Voorlopige criteria en voorwaarden zonneparken Wageningen

Transcriptie

1 Voorlopige criteria en voorwaarden zonneparken Wageningen Oktober 2018 Versie 1.0, vastgesteld

2 1. Inleiding De gemeente Wageningen heeft de ambitie om in 2030 klimaatneutraal te zijn. De gemeente Wageningen wil dan ook graag meewerken aan initiatieven voor de opwek van duurzame energie. In 2012 heeft de gemeente een routekaart opgesteld waarin wordt uitgegaan van 50% energiebesparing, 25% inkoop van energie en 25% duurzame energieopwekking in Uit onderzoek is gebleken dat naast al het dakoppervlak wat in Wageningen geschikt is voor zonneenergie, er nog naar schatting 36 hectare zonneparken nodig is om deze doelstelling te behalen. Op regionaal en landelijk niveau is de energietransitie de afgelopen jaren in een versnelling gekomen. Hoewel de gemeente Wageningen uitgaat van haar eigen routekaart, heeft het kabinet een klimaatakkoord aangekondigd om de uitstoot van broeikasgassen in 2030 met 49% te beperken, teneinde in 2050 een reductie van 95% te behalen. Deze doelen worden ook vastgelegd in een klimaatwet, waardoor Nederland zichzelf dwingt de uitstoot te beperken. Deze ambities worden onder andere verder uitgewerkt in Regionale Energie Strategieën (RES). Verwacht wordt dat de lokale opgave voor de opwek van duurzame energie op basis van de RES van regio FoodValley groter wordt dan reeds is vastgesteld in de routekaart van Wageningen. De RES is vervolgens de basis voor de opgave die door het rijk gesteld wordt voor de regio en voor Wageningen. Om goede keuzes te maken voor de plekken waar en de wijze waarop zonneparken en windmolens gerealiseerd worden in Wageningen, is een afwegingskader nodig. Dat is noodzakelijk omdat er niet alleen op het terrein van duurzame energieopwekking grote belangen spelen, maar ook op andere terreinen zoals landschap en biodiversiteit, landbouw en recreatie. De opgave voor de opwekking van duurzame energie is nog niet bekend (volgt uit de RES) en een landschapsvisie is in ontwikkeling. Gezien de grote urgentie van het klimaatprobleem kan de ontwikkeling van zonneparken in de tussentijd niet stilliggen en is ook nodig om onze klimaatdoelen te halen. Daarom worden deze voorlopige criteria en voorwaarden vooruitlopend op een breed afwegingskader gehanteerd. 2. Toepassingsbereik Het gaat hier om voorlopige criteria en voorlopige voorwaarden. De regio FoodValley ontwikkelt in 2019 en 2020 een RES voor de regio waaruit de opgave voor Wageningen duidelijk wordt. De gemeentelijke Landschapsvisie wordt in 2019 opgesteld (als bouwsteen voor de Omgevingsvisie Wageningen). Daarin wordt rekening gehouden met de opgave voor de opwekking van duurzame energie (wind en zon) zoals die uit de onderzoeksfase van de RES volgt. Tot die tijd hanteert het college van burgemeester en wethouders deze voorlopige criteria en voorwaarden bij de afweging van zogenaamde principeverzoeken voor de realisatie van zonneparken.

3 3. Criteria en voorwaarden Bij de afweging van principeverzoeken voor de realisatie van zonneparken hanteert het college een aantal locatiecriteria, opgenomen in paragraaf 3.1. Deze criteria zijn gebaseerd op het provinciaal beleid, vastgelegd in de Omgevingsvisie Gelderland, en op het benodigd oppervlak zoals opgenomen in de herijking van het klimaatbeleid van de gemeente Wageningen (vastgesteld 2015). Naast de gestelde locatiecriteria moet een initiatief voldoen aan een aantal voorwaarden die opgenomen zijn in 3.2. Deze voorwaarden zijn bedoeld om enerzijds zonneparken op een goede wijze te integreren in het landschap en anderzijds om het draagvlak in de samenleving te vergroten. 3.1 Locatiecriteria 1. Maximaal 36 ha oppervlak aan zonneparken Deze beperking is opgenomen omdat dit aantal ha voldoet aan de op dit moment vastgestelde doelstellingen uit de routekaart Wageningen klimaatneutraal Dit aantal voldoet alleen als we ervan uitgaan, dat er eveneens zonnepanelen komen op alle geschikte dakoppervlakken. Buiten deze 36 ha vallen de tuinopstellingen en de bedrijfsopstellingen kleiner dan 0,5 ha. Wanneer door realisatie van een zonnepark, de maximale bovengrens overschreden wordt, kan realisatie van dit zonnepark niet plaatsvinden. kaart aanvaardbaarheid zonneparken, bron Omgevingsvisie provincie Gelderland 2. Voor de aanvaardbaarheid van zonneparken in bepaalde gebieden wordt de Omgevingsvisie van de provincie Gelderland (die in oktober 2018 nog van kracht is) gehanteerd: a. In de rode gebieden is geen ruimte voor zonneparken, uitgezonderd het gebied dat valt onder het project Grebbedijk. Zonneparken worden in dit gebied niet toegestaan vanwege de kernkwaliteiten van de ruimtelijke functie van het gebied, waaronder natuur- en landschappelijke kwaliteiten. Uitzondering hierop wordt gevormd door de Grebbedijk. Hoewel deze door de provincie als rood gebied staat aangegeven waarin zonneparken niet mogelijk zijn, wordt in het kader van

