Rapport derde nationale enquête

Transcriptie

1 Rapport derde nationale enquête

2 Inhoud 1. Inleiding Transfusiebeleid BeQuinT Enquête transfusiebeleid Standaarden transfusie in de ziekenhuizen Standaarden transfusie algemeen Standaarden voorschrift Standaarden tracing Standaarden rapportering Methodologie Overzicht Berekening van de totaalscores Spreiding Trend analyse Benchmarking Resultaten Algemene gegevens over de ziekenhuizen Gegevens over verbruik van bloedcomponenten Toepassingsgebied Transfusie algemeen Toepassingsgebeid Voorschrift Toepassingsgebied Tracing Toepassingsgebied Rapportering Spreiding van de totaalscores per toepassingsgebied Trend analyse eerste tot derde enquête Evolutie met betrekking tot enkele specifieke standaarden PBM Verbeteracties Evaluatie van de enquête door de ziekenhuizen Algemene bespreking Bijlage 1 - Toegekende scores per toepassingsgebied Bijlage 2 Referenties Bijlage 3 - Prioriteiten voor verbeteracties: rode en oranje knipperlichten... 58

3 Opgesteld door Jana Vanden Broeck, Katrien Beeckman en Rik Schots - namens de stuurgroep van BeQuinT Financiering: Dit initiatief werd gefinancierd door FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu (FOD VVVL). BeQuinT Cel kwaliteit en patiëntveiligheid DG Gezondheidszorg Victor Hortaplein 40 b Brussel Copyright BeQuinT Alle rechten voorbehouden. De gegevens verwerkt in dit rapport mogen niet gebruikt worden voor presentatie of publicatie zonder aantoonbare toestemming vanwege de stuurgroep van BeQuinT. Adres: zie boven.

4

5 1. Inleiding 1.1 Transfusiebeleid Bloedtransfusie vertegenwoordigt een belangrijke medische activiteit in de ziekenhuizen met een belangrijk budgettaire impact. Volgens de cijfers van het Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en gezondheidsproducten (FAGG) werden er in 2015 in België gedeleucocyteerde erytrocytenconcentraten (EC), gedeleucocyteerde bloedplaatjesconcentraten (TC) en eenheden virus-geïnactiveerd vers plasma (VIVP) voor toediening aan patiënten bedeeld door de bloedinstellingen 1. De kostprijs van de bloedcomponenten bedragen op jaarbasis in België meer dan euro. Talrijke processen zijn gekoppeld aan transfusie vanaf de uitgave door de bloedbank tot en met de toediening aan de patiënt zelf. De kwaliteit van deze processen dient gecontroleerd te worden. Deze controle maakt deel uit van een ziekenhuisbreed transfusiebeleid. Het Directoraat-generaal Gezondheidszorg van de FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu (FOD VVVL) heeft vanaf 2010 een financiële ondersteuning van de functie hemovigilantie en bij uitbreiding van het transfusiebeleid in de ziekenhuizen voorzien. Vanaf 2014 is deze financiering structureel geworden en per ziekenhuis afhankelijk van het aantal bedden en in mindere mate van het aantal toegediende bloedcomponenten. De transfusiecomités hebben in de ziekenhuizen een belangrijke verantwoordelijkheid bij de implementatie van het transfusiebeleid en hebben eveneens een rol te vervullenbij sensibilisering en opleiding. 1.2 BeQuinT In 2014 werd het Nationaal Platform Transfusiebeleid omgedoopt tot BeQuinT Belgian Quality in Transfusion. Dit is een initiatief van de FOD Volksgezondheid. BeQuinT bestaat uit stakeholders vanuit verschillende gemeenschappen, organisaties en beroepsverenigingen (Tabel 1). De doelstellingen van BeQuinT zijn: 1) ondersteuning van het transfusie- en het hemovigilantiebeleid in de Belgische ziekenhuizen, 2) optimalisering van het gebruik van bloedcomponenten in de Belgische ziekenhuizen. BeQuinT bestaat uit een stuurgroep en twee werkgroepen: "Opleiding en vorming" en "Elektronisch voorschrift" (Tabel 1). De stuurgroep heeft een beleidsvormende functie, volgt de activiteiten van de werkgroepen op en werkt tevens een aantal concrete acties uit: organisatie van nationale enquêtes, organisatie van de jaarlijkse infosessie en symposium/ en analyse van het verbruik van bloedcomponenten in België. De werkgroep Opleiding en vorming ontwikkelt een e-learning platform om online opleiding m.b.t. transfusie aan te bieden voor artsen, verpleegkundigen en vroedvrouwen. Deze werkgroep werd opgericht omdat uit de eerste nationale enquête van BeQuinT bleek dat er weinig ziekenhuiscampussen waren die een continu opleidingsprogramma met betrekking tot transfusie hadden. In de eerste plaats worden PPT presentaties ter beschikking gesteld via de website van BeQuinT ( Deze presentaties vormen de basis voor het e-learning platform. 1

6 De werkgroep Elektronisch voorschrift formuleerde aanbevelingen voor de ontwikkeling van een gebruiksvriendelijk elektronisch voorschrift transfusie. Dat document bevat zowel klinische als ICTgerelateerde informatie en richtlijnen. Het elektronisch voorschrift heeft immers verschillende potentiële voordelen: - efficiënter voorschrijven van bloedcomponenten, - afdwingbaar maken van wettelijke bepalingen, bv. dat alleen artsen het voorschrift mogen opstellen, - duidelijker stellen en registreren van de indicatie voor transfusie, - koppeling aan beslissingsondersteunende systemen (pop-ups, guidelines,...), - data leveren voor analyse van het voorschrijfgedrag van bloedcomponenten. Tabel 1. Samenstelling van BeQuinT Stuurgroep Werkgroep «Guidelines» Werkgroep «Opleiding» Werkgroep «Voorschrift» E. Bailleul Onze-Lieve-Vrouwziekenhuis Aalst, WVTV H. Claessens Ziekenhuis Netwerk Antwerpen (ZNA) V. Compernolle Rode-Kruis Vlaanderen E. Costermans Universitair Ziekenhuis Leuven I. de Bouyalsky Croix-Rouge (Belgique): Service du Sang L. De Keersmaecker Jan Yperman Ziekenhuis R. de Paep Universitair Ziekenhuis Antwerpen V. Deneys Centre Hospitalier Universitaire Dinant Godinne T. Devos Universitair Ziekenhuis Leuven Chr. Gérard Centre Hospitalier Universitaire de Liège P. Gillet Service du Sang, Croix-Rouge de Belgique M. Haelterman FOD VVVL, DG Gezondheidszorg G. Hans Centre Hospitalier Universitaire de Liège B. Ickx Hôpital Erasme A. Keereman Rode Kruis-Vlaanderen: Dienst Voor het Bloed D. Ledoux Centre Hospitalier Universitaire de Liège M. Lipszyc RIZIV/INAMI F. Malatesta Centre Hospitalier Chrétien L. Marcelis Heilig-Hartziekenhuis Roeselare-Menen J.M. Minon Centre Hospitalier Régional de la Citadelle Liège A. Neefs GasthuisZusters Antwerpen L. Noens Universitair Ziekenhuis Gent C. Peeters AZ Sint-Maarten, VVIZV, AUVB D. Putzeys Centre Hospitalier Régional de la Citadelle, Liège V. Robin Centre Hospitalier Universitaire Ambroise Paré R. Seghaye Centre Hospitalier de Wallonie picarde R. Schots Universitair Ziekenhuis Brussel P. Specenier Universitair Ziekenhuis Antwerpen K. Van Poucke Algemeen Ziekenhuis Nikolaas, WVTV D. Van Renterghem Jan Yperman Ziekenhuis G. Vandewalle FAGG. G. Van Vaerenbergh Onze-Lieve-Vrouwziekenhuis Aalst Projectcoördinator J. Vanden Broeck FOD VVVL, DG Gezondheidszorg L. Veeckman Universitair Ziekenhuis Leuven J. Verelst Universitair Ziekenhuis Brussel S. Vermeiren GasthuisZusters Antwerpen Ziekenhuizen, WVTV 2

