Nota van uitgangspunten Beleidsplan Wet maatschappelijke ondersteuning

Transcriptie

1 Nota van uitgangspunten Beleidsplan Wet maatschappelijke ondersteuning Gemeente Papendrecht September

2 Inhoudsopgave 1 Inleiding 2 Terugblik Mensen doen Mee(r) Landelijke, regionale en lokale ontwikkelingen 4 Visie 5 Uitgangspunten 6 Verdere beleidsproces Bijlagen: 1 Huiskamergesprekken Wmo 2 Wmo-bijeenkomst maatschappelijke partners 2

3 1 Inleiding Gemeenten dienen op grond van artikel 3 van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) een plan op te stellen dat richting geeft aan de te nemen beslissingen betreffende maatschappelijke ondersteuning. Dit beleidsplan geldt voor een periode van maximaal vier jaar. Het huidige Wmo-beleidsplan genaamd Mensen doen Mee(r) loopt eind 2011 af. Op 30 juni 2011 heeft de gemeenteraad derhalve de Startnotitie Wmo-beleidsplan vastgesteld. Hiermee heeft de gemeenteraad opdracht gegeven tot de ontwikkeling van een nieuw en actueel beleid met betrekking tot maatschappelijke ondersteuning. Voor de ontwikkeling van een nieuw Wmo-beleidsplan zijn in de startnotitie de volgende aandachtspunten geformuleerd: Een opbouw waarbij niet de negen prestatievelden leidend zijn, maar de mate van zelfredzaamheid en participatie of de mate van kwetsbaarheid. Een samenwerking op Drechtstedenniveau voor wat betreft de individuele voorzieningen (prestatieveld 6), de maatschappelijke zorg (prestatievelden 7,8 en 9) en landelijke ontwikkelingen zoals de transitie van de AWBZ-functie Extramurale begeleiding naar de Wmo. Een nauwe (ambtelijke) samenwerking met de gemeenten Alblasserdam en Sliedrecht die mogelijk leidt tot een gezamenlijk Wmo-beleidsplan waarbij de couleur locale niet uit het oog verloren wordt. Een interactief proces waarbij de maatschappelijke partners en inwoners worden betrokken. Hierbij wordt niet ingezet op grootschalige bijeenkomsten, maar op betrokkenheid door middel van zogenaamde huiskamergesprekken. Een samenwerking met de Wmo adviesraad waarbij ingezet wordt op coproductie. In deze nota worden de uitgangspunten voor het nieuwe Wmo-beleidsplan geformuleerd. Om tot deze uitgangspunten te komen, is gekeken naar de diverse landelijke, regionale en lokale ontwikkelingen. Om input te verzamelen vanuit de samenleving is samengewerkt met de Wmo adviesraad en hebben diverse huiskamergesprekken plaatsgevonden (zie bijlage 1). Doel van de huiskamergesprekken is om in de vindplaatsen (lees instellingen) en in kleine settings informatie op te halen bij de doelgroepen van de Wmo. Om ook bij de professionals informatie op te halen heeft een bijeenkomst plaatsgevonden met de maatschappelijke partners (zie bijlage 2). Voor wat betreft de beschrijving van de ontwikkelingen is gebruik gemaakt van diverse benchmarks en onderzoeken, zoals de sterkte-zwakteanalyse van het Platform Maatschappelijke Verkenning, Regionale Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2010 van de GGD Zuid-Holland Zuid, Participatiemonitor Drechtsteden 2009, Monitor Leefbaarheid en Veiligheid 2009 Drechtsteden, Benchmark Wmo en tevredenheidsonderzoeken Wmo van het SGBO. Met betrekking tot de samenwerking met Alblasserdam en Sliedrecht kan opgemerkt worden dat, zoals bij de startnotitie al was aangegeven, er sprake is van een duidelijke meerwaarde. De problematiek sluit bij elkaar aan. Ook de bijeenkomst met de maatschappelijke partners had door een gezamenlijk optreden meer kracht en aanknopingspunten voor verdere samenwerking. Tot slot wordt ook de samenwerking met de Wmo Adviesraad op prijs gesteld. Hierbij geldt wel dat elke gemeente zelf zorg draagt voor de wijze van afstemming. In Papendrecht heeft dat ertoe geresulteerd dat de Wmo Adviesraad niet alleen achteraf om advies wordt gevraagd, maar meedenkt in de conceptfase en ook actief betrokken is bij de huiskamergesprekken. 3

4 Opbouw van de nota Deze nota van uitgangspunten is als volgt opgebouwd. In paragraaf 2 wordt kort teruggeblikt op het beleidsplan Maatschappelijke Ondersteuning Papendrecht Mensen doen Mee(r) In paragraaf 3 wordt kort ingegaan op de landelijke, regionale en lokale ontwikkelingen. In paragraaf 4 wordt de gemeentelijke visie op maatschappelijke ondersteuning weergegeven, die leidend is voor de uitgangspunten. In paragraaf 5 worden de uitgangspunten voor het nieuwe Wmo beleidsplan gepresenteerd. Tot slot wordt in paragraaf 6 een toelichting gegeven op het verdere beleidsproces. 4