4 het Hoogwater Beschermingsprogramma project Grebbedijk deze mogelijkheid wel verder onderzocht. De Provincie Gelderland is in dit project ook een van de gebiedspartners. b. In de gele gebieden geldt het nee, tenzij principe. In dit gebied is in principe op dit moment geen ruimte voor zonneparken. De ontwikkeling van zonneparken wordt echter niet volledig uitgesloten. Wanneer aan een aantal voorwaarden wordt voldaan, kan alsnog besloten worden mee te werken: i. Gemotiveerd kan worden waarom toch hier; ii. Aan de specifieke eisen voor het betreffende gebied wordt voldaan: 1. Natura 2000: Realisatie van grote zonneparken is hier alleen mogelijk voor zover het initiatief aan de regels van Natura 2000 voldoet en de doelsoorten niet significant aangetast worden. Bijvoorbeeld op oude vuilstortplaatsen 2. Waterwingebieden: Waterwingebieden zijn gebieden waar grondwaterwinning plaatsvindt ten behoeve van de drinkwatervoorziening. In waterwingebieden mogen geen functies gerealiseerd worden die negatief zijn voor de kwaliteit van het grondwater. Dit is een harde randvoorwaarde voor de ontwikkeling van grote zonneparken. 3. Groene ontwikkelingszone: De Groene ontwikkelingszone heeft een dubbeldoelstelling: er is ruimte voor economische ontwikkeling in combinatie met versterking van de ecologische samenhang tussen inliggende en aangrenzende natuurgebieden. Het ruimtelijk beleid voor de Groene ontwikkelingszone biedt ruimte aan andere functies onder voorwaarde van gelijktijdige versterking van de kernkwaliteiten. 4. Waardevol open gebied: Binnen waardevol open gebied is het van belang dat het landschap zijn open karakter behoudt. Voor de ontwikkeling van grote zonneparken is daarom een extra ontwerpeis van kracht; het grote zonnepark mag de openheid van het landschap niet aantasten. 5. Nationaal landschap: Grote zonneparken zijn mogelijk indien ze de kernkwaliteiten van het landschap niet aantasten. iii. Aan de voorwaarden in 3.2 wordt voldaan; c. In de groene gebieden geldt het ja mits principe. Initiatieven in deze gebieden worden positief ontvangen. De mits betreft het voldoen aan de onder 3.2 genoemde voorwaarden. 3.2 Voorwaarden 1. Versterking van landschappelijke kwaliteit: In zijn algemeenheid wil de gemeente nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen verbinden aan bestaande gebiedskenmerken en waarden. Bij het ontwerp dient rekening gehouden te worden met de specifieke kenmerken van de plek en de omgeving en wordt er in zijn algemeenheid gestreefd naar een versterking van deze kenmerken en een toename van de ruimtelijke kwaliteit. Zo kan aandacht worden besteed aan de hoogte van het park, zichtlijnen vanuit de omgeving, de randen van het park, afscherming door beplanting, wal of water, de invloed van weerkaatsing van zonlicht en dubbel grondgebruik. Door de relatief geringe hoogte van de zonnepanelen is landschappelijke inpassing vaak goed mogelijk. Randen kunnen met zoveel mogelijk kwaliteit gemaakt worden, maar hoge randen zijn niet altijd een goede oplossing, zoals in meer open gebieden. Randen kunnen ingevuld worden met bijvoorbeeld heggen van inheemse soorten, een aarden wal met beplanting of door een watergang (met of zonder beplanting). Waar mogelijk worden vooraf richtlijnen meegegeven voor de maximale hoogte, de oriëntatie en de afstand tot en afscherming van naastgelegen percelen. Landschappelijke inpassing betekent niet dat het zonnepark per definitie niet zichtbaar mag zijn, er wordt gestreefd naar een passende zichtbaarheid in het landschap Ook het hekwerk is van belang, ga zorgvuldig om met het hekwerk, werk dit zo mogelijk uit het zicht, en ga ook zorgvuldig om met bijkomende bebouwing. De gemeente adviseert om altijd een landschapsarchitect in te zetten bij de uitwerking van deze voorwaarde.