7 1.3 Enquête transfusiebeleid De stuurgroep heeft het initiatief genomen om met tweejaarlijkse nationale enquêtes ( ) het transfusiebeleid in de Belgische ziekenhuizen in kaart te brengen (Figuur 1). Deze enquête bevraagt verschillende toepassingsgebieden van het transfusiebeleid: "Transfusie algemeen", "Voorschrift", "Tracing" en "Rapportering. Figuur 1: Tijdslijn BeQuinT enquêtes Elke ziekenhuiscampus met een transfusiecomité dient deze enquête in te vullen. Dit is een voorwaarde voor het ontvangen van de structurele financiering van de functie hemovigilantie via het onderdeel B4 van het Budget Financiële Middelen. De enquêtes bevragen ongeveer hetzelfde. Op basis van feedback van de ziekenhuizen werden enkele vragen en antwoordcategorieën preciezer geformuleerd en een verklarende woordenlijst toegevoegd vanaf de 2 e enquête. Het beschikken over een procedure massaal bloedverlies, de implementatie van Patient Blood Management PBM en de uitgevoerde en geplande verbeteracties werden extra bevraagd in de derde enquête. 3

8 De primaire doelstellingen van de enquêtes kunnen als volgt worden samengevat: 1) in kaart brengen van de kwaliteit van het transfusiebeleid in de Belgische ziekenhuizen, 2) de evolutie van de kwaliteit van het transfusiebeleid bepalen (d.m.v. de 3 nationale enquêtes), 3) feedback verzamelen bij de respondenten over de (methodologie van de) enquête. De secundaire doelstellingen van de enquêtes zijn de volgende: 1) de ziekenhuizen sensibiliseren om de kwaliteit van hun transfusiebeleid te verbeteren en te borgen, 2) verbeterpunten identificeren: a. voor de transfusiecomités om hun transfusiebeleid aan te sturen, b. om prioriteiten te bepalen voor het beleid van BeQuinT. 4

9 2. Standaarden transfusie in de ziekenhuizen Deze standaarden zijn inhoudelijk dezelfde als deze vermeld in het rapport van de voorgaande enquêtes. 2.1 Standaarden transfusie algemeen Het ziekenhuis beschikt over correcte cijfers van het aantal erytrocytenconcentraten (EC), plasma (vers ingevroren virus-geïnactiveerd en SD plasma) en bloedplaatjesconcentraten (TS) dat jaarlijks: - gefactureerd wordt door de bloedinstelling (of leverancier SD plasma) aan het ziekenhuis - en effectief toegediend wordt. Het ziekenhuis beschikt over correcte cijfers van het aantal patiënten dat transfusie krijgen (EC, plasma en TS). Het transfusiecomité vergadert minstens 2 keer per jaar. Het transfusiecomité bepaalt het hemovigilantie- en transfusiebeleid (strategische en sturende rol). Het multidisciplinair transfusieteam voert de meer operationele taken uit op de werkvloer. Er is een referentiepersoon transfusie aangesteld. Dit is een centraal aanspreekpunt voor alle medewerkers die betrokken zijn in het transfusiegebeuren. Deze persoon behoort tot het multidisciplinair transfusieteam. Er is een transfusiehandboek dat kan geraadpleegd worden door elke medewerker die betrokken is bij transfusie. Er worden op regelmatige basis bijscholingsprogramma s m.b.t. transfusie georganiseerd voor zowel artsen als verpleegkundigen en vroedvrouwen. Dit betekent dat het ziekenhuis minimaal één keer per jaar één educatieve sessie organiseert over transfusie voor artsen en voor verpleegkundigen en vroedvrouwen. De voorschrijvende arts kan vlot de transfusiehistoriek in het medisch patiëntendossier raadplegen. De transfusiehistoriek is een overzicht van alle transfusies die de patiënt (bijvoorbeeld) in de laatste 12 maanden gekregen heeft met melding van eventuele transfusiereacties en/of bijzondere moeilijkheden (bv. allo-immunisatie). 2.2 Standaarden voorschrift Bloedtransfusie wordt steeds voorgeschreven door een arts. Met voorschrift wordt bedoeld het schriftelijk order dat door de arts dient ondertekend en afgestempeld te worden of het elektronisch order na identificatie van de arts via login en paswoord en waarin minstens gespecifieerd staat welk type component, hoeveel eenheden en voor welke patiënt het voorschrift werd opgesteld. Hiermee wordt niet bedoeld de mondelinge opdracht of schriftelijke neerslag van de indicatie in het medisch dossier om de transfusie te plannen. Bloedstalen voor pretransfusietesten worden geïdentificeerd door een etiket dat minstens de volgende gegevens bevat: de naam, voornaam en geboortedatum van de patiënt. Een pretransfusietest is een compatibiliteitstest via de klassieke kruisproef of aan de hand van de Type and Screen-methode met bloedgroepbepaling en opsporen irreguliere antistoffen (afhankelijk van de verantwoordelijke klinische bioloog en de immunohematologische gegevens van de patiënt). 5

