Energie Jaarverslag 2012

Transcriptie

1 Universitair Vastgoed Bedrijf (UVB) Afdeling: Planning en Control Versie: definitief Status: vastgesteld in MT UVB ; kennisname CvB

2 Inhoud Inleiding... 2 Doelstellingen... 2 Ontwikkeling energieverbruik... 3 Duurzame energie... 4 Energiezorg... 5 Uitgevoerde projecten... 6 MeerJarenAfspraak... 7 Drinkwaterverbruik... 7 Extern overleg... 8 Intern overleg... 8 Duurzaam materiaalgebruik... 9 Bijlage: Energielabels van gebouwen van de Radboud Universiteit Inleiding Dit EnergieJaarVerslag (EJV) heeft tot doel om bestuur, medewerkers en studenten van de Radboud Universiteit te informeren over de ontwikkelingen rond energieverbruik en de maatregelen die worden genomen om energie te besparen en duurzame energie in te voeren. Daarnaast dient dit jaarverslag als evaluatie van het EnergieJaarProgramma. Deze evaluatie vindt plaats in het kader van de Milieumanagementreview van de RU. Doelstellingen Het Energiebeleidsplan RU Nijmegen geeft een overzicht van doelstellingen, uitgangspunten, voorwaarden, verplichtingen en verantwoordelijkheden. De energiebeleidsdoelstellingen: 1. De RU Nijmegen zal nieuwe wet en regelgeving rond energie steeds tijdig implementeren. Voor de komende jaren betekent dit concreet dat de RU de Meerjarenafspraak energie efficiency in al haar facetten uitvoert. 2. In het energie efficiencyplan van de RU voor de periode zal een terugverdientijd van 10 jaar aangehouden worden. Daarmee wordt uitvoering gegeven aan de inspanningsverplichting om 2% energie efficiency per jaar te realiseren. 3. De RU Nijmegen volgt het overheidsbeleid om in % duurzame energie te realiseren. Dat betekent dat de RU streeft naar toepassing van 12% duurzame energie in Hierbij heeft productie op het eigen terrein de voorkeur boven inkoop. 4. De RU Nijmegen realiseert in nieuwbouw en bij grote renovaties een energieprestatie 10 15% beter dan de geldende Energieprestatienorm ( EPN Plus maatregelen). 5. In 2020 zijn alle gebouwen van de RU voorzien van een energielabel (conform EPBD= Energy Performance Building Directive). De RU zal in 2010 het energiezorgsysteem volledig hebben ingevoerd volgens de eisen uit de MJA. 6. Op de RU wordt een deel van de energiebesparing gerealiseerd door gedragsverandering bij medewerkers en studenten 2

3 7. De RU Nijmegen reduceert het drinkwaterverbruik met 30% in 2010 t.o.v Het gebruik van drinkwater voor laagwaardige toepassingen krijgt hierbij bijzondere aandacht. Er wordt gebruik gemaakt van duurzame bronnen zoals hemelwater. 8. De RU Nijmegen zorgt voor verdere terugdringing van de emissie van broeikasgassen bij koeling (HFK). Het gebruik van duurzame koeling krijgt hierbij bijzondere aandacht. 9. De resultaten van het energiebeleid worden gecommuniceerd met medewerkers, studenten, collega instellingen, het bevoegde gezag en andere belanghebbenden. Het Energie Efficiëntie Plan RU Nijmegen Meerjarenafspraak (MJA 3) (=EEP) geeft aan hoe de RU de energieafspraak met het Rijk, invult en welke energiebesparingsprojecten op het programma staan. Dit EEP is door Agentschap NL goedgekeurd. Het Energiebeleidsplan RU Nijmegen en het Energieprogramma zijn op 12 mei 2009, vastgesteld door het College van Bestuur met als titel Uitgangspunten Energiebeleid De doelstelling voor duurzame energie is in het Milieubeleidsplan verder doorgetrokken naar 13% in Op 24 september 2012 heeft het College van Bestuur het nieuwe Energiebeleidsplan vastgesteld. Ontwikkeling energieverbruik Als graadmeter voor de ontwikkeling van het energieverbruik en de uitvoering van energiebeleid op de RU gelden in belangrijke mate het verbruik van elektriciteit en gas. In figuur 1 is de ontwikkeling van het gas en elektriciteitsverbruik weergegeven. Figuur 1 Ontwikkeling absolute energieverbruik De energieverbruiken hebben betrekking op de gebouwen en terreininstallaties op de campus van de RU. Het verbruik van het magnetenlab (HFML) met neveninstallaties is hierin niet betrokken omdat dit expliciet wordt toegewezen aan de onderzoeksprojecten (deels voor derden). 3

