Woningbouwsecenario s en bevolkingsontwikkeling

Transcriptie

1 Opbouw van de nota Volkshuisvesting 2030 De gemeente Heusden heeft (nog) geen traditie met betrekking tot woningbouwprogrammering. Complicerende factor voor het opstellen van een uitgebalanceerd programma vormen de planologische beperkingen ter bescherming van landschappelijke waarden. In dit kader zijn voor het woningbouwprogramma de verschillende beleidsuitgangspunten samengevat en in deze nota opgenomen. De nota is het vertrekpunt voor een jaarlijkse cyclus ten aanzien van het te ontwikkelen beleid en de daarmee samenhangende woningbouwprogrammering. Ter ondersteuning daarvan is door de provincie een woningbouwmatrix ontworpen. Elk jaar moet het woningbouwprogramma de opgave aangeven voor het komende jaar en volgende jaren om doelstellingen van beleid te realiseren. Daarbij is ook aandacht voor een terugblik van de resultaten van het afgelopen jaar gewenst. Vervolgens is het belangrijk om het programma ook in een perspectief te plaatsen van een doorkijk naar latere jaren. Hoofdstuk 1: Inleiding Hoofdstuk 2: Hoofdstuk 3: Hoofdstuk 4: Hoofdstuk 5: Hoofdstuk 6: Hoofdstuk 7: Samenvatting Bevolkingsopbouw en -ontwikkeling Analyse bestaande woningenvoorraad Kwantitatief woningbouwprogramma Woningbouwsecenario s en bevolkingsontwikkeling Kwalitatief woningbouwprogramma Hoofdstuk 8: Conclusies en aanbevelingen Bijlagen: Literatuurlijst

2 1.0 Inleiding Heusden is met de kernen Doeveren, Drunen, Elshout, Giersbergen, Haarsteeg, Hedikhuizen, Heesbeen, Herpt, Heusden-Vesting, Nieuwkuijk, Oudheusden en Vlijmen een middelgrote gemeente in de regio s-hertogenbosch. Het aantal inwoners blijft onder de toename van het aantal 1-2 persoons huishoudens door ontgroening en vergrijzing toch redelijk stabiel. Per 1 januari 2007 heeft de gemeente Heusden inwoners. Het aantal woningen bedroeg De gemiddelde woningbezetting is daarmee 2,45 personen per woning. Van de bevolking woont 78% ( inwoners) in de verstedelijkte zône Drunen, Nieuwkuijk en Vlijmen. De woningmarkt zit al enige tijd op slot en de doorstroming stagneert. Als oorzaken voor die stagnatie kunnen worden genoemd: q de woningbouwproductie staat niet in verhouding tot de vraag q aanhoudende trend van gezinsverdunning: jongeren willen eerder op zichzelf wonen; q langere levensverwachting: ouderen willen zo lang mogelijk in hun eigen vertrouwde omgeving blijven. q de doorlooptijd van planologische procedures werkt vertragend q de invloed van marktomstandigheden en economische ontwikkelingen werken (nog steeds) belemmerend in de doorstroming op de woningmarkt. Initiatiefrijk wil de gemeente Heusden impulsen geven aan het opkrikken van de woningbouwproduktie, waarbij bijzondere aandacht wordt gegeven aan betaalbare woningen en de positie van starters en senioren. Aanvankelijk werd primair gedacht om het bouwen in te zetten op het snel kunnen benutten van locaties met voldoende volume, financiële beheersbaarheid en weinig planologische of andere weerstanden. Maar een woningbouwprogramma gaat niet alleen om de kwantiteit (aantallen en locaties), het richt zich ook op een kwalitatieve opgave (financieringscategoriën en woningtypologiën) voor komende jaren om de doelstellingen van de Structuurvisie Plus (kwantiteit) en de Woonvisie (kwaliteit) te realiseren. Gelet op de ontwikkelingen en gewijzigde aanpak komt de nota Goed wonen in Heusden Een visie op het wonen van 15 april 2004 (kortweg Woonvisie genoemd) in een ander daglicht te staan. Het bouwen van woningen gaat hand in hand met een demografische ontwikkeling en welke woningen daarbij het beste passen. Op basis hiervan is gewisseld van een koers op korte termijn naar een onderbouwing voor de lange termijn die met drie scenario s wordt toegelicht. Met eerbiediging van vastgestelde beleidsuitgangspunten, is deze notitie Volkhuisvesting in 2030 niet alleen een verdere nuancering van de Woonvisie, maar treedt in de plaats daarvan.

3 De woningbouwmogelijkheden in de kernen Drunen, Elshout, Nieuwkuijk, Vlijmen en Haarsteeg zijn op basis van het Streekplan 2002 vertaald in het uitwerkingsplan stedelijk gebied Waalboss. Deze opgave is in 2005 geactualiseerd naar het realiseren van ca nieuwe woningen tot De opgave komt overeen met het stabiliseren van het inwoner aantal (behouden scenario). Sloop, herstructurering en zorgplaatsen moeten nog worden ingevuld. Wordt hiermee rekening gehouden dan is het open scenario aan de orde. Doeveren, Heesbeen, Oud-Heusden, Herpt en Hedikhuizen zijn onderdeel van het landelijk gebied, nader uitgewerkt in het plan Groot Langstraat. De opgave in dit gebied is 354 woningen. Giersbergen neemt met de Vesting een bijzondere positie binnen de gemeente in. In deze kernen mag, met uitzondering van vervangende nieuwbouw, niet worden gebouwd. De voornemens in voorliggend woningbouwprogramma moeten achterstanden voorkomen en tegmoetkomen aan trends op de woningmarkt of deze juist keren. Op basis van de geactualiseerde provinciale bevolkinsprognose voor de gemeente Heusden blijkt, dat voor minder inwoners hetzelfde aantal nieuwe woningen aan de voorraad toegevoegd moeten worden. De provinciale actualisatie stond model voor de uitwerking van de drie scenario s. Afhankelijk van het te kiezen scenario kent het programma een gemiddelde bandbreedte in capaciteit van ca woningen in de periode en nog eens 580 woningen na Om woningbouw te kunnen realiseren zorgt de provincie er voor: dat er tot 2010 voldoende woningbouwlocaties in vigerende plannen worden vastgelegd; er tot 2015 bestemmingsplannen worden opgesteld voor woningbouwlocaties; dat het aanbod ervan gedifferentieerd is en aansluit op de kwalitatieve behoefte voor de periode tot 2020; dat zoekgebieden worden aangegeven waar transformatie in de vorm van nieuw te ontwikkelen woningbouwlocaties afweegbaar is. Het woningbouwprogramnma voor 2007 en volgende jaren vindt zijn basis in de volgende documenten: Provinciaal streekplan 2002; Uitwerkingsplan Groot Langstraat, december 2004 Uitwerkingsplan Waalboss, december 2004 De bevolkings- en woningbehoefteprognose Noord-Brabant 2002, actualisering Vastgesteld door GS op 11 oktober 2005 Structuurvisie Plus, februari 2006 Goed wonen in Heusden ( Woonvisie ), april 2004 Appartementennota Drunen en Vlijmen, oktober 2005 Wijkvisie Oudheusden 2006 GGD Gezondheidsmonitor Ouderen Hart voor Brabant, 2005 Op grond van deze documenten wordt ruimte gegeven voor de realisatie van ten minste 250 woningen per jaar (inclusief herstructurering) tot Na 2020 tot 2030 is er ruimte voor de realisatie van nog eens 100 woningen per jaar (eveneens inclusief

4 herstrucutrering).

