Landbouw en zonneakkers. Klimaattop Noord Groningen 9 november 2017 Ir. W.A. (Willem) Rienks ROM3D Ing. M.R. (Myrthe) van Heek ROM3D

Transcriptie

1 Mixed Delta 2030

2 Landbouw en zonneakkers Klimaattop Noord Groningen 9 november 2017 Ir. W.A. (Willem) Rienks ROM3D Ing. M.R. (Myrthe) van Heek ROM3D

3 Willem Rienks ROM3D Adviesbureau ROM3D Snijvlak landbouw, energie en ruimte Adviseren overheden & projectontwikkelaars LTO / LNV / Alterra-WUR Bestuurslid ERF 2000 ha bio akkerbouw

4 Zonne akkers ROM3D Energietransitie = ruimtelijke transitie Duurzame energie komt letterlijk in de leefomgeving Staan pas aan het begin daarvan. 6% Weerstand zorgen.bij burgers -> gemeentehuis loopt vol! Windturbines op land / Inpassen zonne akkers Gebruik van 3D instrument / ontwerpen van zonneparken Locatiekeuzes / vergunningaanvragen Interactie met beleidsmakers / burgers / belanghebbenden in vroeg stadium Veel voor gemeenten én projectontwikkelaars Beleidsvoorbereiding waar geef ik ruimte? Ontwerp en communicatie hoe zorg ik voor draagvlak / acceptatie?

5

6

7

8

9 Zonneparken 2017 Sterke toename voorbereidingen grondgebonden zonneprojecten > 500 hectare bij ROM3D alleen in a 9 ha zon = 3 MW windturbine = 2000 huishoudens elektriciteit Ca 25 zonneprojecten betrokken in 2017 Voorheen 1-5 ha Momenteel ha. Veelvoud in voorbereiding bij anderen Provincies: 2 jaar terug: vooral stimuleren Nu: kwaliteitseisen stellen

10 Op zoek naar land.. Projectontwikkelaars schuimen Nederland af euro per ha pacht per jaar Afhankelijk van kabellengte en omvang Voor 15 tot 30 jaar zonnepark 750 ke per ha investeren (panelen, kabel, onderbouw) Lijkt geen probleem die te financieren Duitse, Deense, Noorse partijen / pensioengeld Business cases: 5% ; smal maar zeker voor 15 jaar SDE+

11

12 Benodigde ruimte? Energiemix RVO ha grondgebonden zonneakker nodig 2% landbouwareaal? Flevoland 1000 ha zonnepanelen. 1% van areaal.. Iig fors.. Hoe passen we het landschappelijk in..? Niet genoeg dubbel te bestemmen.? Wat doet dit met de prijs van landbouwgrond? In de praktijk? Stoppende / afbouwende boer. zegen. Jonge groeiboer die buurman bij wil kopen. Vragen? Indirect -> nieuwe ruimtevrager -> grondprijs boerenland hoger. Wat is er mogelijk op de integratie van landbouw en zon.. Tussen / onder / verplaatsbaar?

13 Gevecht om de ruimte > landbouw schikt in Oppervlak in ha Euro per ha Factories Fun Farmacueticals Flowers Vegetables Food Factories Fun Farmacueticals Flowers Vegetables Food Feed Feed Fibres Firewood Fibres Firewood

14 Komende 20 jaar in Nederland Factories & family homes: 1 miljoen huishoudens erbij + verkeersruimte + werken Photovoltaics: Transitie naar duurzame energie -> wind- en zonneparken, vergisters Veiligheid: klimaatbuffers voor waterveiligheid steden Fun: recreatiegebied, leisure parks, toegankelijk natuurterrein

15 Alle claims hoger op de F-schaal Factories & family homes: dzd ha Veiligheid water: dzd ha Photovoltaics: 50 dzd ha Fun & leisure: 50 dzd ha Totaal 200 tot 400 dzd ha claim Landbouw levert het areaal Of.

16 Gevecht om de ruimte > landbouw schikt in Oppervlak in ha Euro per ha Factories Fun Farmacueticals Photovoltaics Flowers Veiligheid Vegetables Food Factories Fun Farmacueticals Photovoltaics Flowers Veiligheid Vegetables Food Feed Feed Fibres Fibres Firewood

17 Zon sterker dan meeste landbouwtakken Zon verdringt de landbouw If you can t beat them join them.. Not the strongest will survive but those who first adapt - Darwin Zonneparken zijn ook een enorme kans voor de grondgebonden landbouw.. Motor naar verduurzaming.