4 Aardgas Het gasverbruik is in 2012 gestegen (groene lijn). De stijging is voornamelijk toe te schrijven aan het tijdelijk buiten bedrijf stellen van de WKO installatie (ten behoeve van optimalisatie). Begin 2012 is het Huygensgebouw verwarmd met tijdelijke gasketels. Het gasverbruik is op de RU voor 95% toe te schrijven aan ruimteverwarming. Als we het temperatuurverloop in 2012 meenemen, zien we volgens de gele lijn een lichte daling. Elektriciteit Het elektriciteitsverbruik is in 2012 heel licht gedaald. Elektriciteit wordt op de RU voornamelijk gebruikt voor gebouwinstallaties (t.b.v. klimaat), ict en onderzoek. De daling is toe te schrijven aan de afname van het verbruik van de warmtepompen in het Huygensgebouw (vanwege optimalisatie WKO). Dit ondanks de toename van elektrische apparaten en intensiever gebruik van gebouwen en apparaten (in verband met uitbreiding van onderzoek en verruiming van openingstijden). Primaire energie Sommige gebouwen nemen warmte af (van het UMC warmtenet). Dit verbruik is teruggerekend naar aardgasequivalenten. Voor het bepalen van de primaire energie worden de energiedragers teruggerekend naar dezelfde eenheid. Hierbij wordt rekening gehouden met het rendement van elektriciteitsopwekking, waarna ze opgeteld kunnen worden. De paarse lijn geeft de ontwikkeling van het totale (gecorrigeerde) primaire energieverbruik. Een lichte daling ten opzichte van 2011 is zichtbaar. In mei 2012 is de WKO weer in bedrijf genomen. Als we de situatie met de tijdelijke voorziening omrekenen naar de situatie vóór de optimalisatie zou het percentage primaire energie nog 2 tot 3 lager zijn. Pas over 2013 kunnen we een goed beeld krijgen van het WKO optimalisatieproject. EnergieVerbruik Radboud Universiteit aardgas m 3 /jaar aardgas temperatuur gecorrigeerd m 3 /jaar elektriciteit totaal kwh/jaar diesel kg/jaar primaire energie GJ/jaar primaire energie (temp. corr) GJ/jaar CO 2 emissie ton/jaar Figuur 2 Overzicht van verloop van het energieverbruik Duurzame energie De belangrijkste duurzame energiebron voor de RU is omgevingsenergie. Dit is de energie die voor het Huygensgebouw wordt opgeslagen in de bodem middels een Warmte Koude Opslagsysteem (WKO). Ook wekken we zelf zonnestroom op met zonnepanelen op de paal 1 bij het Gymnasion. Dit is echter een fractie van ons verbruik (ongeveer 1700 kwh per jaar). In september 2011 zijn zonnepanelen op het gebouw van het UCI in gebruik genomen. Deze installatie heeft kwh geproduceerd (zie verder in dit verslag). Omdat de mogelijkheden om op de campus duurzame energie op te wekken beperkt zijn, kopen we daarnaast groene stroom in. Deze duurzame elektriciteit wordt buiten de campus opgewekt. In figuur 3 is het aandeel van duurzame energie in ons totale verbruik te zien. 1 Deze paal hebben we gekregen als tegenprestatie voor inkoop van jaarlijks kwh/jaar Natuurstroom. 4