5 2.0 Samenvatting De nota Volkshuisvesting 2030 is meer dan alleen een inzicht in locaties waar gebouwd kan worden. De nota schept vooral een breed kader voor wie de gemeente in de toekomst in woonruimte moet worden voorzien. Daarbij wordt aandacht besteedt aan de planologische randvoorwaarden, de gemeentelijke taakstelling, een analyse van de bestaande woningvoorraad, de bevolksingsomvang en samenstelling van de bevolking tot Waar in de komende jaren gebouwd kan worden (kwantiteit) en onder welk planologisch regiem, is vastgelegd in de Structuurvise Plus, Het Streekplan 2002 en de uitwerkingsplannen Waalboss en Groot Langstraat. De kwaliteit is vastgelegd in de Woonvisie. Op grond van provinciale prognoses is de gemeentelijke taakstelling gesteld op de bouw van nieuwe woningen tot 2030 (sloop en herstructurering niet meegerekend, waarvoor nog eens woningen nodig zijn). De bouwopgave biedt perspectief voor een samenhangend nieuwbouw- en herstructureringsprogramma waarmee de woonkwaliteit kan worden afgestemd op actuele en toekomstige woonbehoeften ten aanzien van wonen, zorg en welzijn. Dat is ook nodig, want de druk op de woningmarkt is nog steeds behoorlijk. De woningmarkt zit al enige tijd op slot en de doorstroming stagneert. Als oorzaken voor die stagnatie kunnen worden genoemd: q de woningbouwproductie staat niet in verhouding tot de vraag q de aanhoudende trend van gezinsverdunning: jongeren willen eerder op zichzelf wonen; q een langere levensverwachting: ouderen willen zo lang mogelijk in hun eigen vertrouwde omgeving blijven (extramuralisering). q q de doorlooptijd van planologische procedures werkt vertragend de invloed van marktomstandigheden en economische ontwikkelingen werken (nog steeds) belemmerend in de doorstroming op de woningmarkt. Vanaf 1 januari 2002 zijn woningen toegevoegd. De voorraad omvatte woningen per 1 januari Het aantal inwoners bleef in deze periode met een negatief saldo van 235 min of meer gelijk. Per toevoeging van 225 woningen per jaar verminderde het aantal inwoners met 47 personen per jaar tot op 1 januari Wanneer het aantal woningen in deze periode wordt afgezet tegen het aantal inwoners dan loopt de gemiddelde woningbezetting, weliswaar langzaam, maar strucutreel terug. Wanneer het woningbeleid niet hierop wordt afgestemd, is bij ongewijzigd beleid na 2020 een afname van inwoners te verwachten met jongeren tot 29 jaar en van huishoudens in de leeftijd van jaar met In de leeftijdscategorie 65 jaar en ouder is sprake van een explosieve groei. Het aantal huishoudens van jaar neemt toe met 900, van jaar met en van 75 en ouder met

6 Het aandeel 55-plussers is nu met inwoners 26%. Het aandeel inwoners met een leeftijd van 65 jaar en ouder omvat personen (14%). Vanwege het feit dat ouderen langer zelfstandig willen blijven wonen is het aanbieden van zorg op maat wenselijk. Van de ouderen in Heusden ontvangt 19% professionele zorg aan huis. De nultredenwoning is de meest populaire woonvorm onder ouderen. 21% (1.175 inwoners) van de ouderen wil hier binnen vijf jaar naar verhuizen. In totaal hebben ouderen behoefte aan een nultredenwoning (64%). Van alle zelfstandig wonende huishoudens in Heusden wil bijna een kwart in de komende jaren verhuizen. Het gaat om ca doorstromers. Naast doorstromers zoekt 53% van de thuiswonenden van 18 jaar en ouder een woning. Dit zijn ca starters. De bestaande woningvoorraad kan aan die toekomstige vraag niet voldoen simpelweg omdat woningen financieel niet bereikbaar zijn of gewoon niet vrijkomen door onvoldoende nieuwbouw aanbod. Jongeren willen eerder op zichzelf wonen. Toch zijn koopwoningen voor starters en middeninkomens steeds moeilijker bereikbaar door de prijsontwikkeling in relatie tot een te verkijgen hypotheek. Anderzijds is de wachttijd voor een huurwoning te lang doordat de doorstroming stagneert. Daarom is de gezamenlijke ambitie van gemeente en Woonveste om de wachttijd terug te brengen tot maximaal 6 maanden. Hiervoor worden 700 nieuwe huurwoningen aan de voorraad toegevoegd. Per 1 januari 2006 was het aandeel huurwoningen of 27,1% (waarvan 283 particulier) en bedroeg het aantal koopwoningen of 72,9%. Van de woningvoorraad per 1 januari 2006 zijn grondgebonden woningen (85%). Bijna de helft van deze grondgebonden woningen zijn (half)vrijstaande woningen. Ruim 8000 woningen van de bestaande voorraad zijn gebouwd voor % van de woningvoorraad bestaat uit eengezinswoningen met 4 of 5 kamers. Slechts 16% van alle woningen (eengezins en meergezins) is kleiner. De meergezinswoningen, flats of appartementen zijn over het algemeen klein: 1-3 kamers. In de huursector heeft Omnia Wonen 32 appartementen en Woonveste 774. Woonveste heeft 52 meergezinswoningen met 4-5 kamers. In de koopsector hebben 945 appartementen 1-3 kamers. Middelgroot zijn 285 meergezinskoopwoningen die voor 70% worden bewoond door 55-plussers. In de koopsector zijn de grootste woningaantallen te vinden in de prijsklassen < (16%) en < (18%). Opmerkelijk is het aandeel woningen met een prijs > , namelijk 16% (prijspeil 2004). De bevolkingsontwikkeling in omvang wordt voor een belangrijk deel bepaald door het aantal woningen dat de komende jaren nieuw bijgebouwd wordt. De trends van ontgroening en vergrijzing zijn mede van invloed op de samenstelling van de bevolking. Met name zal in toenemende mate in huisvesting moeten worden voorzien van 1&2 persoonshuishoudens. Om aan genoemde trends het hoofd te kunnen bieden zijn een drietal scenario s ontwikkeld, een behouden, open en wervend scenario. In het behouden scenario zet de gemeente een terughoudend beleid ten aanzien van