5 2 Terugblik Mensen doen Mee(r) Het beleidsplan Mensen doen Mee(r) was het eerste beleidsplan na de invoering van de Wmo. Dit beleidsplan was opgebouwd aan de hand van de negen prestatievelden die in de Wmo worden genoemd. Per prestatieveld is een ambitie beschreven en heeft een vertaling plaatsgevonden naar doelen en acties, veelal leidend tot een versterking of uitbreiding van het aanbod aan voorzieningen. De ambitie was hierbij vrij hoog en niet in overeenstemming met de beschikbare personele en financiële capaciteit (ook bij de maatschappelijke partners). Vier jaar later is de focus verlegd van het aanbod van voorzieningen naar het compenseren van beperkingen. Inwoners van Papendrecht moeten kunnen deelnemen aan de samenleving en zo lang mogelijk zelfstandig blijven wonen. Voor de oplossingen wordt gekeken naar de eigen mogelijkheden van mensen, hun sociale netwerk, collectieve voorzieningen en individuele voorzieningen (in deze volgorde). Hieronder volgt een korte weergave van de belangrijkste gerealiseerde prestaties. Prestatieveld 1. Bevorderen van sociale samenhang en leefbaarheid 2. Ondersteuning jongeren en ouders 3. Het geven van advies, informatie en cliëntondersteuning 4. Het ondersteunen van mantelzorgers en vrijwilligers Belangrijke prestaties Wijkgericht werken heeft verschillende activiteiten verder ontwikkeld, zoals het Wereldfeest en thema-avonden. Uit de monitor Leefbaarheid en Veiligheid 2009 Drechtsteden blijkt dat Papendrecht het in het algemeen beter doet dan eerdere monitors en Papendrecht positief scoort in vergelijking met het regionale gemiddelde. De brede school is verder ontwikkeld door middel van het vormen van een visie waarbij de wijk een belangrijke rol speelt. Integrale samenwerking op het gebied van vandalisme bestrijding in het jongerenoverleg Papendrecht (JOOP). Vormgeving aan het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG). De (risico)verwijsindex Zorg Voor Jeugd en de daarmee samenhangende Multidisciplinaire Teams. Intensivering van het jeugd- en jongerenwerk. De steeds intensievere samenwerking tussen onderwijs, peuterspeelzaalwerk en kinderopvang als gevolg van de invoering brede schoolconcept en het beleid op het gebied van voor- en vroegschoolse educatie (VVE). Een Wmo-loket is operationeel. De Stichting Welzijn Ouderen Papendrecht (SWOP) heeft een informatiepunt (ouderenadviseurs). Voor wat betreft het onderdeel vrijwilligerswerk wordt verwezen naar de kadernota vrijwilligerswerk (inclusief de maatschappelijke stage). Verschillende organisaties zijn samengebracht in de pilot Ketenaanpak mantelzorgondersteuning onder regie van de SWOP. 5

6 5. Bevorderen van de deelname aan het maatschappelijke verkeer 6. Het verlenen van voorzieningen 7, 8 en 9. Maatschappelijke opvang, Openbare Geestelijke Gezondheidszorg en verslavingsbeleid Met de SWOP zijn bij subsidieverleningen afspraken gemaakt om zich met name op dit terrein, voor wat betreft de doelgroep ouderen, in te zetten. Ook met andere subsidieontvangers zijn afspraken gemaakt om het maatschappelijke verkeer te bevorderen. AWBZ-instellingen organiseren activiteiten die ook toegankelijk zijn voor inwoners buiten deze instellingen. Dit wordt uitgevoerd door de Sociale Dienst Drechtsteden. Dit wordt uitgevoerd door centrumgemeente Dordrecht. Bij de beleidsvoorbereiding is de gemeente Papendrecht betrokken als overlegpartner. 6