5 Figuur 3 Aandeel Duurzame Energie In onderstaande tabel zijn de opbrengsten van duurzame energie met ingekochte groene stroom voor de RU te zien. Duurzame energie Radboud Universiteit duurzame warmte WKO GJ duurzame elektriciteit WKO kwh zelf opgewekte zonnestroom kwh totaal zelfopgewekte duurzame energie GJ inkoop duurzame energie kwh totaal duurzame energie GJ De daling van zelf opgewekte duurzame energie is te wijten aan het tijdelijk buiten bedrijf stellen van het WKO systeem (ten behoeve van optimalisatie). Energiezorg In 2010 is op de RU energiezorg ingevoerd. Energiezorg heeft betrekking op de borging van terugkerende activiteiten om energiebesparing (en de daarbij horende gedragsaspecten) door te voeren. Het EnergieJaarprogramma beschrijft alle activiteiten van het UVB op het vlak van energiebeleid en energiebeheer en daarnaast alle activiteiten die energiezorg op de RU moeten borgen. Het EJP heeft een interne functie (omschrijving van activiteiten voor energiebeleid en beheer) en een externe functie (audit van energiezorg). De beschrijving van documenten en werkprocessen uit het EJP hebben er toe bijgedragen dat we nu een gecertificeerd Milieuzorgsysteem (ISO 14001) hebben. Het certificaat op zijn beurt heeft ervoor gezorgd dat we een belangrijke verplichting in het kader van de MeerJarenAfspraak Energie (MJA) zijn nagekomen. In 2012 is het EnergieConsumptieSysteem (deels) ingevoerd. Hiermee kunnen we gas, elektriciteit en watermeters op afstand (met kwartierwaarden) aflezen. Dit geeft ons de mogelijkheid het energieverbruik beter te monitoren. Daarnaast is het handig bij energievraagstukken voor de verschillende gebouwen omdat, naast het verbruik, ook het vermogen wordt geregistreerd. Voor het beheer van dit systeem is een medewerker vrij gemaakt. 5

6 Uitgevoerde projecten Naast de invoering van energiezorg, zijn de volgende projecten uitgevoerd: Decentraal Stoken Zuidzijde In 2012 zijn het Erasmusgebouw en de Bibliotheek ontkoppeld van het warmtenet van het UMC. De besparing die hiermee bereikt wordt, kan pas over 2013 worden gemeten. Optimalisering WKO en koppeling HFML Eind 2011is het WKO systeem buiten werking gesteld om het aan te passen. Het is geoptimaliseerd zodat het effectiever kan werken en het koudeoverschot kan worden teruggebracht. Er zijn toerenregelingen op de bronpompen aangebracht en het hydraulische systeem en de regelsoftware zijn aangepast zodat de warmte of koudevraag van de gebouwen beter geregeld kan worden. In mei 2012 is het systeem weer in gebruik genomen. Het draait naar behoren en over 2013 kan de besparing volledig gemeten worden. Warmtelevering van Magnetenlab Warmtelevering is mogelijk geworden omdat het HFML gekoppeld is aan het WKO systeem. Hiermee hoeft de warmte van de magnetenkoeling niet meer naar de buitenlucht gedumpt te worden maar kan deze benut worden voor verwarming van het Huygensgebouw of voor het laden van het WKOsysteem. In 2012 heeft het HFML 936 GigaJoules ( gelijk aan de behoefte van 20 huishoudens) geproduceerd. (Zie ook nieuwsbericht en foto op voorkant). Verlichting Linnaeus De verlichting in het Linnaeusgebouw is in groepen geschakeld zodat ze beter regelbaar is. Daarnaast is de verlichting (deels) daglichtafhankelijk gemaakt. Dit levert een besparing op van kwh per jaar. Verlichting Universiteitsbibliotheek De verlichting in de boekentoren van de UB voldeed niet meer aan de voorschriften. De verlichting in de gangen langs de boekenrekken werd geschakeld met handschakelaars per gang. In overleg met gebruikers is gekozen voor schakeling per gang op basis van aanwezigheid. Samen met de vervanging door efficiëntere armaturen wordt een elektriciteitbesparing van kwh gerealiseerd. Dit geldt voor de 2 e t/m 4 e, de 6 e en de 7 e verdieping. Voor de 5 e verdieping is een LED variant gekozen met zeer lage UV straling in verband met een speciale collectie oude werken die zich daar bevindt. Hier wordt nog eens kwh per jaar bespaard. Nacht van de Nacht Op 27 oktober 2012 s avonds hebben we in 3 groepjes, met medewerkers én studenten, rondes gemaakt over de campus. Negatieve uitschieters: UB, Erasmus en HFML. Positieve uitschieters vormden: Aula, Bestuursgebouw en Mercator 3 maar vooral Linnaeus dat nu bijna geheel donker was. (Zie ook verslag). Energiebesparingsonderzoeken per gebouw Voor het Erasmusgebouw, de kinderdagverblijven en Mercator II zijn in 2012 EPA maatwerkadviezen opgesteld. Een EPA is een analyse van het energieverbruik van het gebouw. Het levert een energiebalans op waarin het aandeel van de verschillende functies (zoals verwarming, ventilatie en verlichting) te zien is en een energielabel. Ook geeft het een overzicht van de mogelijkheden om energie te besparen in het gebouw. Sommige maatregelen kunnen direct worden toegepast. Andere kunnen worden toegepast op een natuurlijk moment. In de bijlage is een overzicht opgenomen van energielabels van gebouwen. 6

