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten) is de zorg- en welzijnsector sterk aan het veranderen. Simpel gezegd wordt meer gedecentraliseerd: de centrale overheid stoot taken, bevoegdheden en verantwoordelijkheden af naar lagere overheden en zorg- en welzijninstanties. Bovendien is de Wmo een participatiewet, dat betekent dat deel uitmaken van de samenleving een belangrijk uitgangspunt is van de wet. Burgers zijn in grote lijnen zélf verantwoordelijk voor de participatie en organisatie van de (hun) zorg en welzijnondersteuning. Dat houdt in dat alle betrokkenen (overheden, zorg- en welzijninstanties en cliënten) hun processen, uitgangspunten en manier van werken zullen moeten aanpassen. De centrale vraag is hoe zij dat op een goede manier kunnen doen. Het programma Wmo-werkplaats Netwerkregie Twente richt zich in dat kader specifiek op de ontwikkeling, start en oprichting van een Twents kennisnetwerk dat zich vooral bezig zal houden met het thema netwerkregie. Centraal daarin staat de vraag hoe zorg- en welzijnprofessionals vanuit het idee van netwerkregie het gehele zorg- en welzijnnetwerk (dus ook mantelzorgers en vrijwilligers) kunnen ondersteunen. Iets chiquer gezegd: in het programma wordt netwerkregie ingezet voor het samenspel van formele en informele zorg- en welzijnactiviteiten die samen een bijdrage kunnen leveren aan de vergroting van sociale competenties en deelname van burgers aan de (lokale) samenleving. De Twentse werkplaats is niet de enige plek waar over dit thema wordt nagedacht; er zijn nog vijf andere (landelijke) Wmo-werkplaatsen, die allemaal een ander centraal thema hebben gekozen. De inzet is om de hieruit ontstane kennis uit te wisselen en van elkaar te leren. Het programma is in september 2009 gestart en duurt vier jaar. Het programma in vier vragen & antwoorden. 1. Wie doen er mee aan het Twentse programma Wmo-werkplaats Netwerkregie? Een heel aantal organisaties werk in consortiumvorm in dit programma samen: Saxion (hogeschool / kennisinstelling), Scala Welzijn (welzijnsorganisatie Hengelo), t Iemenschoer (welzijnsorganisatie Haaksbergen), Alifa (welzijnsorganisatie Enschede), Carint (maatschappelijke dienstverlener regio Twente), De Posten (zorgcentrum), MEE Twente (cliëntondersteuning aan alle mensen met een handicap, functiebeperking of chronische ziekte), gemeenten Enschede, Hengelo en Haaksbergen en de provincie Overijssel. 2

3 2. Waarom is voor het thema netwerkregie gekozen? Daar zijn drie redenen voor: allereerst is dat natuurlijk de invoering van de Wmo. Op de tweede plaats zijn er nieuwe wetenschappelijke inzichten in netwerken rondom burgers waarin mogelijk plaats is voor een zorgregisseur / zorgregelaar. En op de derde plaats lijkt er sprake te zijn van over- én onderaanbod van zorg- en welzijndiensten. Door veranderende opvattingen in de zorg- en welzijnsector kantelen denken en doen, werkwijzen en jargon. Het bevorderen van zelfredzaamheid en participatie vraagt om een andere houding van zorgprofessionals, die steeds flexibeler op vragen van burgers moeten inspelen. Deze nieuwe ontwikkelingen betekenen afstand nemen van vertrouwde methodische uitgangspunten en de manier van werken binnen de eigen instelling. Het vraagt om professionals die bereid zijn te zoeken naar nieuwe perspectieven. Het programma Wmo-werkplaats Netwerkregie beschrijft de inhoud en het plan voor een gezamenlijk zoekproces van instellingen. Daarmee wordt in Twente en op vijf andere plaatsen in ons land via Wmo-werkplaatsen gewerkt aan de versterking van de professionele kwaliteit. De Wmo-werkplaatsen en deelnemende instellingen hebben hierover gesproken met het ministerie van VWS. Het resultaat is het vierjarige programma dat parallel geschakeld wordt aan het programma Beter in meedoen. 3. Wat levert het programma op? De ambitie van de Wmo-werkplaats Netwerkregie richt zich op de ontwikkeling, start en oprichting van een toonaangevend netwerk van instellingen in Twente dat zich concentreert op het thema netwerkregie. Er zijn drie doelstellingen: 1. Kennisontwikkeling rondom mogelijkheden, beperkingen en invulling voor netwerkregie door professionals onder de Wmo. Hierbij liggen de accenten op: (a) gevraagde werkzaamheden op het gebied van samenwerkende burgers, netwerken en professionals op microniveau en (b) duurzaam samenwerken. 2. Versterking van de professionele kwaliteit in de breedte van zorg- en sociale professionals via deskundigheidsbevordering en scholing. 3. Integratie van kennisontwikkeling, onderwijs en praktijk en het dissemineren van kennis op lokaal, regionaal en nationaal niveau. Daarnaast zijn er per jaar ook projectresultaten afgesproken. Zo moet er bijvoorbeeld over een jaar een aantal handleiding, een training en onderzoeksrapport zijn opgeleverd. 4. Hoe ziet het programma Wmo-werkplaats Netwerkregie eruit? Het programma bestaat uit vijf projecten: Methodiek voor het coachen van vrijwilligers en mantelzorgers Dit project richt zich op het micro-niveau van netwerkregie: hoe kunnen burgers en cliënten op een goede manier samenwerken met professionals. Anders gezegd: hoe lukt het om meer samenwerking tussen burgers, mantelzorgers, vrijwilligers en professionals gestalte te geven? Empowerment methodiek voor ouderen Dit project richt zich op het micro-niveau van netwerkregie: hoe kunnen ouderen op een meer oplossingsgerichte manier samenwerken met professionals. De te ontwikkelen empowermentmethodiek is een model van besluitvorming dat een andere meer effectieve vorm van samenwerking tussen ouderen mantelzorgers, vrijwilligers en professionals teweeg brengt. Methodiek signalering binnen een netwerk Dit project richt zich op het micro-niveau van netwerkregie: burgers en cliënten met een handicap 3