10 Er bestaat een schriftelijke procedure m.b.t. de bloedafname voor pretransfusietesten. Deze procedure wordt regelmatig geaudit. Bij een interne audit wordt de correcte toepassing van een bepaalde procedure op systematische wijze gecontroleerd door minstens 2 personen onder wie een medewerker van de cel kwaliteit van het ziekenhuis. Er wordt een auditverslag opgesteld waarvan de inhoud met de betrokken personen wordt besproken en waarin aanbevelingen kunnen worden opgenomen om de toepassing van de procedure te verbeteren. De identiteit van de patiënt wordt bij de bloedafname (voor pretransfusietesten) minstens gecontroleerd door het nalezen van de gegevens op het identificatiebandje van de patiënt. Bij een niet-dringende aanvraag van bloedcomponenten wordt er gespecificeerd in het voorschrift op welk tijdstip de bloedcomponenten beschikbaar dienen te zijn. Indien de bloedgroep van de patiënt ongekend is, wordt de ABO RH D bloedgroep bepaald op 2 onafhankelijke bloedstalen. Deze stalen woren afgenomen op twee verschillende tijdstippen. Er bestaat een procedure m.b.t. het voorschrift van urgente transfusie waarbij de bloedcomponenten onmiddellijk beschikbaar moeten zijn. De toediening van EC met bloedgroep O RH D negatief dient beperkt te worden. Het ziekenhuis beschikt over cijfers over: de toediening van EC met RH D positief aan RH D negatieve patiënten de toediening van EC met bloedgroep O aan patiënten met een bloedgroep A, B en AB. Bij een elektronisch voorschrift transfusie zijn de recent bepaalde waarden van hematologische parameters (Hb, plaatjes, binnen de week vóór het voorschrift) rechtstreeks zichtbaar in het elektronisch voorschrift transfusie. Er wordt bij de aanvraag systematisch een indicatie voor transfusie opgegeven (bvb. anemie (hemoglobinewaarde), (massieve) bloeding, trombocytopenie (aantal plaatjes), ). In het ziekenhuis / de ziekenhuiscampus wordt een rationeel transfusiebeleid toegepast (met als doel het bloedverbruik te beperken zonder gezondheidsrisico's voor de patiënt). Acties die bijdragen tot een rationeel transfusiebeleid kunnen zijn: implementatie van patient blood management, systematische opvolging van het voorschrijfgedrag in bepaalde diensten ( self assessment ), evidence-based restrictief beleid in één of meerdere sectoren. Het voorschrijfgedrag wordt systematisch geanalyseerd (bv. pre- en post transfusie hematologische parameters (hemoglobine, plaatjes), indicatie transfusie). 2.3 Standaarden tracing Bij opname wordt er een identificatiebandje aangebracht bij elke patiënt. Deze procedure wordt regelmatig gecontroleerd door een interne audit. De toegang tot de bloedbank wordt beveiligd (bv. d.m.v.een badge of toegangscode). EC worden bewaard in een koelkast met continue temperatuurcontrole met data opslag en alarm. Er is een interventiemogelijkheid (24u/24u) om in geval van een alarm een correcte bewaring van EC te realiseren. Er is een persoon (of meerdere personen) die in samenwerking met de bloedbank het beheer van de (nood)voorraad bloedcomponenten buiten de bloedbank opvolgt. 6

11 Er bestaat een schriftelijke procedure m.b.t. de vereisten voor transport en bewaring van bloedcomponenten vanaf de levering door de bloedinstelling tot bij de patiënt (de koude keten). Deze procedure wordt regelmatig gecontroleerd door een interne audit. Er bestaat er een schriftelijke procedure die de criteria definieert voor terugname van bloedcomponenten die geleverd werden door de ziekenhuisbloedbank (bv. m.b.t. voorwaarden voor bewaring op dienst, maximale duur van uitlevering). De naam van de arts die verantwoordelijk is voor de toediening van de bloedcomponent wordt systematisch geregistreerd in het patiëntendossier. De naam van de persoon die een bloedcomponent toedient, wordt systematisch geregistreerd in het patiëntendossier. Aan het bed van de patiënt wordt er gecontroleerd of men de correcte unit zal toedienen aan de correcte patiënt door vergelijking van de gegevens op de bloedzak en het identificatiebandje van de patiënt en door naam en geboortedatum aan de (bewust zijnde) patiënt te vragen. Er bestaat een procedure m.b.t. de bewaring van bloedstalen voor pretransfusietesten door het labo immunohematologie voor eventueel later onderzoek (bv. controle van ABOD bloedgroepbepaling, onregelmatige antistoffen of staalidentificatie in het kader van een transfusiereactie. 2.4 Standaarden rapportering Er bestaat een schriftelijke procedure m.b.t. de toediening van bloedcomponenten. In deze procedure wordt expliciet vermeld dat de geldigheidsduur van de pretransfusietesten gecontroleerd dient te worden vóór de start van de transfusie. Er bestaat een schriftelijke procedure m.b.t. de opvolging van de patiënt 24 uur na het einde van de transfusie. Er bestaat een schriftelijke procedure m.b.t. de lange termijn opvolging van de patiënt na transfusie (m.b.t. laattijdige transfusiereacties). Vitale parameters worden systematisch gerapporteerd in het dossier (bij start transfusie, 15 minuten na start en bij einde transfusie). Transfusiereacties worden systematisch in het patiëntendossier gerapporteerd. De arts die verantwoordelijk is voor de toediening van de bloedcomponent wordt geïnformeerd indien er zich een ernstige transfusiereactie voordoet. Transfusiereacties en -voorvallen worden systematisch centraal gemeld aan de referentiepersoon transfusie. Ernstige voorvallen en reacties worden systematisch gerapporteerd aan de Cel hemovigilantie van het FAGG. Ernstige reacties en voorvallen worden minstens 1 keer per jaar besproken/geanalyseerd door het transfusiecomité. Er wordt een methodologie bepaald voor de analyse van gemelde ernstige voorvallen. 7

12 3. Methodologie 3.1 Overzicht De (methodologie van de) derde enquête werd toegelicht aan de voorzitters van de transfusiecomités, bloedbankverantwoordelijken, referentiepersonen hemovigilantie en andere betrokkenen tijdens een infosessie in Elke ziekenhuiscampus met een transfusiecomité kreeg een code en een link van het Rode Kruis Vlaanderen (of het Croix-Rouge de Belgique) om de enquête online in te vullen. De voorzitter van het transfusiecomité werd verantwoordelijk gesteld voor correct beantwoorden van de vragenlijst. De deadline voor het invullen van de enquête was 30 september Bij de enquête moest men enkel de code van de ziekenhuiscampus invullen om anonimisering van de gegevens te verzekeren. Enkel de aangeduide vertrouwenspersonen bij het Rode Kruis Vlaanderen (of het Croix- Rouge de Belgique) weten voor welke campus elke code staat. De enquête was ingedeeld in 4 hoofdstukken: Transfusie algemeen, Voorschrift, Tracing en Rapportering. Er werd gevraagd om het huidig transfusiebeleid in kaart te brengen (anno 2016) en bepaalde cijfers te leveren m.b.t. het kalenderjaar Dhr. Marc De Beukeleer (kwaliteitscoördinator UZ Brussel) zorgde voor de data-export. Prof. Dr. Katrien Beeckman analyseerde deze geanonimiseerde gegevens. Een (semi)kwantitatieve analyse van de resultaten werd mogelijk gemaakt door een score toe te kennen aan bepaalde antwoordcategorieën. Het rapport werd opgesteld door de stuurgroep van BeQuinT, in samenwerking met Prof. dr. Katrien Beeckman en J. Vanden Broeck. Er werden scores toegekend aan de verschillende antwoordcategorieën. Vervolgens werd er per toepassingsgebied ( Transfusie algemeen, Voorschrift, Tracing en Rapportering ) een totaalscore berekend voor elke ziekenhuiscampus. Deze scores werden gebruikt op verschillende manieren: 1. Spreiding: een analyse van het transfusiebeleid in alle Belgische ziekenhuizen (frequenties, medianen, percentielen en boxplots). 2. Trends: analyse van de evolutie van de scores in alle Belgische ziekenhuizen voor de 4 toepassingsgebieden en de totaalscore (2012 tot 2016). 3. Benchmarking: de scores van elke ziekenhuiscampus worden vergeleken met de andere Belgische ziekenhuizen voor de 4 toepassingsgebieden. De resultaten van de benchmarking werden door de cel kwaliteit van het UZ Brussel in een gesloten omslag met codenummer aan de aangeduide vertrouwenspersoon van het Rode Kruis Vlaanderen (of het Croix-Rouge de Belgique) bezorgd. Zij verstuurden deze op hun beurt naar de betreffende ziekenhuiscampussen. 8