7 Zonnepanelen op UCI De RU en het UMC hebben in september 2011 een gezamenlijke zonnepaneleninstallatie in gebruik genomen. 48 zonnepanelen zijn geplaatst op het UCI gebouw. Op de schaal van het verbruik van de gehele campus is de bijdrage gering, maar alle beetjes helpen! De panelen hebben in 2012 naar verwachting gepresenteerd: kwh, waarvan de helft voor de RU. Energiebesparing Grotius In de voorbereidende fase van de bouw van de nieuwe Rechtenfaculteit is vanuit de gebruikersgroep techniek aangestuurd op een energiearme invulling van het gebouw. De maatregelen die zijn voorgesteld: hoge isolatie waarde van gevels en vloer (R c = 5, dak R c = 6), driedubbel glas, aangepast verlichtingsniveau, daglichtafhankelijke verlichting met aanwezigheidsdetectie, vraaggestuurde ventilatie en zonnepanelen. Hiermee scoort Grotius een EnergiePrestatieCoëfficiënt van 45% onder de norm. In 2012 is gekozen voor koppeling van het gebouw op het WKO systeem en zijn verschillende maatregelen verder uitgewerkt. MeerJarenAfspraak De RU neemt, samen met alle andere WO instellingen, deel aan een convenant met het Rijk over energie. De afspraken zijn vastgelegd in een MeerJarenAfspraak (MJA). De belangrijkste verplichtingen zijn: - het opstellen en uitvoeren van een Energie Efficiëntie Plan (EEP). In het EEP zijn projecten geformuleerd die een efficiencyverbetering van 8,8% opleveren over de periode het rapporteren van energieverbruiken in het MilieuJaarVerslag (e MJV). - het invoeren van Energiezorg. In figuur 4 zijn de kwantitatieve doelstellingen en resultaten van ons EEP weergegeven. In 2012 hebben Decentraal Stoken, de verlichtingsprojecten en het bedrijven van de WKO geleid tot een efficiencyverbetering van 12%. Figuur 4 Realisatie MJA doel: relatief energieverbruik We halen de MJA doestelling dus ruim. Belangrijk hierbij is dat het om een relatieve besparing gaat zoals de rijksdoelstelling beoogt. De autonome ontwikkeling is hierin niet verwerkt. Voor is een nieuw EEP ingediend. Drinkwaterverbruik Het drinkwaterverbruik van de RU is in 2012 gestegen naar m 3. 7