7 3 Landelijke, regionale en lokale ontwikkelingen In deze paragraaf worden de landelijke, regionale en lokale ontwikkelingen beschreven. Landelijke ontwikkelingen Op landelijk niveau spelen de drie volgende ontwikkelingen: Decentralisatie van de functie Begeleiding uit de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ). Per 2013/2014 wordt de functie Begeleiding gedecentraliseerd naar gemeenten en zal deze onderdeel gaan vormen van de Wmo. Eind 2010 is binnen de Drechtsteden afgesproken dat Dordrecht, namens de andere gemeenten, het initiatief neemt bij de voorbereidingen op deze decentralisatie (de oriëntatiefase). In regionaal verband heeft een uitgebreide gespreksronde langs aanbieders van extramurale begeleiding plaatsgevonden om kennis te kunnen maken met de thematiek van de functie Begeleiding. De Kanteling De VNG jaagt op landelijk niveau door middel van het project De Kanteling ontwikkelingen aan die her en der in het land plaatsvinden. Belangrijk uitgangspunt van De Kanteling is de eigen verantwoordelijkheid van burgers bij het oplossen van problemen, eventueel met behulp van hun sociale netwerk. Pas wanneer burgers daar niet toe in staat zijn, kan een beroep worden gedaan op voorzieningen: van algemeen via collectief naar individueel (de zogenaamde verantwoordelijkheidsladder). Welzijn Nieuwe Stijl Het ministerie van VWS heeft samen met de VNG en de MOgroep het landelijke stimuleringsprogramma Welzijn Nieuwe Stijl gelanceerd. Het programma is erop gericht om de werkelijke potentie van de Wmo te benutten door te stimuleren en inspireren. Welzijn Nieuwe Stijl gaat uit van de volgende acht bakens: 1. gericht op de vraag achter de vraag, 2. gebaseerd op de eigen kracht van de burger, 3. direct er op af, 4. formeel en informeel in optimale verhouding, 5. doordachte balans van collectief en individueel, 6. integraal werken, 7. niet vrijblijvend, maar resultaatgericht en 8. gebaseerd op ruimte voor de professional. Regionale ontwikkelingen (Drechtsteden en regio Zuid-Holland Zuid) Bij de invoering van de Wmo is ook op Drechtstedenniveau een beleidsplan opgesteld genaamd Beleidskader Wmo Drechtsteden. Hierin is ingegaan op de regionale onderwerpen en de afstemming tussen de gemeenten onderling en de gemeenten met de regio, in het bijzonder met betrekking tot individuele voorzieningen. Mede gelet op de ontwikkelingen op landelijk niveau wordt dit beleid op onderdelen herschreven dan wel tegen het licht gehouden. Het gaat dan om: De wijze waarop de decentralisatie van de functie Begeleiding uit de AWBZ binnen de Drechtsteden verder wordt opgepakt (zie ook bij landelijke ontwikkelingen). In dit najaar wordt hierover een procesnotitie aangeboden aan het PFO Sociaal. De wijze waarop binnen de Drechtsteden vorm wordt gegeven aan De Kanteling (zie ook bij landelijke ontwikkelingen). Binnen de Drechtsteden is inmiddels een plan van aanpak opgesteld en vastgesteld waarbij ook op lokaal niveau een aantal activiteiten moet worden uitgevoerd. Het plan van aanpak richt zich op de volgende zeven activiteiten: 1. visie en juridische verankering, 2. inventarisatie, 3. digitale sociale kaart Drechtsteden, 4. scholing, training en communicatie, 5. medewerking maatschappelijke partners, 6. algemene en collectieve diensten en 7. arrangementen met uitkerings- en onderwijsinstanties. De doorontwikkeling van de maatschappelijke zorg (prestatievelden 7, 8 en 9 van de Wmo). In overleg met de regio Zuid-Holland Zuid wordt door de centrumgemeente Dordrecht momenteel gewerkt aan een strategische visie voor de lange termijn met onder meer aandacht voor de volgende thema s: centrale toegang, aanpak overlast, opvang van 7

8 drugsverslaafden en dak- en thuislozen, coördinatiepunt ex-gedetineerden, vrouwenopvang, huiselijk geweld en lokale zorgnetwerken. De strategische visie wordt eind dit jaar verwacht. Lokale ontwikkelingen De Wmo is een soort parapluwet. Dit betekent dat de Wmo doorwerkt op diverse beleidsterreinen dan wel raakvlakken heeft met andere beleidsterreinen. De volgende ontwikkelingen hebben een relatie met de Wmo: Welzijn o Basis voor diverse instellingen en verenigingen om activiteiten te ontwikkelen die op enigerlei wijze kunnen bijdragen aan de maatschappelijke participatie is veelal een subsidierelatie met de gemeente. Eind 2011 zal een subsidiebundel worden vastgesteld met betrekking tot de subsidieverlening over 2012 en in 2012 zal een aanpassing plaatsvinden van de algemene subsidieverordening. o Op dit moment vindt constructief (bestuurlijk) overleg plaats met de SWOP om zich te ontwikkelen tot een brede welzijnsinstelling. Deze verbreding is noodzakelijk om het welzijnsbeleid niet met name te richten op ouderen, maar op alle (kwetsbare) inwoners die op één of andere wijze niet zelfstandig kunnen participeren. Het landelijke stimuleringsprogramma Welzijn Nieuwe Stijl wordt bij de mogelijke verbreding gehanteerd als denkpatroon. Wonen o In 2012 wordt een nieuwe woonvisie aangeboden aan de gemeenteraad. Hierin wordt onder meer aandacht geschonken aan kwetsbare groepen, woonservicezones en levensloopbestendig wonen. Onderwijs en Jeugd o In 2011 wordt vormgegeven aan een Centrum voor Jeugd en Gezin dat per 1 januari 2012 operationeel moet zijn. Dit centrum levert een belangrijke bijdrage aan de ondersteuning van jongeren met problemen met opgroeien en bij de ouders met problemen met opvoeden. o o o In de Kadernota Onderwijs is aandacht voor de volgende punten: voor- en vroegschoolse educatie, de realisatie van de brede school en de afstemming tussen onderwijs en de arbeidsmarkt. De decentralisatie van de jeugdzorg vanuit de provincie naar de gemeente. Op dit moment wordt op Drechtstedenniveau een procesnotitie geschreven over de gevolgen van de decentralisatie en de verdergaande aanpak. Intensivering vind plaats van het jeugd- en jongerenwerk (uitvoering van de notitie Meedoen. Gezondheid o In regionaal verband wordt vorm gegeven aan een nieuwe Nota Lokaal Gezondheidsbeleid. De nota wordt begin 2012 aangeboden aan de gemeenteraad. o In 2012 wordt een nota aangeboden aan de gemeenteraad betreffende de invoering van de integrale jeugdgezondheidszorg. Door één organisatie verantwoordelijk te maken voor de gezondheidszorg voor alle jeugd van nul tot 19 jaar en hier een doorgaande lijn te realiseren wordt het zicht op kwetsbare jongeren (en opvoeders) vergroot. Deze organisatie zal ook onderdeel uitmaken van het CJG. Sport o In 2011 is in regionaal verband een nieuwe verordening Minder valide sport vastgesteld. o In oktober 2011 wordt het Uitvoeringsprogramma Sport 2012 ter kennisname aangeboden aan de gemeenteraad. Hierin wordt onder meer aandacht geschonken aan sportgerelateerde activiteiten voor burgers met een (lichamelijke) beperking. Maatschappelijke participatie o In oktober 2011 wordt de kadernota vrijwilligersbeleid (inclusief maatschappelijke stage) aangeboden aan de gemeenteraad. 8

