Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation

Transcriptie

1 Cover Page The handle holds various files of this Leiden University dissertation Author: Klitsie, Liselotte Maria Title: Tissue Doppler and speckle tracking strain echocardiography : from evaluation in healthy children to follow-up after surgery for a congenital heart defect Issue Date:

2

3 A peak atrial contraction wave velocity A late diastolic TDI velocity 3DE AS-P delay 3-dimensional echocardiography difference in time to peak strain between the anteroseptal and posterior segment ASD ASO BMI BSA CHD CPB CRT CV Delay E atrial septal defect arterial switch operation body mass index body surface area congenital heart defect cardiopulmonary bypass cardiac resynchronization therapy coefficient of variation differences in time to peak strain between two specified segments peak early wave Doppler flow velocity E early diastolic TDI velocity ECG EF FAC FS ICC IVA IVS LV LVIDd LVIDs LVM electrocardiogram ejection fraction fractional area change fractional shortening intraclass correlation coefficient isovolumetric myocardial acceleration interventricular septum left ventricular LV internal diameter at end-diastole LV internal diameter at end-systole LV mass 176

4 LVMI MAPSE MPI MRI PR PWTd QTc RV RVOT indexed LV mass mitral annular plane systolic excursion myocardial performance index Magnetic Resonance Imaging pulmonary regurgitation LV posterior wall thickness corrected QT interval right ventricular right ventricular outflow tract S systolic TDI velocity SDt SL-delay SR TAPSE TDI TGA ToF VSD VSTd V max the standard deviation of time to peak strain of several segments difference in time to peak strain between the IVS and basal LV lateral wall strain rate tricuspid annular plane systolic excursion tissue Doppler imaging transposition of great arteries Tetralogy of Fallot ventricular septal defect ventricular septal wall thickness aortic peak instantaneous velocity at the previous coarctation site 177

5

6

7 180

8 From the Division of Pediatric Cardiology, Department of Pediatrics, Leiden University Medical Center, Leiden, the Netherlands: Nico A Blom; Arend DJ ten Harkel; Annelies E van der Hulst; Liselotte M Klitsie; Arno AW Roest From the Department of Cardiothoracic Surgery, Leiden University Medical Center, Leiden, the Netherlands Mark G Hazekamp From the Department of Intensive Care, Leiden University Medical Center, Leiden, the Netherlands Birthe J Gesink From the Department of Medical Statistics and Bioinformatics, Leiden University Medical Center, Leiden, the Netherlands Theo Stijnen From the Department of Obstetrics and Prenatal Diagnosis, Leiden University Medical Center, Leiden, the Netherlands Monique C Haak From the Department of Pediatric Cardiology, Academic Medical Center, Amsterdam, the Netherlands Irene M Kuipers 181

9

10

11 Promoveren is investeren. Dit geldt voor mij, maar ook voor heel veel andere mensen die aan dit proefschrift hebben meegeholpen. Allereerst wil ik de patiënten en gezonde kinderen bedanken die deel hebben genomen aan onze studie, zonder jullie was niets mogelijk geweest Daarnaast wil ik nog een aantal mensen in het bijzonder bedanken. Beste Derk Jan, jouw positieve doch kritische opstelling bleef mij motiveren om door te zetten en het onderste uit de kan te halen. Bedankt voor je toegewijde inzet en enthousiasme om ons onderzoek tot een goed einde te brengen. Beste Nico, bedankt voor de mogelijkheid om bij de kindercardiologie te promoveren. Naast ons enthousiasme over alle nieuwe echo variabelen, zorgde jij er altijd voor dat we ook de conventionele variabelen niet uit t oog verloren. Beste Arno, jouw groeiende betrokkenheid heeft mij ervan overtuigd dat je schrijven altijd met meer dan twee moet doen. Een derde mening, een andere invalshoek het helpt bij het doorhakken van knopen. Ook voor structuur in zowel artikelen als besprekingen was jij een onmisbare schakel Beste Irene, als verdediger van het Amsterdamse front was jouw volhardende houding om de follow-up compleet te maken super Daarnaast gaf een belletje van jou, waarin je letterlijk zei dat je trots op me was, een echte opsteker in mijn mannen-wereld. Beste Mark, bedankt voor het loslaten van jouw chirurgische kijk op mijn artikelen. Met jouw korte maar krachtige commentaar kwam ik altijd weer net dat stapje verder. Beste Annelies, tegen jou opkijken toen ik begon was zowel een motivatie als een zware taak :p Bedankt voor de tijd die jij hebt genomen om met me mee te denken en me op de goede weg te helpen. Een begeleider tussen baas en collega in was top Beste meneer Stijnen, toen ik totaal verdwaalde in de statistiek heeft u mij duidelijkheid gegeven. In de wereld van dokters, was het fijn dat u mijn statistische overdenkingen echt begreep. Bedankt voor uw vertrouwen en inzet. Geachte Birthe Gesink en Monique Haak, bedankt dat jullie de kennis van jullie vakgebied hebben willen aanwenden om als co-auteurs mijn artikelen te versterken. Geachte leden van mijn promotiecommissie, bedankt dat u de tijd heeft genomen om mijn manuscript te bekijken en aanwezig te zijn bij mijn verdediging. Beste Eveline, Gwen en Francisca, de eerste keer echo s meekijken was even schakelen Bedankt voor jullie hulp bij deze belangrijke eerste stapjes. Daarnaast waren ook de gesprekjes als ik mij uren moest vermaken in mijn echo-hok een welkome afwisseling. ;) Beste Ewoudt en Pytsje, bedankt voor jullie inzet in het AMC voor mijn onderzoeksecho s. Jullie zorgden er niet alleen voor dat de patiënten (extra) kwamen, maar ik kon ook nog rekenen op service tot aan mijn deur door middel van een CD tje. Top 184

