Samenvatting bevindingen Energiescan

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Samenvatting bevindingen Energiescan"

Transcriptie

1 techniplan adviseurs bv R A A D G E V E N D I N G E N I E U R S B U R E A U SIH-103X1-E-MV002A blad 1 van 6 Status: CONCEPT Project : Hogeschool Windesheim Zwolle Onderwerp : Samenvatting bevindingen Energiescan 1. Achtergrond De campus van de Hogeschool Windesheim in Zwolle zal in de komende 15 jaar worden herontwikkeld. Een deel van de gebouwen wordt gerenoveerd, een ander deel gesloopt en vervangen door nieuwbouw. De totale omvang is circa m 2 bruto vloeroppervlak, waarvan bijna 70% nieuwbouw is. De ambitie van de hogeschool is om dit traject tevens te gebruiken om een energieproducerende school te worden, in plaats van een energieverbruikende. Het doel van het uitgevoerde onderzoek was om in kaart te brengen op welke manier deze ambitie kan worden verwezenlijkt en tegen welke inspanningen. In deze notitie wordt een samenvatting van de belangrijkste resultaten van dit energieonderzoek gegeven. 2. Energieverbruik Het energieverbruik van de Hogeschool Windesheim is op te delen in vier categorieën: warmte, koude, gebouwgebonden elektriciteit en gebruikersafhankelijke elektriciteit. Onder gebouwgebonden elektriciteit valt elektriciteitsvebruik dat kan worden verlaagd via wijzigingen in het ontwerp van het gebouw, denk bijvoorbeeld aan verlichting of energie voor de ventilatoren. Gebruikersafhankelijke elektriciteit is onafhankelijk van het gebouw, hieronder valt bijvoorbeeld elektriciteitsverbruik voor computers of koelkasten. Als alle nieuwbouw volgens de huidige standaard zou worden gebouwd, is het primaire energieverbruik in 2024 gegroeid tot circa GJ per jaar, ofwel circa 6,5 Mton CO 2 per jaar. Dit is verdeeld over warmte (28%), koude (10%), gebouwgebonden elektriciteit (35%) en gebruikersafhankelijke elektriciteit (27%). initialen + paraaf

2 blad 2 van 6 Dit energieverbruik is zelfs gestegen ten opzichte van het huidige energieverbruik. Niet alleen doordat de omvang van de campus is toegenomen, maar ook doordat de eisen ten aanzien van comfort steeds hoger zijn geworden. In de bestaande gebouwen is nog vrijwel geen koeling aanwezig en wordt er geventileerd via raamroosters of te openen ramen. Vanuit dit startpunt zullen mogelijkheden worden gezocht om het energieverbruik van de campus terug te brengen en door duurzame opwekking te veranderen in een energieproducerende campus. 3. Stappenplan Om vanuit het basisniveau zoals hiervoor omschreven naar een energieproducerende campus te komen, zijn er een aantal stappen die moeten worden genomen (zie ook onderstaande schema): Stap 1 Slim duurzaam gebouwontwerp Stap 2 Energiebesparing op gebouwniveau: zowel in de nieuwbouw als in de bestaande bouw Stap 3 Energiebesparing door de gebruikers Stap 4 Duurzame energievoorziening voor warmte en koude Stap 5 Duurzame elektriciteitsopwekking 3.1. Stap 1 Slim ontwerpen Een duurzaam gebouw begint met een slim ontwerp. Vanaf het eerste stadium dient rekening te worden gehouden met duurzaamheid, niet alleen door de technische adviseur, maar juist ook door de architect. Belangrijke aspecten hierbij zijn gebouwvorm en compactheid, oriëntatie op de zon en de indeling van het gebouw.