8 Figuur 5 Drinkwaterverbruik vanaf 2005 In 2012 in een Drinkwaterbesparingsplan voor de RU opgesteld. Hierin zijn maatregelen opgenomen die het verbruik terug moeten dringen. Ook is in 2012 het EnergieConsumptieSysteem (deels) ingevoerd. Hiermee kunnen meters op afstand (met kwartierwaarden) worden afgelezen. Met het systeem is al een lekkage achter het Bestuursgebouw opgespoord. (zie ook nieuwsbericht). De stijging over 2012 kan niet alleen verklaard worden door de overgangssituatie (in 2011 is het drinkwaternet op de campus gerenoveerd) en niet bemeterde evenementen en activiteiten. We gaan in 2013 goed analyseren waardoor het verbruik veroorzaakt wordt en hoe de stijging verklaard kan worden. Extern overleg Nijmeegs Energie Convenant In september 2011 is het Nijmeegse Energie Convenant (NEC) afgerond. De doelstelling van het NEC, om gezamenlijk (14 organisaties) in 3 jaar de CO 2 emissie met 9% terug te dringen, is gehaald. In 2012 is een vervolg gegeven aan het convenant (NEC 2.0) met een meer themagerichte benadering en meer nadruk op kennisuitwisseling. De RU (Gedragswetenschappen) heeft hieraan al bijgedragen met een presentatie over gedragsverandering. Energiecoördinatoren overleg Enkele keren per jaar komen de energiecoördinatoren van universiteiten en ziekenhuizen bij elkaar om ervaringen uit te wisselen over thema s die voor energiebeheer van belang zijn. Intern overleg Energiebeleid/beheer komt in de volgende (overleg)structuren aan de orde: Milieuoverleg Onder voorzitterschap van de directeur Cluster Facilitair is enkele malen per jaar overleg met studenten. Het UVB is hierbij ook betrokken. Energie is meestal een belangrijk gespreksonderwerp. In het overleg zijn de ontwikkelingen rond energieverbruik en energieprojecten door ons gepresenteerd. Daarnaast zijn vragen van studenten over dit onderwerp beantwoord. 8

9 Netwerk Duurzaamheid In 2010 is het Netwerk Duurzaamheid heropgericht. Onder voorzitterschap van Irene Dankelman wordt over verschillende duurzaamheidonderwerpen gediscussieerd door hoogleraren, medewerkers en studenten. Het UVB neemt hieraan deel en informeert over energieonderwerpen. Daarnaast levert het overleg ook informatie op. Workshop verlichting Er zijn twee workshops georganiseerd, samen met AMD over criteria voor binnenverlichting. Doel is om richtlijnen op te stellen voor Programma s van Eisen voor nieuwbouw die passen in de kwaliteitseisen van de RU en die verwarring in de ontwerp en uitvoeringsfase moeten voorkomen. Radboud Duurzaam Met de AMD en communicatie CF worden communicatie activiteiten ingezet, met als doel duurzaamheid op de campus meer bekendheid te geven. Kleine Duurzaamheid Er is een aanvang gemaakt met pilots in het kader van het project Kleine Duurzaamheid waarmee bij het Donderscentrum, Faculteit Letteren en FNWI invulling gegeven wordt aan energiebesparing en duurzaam gedrag. Science College Een werkcollege Energiebesparing in de RU praktijk inclusief excursie is verzorgd voor 2 e jaars Science studenten in het kader van de panoramacollegereeks Energy & Sustainability. Duurzaam materiaalgebruik In 2011 heeft het UVB de Rode Draad uit 2001 geactualiseerd. Tijdens een workshop over duurzaam materiaalgebruik is een praktische invulling gegeven aan het bepalen van de milieubelasting van materiaalgebruik. Het Milieuclassificatiesysteem van NIBE is het meest geschikt voor toepassing op de RU. De gegevens zijn gebaseerd op Levenscyclusanalyses (LCA). De gegevens zijn beschikbaar op componentniveau (wat is een duurzame oplossing voor dakbedekking op een plat dak?) en geeft een snelle indicatie van de milieubelasting. Er zijn 7 klasses: 1 geeft de laagste milieubelasting en 7 de zwaarste. We hebben gekozen om klasse 5 en hoger zoveel mogelijk te vermijden. Daarnaast kan met deze gegevens een heel gebouw worden doorgerekend. Met Greencalc+ kan de milieubelasting van een gebouw worden uitgedrukt in een index. Voor projecten is de insteek om op een index (MIB) van minimaal 120 uit te komen (100 is de referentie). Het Grotiusgebouw komt op deze waarde uit. Deze aanpak is vertaald naar een richtlijn Duurzaam Bouwen RU onderdeel materiaalgebruik. Na 1 jaar wordt het gebruik van deze instrumenten geëvalueerd. 9