13 3.2 Berekening van de totaalscores Er werd een totaalscore berekend per toepassingsgebied ( Transfusie algemeen, Voorschrift, Tracing en Rapportering ). Er werd een score van 0 tot 2 (uitzonderlijk 3 of 4) toegekend aan de antwoordcategorieën (Bijlage 1: Tabel A-E). Per toepassingsgebied werd de som van deze scores herleid tot een score op 10. Op deze manier kunnen de 4 toepassingsgebieden vergeleken worden Ten slotte werden de 4 toepassingsgebieden ook samen bekeken in een totaalscore voor de enquête. Deze score op 40 omvat de optelsom van de totaalscores voor de 4 toepassingsgebieden per ziekenhuis. 3.3 Spreiding De spreiding van de scores voor de verschillende toepassingsgebieden worden weergegeven door middel van boxplots. Figuur 2. Voorbeeld van de interpretatie van een boxplot Maximum 25% Percentiel 75 50% Mediaan Percentiel 50 Percentiel 25 25% Minimum De boxplot geeft (verticaal) de minimum en maximum score weer (aangetoond door een horizontale lijn op einde van de verticale lijn) (Figuur 2). Daarnaast geeft de boxplot ook de mediaan of percentiel 50 weer. De mediaan is de middelste waarde van de groep: wanneer de scores van de ziekenhuiscampussen geordend worden van klein naar groot is dit de waarde van het middelste ziekenhuis. 50% van de ziekenhuiscampussen bevindt zich onder de middelste waarde in de blauwe box. 25% van de ziekenhuiscampussen hebben een score kleiner dan of gelijk aan de score die overeenstemt met de onderkant van de box (= percentiel 25). 75% van de ziekenhuiscampussen hebben een score die lager 9

14 dan of gelijk is aan de waarde van de bovenkant van de box of nog, 25 % van de ziekenhuiscampussen heeft een score die groter of gelijk hieraan is (= percentiel 75). 3.4 Trend analyse Trending is een onderzoek van de richtingen waarin een proces evolueert. Het is beschrijvend en bevat de analyse tussen verschillende tijdstippen. 2 De evolutie van de scores voor de 4 toepassingsgebieden en de totaalscore (2012 tot 2016) werd onderzocht. De boxplots voor Algemeen en Rapportage werden op dezelfde manier opgesteld voor de 3 enquêtes. De boxplots voor Voorschrift en Tracing werden opgesteld op basis van de licht gewijzigde toekenning van scores door een verfijnde vraagformulering sinds de tweede enquête. 3.5 Benchmarking Benchmarking wordt gebruikt om eigen resultaten te vergelijken met deze van anderen. In het kader van transfusie kan benchmarking gebruikt worden om vooropgestelde indicatoren te meten. Deze kunnen gebruikt worden om verbeterpunten voor te stellen om de transfusiepraktijk te optimaliseren.² Het volledige benchmarking proces omvat 3 belangrijke componenten (Figuur 3): 1) Best practices en indicatoren identificeren, 2) introductie van best practices in de eigen praktijk, 3) resultaten van deze indicatoren evalueren. 2 De nationale enquête faciliteert de eerste en de laatste component en voorziet in advies voor de tweede component. Figuur 3 Roadmap voor benchmarking 2 10

15 De score van elke ziekenhuiscampus wordt per toepassingsgebied anoniem weergegeven (Figuur 4). Aan elke campus werd individueel verduidelijkt (d.m.v. een rode verticale lijn) hoe zijn score zich verhoudt t.o.v. de scores van de anderen. De horizontale lijn geeft telkens de mediaan weer. Figuur 4. Voorbeeld van een rapport individuele benchmarking 11

16 4. Resultaten 4.1 Algemene gegevens over de ziekenhuizen Er namen 111 ziekenhuiscampussen deel aan de eerste 2 enquêtes. Sinds de laatste enquête zijn er 3 fusies van ziekenhuizen doorgevoerd. Hierdoor is het totaal aantal ziekenhuiscampussen die de derde enquête hebben beantwoord gelijk aan 107. Onderstaande tabel geeft de grootte van de ziekenhuizen weer in functie van het aantal erkende bedden. Er werd ook gepeild of er bepaalde diensten aanwezig zijn met een vermoedelijk hoger verbruik van bloedcomponenten (Tabel 2). Tabel 2. Algemene gegevens over de ziekenhuiscampussen (n = 107) n % Aantal acute bedden voor hospitalisatie < , ,1 > ,6 Universitair ziekenhuis Ja 9 8,4 Dienst klinische hematologie met transplantatie Ja 25 23,4 Dienst met solide orgaantransplantatie Ja 10 9,3 Dienst intensieve zorgen Ja ,1 Dienst cardiochirurgie Ja 31 29,0 Spoedgevallendienst Ja ,1 Dienst materniteit Ja 97 90,7 Dienst voor intensieve neonatologie Ja 22 20,6 12

17 4.2 Gegevens over verbruik van bloedcomponenten In verschillende hoofdstukken werd het verbruik van bloedcomponenten bevraagd: "Transfusie algemeen" (vragen ), "Voorschrift" (vragen 3.10., 3.11., tot 3.18) en "Tracing" (vraag 4.18.). Tabel 3 geeft het totale verbruik weer van erytrocytenconcentraten (EC), plasma (virusgeïnactiveerd en/of SD plasmapreparaten), zakjes en eenheden bloedplaatjesconcentraten (TC), en het aantal verschillende patiënten aan wie deze componenten werden toegediend. De meerderheid van de ziekenhuizen kon deze gegevens ter beschikking stellen (Figuur 5). Echter, doordat niet alle 107 ziekenhuiscampussen de gevraagde data konden leveren, verschillen de data in Tabel 3 van de data van het FAGG (Figuur 6). 1 Tabel 3. Totaal verbruik EC, plasma en TC in de ziekenhuiscampussen in 2015 # gefactureerde eenheden (door de bloedinstelling) Erytrocytenconcentraat (n=99) # effectief toegediende eenheden (n=106) # verschillende patiënten (n=107) Mediaan (P25-P75) ( ) ( ) ( ) Plasma (n=99) (n=105) (n= 104) Mediaan (P25-P75) ( ) ( ) (39-152) Bloedplaatjesconcentraat (n=103) (n=101) Mediaan (P25-P75) 250 (65-544) 94 (36-203) Eenheden 0.5 x bloedplaatjes Mediaan (P25-P75) (n=90) ( ) (n=86) ( ) 13

18 Figuur 5. Aantal ziekenhuiscampussen dat beschikt over cijfers m.b.t. het bloedverbruik (n = 107) EC Plasma TC* 80 Gefactureerd Toegediend # patiënten *Deze grafiek geeft het aantal ziekenhuizencampussen weer dat beschikt over het aantal gefactureerde eenheden bloedplaatjesconcentraat en het aantal toegediende zakjes bloedplaatjesconcentraat (en het aantal verschillende ontvangers ervan). Figuur 6 - Totaal verbruik EC, plasma en TC (jaarverslag 2015 FAGG) EC VIVP* TC Totaal bedeeld Totaal toegediend Aantal ontvangers * Het verschil tussen bedeling en toediening is te verklaren door de toediening van SD-plasma, dat als geneesmiddel (plasmaderivaat) verdeeld wordt. 14