3 blad 3 van 6 Deze aspecten zijn zo specifiek afhankelijk van het gebouw dat de energiebesparingen die hieruit volgen niet kwantitatief zijn meegenomen in het onderzoek Stap 2 Energiebesparing op gebouwniveau Per type gebouw (nieuwbouw onderwijs, nieuwbouw sport en de bestaande gebouwen) zijn maatregelpakketten bepaald bestaande uit energiebesparende maatregelen die in 15 jaar terug te verdienen zijn (zie bijlage). Op deze manier wordt 11% bespaard op CO 2 -uitstoot, de totale meerkosten hiervoor zijn geraamd op 2,7 miljoen met een terugverdientijd van 11 jaar Stap 3 Gebruikersafhankelijke energiebesparing Een behoorlijk deel van het energieverbruik is het gebruikersafhankelijke elektriciteitsverbruik. In de basissituatie maakt dit circa 27% uit van het totale energieverbruik, maar naar mate er meer wordt bespaard op de overige energieposten, zal dit verbruik zwaarder gaan wegen. Het terugbrengen van het gebruikersafhankelijke energieverbruik valt niet binnen het uitgevoerde onderzoek, maar heeft uiteindelijk wel invloed op de duurzame elektriciteit die opgewekt moet worden. Vooralsnog is uitgegaan van het huidige niveau, wanneer door allerlei (gedrags-)maatregelen het verbruik omlaag kan worden gebracht, hoeft er minder duurzame energie te worden opgewekt Stap 4 Duurzame energievoorziening voor warmte en koude Vervolgens is een collectief systeem voor de opwekking van warmte en koude ontworpen, bestaande uit warmtepompen en energieopslag in de bodem. Dit blijkt technisch en financieel een zeer goed haalbaar systeem te zijn. Het knelpunt is echter de toestemming vanuit de provincie, aangezien de Hogeschool in een grondwaterbeschermingsgebied ligt. De besparing is circa 50% op de opwekking van warmte en koude, op het totale energieverbruik is dat 18%. De meerkosten ten opzichte van een conventioneel systeem zijn geraamd op ,= met een terugverdientijd van circa 4 jaar Resultaat stappenplan Door het uitvoeren van bovenstaande maatregelen neemt het primaire energieverbruik af tot minder dan GJ per jaar. Dit is een voorzichtige inschatting, want hierbij is nog geen rekening gehouden met energiebesparingen volgens de stappen 1 en 3: Slim ontwerpen en Gebruikersafhankelijke besparingen, deze onderdelen zijn in onderstaade grafiek lichter gekleurd weergegeven. Om een energieproducerende campus te worden, zal dit resterende verbruik duurzaam en op locatie moeten worden opgewekt.

4 blad 4 van 6 Basis Stap 1 Stap 2 Stap 3 Stap 4 Meerinvestering Basis PM 2,7 miljoen PM Terugverdientijd n.v.t. PM 11 jaar PM 4 jaar CO2-besparing Basis PM 11% PM 18% 3.6. Duurzame opwekking van elektriciteit De systemen voor elektrische energieopwekking op locatie die zijn beschouwd, zijn: geothermie, PV-cellen en windenergie. In onderstaand overzicht worden beknopt de bevindingen weergegeven. Geothermie PV-cellen Windenergie Technisch mogelijk Onzeker Zeker Tamelijk onzeker Maximale opbrengst (ten 290% 20% 100% opzichte van totale vraag) Investeringsrisico Groot Klein Matig Investeringskosten ca 70 miljoen ca 9 miljoen ca 6,5 miljoen Terugverdientijd ca 35 jaar ca 35 jaar ca 9 jaar Vergunningen Opsporing- en exploitatievergunning benodigd Niet nodig Milieu- en bouwvergunning nodig Weersafhankelijk Niet, continue productie Sterk Overige aspecten Ook warmteproductie Onopvallend Zichtbaar sterk