12 Beste secretaresses van het kinderhartcentrum en stafsecretariaat, het was fijn altijd een helpende hand te krijgen als ik logistiek in de knoop kwam In het bijzonder wil ik Mirjam Vollebregt en Angela Barnhard-Kraan bedanken. Lieve Thokkies, van jullie heb ik geleerd dat leuke collega s een wereld van verschil maken Lieve Tjitsie, 3 jaar lang weten dat ik altijd bij jou terecht kon voor statistiek, taal, zeuren of een knuffel was top Lieve Sabine, samen lachen, ons frustreren, briefjes schrijven en roddelen was precies wat ik nodig had Lieve Anicka, Annelies Immink, Annelies van der Hulst, Caroline, Corjan, Linda, Marleen en Nynke... baby s, trouwen, samenwonen en promoties afronden...het was me allemaal nog vreemd Als mini vond ik het wel super om dit van de zijlijn bij jullie te mogen volgen Lieve Suzanne, heerlijk om een vriendinnetje te vinden die alles begrijpt van promoveren, en de bijzondere kindercardiologie en echo-wereld Super gezellig en waardevol Heel veel succes nog bij jouw promotie. Lieve Kim, bedankt voor de koffie s en de frustratie-spuierij;) Na een afspraak met jou was alles weer lekker relatief van de impact factors tot mijn snelheid in promoveren. Lieve Schijn, vriendinnetjes door dik en dun dat hebben jullie laten voelen Jullie bewondering voor mijn doorzettingsvermogen gaven mij weer doorzettingsvermogen ;) Lieve Hellen, Jonna, Heleen, Lisa, Michiel, familie en klitsie-plus bedankt voor jullie interesse en lieve vriendschap de afgelopen jaren Allemaal een hele andere kijk op mijn promotie en dat is verfrissend en goed. Lieve John, super bedankt dat je, geheel uit eigen initiatief, aanbood om me te helpen met de layout Gaaf om ook een als team samen te werken Lieve Jac, Suus en Baar, met jullie deel ik alles en dat maakt me sterk Van mijn radio-lot momenten, overwinningen, champagne-momenten, en blije dagen, tot de diepe dalen die we samen overwinnen om daarna vol overtuiging weer eens t liedje volkomen *** mee te zingen Lieve mama en papa, stiekem zijn jullie de reden dat ik ben gaan promoveren. Papa was de doorslaggevende motivatie en mama, jij bent mijn geweten, lieve steun en een geweldig thuis Lief apie, jouw succes met onderzoeken en ik hoop dat je wat ontdekt lieten mij elke keer weer glimlachen. Een onvoorwaardelijk steun, maar ook een uitdaging voor me van politieke discussies tot de afwas ;) Als co-kluns weet ik dat ik op je kan bouwen Ik hou van jou. 185