7 woningbouw en vestigers voort. Het beleid zoals dat in de Structuurvisie Plus en Woonvisie is opgetekend kent voor de toekomst een bescheiden ambitie. In het ruimtelijk beleid wordt gestreefd naar behoud van de huidige bevolkingsverdeling over de kernen van de gemeente. Gemiddeld worden per jaar 100 woningen nieuw toegevoegd om in 2030 te stabiliseren op inwoners. Serieus inspelen op marktontwikkelingen en trends is niet mogelijk. Daarvoor is het bouwvolume van woningen ontoereikend. Het open scenario gaat uit van een bevolkingsgroei tot ca inwoners en een benodigd bouwvolume van ca woningen in de periode 2005 tot In tegenstelling tot het behouden scenario is rekening gehouden met sloop en herstructurering. Daartoe is naast de door de provincie geplande bouw van woningen, de bouw van 933 woningen extra ingeschat. In dit scenario voert de gemeente een ruim beleid ten aanzien van woningbouw. Een sturend grond- en ordeningsbeleid wordt waar mogelijk ten volle en pro-actief aangewend. In de woningbehoefte van zowel de eigen bevolking als vestigers wordt voorzien. In 2002 verwachtte de provincie nog dat de gemeente Heusden met het toevoegen van woningen zou groeien naar inwoners. Onder de huidige demografische ontwikkeling is in het wervende scenario gekeken naar de hoeveelheid benodigde woningen wanneer ingezet wordt op het streven om naar inwoners te groeien zoals in 2002 werd voorspeld. Dan blijkt dat volgens de huidige inzichten een totaal bouwvolume van ruim woningen nodig is. Dit is geen realistisch scenario, omdat hiervoor de benodigde locaties ontbreken. Noch afgezien van de cultuur-historische en planologische belemmeringen zal er sprake ijn van een maat van verdichting waarvan met recht afgevraagd kan worden of daarmee het groene landelijke karakter in stand blijft. Het open scenario is derhalve een realistisch scenario waarmee aan actuele ontwikkelingen tegemoet kan worden gekomen, afspraken over sloop en herstructurering kunnen worden gemaakt en de ambitie van de toevoeging van 700 nieuwe huurwoningen gerealiseerd kan worden. Bovendien biedt het bouwvolume de nodige flexibiliteit om te kunnen anticiperen op de bevolkingsomvang en gestuurd kan worden op de bevolkingssamenstelling.

8 3.0 Bevolkingsopbouw en -ontwikkeling Van belang voor het te ontwikkelen woningbouwprogramma zijn inzichten in de huidge bevolkingssamenstelling én de toekomstige ontwikkeling daarvan. Voor een juiste inschatting van prognoses worden deze inzichten in bevolkingssamenstelling en bevolkingsomvang vanaf nu jaarlijks geactualiseerd. Bevolkingsomvang gemeente Heusden per 1 januari 2007 Per 1 januari 2007 telt de gemeente Heusden inwoners. Het aantal woningen bedroeg De gemiddelde woningbezetting is daarmee 2,45 personen per woning. Inwoners per Aantal inwoners 1 januari januari januari januari januari januari Afname inwoners totaal Bron: GBA gemeente Heusden Toe- afname inwoners Vanaf 1 januari 2002 zijn woningen toegevoegd. Het aantal inwoners bleef in deze periode met een negatief saldo van 235 min of meer gelijk. Per toevoeging van 225 woningen per jaar sinds 2002 verminderde het aantal inwoners met 47 personen per jaar. Wanneer het aantal woningen in deze periode wordt afgezet tegen het aantal inwoners dan loopt de gemiddelde woningbezetting langzaam maar structureel terug. Gemiddelde woningbezetting / Per 1 januari Woningen Aantal Gemiddelde Inwoners woningbezetting , , , , , ,45 Bron: GBA gemeente Heusden De toevoeging van het aantal woningen in relatie tot de terugloop in de gemiddelde woningbezetting toont aan dat de trends van een lager migratiesaldo, een sterkere individualisering en een toenemende levensverwachting zich ook in Heusden voordoen. Wanneer het woningbeleid niet daarop wordt afgestemd blijft de bevolkingsomvang ook na 2020 dalen.

9 Aantal inwoners per kern Het aantal van inwoners in de gemeente Heusden is per 1 januari 2007 als volgt over de kernen verdeeld. Aantal inwoners per kern Kern Inwoners Drunen Elshout Vlijmen Nieuwkijk Haarsteeg Heusden Vesting Oudheusden Heesbeen Herpt Hedikhuizen Doeveren Totaal (Bron: GBA gemeente Heusden) Van de bevolking woont 78% of inwoners in de verstedelijkte zône Drunen, Nieuwkuijk en Vlijmen. Momenteel is Drunen met inwoners (nog) de grootste kern van de gemeente Heusden. Met de voorgenomen bouwontwikkelingen zullen naar verwachting Drunen en Vlijmen wat het aantal inwoners betreft naar elkaar toe groeien.

10 Bevolkingsopbouw gemeente Heusden naar leeftijd per 1 januari 2007 Bevolkingsopbouw gemeente Heusden naar leeftijd per 1 januari 2007 Leeftijd Aantal % ,70% ,43% ,88% ,78% ,96% ,88% ,25% ,87% ,51% ,10% ,26% ,03% ,92% ,62% ,56% ,62% ,66% ,73% ,21% > ,04% Totaal % Het aandeel 55-plussers is met inwoners 26%. Het aandeel inwoners met een leeftijd van 65 jaar en ouder omvat personen (13%). In bijlage.. is de verdeling opgenomen van het aantal inwoners naar leeftijd per kern.