5 blad 5 van 6 Voor duurzame opwekking van elektriciteit lijken twee concepten mogelijk: geothermie of een combinatie van wind en zon. Het voordeel van geothermie is de onafhankelijkheid van de weersomstandigheden en de mogelijkheid om eveneens warmte te produceren (extra interessant wanneer energieopslag in de bodem toch niet mogelijk mocht zijn), het nadeel zijn de hoge kosten en de onzekerheid omdat er nog weinig ervaring is met dergelijke systemen. Een combinatie van wind en zon heeft als voordeel dat het bewezen technieken zijn. De terugverdientijd van windenergie is relatief kort, alleen het moet wel goed worden ingepast op de locatie. Zonne-energie heeft een relatief lange terugverdientijd (hoewel hier ook subsidies voor beschikbaar zijn), maar is wel een techniek met weinig ruimtebeslag en risico. Door de combinatie van wind en zon wordt de afhankelijkheid van het weer iets lager. 4. Vervolgtraject Met de energiescan is een eerste stap gezet op weg naar een energieproducerende campus. In het vorige hoofdstuk is een stappenplan weergegeven, in dit hoofdstuk worden de concrete acties voor het vervolg verwoord. Voor het gehele vervolgtraject geldt dat eerst dient te worden vastgesteld welke ambitie moet worden behaald tegen welke financiële en organisatorische randvoorwaarden. Hierdoor worden kaders gecreëerd waarbinnen de verdere uitwerking plaats kan vinden. Onderdeel hiervan is ook het zoeken van ondersteuning, bijvoorbeeld vanuit de gemeente of provincie. Daarnaast kunnen de vervolgacties heel goed per stap volgens hoofdstuk 3 worden ingedeeld, zoals onderstaand weergegeven. 1 Slim ontwerp Met behulp van de handreikingen uit de energiescan kunnen taakstellingen worden meegegeven aan het ontwerpteam. Actie uit te voeren op het moment dat er wordt gestart met het eerste ontwerp van een nieuw gebouw. 2 Gebouwgebonden besparing Het onderzoek voor de bestaande bouw in de energiescan is gebaseerd op aangeleverde informatie over het gebouw. Aanvullend kunnen mogelijke energiebesparingen nader worden onderzocht via een EPA-maatwerkadvies. De aanbevelingen uit de energiescan en eventueel verder onderzoek kunnen worden verwerkt in de onderhoudsplanning en op natuurlijke momenten uitgevoerd. Uit het onderzoek voor nieuwbouw volgen een aantal aanbevelingen die kunnen worden meegenomen in het ontwerp van een nieuw gebouw. Dit zal afzonderlijk per gebouw verder moeten worden uitgewerkt. Gezien de lange looptijd van het project, zullen de aanbevelingen steeds geactualiseerd dienen te worden wanneer het ontwerp van een nieuw gebouw start. Voor alle nieuwbouw geldt dat het verstandig is het gebouw geschikt te maken voor laag temperatuur verwarming en hoog temperatuur koeling, zodat er flexibiliteit is om aan te sluiten op allerlei typen thermische energieopwekking.

6 blad 6 van 6 3 Gebruikersafhankelijke besparing De energiescan heeft zich gericht op gebouwgebonden energiebesparingen. Daarnaast kunnen ook de mogelijkheden worden onderzocht om het gebruikersafhankelijke energieverbruik te beperken door bijvoorbeeld gedragsmaatregelen. Voor de bestaande bouw kan dit worden gecombineerd met een EPA-maatwerkadvies. 4 Duurzame warmte/koudeopwekking Duurzame warmte/koudeopwekking is technisch en financieel zeer goed haalbaar, maar niet zonder meer toegestaan vanwege de locatie in een grondwaterbeschermingsgebied. Er zal met de provincie in overleg dienen te worden getreden over de mogelijkheden voor grondwaterverbruik. Een dergelijk traject is ooit al eens opgestart in samenwerking met geohydrologisch adviesbureau IF Technology. Indien uit deze gesprekken blijkt dat een dergelijk systeem wordt toegestaan, kan verder uitwerking in een technisch ontwerp plaatsvinden. Hierbij is van belang dat er rekening wordt gehouden met de fasering (zie bijvoorbeeld hoofdstuk 4.1 uit de energiescan). 5 Opwekking duurzame elektriciteit Om een keuze te kunnen maken uit de mogelijke technieken, dienen er nog wat zaken nader te worden onderzocht. Afhankelijk van de ambitie kan er worden gekozen welk traject in eerste instantie gaat worden ingeslagen. Om een geothermiesysteem te realiseren zal er overleg moeten worden gepleegd met de provincie en eventuele omliggende gebouweigenaren voor ondersteuning en samenwerking. Daarnaast zal er ook een haalbaarheidsonderzoek dienen te worden uitgevoerd naar de geschiktheid van de grond op deze locatie en de te verwachten opbrengsten. De eerste stap om tot een wind- en zonneenergiesysteem te komen, bestaat uit het uitvoeren van een windonderzoek op de locatie, waaruit volgt welke opbrengsten er mogelijk zijn, hoeveel windturbines daadwerkelijk kunnen worden geplaatst en wat de overige aandachtspunten zijn. Bijlage: Gebouwgebonden energiebesparende maatregelen