19 Een lager aantal ziekenhuizen is in staat om specifiekere gegevens m.b.t. bloedgroep(bepaling) te leveren (Tabel 4). Deze gegevens werden opgevraagd in het hoofdstuk Voorschrift. Tabel 4. Beschikbaarheid van specifieke gegevens m.b.t. bloedgroep(bepaling) bij transfusie van EC in 2015 n % 3.10 Aantal eenheden EC toegediend op basis van 1 bloedgroepbepaling 3.11 Aantal patiënten met EC transfusie op basis van 1 bloedgroepbepaling 3.13 Aantal toegediende eenheden ongekruiste O neg EC 3.14 Aantal patiënten met transfusie van ongekruist O RH neg EC 3.15 Aantal eenheden EC met bloedgroep O aan patiënten met bloedgroep A of B 3.16 Aantal patiënten met bloedgroep A of B die EC met bloedgroep O kregen 3.17 Aantal eenheden EC RH pos toegediend bij RH neg patiënt 3.18 Aantal RH neg patiënten die EC RH pos kregen Data beschikbaar 80 74,8 Data beschikbaar 80 74,8 Data beschikbaar 82 76,6 Data beschikbaar 82 76,6 Data beschikbaar 82 76,6 Data beschikbaar 79 73,8 Data beschikbaar 89 83,2 Data beschikbaar 87 81,3 15

20 4.3 Toepassingsgebied Transfusie algemeen In het hoofdstuk Transfusie algemeen werd er onder andere een aantal algemene kenmerken van het transfusiebeleid bevraagd (Tabel 5). In 98,1% van de ziekenhuiscampussen komt het transfusiecomité minstens 2 keer per jaar samen. Dit is in overeenkomst met het Koninklijk Besluit van 16 april 2002 (m.b.t. de normen die door de ziekenhuizen moeten worden nageleefd). In 82,2% van de ziekenhuizen is er een multidisciplinair transfusieteam. Dit team voert de meer operationele taken uit op de werkvloer. Het transfusiecomité bepaalt hierbij het hemovigilantie- en transfusiebeleid (strategische en sturende rol). In 92,5% werd een referentiepersoon transfusie aangeduid. Meestal (67,7%) betreft dit een deeltijdse functie van minder dan 0.5 voltijds equivalent (VTE). Volgens hetzelfde Koninklijk Besluit van 16 april 2002 (cf. supra) is het transfusiecomité belast met het samenbrengen van transfusierichtlijnen in een transfusiehandboek. Uit de enquête bleek dat in 98% van de ziekenhuiscampussen een transfusiehandboek beschikbaar is. In de meerderheid van de ziekenhuizen (89,7%) wordt minimaal één keer per jaar één educatieve sessie over transfusie georganiseerd voor verpleegkundigen en vroedvrouwen. Een dergelijke bijscholing wordt echter maar in 32,7% van de ziekenhuizen gegeven voor artsen. In iets meer dan de helft van de ziekenhuizen (57,0%) kan de voorschrijvende arts de transfusiehistoriek van de patiënt raadplegen. Dit werd in de verklarende woordenlijst gedefinieerd als een overzicht van alle transfusies die de patiënt in de laatste 12 maanden gekregen heeft met melding van eventuele transfusiereacties en/of bijzondere moeilijkheden. 45,8% van de ziekenhuizen hebben een informed consent voor transfusie. Tabel 5. Algemene kenmerken transfusiebeleid n % 2.16 Samenkomst comité < 2/jaar 2 1,9 2 keer 76 71,0 3 keer 14 13,1 > 3/jaar 15 14, De voorzitter van het comité is een* Arts-specialist klinische biologie of een apothekerklinisch bioloog Arts-specialist interne geneeskunde 62 57,9 10 9,3 16

21 Arts-specialist klinische hematologie Arts-specialist anesthesiologie 6 5, ,9 Andere 12 11, Multidisciplinair transfusieteam Ja 88 82, Referentiepersoon Aanwezig 99 92, Aanstelling referentiepersoon in voltijds equivalenten (n=99)* <0.5 VTE 66 67,7 0.5 VTE 21 21,2 >0.5 VTE 12 12, Transfusiehandboek Elektronisch 68 63,6 Elektronisch & papier 35 32,7 Papier 2 1,9 Ontbreekt 2 1, Bijscholing artsen Aanwezig 35 32,7 Voorbereiding 39 36,4 Afwezig 33 30, Bijscholing verpleegkundigen en vroedvrouwen Aanwezig 96 89,7 Voorbereiding 5 4,7 Afwezig 6 5, Transfusiehistoriek in het patiëntendossier Beschikbaar 61 57,0 17

22 2.25 Schriftelijk informed consent voor transfusie* Nee 58 54,2 Nee (registratie IC in patiëntendossier) Ja (IC ondertekend door patiënt) ,8 15,0 * Werden niet opgenomen in de scores. 4.4 Toepassingsgebeid Voorschrift In dit hoofdstuk werden onder andere het voorschrift en de analyse van het verbruik van bloedcomponenten bevraagd (Tabel 6). In meer dan een derde van de ziekenhuizen is er een elektronisch voorschrift transfusie aanwezig (15,0%) of in voorbereiding (39,3%). Het voorschrift transfusie wordt slechts in 43,0% van de ziekenhuizen systematisch opgesteld door een arts. In 30,8% van de ziekenhuizen wordt het voorschrift in uitzonderlijke situaties (zoals urgenties) opgesteld door een verpleegkundige of een andere persoon die geen arts is waarbij de arts achteraf het voorschrift bevestigt en ondertekent. Het voorschrift gebeurt m.a.w. in 26,2% van de ziekenhuizen niet volgens de wettelijke vereisten (Koninklijk Besluit van 18 juni 1990 m.b.t. technische verpleegkundige verstrekkingen en toevertrouwde geneeskundige handelingen). Het etiket op elk bloedstaal voor pretransfusietesten bevat in 59,8% van de ziekenhuizen een barcode (voor scanning). Tabel 6. Resultaten voorschrift n % 3.1 Elektronisch voorschrift Ja 16 15,0 In voorbereiding 42 39,3 Neen 49 45,8 3.2 Voorschrift gebeurt Altijd door arts Uitzonderlijk niet door arts Geregeld niet door arts maar wel op order van arts Regelmatig door niet-arts Andere situaties ,0 30,8 22,4 0,9 2,8 18