9 Wijkgericht werken o Stimuleren c.q. faciliteren van activiteiten door bewoners en organiseren van activiteiten met bewoners, zoals: bewonersavonden, straatgesprekken, themaavonden, sport- en spelactiviteiten, wijkfeesten, themafeesten (onder andere het Wereldfeest) en kinderspeeldagen. Het doel van het organiseren van deze activiteiten is, dat bewoners elkaar ontmoeten en leren kennen, zodat meer sociale cohesie en leefbaarheid ontstaat. Arbeidsmarkt en minimabeleid o Regionale voorbereiding op de Wet onderkant arbeidsmarkt en de Wet werken naar vermogen. Op Drechtstedenniveau wordt een plan van aanpak voorbereid. o Vormgeving aan het speerpunt Onderwijs en arbeidsmarkt (onder andere toekomstige vormgeving lokaal opleidingscentrum). 9

10 4 Visie In deze paragraaf wordt de gemeentelijke visie op de Wet maatschappelijke ondersteuning geschetst. Deze visie is leidend voor de uitgangspunten die in paragraaf 5 geformuleerd worden. Artikel 4 van de Wmo bepaalt dat het college van burgemeester en wethouders ter compensatie voorzieningen op het gebied van maatschappelijke ondersteuning moet treffen die een persoon met beperkingen in staat stelt om: 1. een huishouden te voeren; 2. zich te verplaatsen in en om de woning; 3. zich lokaal te verplaatsen per vervoermiddel; en 4. en medemensen te ontmoeten en op basis daarvan sociale verbanden aan te gaan. Zoals hiervoor beschreven bepaalt artikel 4 van de Wmo dat het college van burgemeester en wethouders burgers met beperkingen moet compenseren, maar dit artikel bepaalt niet hoe die compensatie eruit moet zien. In de startnotitie is al opgemerkt dat de gemeente sinds de invoering van de Wmo met andere ogen naar maatschappelijke ondersteuning is gaan kijken. De mate waarin burgers kunnen participeren, zichzelf kunnen redden en iets voor anderen (de samenleving) doen of kunnen doen is het devies. Belangrijk uitgangspunt bij dit devies is de eigen verantwoordelijkheid van burgers bij het oplossen van problemen, eventueel met behulp van hun sociale netwerk. Pas wanneer burgers daar niet toe in staat zijn kan een beroep worden gedaan op voorzieningen: van algemeen via collectief naar individueel (de zogenaamde verantwoordelijkheidsladder). Het devies betekent dat het alleen behoren tot een bepaalde doelgroep op zich geen aanleiding is voor ondersteuning. Uiteraard zullen verhoudingsgewijs meer ouderen een beroep doen op ondersteuning, maar is het simpele feit dat men een hoge leeftijd heeft geen reden om in aanmerking te komen voor ondersteuning. Een integrale benadering is dan ook wenselijk. Afzonderlijke nota s op dit terrein, zoals een nota ouderenbeleid of gehandicaptenbeleid, zijn dan ook achterhaald. De verwachting is dat het aantal ouderen in Papendrecht de komende jaren groter zal worden en het aantal inwoners op de langere termijn niet meer zal groeien. Dit betekent dat relatief gezien het aantal kwetsbare burgers zal toenemen. Voor de betaalbaarheid van voorzieningen op de lange termijn moet dus worden gezocht naar effectievere en efficiëntere voorzieningen onder meer door creatieve samenwerking op het gebied van wonen, zorg en welzijn. In de startnotitie is aangegeven dat niet de negen prestatievelden leidend zijn, maar de mate van zelfredzaamheid en participatie of de mate van kwetsbaarheid. De gradaties werden hierbij aangegeven met het stoplichtmodel. Hieronder wordt het stoplichtmodel kort toegelicht. Bij de verder uitwerking van de nota van uitgangspunten in de ontwerpnota zal dit verder invulling krijgen. 10