18 Landbouw en zon samen Heel veel groene ruimte tussen panelen Groen onder de panelen Kun je dat niet deels benutten voor landbouw..??? Proeven in Frankrijk, Japan, Italie. Sommige gewassen kunnen er prima groeien.

19

20

21 1 - Dieren onder panelen Schapen -> levert in euor niks op. Schapen zijn grasmaaiers Kippen? Varkens? Heel veel ruimte voor de dieren; nu in kleine hokken. Met zon heel veel leefruimte -> dierwelzijn; marketingtechnisch moet je hier iets mee kunnen. Varkens wroeten-> kabels goed wegstoppen Kippen fladderen mogelijk op panelen -> viezigheid / stof Proberen waard. Eens goed doordenken en vervolgens uitwerken.. Koeien kan ook.. Misschien helemaal geen stal meer nodig.. Koeien ook in de winter buiten in halfoverdekte weide / schaduw in de zomer.. Kans op transitie intensieve veehouderij

22

23

24

25 2 Gewasteelt & hoog Sommige gewassen kunnen er goed mee uit de voeten Minder koud, minder warm matigen Van nature ook planten als ondergroei in bossen Aardappelen, sla, spinazie.. -> consequentie panelen veel - hoger Wordt wat duurder Stel als boer krijg je ipv 4000 euro per ha dan 2000 euro per ha.. En je mag er nog onder telen. De zonnebouwer besteedt die 2000 euro per ha * 20 jaar = euro aan staal voor iets hogere constructie Dubbel landgebruik double cropping Landschappelijk zichtbaarder in beeld

26

27

28

29 Graan aardappel sellerie gras

30

31

32

33 3 verplaatsbaar & laag Akkerbouw heeft rotatie. Aardappels, bieten, uien, peen -> hoge saldo s Rustgewassen, graan, gras, luzerne -> negatief Die teel je puur om hogere opbrengst te hebben met je cash crops. Rustgewassen staan onder druk.. Landbouw is al jaren op zoek naar het 4 e gewas.. Zonnepanelen op gras. Hoog saldo Zonnepanelen wel elk jaar een stuk verschuiven.. Ik hoor van diverse kanten dat men hier mee bezig is.

34 120 ha bio akkerbouw 1 op 6 teelt nu met PV 20 ha aardappelen 2.500, ,- 20 ha bieten 2.500, ,- 20 ha kool 2.500, ,- 20 ha spinazie 2.500, ,- 20 ha grasklaver 0, - plus zon 3.000,- 20 ha gras 0,- plus zon 3.000,- Gemiddeld 1666,- 2666,-

35 Effecten en oplossingen. Matigen van temperatuur Snachts warmer over dag koeler Minder straling direct op het gewas Minder regen / vocht op het gewas Oplossing Hoger, halfdoorlatend, ijlere opstelling, meer strooilicht Verplaatsbaar? Technische oplossing voor water opvangen en verspreiden -> beregening via panelen.

36 2 - Hoge panelen - zonnebomen Voordelen Je kunt er gewoon onder akkerbouwen Kost geen land 100% benutbaar Bij ijle opstelling kost het maar weinig productie Extra inkomsten boer uit panelen Boer heeft 20 ha x 3000 euro = 60 ke extra inkomst Nadelen Landschappelijke openheid verandert Iets duurder dan conventionele opstelling

37 3 - Verplaatsbaar Mobi Solar Voordelen: Ruimere vruchtwisseling Betere bodem / hogere opbrengst cash crops Zwakste gewas wordt beste gewas Extra inkomsten boer uit panelen Extra inkomsten boer uit cash crops Nadelen: Landschap verandert / vertechniseert Bewegen kost geld en maakt panelen kwetsbaar Opgave: slimme innovatie bedenken

38 Vragen suggesties opmerkingen?

39

40 Welk cijfer geeft u? Landschap 8 MW duurzame energie Landschap met wind Landschap met zon vast Landschap met verplaatsbaar zon Landschap met hoog zon

41 Heeft u suggesties? Sterke punten Zwakke punten Suggesties / aanvullingen

42 Waar zou t kunnen? Waar wel Waar zeker - niet

43 Ambitie - 10 ha praktijkproject. Start pilotproject(en) Veel nog uit te zoeken Wat vindt de omgeving Hoe werkt t voor de boer.

44 Pilotproject Noord? - Wie doet mee? Overheid / gemeente Boer Projectontwikkelaar Burgerinitiatief Grondeigenaar Wetenschap