23 3.3 Etiket op staal bevat Enkel naam 3 2,8 Naam en geboortedatum 33 30,8 Naam, geboortedatum en datum staal 7 6,5 Barcode 64 59,8 3.4 Procedure bloedafname pretransfusietesten 3.5 Interne audit procedure bloedafname (n = 103) Aanwezig ,3 Ja 66 64,1 3.6 Controle identiteit patiënt voor bloedafname* Mondeling contact (bv. bevraging) 3 2,8 Visuele controle identificatiebandje 93 86,9 Scannen identificatiebandje 11 10,3 3.7 Specificatie tijdstip bloedtransfusie bij nietdringend voorschrift Nooit of onbekend 11 10,3 <50% van de gevallen 30 28,0 >50% van de gevallen 47 43,9 Altijd 19 17,8 3.8 Procedure pretransfusietesten (soort analyses) Procedure aanwezig ,2 3.9 Interne audit procedure pretransfusietesten (n = 104) Ja 56 53, Procedure voorschrift urgente transfusie Niet aanwezig 10 9,3 Ja, voor sommige diensten 12 11,2 Ja, overal beschikbaar 85 79, Recent bepaalde hematologische parameters zichtbaar op elektronisch voorschrift (n = 16) Ja 4 25,0 19

24 3.20 Vermelding type patiënt op voorschrift Ja, ziekenhuisbreed 37 34,6 Ja, de meeste diensten (> 50% naar schatting) 39 36,4 Ja, enkele diensten (< 50% naar schatting) 20 18, Systematische vermelding indicatie op het voorschrift transfusie Ja, ziekenhuisbreed Ja, de meeste diensten (> 50% naar schatting) ,1 44,9 Ja, enkele diensten (< 50% naar schatting) 9 8, Verificatie voorschrift en richtlijn Geen verificatie 39 36,4 Steekproef of op bepaalde diensten 57 53,3 Systematische verificatie 11 10, Toepassing rationeel transfusiebeleid Neen 16 15,0 Op sommige diensten 37 34,6 Algemeen aanwezig 54 50, Procedure massaal bloedverlies > 1 jaar < 1 jaar In voorbereiding Geen procedure ,5 18,7 29, , Systematische analyse voorschriftgedrag Ja, ziekenhuisbreed 14 13,1 Ja, voor enkele diensten 35 32,7 Neen 58 54,2 *3.6: Hier zijn de aantallen in functie van de scoreverdeling weergegeven. 95,3% van de ziekenhuizen deelden mee dat er een visuele controle van het identificatiebandje gebeurde, in 94,4% bevraging van patiënt, in 10,3% scanning van het identificatiebandje. In de grote meerderheid van de ziekenhuizen bestaan er schriftelijke procedures m.b.t. de bloedafname voor pretransfusietesten (96,3%), de pretransfusietesten zelf (soort analyses) (97,2%) en het voorschrift voor urgente transfusie (90,6%). Controle van deze procedures m.b.t. pretransfusietesten door middel van interne audit gebeurt slechts in iets meer dan de helft van deze ziekenhuizen (64,1% (66/103) en 53,8% (56/104) respectievelijk. De identiteit van de patiënt wordt in 86,9% van de ziekenhuizen minstens gecontroleerd door het aflezen van bepaald gegevens op het identificatiebandje. De barcorde wordt in 10,3% van de ziekenhuizen gescand bij de bloedafname voor transfusie. 20

25 Slechts in 4 ziekenhuizen zijn recent bepaalde hematologische parameters rechtstreeks zichtbaar in het elektronisch voorschrift transfusie. De ziekenhuisbloedbank is verantwoordelijk voor de uitgifte van bloedcomponenten op basis van een medisch voorschrift waarbij de indicatie wordt gespecificeerd (Koninklijk Besluit van 17 februari 2005 m.b.t. de normen waaraan een ziekenhuisbloedbank moet voldoen). Uit de enquête bleek dat er slechts in 86,9% van de ziekenhuizen ziekenhuisbreed of op de meeste diensten een indicatie voor transfusie wordt opgegeven bij het voorschrift. Er wordt ziekenhuisbreed of op de meeste diensten informatie gegeven over het type patiënt bij het voorschrift in 71,0% van de ziekenhuizen. In de meerderheid van de ziekenhuizen (85,0%) wordt er een rationeel transfusiebeleid toegepast (met als doel het bloedverbruik te beperken zonder gezondheidsrisico s voor de patiënt). In 63,6% van de ziekenhuizen wordt er geverifieerd a.d.h.v. een steekproef of systematisch of de transfusie werd voorgeschreven volgens de beschikbare richtlijnen. Het voorschrijfgedrag wordt systematisch of voor enkele diensten geanalyseerd in 45,8% van de ziekenhuizen (bv. pre- en post transfusie hematologische parameters zoals hemoglobine). 4.5 Toepassingsgebied Tracing De resultaten van dit hoofdstuk worden weergegeven in 2 tabellen: Tabel 7 m.b.t. de tracing en Tabel 8 m.b.t. de bewaring van bloedcomponenten. Met uitzondering van 1 ziekenhuis wordt er in alle ziekenhuizen een identificatiebandje aangebracht bij de opname van de patiënt. De toepassing van deze procedure wordt in de meerderheid van de ziekenhuizen (90,6%, 96/106) gecontroleerd d.m.v. een interne audit. Meer dan de helft (66,4%) van de ziekenhuizen heeft een volledig of gedeeltelijk elektronisch tracingsysteem dat de bloedcomponent traceert van bij de uitgifte door de bloedbank tot de toediening aan de patiënt. Er bestaat een geschreven procedure m.b.t. de terugname van bloedcomponenten door de bloedbank in de meerderheid (87,9%) van de ziekenhuizen. Tabel 7. Resultaten tracing n % 4.2 Identificatiebandje patiënt bij opname Neen 1 0,9 Ja, behalve in uitzonderlijke gevallen 7 6,5 Ja, in 100% van de gevallen 99 92,5 4.3 Interne audit procedure identificatiebandje patiënt bij opname (n = 106) Wel interne audit 96 90,6 21

26 4.4 Toegangscontrole tot bloedbank Ja 95 88, Elektronisch tracingsysteem dat product traceert van levering tot toediening Neen 36 33,6 Gedeeltelijk 44 41,1 Volledig 27 25, Aanwezigheid procedure criteria terugname bloedcomponenten uitgegeven door bloedbank Geen procedure 13 12,1 < 1 jaar 6 5,6 > 1 jaar 88 82, Registratie verantwoordelijke arts voor toediening bloedcomponent Niet of < 50% van de gevallen 12 11, % van de gevallen 11 10,3 >90% van de gevallen 84 78, Registratie toediener bloedcomponent Niet of < 50% van de gevallen 6 5, % van de gevallen 9 8,4 >90% van de gevallen 92 86, Controle correcte unit aan correcte patiënt* Mondeling contact (bv. bevraging) 2 1,9 Visuele controle identificatiebandje 70 65,4 Scannen identificatiebandje 35 32, Interne audit controle patiëntidentificatie voor transfusie Ja 80 74, Bewaring bloedstalen voor later onderzoek Ja ,1 *4.21: Hier zijn de aantallen in functie van de scoreverdeling weergegeven. 88,8% van de ziekenhuizen deelden mee dat er een visuele controle van het identificatiebandje gebeurde, in 88,8% bevraging van patiënt, in 32,7% scanning van het identificatiebandje. 2 ziekenhuizen antwoordden dat er niet altijd een controle gebeurt aan het bed van de patiënt. De naam van de verantwoordelijke arts en de toediener wordt in respectievelijk 78,5% en 86,0% van de ziekenhuizen systematisch geregistreerd in het patiëntendossier. In 32,7% van de ziekenhuizen wordt er d.m.v. scanning van het identificatiebandje gecontroleerd of men de correcte unit zal toedienen aan de correcte patiënt. De toepassing van de identiteitscontroles voor toediening wordt geauditeerd in 74,8% van de ziekenhuizen. 22