11 Het stoplichtmodel De beweging van een verzorgingsstaat via de zorgzame samenleving naar zelfredzaamheid en actief burgerschap leidt tot de volgende indeling om te kijken naar maatschappelijke vraagstukken: Groen: Burger is actief, zelfredzaam en verantwoordelijkheid hierbij hoort (het in stand houden van) een goede basisinfrastructuur: wonen, welzijn, cultuur, sport onderwijs, recreatie, toerisme en goede informatievoorziening. Voorbeelden: loketfunctie, verenigingsondersteuning, subsidiebundel. Oranje: Burger is enigszins kwetsbaar, maar is wel zelfredzaam en verantwoordelijk hierbij horen alle lichtere vormen van advies en cliëntondersteuning, welzijn (dienstverlening en ontmoeting), preventie, vroegsignalering en doorgeleiding (zorgnetwerken). Voorbeelden: mantelzorgondersteuning, activiteitenaanbod Stichting Welzijn Ouderen (eventueel brede welzijnsorganisatie). Rood: Burger is zeer kwetsbaar en niet meer zelfredzaam hierbij denken we aan zorg, langdurige ondersteuning en opvang voor mensen met multiproblemen (verslaving, huisvesting, armoede, dagbesteding, OGGZ en huiselijk geweld). Voorbeelden: voedselbank, maatjesprojecten, centrale toegang bij multiproblematiek. Grijs: Burger is zelfredzaam, maar is niet participerend Ook hier gaat het om het in stand houden van een goede basisinfrastructuur. Door mensen actief bij de samenleving te betrekken wordt de kans vergroot dat deze mensen ook hun verantwoordelijkheid nemen en een bijdrage leveren aan diezelfde samenleving. Voorbeelden: NL doet, Senioren voor Papendrecht, Maatschappelijke stage 11

12 5 Uitgangspunten In deze paragraaf worden de uitgangspunten voor de nieuwe beleidsnota Wet maatschappelijke ondersteuning gepresenteerd. De uitgangspunten zijn ingedeeld aan de hand van een aantal maatschappelijke vraagstukken (oplopend aan de hand van het stoplichtmodel), te weten: 1. Dienstverlening Wmo: loketfunctie en digitaal loket; 2. Afstemming wonen, zorg en welzijn; 3. De Kanteling van de Wmo; 4. Verbreding welzijnswerk: welzijn nieuwe stijl en casemanagement; 5. Preventief jeugdbeleid: CJG en decentralisatie jeugdzorg; 6. Ondersteuning overbelaste mantelzorgers en spilzorgers; 7. Extramurale begeleiding uit de AWBZ; 8. Preventie maatschappelijke zorg; en 9. Vrijwilligersbeleid en maatschappelijke stage. In het onderstaande overzicht worden de uitgangspunten benoemd. Daarbij worden voor de hiervoor genoemde maatschappelijke vraagstukken drie vragen beantwoord, namelijk: 1. Wat willen we bereiken? 2. Wat doen we daar nu voor? 3. Wat willen we anders gaan doen? Bij de vraag wat willen we bereiken? gaat het om de ambities die er zijn op het gebied van maatschappelijke ondersteuning. Daarbij verwijst we naar de gemeente, al dan niet in samenwerking met de regio en maatschappelijke partners. Vervolgens verwijst de vraag wat doen we daar nu voor? naar hetgeen de gemeente op dit moment doet, zelf of samen met haar partners, om de ambities te realiseren. Tot slot wordt bij de vraag wat willen we anders gaan doen? aangegeven of het huidige beleid wordt gecontinueerd of dat het huidige beleid wordt aangevuld of gewijzigd (op gemeentelijk dan wel gezamenlijk initiatief). Om de tabellen overzichtelijk te houden, worden in de kolom waarin de derde vraag wordt beantwoord alleen aanvullingen op of wijzigingen van het bestaande beleid weergegeven. Wanneer geen aanvullingen op of wijzingen van (een deel van) het beleid worden genoemd, betekend dit dat het in de tweede kolom beschreven huidige beleid wordt gecontinueerd. Nadat de uitgangspunten zijn vastgesteld door de gemeenteraad wordt een conceptnota opgesteld. In deze conceptnota worden de volgende vragen toegevoegd en beantwoord: 1. Hoe gaat we dit doen? 2. Welke rol vervult de gemeente? 3. Hoe gaan we dit financieren? 1. Dienstverlening Wmo: loketfunctie en digitaal loket Wat willen we bereiken? Wat doen we daar nu voor? Wat willen we anders gaan doen? Burgers op de hoogte brengen van de verschillende (algemene) voorzieningen. Wmo-loket (digitaal loket) Pluspunt van de SWOP (digitaal loket) aanvullen Creëren van een digitale sociale kaart Onderzoek naar mogelijke alternatieven van het Wmo-loket 12