4 werken samen met professionals. Professionals zijn in hun werk sterk afhankelijk van de signalen die ze van anderen krijgen. Daar ontbreekt het nog vaak aan. Het is belangrijk dat signalen van burgers die in de knel dreigen te komen door hun handicap, tijdig binnen het netwerk worden herkend zodat kan worden vastgesteld of en wanneer er ingegrepen dient te worden. Duurzaam samenwerken Dit project richt zich op het meso-niveau van netwerkregie: professionals werken samen in gedeeld partnerschap. Hoe verloopt dat in de praktijk? In dit project worden drie velden onderscheiden waarop netwerkregie ontwikkeld moet zijn wil deze duurzaam productief zijn: a) ontwikkelen van netwerk-denken bij alle partners, b) netwerkafspraken maken, c) trajectbeheer. Netwerkregisseur: een aparte en nieuwe functie? Dit project richt zich op het macro-niveau van netwerkregie: professionals werken voor burgers met een beperking samen op gemeentelijk en regionaal niveau. In netwerken is mogelijk plaats voor een regisseur voor verschillende kwetsbare burgers. Is het een aparte (en nieuwe functie) of zijn deze professionals al in dienst bij de instellingen, maar worden de werkzaamheden nog niet effectief en efficiënt uitgevoerd? Kennisdisseminatie Om ervoor te zorgen dat kenniscirculatie ook echt op gang komt, worden gedurende het programma verschillende themabijeenkomsten en workshops georganiseerd. De uitkomsten hiervan worden vervolgens onder andere via beschrijvingen, leerpakketten, trainingen, opleidingsmodules, zorgprogramma s en best practice-artikelen bekend gemaakt. De belangrijkste disseminatie is de directe uitwisseling binnen de vijf projecten. Daarom zullen de vijf projectteams onderling veel contact hebben en leren van elkaars ervaringen. Daarnaast zullen er presentaties, werkconferenties en netwerkbijeenkomsten worden georganiseerd waar de resultaten besproken en gedeeld worden. Laatste disseminatievorm zijn de studenten die betrokken zijn bij het programma. Na hun opleiding (HBO-Verpleegkunde, Maatschappelijk Werk en Dienstverlening en Sociaal Pedagogische Hulpverlening) nemen zij hun ervaringen met het programma en de projecten mee naar hun werkgevers, waar innovatief werken en professioneel ondernemerschap verder geïmplementeerd wordt. Congres Welzijn Nieuwe Stijl in de RAI Amsterdam Op donderdag 24 september organiseerde het ministerie van VWS een groot landelijk Wmocongres in de RAI in Amsterdam. Het thema van de dag luidde: Welzijn nieuwe stijl. De kracht van het verbinden. Geralien Holsbrink, lector bij het Saxion kenniscentrum Gezondheid, welzijn en Technologie, was één van de sprekers. Beatrijs van Riessen, directeur Alifa, en Liselot Reversma, programmamanager Wmo van de gemeente Enschede, traden op als gespreksleiders bij de Twentse workshop over regie in de wijk. Tijdens de workshop gingen de deelnemers nader in op het subtiele samenspel van burgers, maatschappelijke organisaties en overheid. 4

5 Ook staatssecretaris Bussemaker was de hele dag aanwezig. De congresdeelnemers gingen een groot deel van de dag in workshops actief met elkaar in gesprek, presenteerden best practices en deelden kennis met elkaar. Het congres was gericht op alle partijen die betrokken zijn bij de Wmo. Onder de aanwezigen waren daarom ook bestuurders en ambtenaren van gemeenten, welzijnsinstellingen, zorgaanbieders, cliëntenorganisaties, politie, de sportwereld en woningcorporaties. MEE Twente Meer informatie over het programma, aanmelden en afmelden voor de nieuwsbrief kan via het secretariaat van het kenniscentrum Gezondheid, Welzijn en Technologie. Telefoon: , 5