11 Provinciale prognose 2002 Op grond van de bevolkings- en woningbehoefteprognose 2002 werd door de provincie nog ingeschat dat de gemeente Heusden zou groeien naar ca inwoners in Bevolkingsprognose gemeente Heusden Jaar Bevolking * Actualisatie * * (2005) (Bron: * Provincie Noord-Brabant, Bevolkings- en woningbehoefteprognose Noord-Brabant, 2002) (Bron: * * Bevolkings- en woningbehoefteprognose Noord-Brabant, actualisatie 2005) In de actualisatie 2005 (t.o.v. 2002) van de bevolkingsontwikkeling constateert de provincie een afnemende bevolkingsgroei en op termijn ( ) zelfs een bevolkingsdaling in Noord Brabant. Als oorzaken hiervoor worden genoemd: lager migratiesaldo sterkere individualisering toenemende levensverwachting Bevolkings- en woningbehoefte progonse Actualisatie 2005 GBA GBA Toename Toename Jaar jan Woningen Toename Inwoners Toename Gemid. won.bez. 2,56 2,45 2,49 2,38 2,28 2,22 De bevolkings- en woningbehoefteprognose 2002 omvatte een tijdvak tot De actualisatie van de prognoses in 2005 betreft een periode tot De actualisatie heeft ertoe geleid dat de taakstelling van het aantal te bouwen woningen daarop is aangepast. De ontwikkeling van de bevolking uitgesplitst naar demografische componenten, laat een verdergaande daling zien van de huishoudensgrootte per woning van 2,62 in 2005 tot 2,22 in Bevolkingsontwikkeling Bevolking per 1 januari Geboorte Sterfte

12 Natuurlijke aanwas Buitenlandse vestiging Buitenlands vertrek Buitenlands migratiesaldo Binnenlandse vestiging Binnenlands vertrek Binnenlands migratiesaldo Totaal migratiesaldo Bevolkingsgroei Woningen Woningtoevoegingen Gemiddelde woningbezetting 2,62 2,49 2,38 2,28 2,24 2,22 Bron: Provincie Noord Brabant, bevolkingsontwikkeling Heusden, oktober 2005 Uit de geactualiseerde provinciale prognoses is voor de gemeente Heusden een lichte toename van het aantal inwoners te zien tot 2030 van ca inwoners, terwijl het benodigde aantal nieuw toe te voegen woningen hetzelfde blijft (ca woningen herstructurering niet meegerekend). Verandering van beleid, door bijvoorbeeld actiever in te zetten op starters en senioren, houdt automatisch de bouw van extra woningen in.

13 De bevolkingsontwikkeling uitgesplitst naar leeftijd is in de volgende tabel opgenomen. Leeftijdsspecifieke bevolkingsontwikkelingen gemeente Heusden, Leeftijd jr jr jr jr jr jr jr jr jr jr jr jr jr jr jr jr jr jr jr jr Totaal Totaal jr Totaal jr Totaal jr Totaal Totaal jr Bron: 'De bevolkings- en woningbehoefteprognose Noord-Brabant actualisering 2005' (vastgesteld 11 okt. 2005) De inwonersontwikkeling op basis van leeftijd in de gemeente Heusden in de periode laat: q een daling zien - van het aantal jongeren tot 29 jaar van in 2005 tot in 2030; - van huishoudens in de leeftijd van 30 jaar tot 60 jaar van in 2005 tot in 2030; q een toename van het aantal huishoudens - van jaar van in 2005 tot in 2030; - van jaar van in 2005 tot in 2030; - van 75 en ouder van in 2005 tot in 2030.

14 Senioren Senioren of 55-plussers worden in het algemeen gezien als potentieel toekomstige zorgvragers. Van de senioren worden als ouderen aangemerkt de inwoners met een leeftijd van 65 jaar en hoger. Op 1 januari 2007 waren er dat (5.362 in 2005 en in 2006). Ouderen in Heusden per 1 januari > 85 Totaal Drunen Vlijmen Nieuwkuijk Elshout Haarsteeg Vesting Oudheusden Herpt Doeveren Heesbeen Hedikhuizen Totaal (Bron: GBA gemeente Heusden) Uit de cijfers blijkt dat de gemeente Heusden vergrijst (65 jaar en ouder) met 10% naar 23% in Indien de groep 55-plus wordt meegeteld dan wonen er in Heusden senioren (26%) per 1 januari Hun aandeel groeit naar 37% in 2030.

15 Het aantal senioren verdeeld over de kernen geeft het volgende beeld. Bevolkingsopbouw in Heusden per 1 januari 2007 > 65 jaar > 55 - < < 55 Totaal Drunen Vlijmen Nieuwkuijk Elshout Haarsteeg H-Vesting Oudheusden Herpt Doeveren Heesbeen Hedikhuizen Totaal (Bron: GBA gemeente Heusden) GGD Gezondheidsmonitor Ouderen Hart voor Brabant 2005 De Gezondheidsmonitor Ouderen betrof een steekproef waarvan in Heusden 572 van de zelfstandig wonende ouderen (65 jaar en ouder) zijn benaderd. De respons was 62% (355 respondenten). Naarmate de leeftijd stijgt, neemt de kans op ergonomische belemmeringen toe. Van de ouderen in Heusden heeft 28% (1.567 ouderen) te maken met beperkingen ten gevolge van een lichamelijke belemmering.

16 Toekomstige situatie Bij ongewijzigd beleid is na 2025 een afname van inwoners te verwachten in de leeftijdscategorieën 0 60 jaar. Met name in de leeftijdscategorie 65 jaar en ouder is sprake van een explosieve groei. Het percentage 65-plussers in Heusden is nu 13% en neemt naar verwachting toe tot 17% in 2015 en 23% in Leeftijd in % jr 19,8 18,1 16,8 16,1 16,2 16, jr 16,9 17,9 18,4 18,1 17,1 16, jr 38,6 36,3 34,0 32,1 30,7 30, jr 12,2 13,4 13,9 14,7 14,8 13, jr 7,7 8,6 10,3 11,5 12,0 12,8 > 75 4,8 5,7 6,6 7,5 9,2 10,3 Totaal 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100, ,2% 13,4% 13,9% 14,7% 14,8% 13,6% 65+ 7,7% 8,6% 10,3% 11,5% 12,0% 12,8% 75+ 4,8% 5,7% 6,6% 7,6% 9,1% 10,4% Aandeel senioren vd bevolking 24,6% 27,7% 30,8% 33,7% 36,0% 36,7% Bij ongewijzigd beleid heeft vergrijzing van de bevolking niet alleen invloed op de samenstelling, maar ook op de omvang van de bevolking. Naarmate de bevolking ouder wordt, het aantal 1&2 persoonshuishoudens toeneemt en jonge(re) gezinnen wegtrekken, treedt een dubbele vergrijzing op. Dit kan op termijn zelfs leiden tot een overschot aan woningen als gevolg van een krimpende bevolking (zie open scenario op pagina 31). In de steekproef is ook aandacht besteed aan het inkomen. 24% van de ouderen (1.343 inwoners) heeft te maken met een lage draagkracht, bijvoorbeeld doordat ze alleen AOW als inkomen hebben.