13 Bieden van cliëntondersteuning vraagverheldering en maatwerk Afstemming tussen het formele netwerk van maatschappelijke partners Huisartsen inzetten als signaleerder van mogelijke Wmo-problematiek Huisbezoek door SDDconsulenten Ouderenadviseurs van de SWOP Adviseurs van Stichting MEE (landelijke financiering) (Zorg)netwerken tussen maatschappelijke partners Twee maal per jaar afstemmingsoverleg met een delegatie van de huisartsen Receptje Wmo-loket 2 Ontwikkelen van het keukentafelgesprek 1. Dit thema wordt meegenomen bij De Kanteling waaraan op Drechtstedenniveau (gemeenten en SDD) vorm gegeven wordt. Onderzoek naar optimalisatie van bestaande netwerkstructuren (inclusief mogelijk signaleringsinstrument en klantvolgsysteem) Huisartsen stimuleren om Wmo-problematiek vroegtijdig te signaleren 2. Afstemming wonen, zorg en welzijn Wat willen we bereiken? Wat doen we daar nu voor? Wat willen we anders gaan doen? Meer levensloopbestendige Opstellen woonvisie woningen Afstemming tussen maatschappelijke partners en (informele) netwerk zorgbehoevende Maatschappelijke partners stimuleren om meer in de wijk aan de slag te gaan Onderzoeken of sleutelfiguren uit de wijk (huismeesters, bewoners e.d.) optimaler kunnen worden benut als signaleerder naar zorg en welzijn Afstemming en samenwerking tussen maatschappelijke partners op het gebied van wonen, zorg en welzijn Regionale afstemming op het gebied van wonen, zorg en welzijn Lokale afspraken c.q. uitgangspunten tussen Rivas Zorggroep, SWOP en Woonkracht 10 (lokaal netwerk wonen, zorg en welzijn) Herzien van afspraken van het lokaal netwerk om afstemming en samenhang te organiseren op het gebied van wonen, zorg en welzijn. Stimuleren c.q. aanjagen van creatieve arrangementen 1 Het zogeheten keukentafelgesprek betreft een gesprek gericht op het verkrijgen van inzicht in de problematiek, het aanwezige sociale netwerk en de eigen kracht van burgers. 2 Huisartsen kunnen in overleg met de patiënten een afspraak maken met de SDD-consulent voor een huisbezoek 13

14 3. De Kanteling van de Wmo Wat willen we bereiken? Wat doen we daar nu voor? Wat willen we anders gaan doen? Een goede basisvoorziening c.q. basisinfrastructuur Bevorderen van het verenigingsleven In stand houden voorzieningenniveau Versterken van sociale cohesie en sociale netwerken Bieden van kwalitatieve en laagdrempelige maatschappelijke ondersteuningsproducten Optimalisering van lokale vervoersvoorzieningen voor burgers met een beperking. Wijkgericht werken en wijkplatforms (bijvoorbeeld bewonersavonden, straatspeeldagen en het Wereldfeest) Straat- en buurtfeestsubsidies Stimuleren van activiteiten in de wijk door onder andere laagdrempelige wijkinlooppunten (bijvoorbeeld Bij Bosshardt -huis en inlooppunt VluchtelingenWerk) Realisatie Brede School Zorginstellingen proberen vanuit hun maatschappelijke verantwoordelijkheid voorzieningen te blijven bieden ondanks bezuinigingen Drechthopper (via SDD) Leerlingenvervoer Meer samenhang brengen tussen het Wmo-beleid en de activiteiten vanuit wijkgericht werken Stimuleren van buurtnormen en -waarden Verder stimuleren van activiteiten in de wijk door onder andere laagdrempelige wijkinlooppunten Stimuleren en realiseren van creatieve arrangementen (zie ook 2. Wonen, zorg en welzijn) Onderzoeken van alternatieven qua lokale dan wel regionale vervoersvoorzieningen (in samenwerking met de SDD) 4. Verbreding welzijnswerk: welzijn nieuwe stijl en casemanagement Wat willen we bereiken? Wat doen we daar nu voor? Wat willen we anders gaan doen? Kwaliteitsborging van de Subsidieafspraken met diverse Aanscherpen van de dienstverlening door subsidieontvangers subsidieontvangers subsidieafspraken qua kwaliteitsvoorwaarden (welzijn nieuwe stijl) Een verbreding van de welzijnsinstelling Subsidiëring Stichting Welzijn Ouderen Papendrecht Onderzoek naar de omvorming van de SWOP naar een brede welzijnsinstelling Welzijnswerk stimuleren om meer in de wijk aan de slag te gaan (welzijnskreet Welzijn Nieuwe Stijl: Direct erop af! ) 14

15 Vroegsignalering en doorbreken van sociaal isolement Huisbezoek 75-plussers door de SWOP Zorgstructuren op het gebied van jeugd (CJG) Diverse meldpunten (bijvoorbeeld Steunpunt Huiselijk Geweld en Meldpunt Zorg en Overlast) Onderzoeken of de doelgroep van het huisbezoek van de SWOP moet worden herzien Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling Kwetsbare burgers ondersteunen bij sociale vraagstukken. Hulp bij thuisadministratie voor 55-plussers (SWOP) Onderzoeken of uitbreiding van de thuisadministratie dan wel sociale raadslieden een optie is als onderdeel van een brede welzijnsinstelling 5. Preventief jeugdbeleid: CJG en decentralisatie jeugdzorg Wat willen we bereiken? Wat doen we daar nu voor? Wat willen we anders gaan doen? Jongeren, ouders en Realisering van een CJG medeopvoeders ondersteunen bij het opgroeien en opvoeden Maatschappelijke participatie van jeugd en jongeren Inspelen op de transitie van de jeugdzorg van de provincie naar de gemeente Afstemming brengen tussen het onderwijs en de arbeidsmarkt Uitvoering geven aan de notitie Meedoen! (kind- en jongerenwerk) Dit decentralisatiedossier wordt op dit moment in regioverband opgepakt. Beleid zal de komende periode ontwikkeld worden Realisatie van de toekomstige vormgeving van het Lokaal opleidingscentrum (LOC) Plan over de toekomstige vormgeving van het LOC 6. Ondersteuning overbelaste mantelzorgers en spilzorgers Wat willen we bereiken? Wat doen we daar nu voor? Wat willen we anders gaan doen? Voorkomen van overbelaste mantelzorgers Ketenaanpak mantelzorgondersteuning (waaronder vroegsignalering, preventie en respijtzorg) Evaluatie ketenaanpak mantelzorgondersteuning Opvang overbelaste mantelzorgers en opvang hulpbehoevende van de mantelzorgers Vrijwillige respijtzorg (ketenaanpak mantelzorg) Evaluatie ketenaanpak mantelzorgondersteuning 15