5 2. Versterking van de biodiversiteit: Nederland kent de afgelopen decennia een achteruitgang van de biodiversiteit en een enorme afname van de hoeveelheid insecten. De wijze van inrichting van het perceel en het mogelijk vooraf bewerken van het perceel (bijvoorbeeld door middel van het inzaaien met kruidenrijk gras) biedt kansen om bepaalde soorten te ondersteunen. Ook de randen van het park zijn van belang voor de biodiversiteit. Er moet een goede balans zijn tussen de wijze van efficiënte energieopwekking en kansen die er liggen om flora en fauna te ondersteunen. In het plan dient aangegeven te worden op welke manier de biodiversiteit middels de aanleg van het zonnepark, wordt ondersteund, danwel versterkt. 3. Maximaal draagvlak door: a. Communicatieplan (goed betrekken omwonenden bij planvorming) Direct omwonenden en belanghebbendenen dienen dan ook al in de initiatieffase op een zorgvuldige wijze betrokken te worden. Direct belanghebbenden kunnen ook groene organisaties zijn. In een door de initiatiefnemer opgestelde procesaanpak, wordt aangegeven op welke manier, welke momenten er gecommuniceerd wordt. Met de gemeente vindt zowel afstemming over de proces aanpak als over het draagvlak plaats. b. Tegemoetkomen aan redelijke wensen omwonenden De initiatiefnemer dient in overleg met omwonenden en belanghebbenden de wensen met betrekking tot omvang, inrichting en afscherming van het zonnepark en de beeldaspecten van het park zelf in beeld te brengen. Er wordt verwacht dat initiatiefnemer indien mogelijk gehoor geeft aan redelijke wensen in het ontwerp. Voorbeelden zijn een aardwal of een heg ter afscherming van het zonnepark. c. Redelijke financiële tegemoetkoming, tegemoetkoming in natura en/of mogelijkheid tot financiële participatie Omwonenden kunnen nadelige effecten ervaren van de realisatie van het zonnepark. Er dient gezocht te worden naar een redelijke (financiële) compensatie hiervoor. Ook kan gekozen worden om deze tegemoetkoming geheel of deels te laten plaatsvinden in de vorm van financiële participatie in het zonnepark. Uit de praktijk blijkt dat financiële participatie in het project door omwonenden het draagvlak vergroot. Daarnaast draagt dit bij aan de bewustwording van de transitieopgave. 4. Revenuen van het park komen deels ten goede aan de lokale gemeenschap Naast het feit dat zonneparken nodig zijn voor de verduurzaming van onze energieopwekking, hebben zonneparken ook effecten op het landschap. Daarom vraagt te gemeente Wageningen om de revenuen deels ten goede te laten komen aan de lokale gemeenschap. Dit kan door: a. een bijdrage te doen het (nog op te zetten) gemeentelijk groenfonds, die gebruikt wordt voor landschapsontwikkeling en/of door b. financiële participatie (bewoners, bedrijven) 3.3 Kansen Naast voorgenoemde criteria en voorwaarden zijn er ook kansen. Wageningen heeft als groene stad en met de aanwezigheid van de WUR veel inwoners met diverse expertises op tal van vlakken, waaronder biodiversiteit en landschap. De gemeente Wageningen beveelt initiatiefnemers aan om gebruik te maken van de lokale expertise bij het voorbereiden en uitvoeren van zonneparkprojecten. Daarnaast zijn er ook kansen voor dubbel ruimtegebruik (gewas, (pluim)vee, natuur, waterberging). Dit kan zowel ruimtelijk, financieel alsook op gebied van draagvlak voordelen opleveren voor een initiatiefnemer.

6 4. Proces Het proces voor de realisatie van een zonnepark is niet anders dan de processen voor andere ruimtelijke initiatieven. Wanneer een initiatief voor een zonnepark ontstaat, is de eerste stap dat het college van burgemeester en wethouders een principebesluit neemt over het plan. Met dit principebesluit spreekt het college zich uit of zij bereid is medewerking te verlenen aan het initiatief en onder welke voorwaarden. Initiatiefnemer doet een verzoek om een principebesluit te nemen. Dit wordt vooraf afgestemd met het Loket Ruimte van de gemeente Wageningen. Bij de afweging van het principeverzoek worden de locatiecriteria en voorwaarden uit deze notitie gehanteerd. Een positief principebesluit is geen garantie op de realisatie van het initiatief! Er is namelijk nog een planologische procedure nodig om formeel medewerking te kunnen verlenen aan het initiatief (bestemmingsplan of WABO-procedure). In dit proces toetst de gemeente aan alle reguliere vereisten (waaronder onderzoeken) en daarbovenop of aan de in 3.2 genoemde voorwaarden is voldaan. Gemeente en initiatiefnemer leggen vervolgens afspraken vast in een overeenkomst. In dit proces vindt de wettelijk vastgelegde zienswijzeprocedure plaats. Uiteindelijk neemt de gemeenteraad van Wageningen een besluit over het al dan niet vaststellen van het bestemmingsplan. Of in geval van een uitgebreide WABO-procedure, vergunt het college nadat de gemeenteraad een verklaring van geen bedenkingen heeft afgegeven.

7 Bijlage kaartmateriaal Bron Omgevingsvisie Gelderland

8