17 Bestaande woningvoorraad Hoewel de nadruk van de woningbouwopgave op de kwalitatieve invulling ligt (starters senioren - differentiatie), laat de kwantitatieve woningbouwproductie zich over een periode van bijna twintig jaar tot 2030 moeilijk plannen noch precies voorspellen. Economische invloeden, maatschappelijke ontwikkelingen en veranderingen in woonvoorkeuren zijn conjunctuurgevoelig. De kern is flexibiliteit, een maximale differentiatie van de woningbouwproductie en de maximale benutting van locatiespecifieke kwaliteiten. Doel hiervan is dat woonconsumenten meer te kiezen krijgen, maar dat ook kan worden ingespeeld op veranderende omstandigheden. Op 1 januari 2006 telde de Gemeente Heusden woningen. Woningvoorraad per Aantal woningen 1 januari januari januari januari januari januari Toevoegingen totaal 569 Bron: GBA gemeente Heusden Woningen toegevoegd Vanaf 1 janauri 2002 zijn 569 woningen toegevoegd, terwijl het aantal inwoners ( per 1 januari 2007) in deze periode met een negatief saldo van 31 min of meer gelijk bleef. De gemiddelde woningbezetting liep in deze periode terug van 2,63 naar 2,55. Per 1 januari 2006 was het aandeel huurwoningen of 27,1% (waarvan 283 particulier) en bedroeg het aantal koopwoningen of 72,9%. Woningvoorraad per 1 januari 2006 Absoluut Procentueel Koopwoningen ,9 Huurwoningen Woonveste ,5 Omnia 59 1,3 Particulier 283 6,2 Sub-totaal Woningvoorraad Van de woningvoorraad per 1 januari 2006 zijn grondgebonden woningen (85%). Bijna de helft van deze grondgebonden woningen zijn (half)vrijstaande woningen. Ruim 8000 woningen van de bestaande voorraad zijn gebouwd voor Stichting Woonveste bedient met ca woningen 92% van de huurwoningenmarkt of 25% van de totale woningvoorraad. Omnia Wonen te Harderwijk (59 woningen) en de particuliere verhuur (283 woningen) hebben samen in de gemeente Heusden 342 huurwoningen (2,1% van de 27,1

18 huurwoningmarkt). Het grootste aandeel huurwoningen, namelijk 60% kende een gemiddelde huurprijs tussen 317 en 585 per maand. Van de huurwoningen had 23% een huurrpijs lager dan 317 per maand. Van de grondgebonden of eengezinswoningen telt Heusden in de huursector vier/vijf kamerwoningen, te weten Omnia Wonen en particuliere verhuur 27 woningen en Woonveste woningen. In de koopsector is geen indeling bekend naar kamers, maar naar omvang. Wanneer aangegenomen wordt dat grote woningen 6 kamers of meer hebben en 4-5 kamerwoningen middelgroot zijn, dan is de omvang van 4-5 kamerwoningen in de koopsector woningen. 70% van de woningvoorraad bestaat uit eengezinswoningen met 4 of 5 kamers. Slechts 16% van alle woningen (eengezins en meergezins) is kleiner. De meergezinswoningen, flats of appartementen zijn over het algemeen klein: 1-3 kamers. In de huursector heeft Omnia Wonen 32 appartementen en Woonveste 774. Woonveste heeft 52 meergezinswoningen met 4-5 kamers. In de koopsector hebben 945 appartementen 1-3 kamers. Middelgroot zijn 285 meergezinskoopwoningen die voor 70% worden bewoond door 55-plussers. In de koopsector zijn de grootste woningaantallen te vinden in de prijsklassen < (2.820 woningen of 16%) en < (2.980 woningen of 18%). Opmerkelijk is het aandeel woningen met een prijs > , namelijk woningen of 16% (prijspeil 2004).

19 Kwantitatief woningbouwprogramma Randvoorwaarden Streekplan Doel van het Streekplan is om zorgvuldiger van de ruimte gebruik te maken door ten aanzien van het wonen de nadruk te leggen op concentratie van verstedelijking (inbreiden en herstructurering). Om hoeveel woningen het hierbij gaat, is opgenomen in de Bevolkings- en woningbehoefteprognose van de provincie Noord-Brabant uit 2002, actualisatie oktober Gedeputeerde Staten hebben het verstedelijkingsbeleid uit het Streekplan voor de landelijke regio uitgewerkt in het plan Groot Langstraat en voor de stedelijke regio in het plan Waalboss. In deze uitwerkingsplannen is vastgelegd hoe het programma voor wonen in de periode verdeeld wordt, welke locaties worden ontwikkeld en in welke volgorde en tempo dat programma gerealiseerd wordt. Alleen de grote verstedelijkingslocaties met een omvang van meer dan 5 ha (ongeveer 100 woningen) zijn indicatief in de provinciale uitwerkingsplannen opgenomen. Kleinere locaties, passend binnen de aangewezen zoekgebieden voor verstedelijking en het regionaal woningbouwprogramma, zijn niet genoemd maar kunnen wel op basis van de uitwerkingsplannen worden ontwikkeld. In de Structuurvisie Plus zijn deze locaties benoemd en opgenomen in de bijlagen bij deze nota. Zij vormen de basis voor de onderhavige kwantitatieve woningbouwprogrammering. Inmiddels is in Waalboss verbvand wel duidelijk geworden dat inbreidingslocaties meestal alleen te ontwikkelen zijn met appartementen. Appartementen daarentegen zijn momenteel minder courant dan grondgebonden woningen. De verkoop stagneert. De gemeente Heusden heeft de laatste vijf jaren van de nieuwbouwlocaties ca. 67% als inbreiding gerealiseerd. Hiermee is het einde van het inbreiden wel in zicht. In Waalboss verband is in algemene zin een appèl aan de provincie Noord Brabant gericht om binnen het adagium inbreiding voor uitbreiding coulant om te gaan met te bebouwen locaties. Een en ander ook in relatie tot de bijgestelde taakstellingen en te realiseren bouwvolume in Waalboss tot Bouwopgave: natuurlijke groei en beperkte regionale opvang Volgens de inzichten van 2002 blijft het uitgangspunt in geginsel bouwen voor migratiesaldo-nul. Dit betekent dat de gemeente Heusden net zoveel woningen mag bouwen als ten minste nodig zijn voor de eigen behoefte (natuurlijke bevolkingsgroei). Toch gaat de provindie op grond van de taakstelling ook uit van een beperkte regionale opvang. Uit de Bevolkings- en woningbehoefteprognose van de provincie Noord-Brabant 2002 zou op een woningvoorraad nodig zijn van woningen. Op was de woningvoorraad in de gemeente Heusden De opgave voor de periode zou daarmee op woningen afgerond komen, restcapaciteit niet meegerekend. Tot en met het eerste kwartaal 2007 worden ca. 500 woningen opgeleverd. Hiermee voldoet de gemeente Heusden dan nog aan de provinciale prognose van woningen. Ter voorkoming van nieuwe achterstanden moeten wel nieuwe locaties worden aangewezen om de herziene taakstelling tot 2020 te kunnen halen. Op grond van de prognoses, uitgewerkt in drie scenario s (hoofdstuk..) zal een