27 In de meeste ziekenhuizen (98,1%) worden de bloedstalen voor pretransfusietesten gedurende een bepaalde periode bewaard door het labo immunohematologie voor eventueel later onderzoek. Tabel 8. Gegevens over bewaring n % 4.5 Bewaring bloedcomponenten ter hoogte van bloedbank Koelkast met intermittente temperatuurcontrole 2 1,9 Koelkast met continue controle maar geen data opslag of alarm Aparte koelkast met continue temperatuurcontrole met data opslag en alarm 2 1, ,3 4.6 Garantie interventie 24u/24u bij alarm 4.7 Panne bloedbank, bewaring EC volgens vereisten 4.8 Panne bloedbank, bewaring plasma volgens vereisten 4.9 Procedures transport en bewaring bloedcomponenten Ja ,2 Ja ,2 Ja ,4 Geen procedure 5 4,7 Procedure bestaat < 1 jaar 7 6,5 Procedure bestaat >1 jaar 95 88, Interne audit procedure transport en bewaring bloedcomponenten (n = 102) 4.11 Bewaring bloedcomponenten buiten bloedbank Wel interne audit 55 53,9 Niet toegestaan 56 52,3 Wel toegestaan 51 47, Bewaring bloedcomponenten als urgente stock ( 24u)* Neen Ja, in koelkast samen met andere producten ,2 2,0 Ja, in koelkast zonder temperatuurcontrole 0 0,0 23

28 Ja, in koelkast met temperatuur controle Ja, in koelkast met continue temperatuurcontrole met data opslag en alarm 2 3, , Bewaring bloedcomponenten op 1 of meerdere afdelingen ( 24u)* Neen Ja, in koelkast samen met andere producten ,7 13,7 Ja, in koelkast zonder temperatuurcontrole 0 0,0 Ja, in koelkast met temperatuur controle Ja, in koelkast met continue temperatuurcontrole met data opslag en alarm 6 11, , Garantie interventie 24u/24u bij alarm ter hoogte van ziekenhuisafdeling(en)* Ja 44 86, Verantwoordelijke beheer noodvoorraad buiten de bloedbank* Ja 42 82,4 * Enkel van toepassing op de 51 ziekenhuiscampussen waar bloedcomponenten buiten de bloedbank bewaard worden. De vragen 4.12 en 4.13 waren meerkeuzevragen waar verschillende opties tegelijkertijd konden worden ingevuld. Eén ziekenhuis antwoordde dat er bloedcomponenten tijdelijk bewaard werden als urgente stock ( 24u) in een koelkast met andere producten. In 7 ziekenhuizen worden bloedcomponenten tijdelijk bewaard op 1 of meerdere afdelingen ( 24u) in een koelkast met andere producten. EC worden ter hoogte van de bloedbanken bewaard in aparte koelkasten met continue temperatuurcontrole met data opslag en alarm in 96,3% van de ziekenhuizen. In de meeste ziekenhuizen (97,2%) is er een interventiemogelijkheid (24u/24u) om bij alarm ter hoogte van de bloedbank een correcte bewaring van bloedcomponenten te realiseren. De meeste ziekenhuizen (95,3%) hebben een procedure voor transport en bewaring van bloedcomponenten vanaf de levering door de bloedinstelling tot bij de patiënt. Deze procedure wordt in iets meer dan de helft van deze ziekenhuizen (53,9%, 55/102) geauditeerd. In 47,7% van de ziekenhuizen worden er bloedcomponenten buiten de bloedbank bewaard. In 86,3% (44/51) van deze ziekenhuizen is er ter hoogte van de ziekenhuisafdelingen een interventiemogelijkheid (24u/24u) om in geval van alarm een correcte bewaring van EC te realiseren. 24

29 Ten slotte is er in 82,4% (42/51) van deze ziekenhuizen een persoon die, in samenwerking met de bloedbank, het beheer van de noodvoorraad buiten de bloedbank opvolgt. 4.6 Toepassingsgebied Rapportering In de meerderheid van de ziekenhuizen bestaat er een schriftelijke procedure m.b.t. de toediening van bloedcomponenten (98,1%) en de opvolging van de patiënt tijdens de transfusie (98,1%) Daarentegen hebben een kleiner aantal ziekenhuizen (23,4%) een schriftelijke procedure m.b.t. de opvolging van de patiënt op lange termijn. Ernstige reacties en voorvallen worden minstens 1 keer per jaar besproken/geanalyseerd door het transfusiecomité in 99,1% van de ziekehuizen. Er is een methodologie voor de analyse van gemelde transfusievoorvallen in 85% van de ziekenhuizen. Tabel 9. Resultaten rapportering n % 5.1 Procedure toediening bloedcomponenten Geen procedure 2 1,9 Aanwezig < 1 jaar 2 1,9 Aanwezig > 1 jaar ,3 5.2 Omvat deze procedure controle geldigheidsduur pretransfusietesten (n=105) 5.3 Procedure opvolging patiënt tijdens transfusie Ja 99 94,3 Geen procedure 2 1,9 Aanwezig < 1 jaar 1 0,9 Aanwezig > 1 jaar ,2 5.4 Procedure opvolging patiënt 24u na einde transfusie Geen procedure 56 52,3 Aanwezig < 1 jaar 6 5,6 Aanwezig > 1 jaar 45 42,1 5.5 Procedure opvolging patiënt op lange termijn Geen procedure 82 76,6 Aanwezig < 1 jaar 4 3,7 Aanwezig > 1 jaar 21 19,6 25

30 5.8 Systematische registratie vitale parameters in dossier < 50% 2 1, % 15 14,0 >90% 90 84,1 5.9 Systematische registratie ernstige transfusiereacties in dossier < 50% 1 0, % 9 8,4 >90% 97 90, Inlichten verantwoordelijke arts bij transfusiereacties < 50% 1 0, % 2 1,9 >90% , Melding ernstige transfusiereacties aan Bloedbank ,1 Referentiepersoon transfusie contactpersoon hemovigilantie voor het FAGG 98 91, ,4 Transfusiecomité 92 86,0 Cel kwaliteit en patiëntveilighied 70 65,4 Anderen 6 5, Systematische centrale melding ernstige transfusiereacties en voorvallen aan referentiepersoon hemovigilantie < 50% 9 8, % 7 6,5 >90% 91 85, Ernstige transfusievoorvallen worden gemeld aan Bloedbank ,3 Referentiepersoon transfusie 96 89,7 Contactpersoon hemovigilantie voor het FAGG 99 92,5 Transfusiecomité 91 85,0 26