13

14

15 van der Hulst AE, Delgado V, Ten Harkel AD, Klitsie LM, Filippini LH, Bax JJ, Blom NA, Roest AA. Tissue Doppler imaging in the left ventricle and right ventricle in healthy children: normal agerelated peak systolic velocities, timings, and time differences. Eur J Echocardiogr 2011; 12: ; doi: /ejechocard/jer186. Klitsie LM, Hazekamp MG, Roest AA, van der Hulst AE, Gesink-van der Veer BJ, Kuipers IM, Blom NA, Ten Harkel AD. Tissue Doppler imaging detects impaired biventricular performance shortly after congenital heart defect surgery. Pediatr Cardiol 2013; 34: ; doi: /s Klitsie LM, Kuipers IM, Roest AA, van der Hulst AE, Stijnen T, Hazekamp MG, Blom NA, Ten Harkel AD. Disparity in right vs left ventricular recovery during follow-up after ventricular septal defect correction in children. Eur J Cardiothorac Surg 2013; 44:269-74; doi: /ejcts/ezt003. Klitsie LM, Roest AA, van der Hulst AE, Stijnen T, Blom NA, Ten Harkel AD. Assessment of Intraventricular Time Differences in Healthy Children Using Two-Dimensional Speckle-Tracking Echocardiography. J Am Soc Echocardiogr 2013; 26: ; doi: /j.echo Klitsie LM, Roest AA, Blom NA, Ten Harkel AD. Reply to Kostenberger and Ravekes Eur J Cardiothorac Surg 2013; doi: /ejcts/ezt271. Klitsie LM, Roest AA, Kuipers IM, van der Hulst AE, Hazekamp MG, Blom NA, Ten Harkel AD. Enhanced Characterization of Ventricular Performance After Coarctation Repair in Neonates and Young Children. Ann Thorac Surg 2013; 96: ; doi: /j.athoracsur Klitsie LM, Roest AA, Kuipers IM, Hazekamp MG, Blom NA, Ten Harkel AD. Left and right ventricular performance after arterial switch operation. J Thorac Cardiovasc Surg 2013; doi: /j.jtcvs Klitsie LM, Roest AA, Haak MC, Blom NA, Ten Harkel AD Longitudinal follow-up of ventricular performance in healthy neonates. Early Hum Dev 2013; doi: /j.earlhumdev

16 Klitsie LM, Roest AA, Blom NA, Ten Harkel AD Ventricular performance after surgery for a congenital heart defect as assessed using advanced echocardiography: From Doppler flow to 3D echocardiography and speckle-tracking strain imaging. Pediatr Cardiol 2013; doi: /s

17

18

19 192

20 Liselotte Maria Klitsie werd geboren op 6 september 1987 te Rotterdam. Na een Montessori basisschool startte zij haar middelbare school opleiding in 1999 aan het Atheneum College Hageveld, te Heemstede. Van 2003 tot 2004 werd deze tijdelijk onderbroken door een verhuizing naar Cobham, Engeland, alwaar zij een jaar International Baccalaureate (IB) deed aan de American Community School. In 2006 behaalde zij cum laude haar VWO diploma, profiel Natuur en Gezondheid met economie, aan het Atheneum College Hageveld. Hierna startte zij met de studie geneeskunde aan de Universiteit Leiden. In 2011 behaalde ze alhier cum laude haar Doctoraal examen. Tijdens haar studie geneeskunde heeft zij, naast het studeren, ook tijd besteed aan de studentenvereniging Augustinus, sporten en deelname aan diverse commissies. Aangezien deze activiteiten na het eerste jaar aardig op de rit waren, was zij op zoek naar een nieuwe uitdaging. Tijdens haar middelbare school had zij van het wetenschappelijk onderzoek mogen proeven, en dit zat nog fris in haar geheugen. De uitnodiging van de Universiteit Leiden om een persoonlijke beurs aan te vragen voor onderzoek, in het kader van het excellente studenten traject kwam hiermee in het tweede jaar precies op het goede moment. De beurs heeft haar de mogelijkheid gegeven om vanaf 2008, naast haar studie, actief deel te nemen aan het opzetten van een database bij de afdeling Kindergeneeskunde, divisie kindercardiologie, van het Leids Universitair Medisch Centrum te Leiden. Aangezien zij bemerkte veel plezier en uitdaging te vinden in het onderzoek besloot zij in 2011 om een aanvraag te schrijven voor het MD/PhD traject. Met behulp van deze beurs heeft zij haar werk bij de divisie kindercardiologie nog 2.5 jaar voort kunnen zetten in de functie van promovendus onder supervisie van N.A. Blom, resulterend in dit proefschrift. Tijdens deze periode heeft zij haar studie geneeskunde tijdelijk onderbroken. Sinds medio 2013 heeft zij haar studie geneeskunde weer opgepakt en is zij begonnen met haar coschappen. 193

21 Mijn promotie-traject is mede mogelijk gemaakt door het MD/PhD-traject, Universiteit Leiden, te Leiden.