20 produktie nodig zijn van ca. 200 woningen minimaal per jaar. Oplevering woningen tot en met 1 e kwartaal 2007 Vanuit voorgaande drie jaren ligt het kwantitatief programma in uitvoering nog achter op de werkelijk opgegeven realisering van ca. 445 woningen. Het aantal van 388 nog op te leveren nieuwe woningen in 2006 tot en met het 1 e kwartaal van 2007 maakt die achterstand nog niet goed. Dit komt doordat de plannen voor de Wolput (ca. 42 woningen) en Meliepark 2 (20 woningen) in Vlijmen en Bruneilaan (21 woningen) en Van Arkelstraat te Drunen (7 sloop; 16 nieuwe woningen) nog niet in aanvang zijn genomen. Oplevering woningen in 2006 & 1 e kwart 2007: Drunen: Centrumplan Drunen De Wit 97 Nieuw Hulten De Wit 25 Torenstraat Woonveste 13 Vondellaan Woonveste 16 Schoolstraat Bouwcom 18 Vennepad De Wit 18 Spoorlaan (Villa s) Altio 18 Bloemendaal Rembrandtlaan Woonveste 36 Particulier 3 sub-tot 244 Particulieren in kernen: Elshout 11 Elshout 4e fase 6 Haarsteeg 7 Hedikhuizen 1 Nieuwkuijk 4 sub-tot 29 Vlijmen: Grote Kerk (bij start in 2006) 2 locaties 36 Vlaemsche Hoeve 85 Vlaemsche Hoeve laatste fase 19 Particulier 4 sub-tot 144 TOTAAL 341

21 Waalboss (plaatje ) De provincie streeft voor Waalboss een hoge stedelijke dynamiek na door de nadruk te leggen op het behouden en versterken van de landschappelijke contrasten én door in te zetten op versterking van het besloten groene karakter. Het programma voor wonen zal in eerste instantie moeten worden opgevangen door het intensiveren van bestaand stedelijk gebied. Daardoor zijn de ontwikkelingsmogelijkheden in de kernen Elshout, Haarsteeg, Vlijmen, Nieuwkuijk en Drunen ruim. Bouwopgave In het Streekplan is een indicatief woningbouwprogramma voor de stedelijke regio Waalboss opgenomen van woningen voor de periode tot Voor de periode tot 2015 betekent dit een woningbouw opgave van woningen en voor de periode 2015 tot 2020 van woningen. Het oorspronkelijke aandeel van Heusden in deze opgave is ca woningen woningen tot 2015 en 450 woningen tot Na 2020 is er nog een restcapaciteit van ca. 445 woningen. De verdeling binnen het gebied Waalboss is: Gemeente Bernheze (kern Heesch) Oss Maasdonk Totaal Subregio Oost Loon op Zand Waalwijk Heusden Totaal Subregio West s-hertogenbosch Vught Totaal Subregio s-hertogenbosch Groot Langstraat (plaatje) Een hoofddoel van het Streekplan voor de landelijke regio Groot-Langstraat is het voorkomen van verdere aantasting van het buitengebied door verstedelijking. De ruimtelijke dragers van Groot-Langstraat zijn openheid (Hedikhuizen) en bebouwingsconcentratie (Oudheusden, Herpt en de bedrijventerreinen Heesbeen en Bakkersdam). Transformatiegebieden In transformatiegebieden is onder randvoorwaarden verstedelijking mogelijk. Daarbij is er een mogelijke spanning tussen het aantal te bouwen woningen en de beperkte ruimte voor verstedelijking. Als er onvoldoende mogelijkheden zijn, bijvoorbeeld de keuze om de zogenaamde Belvedère gebieden in Oudeheusden niet te bebouwen, zal (een deel van) het

22 aangewezen woningbouwprogramma overgeheveld worden naar de stedelijke regio Waalboss. Op locaties buiten het landschappelijk gebied is ontwikkeling mogelijk of afweegbaar voor het deel van het stedelijk programma waarvoor geen ruimte gevonden kan worden in het bestaand stedelijk gebied. In afweegbare gebieden voor verstedelijking waar sprake is van een bijzondere verweving van stad en land is integratie stad-land van toepassing, indien dat samen gaat met de ontwikkeling van de natuur- of landschappelijke kwaliteiten van dat gebied (Herpt Heesbeen - Oudheusden). (plaatje) Gemeentelijk beleid: In het kader van het streekplan en mede in relatie tot de gemeentelijke taak in de stedelijke- en de landelijke regio heeft de gemeente Heusden aan de provincie kenbaar gemaakt dat het een (boven)lokale rol wil vervullen o.a. op het terrein van wonen. Voor wonen en woningbouw kiest de gemeente Heusden niet voor een verdere ontwikkeling van de verstedelijking, maar voor een beperkte inbreiding door realisatie van het eigen woningbouwprogramma via een mix van: Inbreiding in het bestaand stedelijk gebied zoveel mogelijk beperken. Herstructurering. Hiervan is sprake wanneer toekomstige verstedelijking in combinatie van herschikking en sanering van bestaande functies zal leiden tot een verbetering van de ruimtelijke kwaliteit (Oudheusden). De meeste voorzieningen zijn geconcentreerd in Heusden, zodat gesproken mag worden van een centrummilieu. Uitbreiding. Ingevolge de Structuurvisie Plus wenst de gemeente Heusden de woningbouw te concentreren in de zogenaamde boksring (Drunen - Vlijmen) en in de nabijheid van OudHeusden. Ontwikkelen van zogenaamde transformatie locaties. Gebieden die in potentie gebruikt kunnen worden voor stedelijke uitbreidingen liggen: aan de westrand van Heesbeen. De westrand van het bedrijventerrein Heesbeen kent een potentieel transformatiegebied (locatie Verdoorn) dat beperkingen kent vanwege de aanduiding potentieel nat gebied. ten westen van Oud-Heusden. Dit gebied ligt tussen de afslag van de N267 en de bebouwingscontour van het dorp (Kasteellaan en locatie Schreuder). Het kent beperkingen vanuit de aanduiding potentieel nat gebied. ten zuid-oosten van Oud-Heusden. De zuid-oostrand van Oud-Heusden (De Oosters e.o.) wordt begrensd door sportvelden, de N267 en de bebouwingscontour van het dorp. Dit gebied kent eveneens beperkingen die voortkomen uit de streekplanaanduiding potentieel nat gebied.