16 7. Extramurale begeleiding uit de AWBZ Wat willen we bereiken? Wat doen we daar nu voor? Wat willen we anders gaan doen? Inspelen op de transitie van de functie Begeleiding uit de AWBZ naar de gemeente Ook dit decentralisatiedossier wordt op dit moment in regioverband opgepakt. Beleid zal de komende periode ontwikkeld worden 8. Preventie maatschappelijke zorg Wat willen we bereiken? Wat doen we daar nu voor? Wat willen we anders gaan doen? Verstevigen lokale zorgnetwerken Regionaal beleidsplan maatschappelijke zorg van centrumgemeente Dordrecht (prestatievelden 7, 8 en 9 van de Wmo) Nadere afspraken met de centrumgemeente maken over de taken: preventie, nazorg, toeleiding en begeleiding qua inhoud en financiën In stand houden coördinatiepunt ex-gedetenineerden Financiering van het coördinatiepunt exgedetenieerden vanuit de financiële middelen die Dordrecht extra heeft ontvangen van de rijksoverheid Financiering van het coördinatiepunt exgedetenieerden vanuit de regiogemeenten in verband met gestopte financiering vanuit de rijksoverheid 9. Vrijwilligersbeleid en maatschappelijke stage Wat willen we bereiken? Wat doen we daar nu voor? Wat willen we anders gaan doen? Denkverandering bij professionals en burgers over eigen kracht en verantwoordelijkheid Inwoners aanzetten tot het leveren van een maatschappelijke bijdrage Regionaal plan van aanpak De Kanteling van de Wmo Subsidiëring aan het Steunpunt Vrijwilligerswerk Papendrecht Afspraken met de scholen voor wat betreft de maatschappelijke stages Wijkgericht werken, waaronder wijkplatforms Jeugd- en jongerenwerk Realiseren van een coördinatiepunt vrijwilligerswerk (onderdeel van het vrijwilligersbeleid) Verder vormgeven aan de maatschappelijk stagemakelaar-functie binnen het coördinatiepunt vrijwilligerswerk Inwoners met een uitkering aanzetten tot het leveren van een maatschappelijke bijdrage Regionaal plan van aanpak De Kanteling Regionaal plan van aanpak Wet onderkant arbeidsmarkt en de Wet werken naar vermogen (Drechtstedenniveau) 16

17 6 Verdere beleidsproces In deze nota zijn de uitgangspunten voor het nieuwe Wmo-beleidsplan geformuleerd. Na vaststelling van deze uitgangspunten door de gemeenteraad wordt de conceptnota dit najaar opgesteld. In de conceptnota worden de uitgangspunten verder uitgewerkt aan de hand van de maatschappelijke vraagstukken en het zogeheten stoplichtmodel. Zoals aangegeven wordt hierbij samengewerkt met Alblasserdam en Sliedrecht. In de praktijk betekent dit dat er regelmatig op ambtelijk niveau afstemming plaatsvindt, onderdelen in gezamenlijkheid geschreven worden, kennis uitgewisseld wordt, informatie over behoeften van kwetsbare groepen gedeeld wordt en maatschappelijke partners gezamenlijk tegemoet wordt getreden. Zonder dat het meer tijd en inzet kost zal de kracht en uitvoerbaarheid van het uiteindelijke beleidsplan toenemen. Het beleidsplan zal uiteindelijk in de drie afzonderlijke gemeenten van advies worden voorzien door de desbetreffende Wmo Adviesraad en vervolgens door de gemeenteraden worden vastgesteld. Inzet is de inhoud zoveel mogelijk gelijk te houden, maar daar waar nodig en gewenst de couleur locale mee te nemen. Ook in dit traject worden de maatschappelijke partners betrokken, speelt de Wmo Adviesraad een belangrijke rol en vinden nog een aantal huiskamergesprekken plaats (onder andere gesprekken met bewoners van woonzorgcentrum De Markt van Rivas, cliënten van Yulius en deelnemers van het aangepast zwemmen van zwemvereniging De Geul). Ook voor wat betreft de regionale onderwerpen, zoals de decentralisatiedossiers en het project De Kanteling. wordt in deze periode meer duidelijkheid verwacht. Vaststelling van de nota kan vervolgens begin 2012 plaatsvinden. 17