10 Bijlage: Energielabels van gebouwen van de Radboud Universiteit Gebouw Code Energielabel nu opmerking straks Aula H015 F indien volledig pakket wordt uitgevoerd C Bestuursgebouw H021 G indien volledig pakket wordt uitgevoerd D Universiteitsbibliotheek H0281 D indien volledig pakket wordt uitgevoerd A Spinozagebouw hoog H050A G indien volledig pakket wordt uitgevoerd C Spinozagebouw laag H050B G indien beperkt pakket wordt uitgevoerd G Erasmusgebouw hoog H0511 Erasmusgebouw laag H0512 Collegezalencomplex H053 G indien volledig pakket wordt uitgevoerd C TvA 1 H0541 G indien beperkt pakket wordt uitgevoerd G TvA 2 H0542 G indien beperkt pakket wordt uitgevoerd G TvA 3 H0543 G indien beperkt pakket wordt uitgevoerd G TvA 4 H0544 G indien beperkt pakket wordt uitgevoerd G TvA 5 H0545 G indien beperkt pakket wordt uitgevoerd F TvA 6 H0546 F indien beperkt pakket wordt uitgevoerd F TvA 8 H0548 G indien beperkt pakket wordt uitgevoerd G Linnaeusgebouw W38 EPA nog uitvoeren Transitorium(ITS) W42 A na uitvoering energiezuinige renovatie Kassen Botanie W56 n.v.t. nieuwbouw in voorbereiding Huize Heyendael M103 n.v.t. wel nog energie onderzoek Rekencentrum (UCI) M196 n.v.t. wel nog energie onderzoek Trigon M291 E renovatie in voorbereiding C UFB GWT C0900 n.v.t. werkplaats HFML U02 n.v.t. Gymnasion Noord U03 N wel nog energie onderzoek Gymnasion Zuid U03 Z wel nog energie onderzoek Erasmuslaan 9 U04 n.v.t. kerk Huygensgebouw U05 wel nog energie onderzoek Logistiek Centrum U07 n.v.t. wel nog energie onderzoek NMR U09 n.v.t. Nanolab U10 n.v.t. FEL U15 n.v.t. Grotiusgebouw U16 op basis van EPC A++ Gebouwen verhuur Kinderdagverblijf W53 D indien volledig pakket wordt uitgevoerd A Kinderdagverblijf II U08 A Phocas C802 n.v.t. Klooster Soeterbeeck S0950 n.v.t. wel nog energie onderzoek Gebouwen BV Campus Bedrijvencentrum (UBC) W58 n.v.t. sloop < 5 jr. Mercator I S050 F indien beperkt pakket wordt uitgevoerd E Mercator II U01 C indien volledig pakket wordt uitgevoerd A Mercator 3 W 36 G indien beperkt pakket wordt uitgevoerd G In bovenstaand overzicht zijn de energielabels van RU gebouwen opgenomen d.d. januari Voor sommige gebouwen is het label in de maak. Voor andere gebouwen is het label niet van toepassing, bijvoorbeeld omdat het nieuw is (jonger dan 10 jaar), een procesfunctie heeft, een monument is of als kerk dient. Een volledig pakket heeft betrekking op alle maatregelen met een terugverdientijd van ongeveer 10 jaar. Bij een beperkt pakket is rekening gehouden met de te verwachten levensduur van het gebouw. 10