23 (plaatje) Transformatie gebieden zijn niet gekoppeld aan de omvang van het verstedelijkingsprogramma. Het transformeren van landelijk gebied naar stedelijk grondgebruik voor wonen kan afgewogen worden als gevolg van zwaarwegende belangen of als er geen alternatieve locaties zijn. Inzichtelijk moet worden gemaakt dat de aantasting van natuurwaarden en de aanwezige landschapswaarden tot het minimum wordt beperkt. Maar kunnen uiteraard ook worden versterkt. De overblijvende aantasting dient te worden gecompenseerd overeenkomstig het provinciale compensatie beleid. Op basis van een integrale ruimtelijke visie zal weergegeven moeten worden hoe de gemeente nieuwe stedelijke en landschapsontwikkelingen gelijktijdig en in samenhang met elkaar wil ontwikkelen. Het provinciale doel hierbij is dat er in het landschap nieuwe kwaliteiten ontstaan of bestaande kwaliteiten worden versterkt.

24 Bouwopgave Voor Groot-Langstraat omvat de verstedelijkingsopgave woningen. Tot 2020 is de totale opgave voor de gemeente Heusden in Groot-Langstraat 354 woningen. Dit is 14% van het totaal te realiseren programma in Groot Langstraat. Alle te realiseren woningen vallen binnen de planperiode Gemeente Groei Woning-voorraad Deel gemeente in landelijke regio Subtotaal Migratie naar stedelijke regio Totaal Waalwijk % Heusden % Loon op % Zand Vught % Bron: Woningbouwbehoefte, Provincie Noord-Brabant, 2003 Restcapaciteit Omdat Woonvisie en Structuurvisie Plus nog in voorbereiding waren, kon aan de provincie ten tijde van het vaststellen van het uitwerkingsplan Groot Langstraat geen inzicht in de mogelijkheden voor inbreiden en herstructureren worden gegeven. Daarom staat eventueel benodigde uitbreidingsruimte niet op de plankaart. Gemeente Totaal Totaal Waalwijk Heusden Loon op Zand Vught Bron: Woningbouwbehoefte, Provincie Noord-Brabant, 2003 Totaal Aan de provincie is toen medegedeeld dat de gemeente Heusden in het kader van de structuurvisie duidelijkheid verschaft over de restcapaciteit en de capaciteit voor inbreiden-herstructureren. De restcapaciteit voor Groot Langstraat is ca. 85 woningen die aan locaties gekoppeld moet worden. Gemeente Totaal Totaal Waalwijk Heusden Loon op Zand Vught Bron: tabellen restcapaciteit en inbreiden-herstructureren wonen, provincie Noord-Brabant, versie 15 september 2003 Totaal

25 De Structuurvisie Plus moet inzicht geven in: de herstructureringsopgave per kern; hoe en op welke wijze de potentiële transformatiegebieden benut kunnen worden; waar mogelijk nieuwe transformatiegebieden liggen als blijkt dat de planningsopgave niet geheel binnen de bebouwingscontour en in de aangegeven transformatiegebieden past. Actualisatie woningbehoefteprognose De taakstelling die gebaseerd was op de prognoses 2002 liep tot De actualisatie van deze prognoses in 2005 bestrijkt een tijdvak tot Als gevolg hiervan kan de restcapaciteit nu benut worden. Als gevolg van de nieuwe prognoses is de termijn waarbinnen de taakstelling gehaald moet worden verlengd van 2020 naar Het aantal te bouwen woningen is naar boven bijgesteld tot Recapitulatie bouwopgave provinciale planning / taakstelling Restcapaciteit tot Sub-totaal vanaf 2020 TOTAAL Bouwopgave Waalboss Groot Langstraat Totaal Bouwopgave Provinciale prognoses Drunen, Elshout, Vlijmen, Nieuwkuijk, Haarsteeg 2 Heesbeen, Heusden, Oud-Heusden, Herpt, Hedikhuizen, Doeveren, Giersbergen Bouwopgave met benutting restcapaciteit o.b.v. actualisatie 2005 Waalboss Restcapaciteit Sub-totaal Groot Langstraat Totaal In de bouwopagave ging de provincie er op grond van de prognoses nog van uit dat Heusden met (taakstelling tot 2020) woningen zou groeien naar ca inwoners. De actualisatie van die prognose in 2005 laat een ander beeld zien. Bij toevoeging van hetzelfde aantal woningen groeit het aantal inwoners tot ca Op grond van de nieuwe demografische berekeningen is de nieuwe taakstelling naar boven bijgesteld op woningen tot Bouwopgave tot 2030: Actualisatie bevolkings & woningbehoefte prognose 2005 tot Sub-totaal TOTAAL Taakstelling Taakstelling Toe- / afname Toe- / afname, verschil tussen taakstelling 2005 en behoefte obv bevolkingontwikkeling Aandeel Waalboss

26 Groot Langstraat Totaal Exclusief vernieuwbouw en herstructurering: ca woningen Samenvatting planologisch beleid voor de kernen in Waalboss In het stedelijk gebied Waalboss geldt voor de kernen Drunen, Nieuwkuijk en Vlijmen: v Herstructurering (verouderde woonwijken en bedrijventerreinen) v Beheer en intensivering (goed functionerende woon- en werkgebieden) v Stedelijk groene drager (stedelijke groenstructuren) v Transformatie afweegbaar (randen bebouwde kom) Voor Elshout-Haarsteeg: v Stedelijk groene drager (sportvelden) v Beheer en intensivering v Integratie stad-land Beleid voor de kernen in Groot Langstraat Uit de diverse provinciale en gemeentelijke plannen wordt voor de kernen in Groot Langstraat het volgende beleid afgeleid: v van beheer voor Doeveren, Giersbergen, Hedikhuizen en Heusden Vesting. Hier staat het beheer van bestaande kwaliteiten voorop en is verdere verdichting van de structuur vanuit het behoud van de relatie met het omliggende landschap niet gewenst. v van herstructurering en nieuwbouw voor de kernen die deel uitmaken van de bebouwingsconcentratie Oudheusden, Herpt en Heesbeen. Binnen deze kernen liggen kansen voor intensivering en/of herstructurering. v 011van centrumontwikkeling voor Heusden Vesting door voorzieningen te versterken of te ontwikkelen.