18 Bijlage 1 Huiskamergesprekken Wmo Voor het realiseren van dit beleidsplan is informatie opgehaald bij de doelgroep van de Wmo. Het ophalen van informatie vindt plaats in kleine groepen en in de vindplaatsen van deze doelgroep. Om dit te kunnen doen vinden zogenaamde huiskamergesprekken plaats in samenwerking met de Wmo Adviesraad bij diverse instellingen die in Papendrecht werkzaam zijn op het gebied van maatschappelijke ondersteuning. Organisatie Huisbezoeken mantelzorgers Sociale Dienst Drechtsteden (huisbezoek) Stichting Gemiva-LVG Groep, locatie Jacob Catslaan Stichting Leger des Heils & ANBO Papendrecht, locatie Bij Bosshardt -huis Stichting VluchtelingenWerk Zuidvleugel, locatie Stellingmolen Stichting Welzijn Ouderen Papendrecht, locatie dienstencentrum Gerbrandy Stichting Rivas Zorggroep, locatie De Markt Stichting Yulius, locatie Oostpolder Zwemvereniging De Geul (onderdeel Aangepast Zwemmen), locatie zwembad de Hooght Belangrijke punten Voorkomen overbelasting Afstemming met zorgbieders Wijze van indiceren en samenwerking maatschappelijke partners Mogelijkheden keukentafelgesprekken Decentralisatie Extramurale Begeleiding Bieden van structuur in het dagelijkse leven Vervoersmogelijkheden van cliënten, veelal speciaal vervoer Bieden van mogelijkheden tot sociale contacten door middel van inlooppunten Redelijke tevredenheid over de collectieve en individuele voorzieningen Mogelijkheden van lokaal vervoer anders dan de Drechthopper Bieden van mogelijkheden tot sociale contacten door middel van inlooppunten Betaalbaarheid van activiteiten Sociale contacten belangrijk Meer mogelijkheden van lokaal vervoer anders dan de Drechthopper Vindt nog plaats Vindt nog plaats Vindt nog plaats 18

19 Bijlage 2 Wmo-bijeenkomst maatschappelijke partners Op donderdag 30 juni 2011 heeft in samenwerking met gemeente Alblasserdam en gemeente Sliedrecht een bijeenkomst plaatsgevonden met de maatschappelijke partners die actief zijn op het gebied van de Wmo. De volgende organisaties waren aanwezig bij de Wmo-bijeenkomst: 1. Algemene Stichting Voor Zorg- en dienstverlening (ASVZ); 2. Sociale Dienst Drechtsteden; 3. Stichting Gemiva-SVG Groep; 4. Stichting MEE Drechtsteden; 5. Stichting Philadelphia Zorg; 6. Stichting Rivas Zorggroep; 7. Stichting Tablis Wonen; 8. Stichting Waardeburgh; 9. Stichting Welzijn Ouderen Papendrecht (SWOP); 10. Stichting Welzijnswerk voor Ouderen Alblasserdam (SWOA); 11. Stichting Welzijnswerk Sliedrecht; 12. Stichting Woonkracht10; 13. Stichting Yulius; 14. Wmo Adviesraad Alblasserdam; en 15. Wmo Adviesraad Papendrecht. De bijeenkomst stond zowel in het teken van het overdragen als het ophalen van informatie. Voor het ophalen van informatie stonden drie vragen centraal: 1. Welke problemen voorziet u voor uw (potentiële) cliënten die mede afhankelijk zijn of worden van de Wmo? 2. Welke bijdrage kan uw organisatie leveren met betrekking tot het nieuwe Wmobeleidsplan en de uitvoering daarvan? 3. Hoe krijgen we burgers actief en verantwoordelijk voor zichzelf en hun omgeving? Uit de bijeenkomst kwamen de volgende belangrijke punten naar voren: Een goede basisvoorziening c.q. -infrastructuur qua informatie, verenigingsleven en wonen is belangrijk. De wijk moet versterkt worden als vind- en aanbodplaats van en voor kwetsbare burgers. De samenleving wordt anoniemer en individualistischer hierdoor is er meer dreiging van sociaal isolement. Signaleringsinstrumenten zijn belangrijk om problemen tijdig te kunnen opvangen. Genoemd valkuil is echter het oprichten van een zwaar vangnet. Huisartsen zijn een belangrijke spil om tijdig problemen te signaleren. Organisaties ontberen het mandaat c.q. doorzettingsmacht om problematiek te kunnen aanpakken. Het uitvallen van mantelzorgers leidt tot problemen. Ten eerste heeft de mantelzorger ondersteuning nodig en ten tweede valt de cliënt terug op betaalde zorg. Zorginstellingen proberen vanuit hun maatschappelijke verantwoordelijkheid voorzieningen te blijven bieden. Hier zit echter een grens aan. Zorg en welzijn moet betaalbaar blijven voor burgers. De gemeenten moeten samen met maatschappelijke partners nadenken over de transitie van de extramurale begeleiding uit de AWBZ. Samenwerking is belangrijk. Maatschappelijke organisaties doen al veel, maar veelal nog niet in samenhang met elkaar. 19