31 Cel kwaliteit en patiëntveiligheid 83 77,6 Anderen 8 7, Ernstige reacties en voorvallen worden minstens 1 keer per jaar besproken/onderzocht door transfusiecomité Ja , Methode analyse ernstige voorvallen Geen methodologie 11 10,3 Methodologie in voorbereiding 5 4,7 Methodologie aanwezig 91 85,0 4.7 Spreiding van de totaalscores per toepassingsgebied De spreiding van de totaalscores voor de verschillende toepassingsgebieden wordt weergegeven door middel van de boxplots in Figuur 7. De scores voor de hoofdstukken Algemeen en Rapportering werden op dezelfde manier berekend als bij de eerste twee enquêtes. De scores voor de hoofdstukken Voorschrift en Tracing werden berekend op basis van de nieuwe benchmarkmethode (licht gewijzigde toekenning van scores door een verfijnde vraagformulering sinds de tweede enquête, zie 3.4). Bij de tweede enquête zagen we dat de toepassing van de nieuwe benchmarking methode leidt tot iets lagere scores. Deze methode is dus iets strenger. De mediaan voor Transfusie algemeen ligt op 8,3 en de scores variëren tussen 3,3 en 10 op 10. Voor wat betreft het Voorschrift variëren de scores tussen 2,8 en 9,4 met een mediaan van 6,8. Voor Tracing scoren de helft van de ziekenhuizen maximaal 8,3 op 10 met scores variërend tussen 4,8 en 10 op 10. Voor wat betreft de rapportering stellen we vast dat de helft van de ziekenhuizen maximaal 8,3/10 scoort. De scores liggen tussen 2,9 en 10 op 10 met 50% van de ziekenhuizen die een score hebben tussen 7,9 en 9,2 op 10. Figuur 7. Boxplots derde enquête - spreiding van de totaalscores voor de toepassingsgebieden Algemeen Voorschrift Tracing Rapportage 27

32 4.8 Trend analyse eerste tot derde enquête Trend-analyse voor de vier toepassingsgebieden De totaalscores voor de verschillende toepassingsgebieden bij de eerste, tweede en derde enquête worden in Figuur 8 door middel van boxplots weergegeven. Globaal zien we ook bij de derde enquête een verbetering van de resultaten t.o.v. de eerste twee enquêtes: - De mediaan scores voor ieder toepassingsgebied zijn hoger. - Voor het toepassingsgebied Algemeen en Tracing zien we dat de scores dichter bij elkaar komen te liggen over de 3 enquêtes heen, de spreiding is nauwer geworden. Dit is niet het geval bij Voorschrift en Rapportering, hoewel in dit laatste geval de (groene) box die 50% van de ziekenhuis campussen vertegenwoordigt wel nauwer is geworden. - De totaalscores voor de toepassingsgebieden Algemeen, Tracing en Rapportering blijven maximum 10 op 10. De hoogste totaalscore voor het toepassinggebied Voorschrift is gestegen van 7,8 (eerste enquête) naar 8,8 (tweede enquêe) en 9,4 (derde enquête). Figuur 8. Vergelijking van de boxplots van de eerste, de tweede en de derde enquête: Algemeen Voorschrift Tracing Rapportering Resultaten van de eerste enquête Resultaten van de tweede enquête Resultaten van de tweede enquête op basis van nieuwe benchmarking methode Resultaten van de derde enquête op basis van nieuwe benchmarking methode In Figuur 9 worden de totaalscores voor de verschillende toepassingsgebieden tussen de verschillende enquêtes (in 2012, 2014 en 2016) vergeleken. De scores zijn ingedeeld in 3 klassen: een score lager dan 5, tussen 5 en 7,5 en hoger dan 7.5. We kunnen het volgende vaststellen: 28

33 - Het aantal ziekenhuizen met een totaalscore lager dan 5 is verder gedaald voor alle verschillende toepassingsgebieden. - Ook uit deze grafiek blijkt dat de totaalscores voor het hoofdstuk Voorschrift lager liggen t.o.v. de andere hoofdstukken. Er zijn namelijk meer ziekenhuizen met een score lager dan 5 en minder ziekenhuizen met een score hoger dan 7,5. Desalniettemin, is het aantal ziekenhuizen met een totaalscore lager dan 5 voor Voorschrift bijna gehalveerd sinds de tweede enquête (van 23 naar 17%). Het aantal ziekenhuizen met een totaalscore hoger dan 7,5 voor Voorschrift is bijna verviervoudigd (van 8% naar 30%). - Bij de derde enquête scoorden 68% van de ziekenhuizen hoger dan 7,5 voor Tracing en 81% hoger dan 7,5 voor Rapportering. Figuur 9. Vergelijking totaalscores voor de verschillende toepassingsgebieden: eerste, tweede en derde enquête Transfusie algemeen Voorschrift 100% 100% 80% 60% 40% 20% 0% 59% 64% 46% 48% 35% 25% 16% 6% 2% <5 5-7,5 >7,5 Tracing 80% 60% 40% 20% 0% 1 e enquête 2 e enquête 3 e enquête 70% 59% 53% 29% 30% 23% 17% 18% 1% <5 5-7,5 >7,5 Rapportage 100% 80% 60% 40% 20% 0% 63% 68% 55% 42% 31% 23% 14% 3% 1% <5 5-7,5 >7,5 100% 80% 60% 40% 20% 0% 81% 53% 58% 39% 36% 18% 11% 4% 1% <5 5-7,5 >7,5 De geobserveerde stijging van de totaalscores voor de verschillende toepassingsgebieden tussen de eerste en de derde enquête blijkt significant voor wat betreft Transfusie algemeen, Tracing en Rapportering maar niet voor Voorschrift. Voor 3 van de 4 toepassingsgebrieden kan een significante stijding worden vastgesteld (Tabel 10). 29

34 Tabel 10 Vergelijking totaalscores toepassingsgebieden tussen de eerste en derde enquête Gem (sa) Gem (sa) p-waarde (paired samples T test) Transfusie algemeen 6,4 (2,1) 8,1 (1,5) 0,001 Voorschrift* 4,4 (1,3) 6,7 (1,5) 0,397 Tracing* 6,4 (1,3) 8,1 (1,1) 0,003 Rapportage 7,0 (1,6) 8,4 (1,1) 0,001 Gem= Gemiddelde; (sa)= standaardafwijking *De totaalscores voor de derde enquête werden berekend op basis van de nieuwe benchmarkmethode Trend- analyse voor de totaalscore voor de enquête Wanneer we de totaalscore voor de volledige enquête vergelijken dan zien we dat de mediaan in de derde enquête licht gestegen is tegenover deze in de tweede enquête (van 28,4 naar 30,6) (Tabel 11). De spreiding en P75 van de totaalscores op 40 is nagenoeg niet veranderd over de laatste 2 enquêtes heen. P25 is licht gestegen in de derde t.o.v. de tweede enquête (van 26 naar 28,5). De gemiddelde totaalscores voor de eerste en de derde enquête verschillen significant (p = 0,005) (paired samples T test). Er is met andere woorden sprake van een significante stijging (verbetering) van de resultaten. Tabel 11. Totaalscores op 40 voor de eerste, tweede en derde enquête Gemiddelde (standaardafwijking) 24,2 (4,1) 28,1 (4,4) 30,5 (3.7) Mediaan 24,4 28,4 30,6 Spreiding 14,5 36,5 13,8 36,5 14,1-38,1 P25 20,8 25,5 28,5 P75 27,2 31,4 32,8 30