27 Woningbouwscenario s & bevolkingsontwikkeling Provinciale woningbehoefte- en bevolkingsprognoses Met betrekking tot de woningbehoefte en bevolkingsprognoses worden verschillende jaartallen in de vooruitberekeningen naast elkaar gehanteerd. De bevolkingsprognoses omvatten een periode tot Dit is met name gedaan om een realistisch beeld te kunnen schetsen van het verloop van de bevolkingsomvang, van de bevolkingssamenstelling én de ontwikkeling van de gemiddelde huishoudensgrootte. De woningbehoefte is op deze bevolkingsprognoses gebaseerd en omvat in beginsel dezelfde periode. Het is echter moeilijk om de ontwikkeling van de woningvoorraad over een langere termijn exact te bepalen en te differentiëren naar typologie, doelgroep of prijsklasse. Vandaar dat de woningbouwopgave is verdeeld in een taakstelling tot 2020 en een restcapaciteit tot De taakstelling is vervolgens weer opgedeeld in perioden van vijf jaar. De taakstelling waarmee wij rekenen vindt zijn basis in de in 2005 geactualiseerde woningbehoefte- en bevolkingsprognoses De woningbouwopgave is daarop naar boven bijgesteld. In 2002 ging de provincie Noord Brabant in de woningbehoefte- en bevolkingsprognoses er nog van uit dat de gemeente Heusden met de toevoeging van ca woningen kon groeien naar inwoners in Op basis van de actualisatie 2005 van deze bevolkingsprognoses is een geheel ander inzicht ontstaan. Gezinsverdunning neemt meer toe dan verwacht én blijven er meer ouderen langer zelfstandig wonen dan is aangenomen. Dit betekent dat volgens deze nieuwe inzichten bij een toevoeging van woningen de bevolking slechts groeit met ca personen tot inwoners. De taakstelling om in de woningbehoefte te kunnen voorzien is daarop aangepast en naar boven bijgesteld op woningen. Sloop en vervangende nieuwbouw zijn hierin nog niet meegenomen. Bevolkingssamenstelling De bevolkingsontwikkeling in omvang wordt voor een belangrijk deel bepaald door het aantal woningen dat de komende jaren nieuw bijgebouwd wordt. De trends van ontgroening en vergrijzing zijn mede van invloed op de samenstelling van de bevolking. Met name zal in toenemende mate in huisvesting moeten worden voorzien van 1&2 persoonshuishoudens. In hoofdstuk.. zagen we al dat de inwonersontwikkeling op basis van leeftijd in de gemeente Heusden in de periode een daling laat zien met van het aantal jongeren tot 29 jaar en van huishoudens in de leeftijd van jaar met Daartegenover staat een toename van het aantal huishoudens van jaar met 900, van jaar met en van 75 en ouder met Woningbouwscenario s Met betrekking tot woningbouw worden drie verschillende scenario s geschetst. Eén scenario waarin de woningbouw wordt beperkt tot de natuurlijke bevolkingsgroei op

28 basis van de inzichten Een tweede scenario waarin ten gevolge van de geactualiseerde prognoses extra woningen worden gerealiseerd en de bevolking ook zal groeien. Ten slotte wordt een scenario geschetst waarin een forse toename van extra woningen nodig zal zijn indien naar inwoners zou worden gestreefd. Behouden scenario Uitgangspunten Het behouden scenario gaat uit van een stabilisering van de bevolking. Er wordt uitgegaan van het natuurlijk verloop van het inwoneraantal. Het aantal inwoners neemt door de nieuwbouwplannen tot 2030 nog met ca personen toe tot inwoners. Het daarvoor benodigd bouwvolume is woningen in de periode 2005 tot De woningen die tussen 2002 en 2007 zijn gereedgekomen of gereedkomen zijn in dit aantal verwerkt. Op grond van de geactualiseerde provinciale bevolkings- en woningbehoefte prognose rest na 2020 nog een capaciteit van 354 woningen. Er is nog geen rekening gehouden met sloop en her-structurering. Tabel : Behouden scenario, bouwvolume periode , gemeente Heusden. Periode Totaal Taakstelling Gereed Rest taakstelling Bron: provincie Noord Brabant & gemeente Heusden Beleid In dit behouden scenario zet de gemeente een terughoudend beleid ten aanzien van woningbouw en vestigers voort. Het beleid zoals dat in de Structuurvisie Plus en Woonvisie is opgetekend kent voor de toekomst een bescheiden ambitie. In het ruimtelijk beleid wordt gestreefd naar behoud van de huidige bevolkingsverdeling over de kernen van de gemeente door: - te bouwen voor natuurlijke groei; - intensief ruimtegebruik (compact bouwen); - het opvullen van gaten in het stedelijk gebied (inbreiden). Woningbouwlocaties In het behouden scenario worden, afgezien van enkele kleinere projecten die ca. 100 woningen opleveren, in de periode tot 2020 de volgende woningbouwlocaties gerealiseerd: Woningbouwlocaties behouden scenario tot 2020 Waalboss Locatie Aantal woningen Drunen Venne West Zuidwest kwadrant 98 Vlijmen Geerpark 600 Centrumplan 176 Kees Klerxstraat e.o. 71 Lavendelweg Heidijk 25

29 Achterstraat Papensteeg 75 Nieuwkuijk Koesteeg 35 Kloosterstraat 35 Haarsteeg Donkhof e.o. 45 Ambrosiushof 75 Totaal Waalboss 1667 Groot Langstraat Oudheusden De Oosters e.o. 150 Herpt Burg. Buysstraat 6 Heesbeen 1 e fase Locatie Verdoorn 8 Totaal Groot Langstraat 164 Locaties Periode Drunen Hogeweg 190 Vlijmen Wilhelminastraat Verdistraat 200 Heusden Vesting Antoniushof 30 Vm Mavo 25 Hedikhuizen Kerkstraat 25 Div. locaties < 20 woningen Totale bouwcapaciteit tot Gereed tot Nog te benutten capaciteit na Totaal tot In Streekplan en uitwerkingsplannen houdt de provincie in de taakstelling voor Drunen, Nieuwkuijk en Vlijmen voor de grotere locaties rekening met de ontwikkeling van: Locaties Aantal woningen Werkelijk Venne West 3e fase Drunen Zuidwest Kwadrant - Vondellaan Drunen Centrumplan Drunen e.o Vlaemsche Hoeven Vlijmen (inmiddels gereed) Geerpark 1 e fase Vlijmen(is Mommersteeg/Priemsteeg-west) Hartje Vlijmen 1 e fase Op den Berg Kees Klerkxstraat Vlijmen Totaal aantal woningen periode Bij : gereed Totaal aantal woningen periode In de periode gaat de provinciale programmering in Vlijmen, Oudheusden, Haarsteeg, Heesbeen en Nieuwkuijk uit van: Locaties Aantal woningen Werkelijk