7 techniplan adviseurs bv R A A D G E V E N D I N G E N I E U R S B U R E A U SIH-103X1-E-MV002A-BIJLAGE blad 1 van 3 Status: CONCEPT Project : Hogeschool Windesheim Zwolle Onderwerp : Overzicht gebouwgebonden energiebesparende maatregelen 1. Maatregelpakket bestaande bouw Afkomstig uit de Energiescan, hoofdstuk 3.2. De te nemen maatregelen zijn: toepassen hoogfrequente verlichting met daglichtdimregeling: alleen voor de gebouwen E, F en G; uit te voeren op het moment dat de huidige armaturen aan vervanging toe zijn; toepassen hoogfrequente verlichting met spiegelarmaturen en daglichtdimregeling; alleen voor gebouw T; uit te voeren op het moment dat de huidige armaturen aan vervanging toe zijn; warmteterugwinning toepassen in ventilatielucht: alleen voor gebouw T waar al mechanische ventilatie aanwezig is. Dit pakket kan mogelijk worden uitgebreid met het toepassen van ademende ramen. Aangezien deze momenteel nog in ontwikkeling zijn, is er nog niet voldoende over de werking en kosten bekend, maar het lijkt een goede mogelijkheid te zijn om nog meer energie te besparen. Bestaande bouw Meerinvestering totaal Indicatie jaarlijkse energiekostenbesparing Indicatie terugverdientijd Indicatie terugverdientijd met stijging energieprijs van 5% per jaar Besparing CO 2 -uitstoot Circa 7 jaar 5 à 6 jaar 60 ton/jaar initialen + paraaf

8 -BIJLAGE blad 2 van 3 2. Maatregelpakket nieuwbouw onderwijs 3. Afkomstig uit de Energiescan, hoofdstuk 3.3. De te nemen maatregelen zijn: energiezuinige verlichting van 11 naar 9 W/m 2 ; toerenregeling op de ventilatoren; hoogrendement ventilatoren. warmteterugwinning ventilatie 80%; verhogen isolatiewaarde dichte schil naar 5,0 m 2 K/W; verlagen U-waarde raam naar 1,5 W/m 2 K 1 ; glas toepassen met extra lage zontoetredingsfactor (0,27). per m 2 BVO Totaal Windesheim Meerinvestering totaal 43 /m Indicatie jaarlijkse energiekostenbesparing 3,30 /m Indicatie terugverdientijd ca 13 jaar ca 13 jaar Indicatie terugverdientijd met prijsstijging ca 10 jaar ca 10 jaar EPC- verlaging 26 % Besparing CO2-uitstoot 400 ton/jaar 1 De mogelijkheid voor verlaging van de U-waarde hangt af van de dimensionering van de gevel. Grotere ramen met relatief weinig kozijnoppervlak bereiken eenvoudiger een gunstige U-waarde.

9 -BIJLAGE blad 3 van 3 4. Maatregelpakket nieuwbouw Sport Afkomstig uit de Energiescan, hoofdstuk 3.4. De te nemen maatregelen zijn: energiezuinige verlichting met van 11 naar 9 W/m 2 ; toerenregeling op de ventilatoren; hoog rendement ventilatoren; aanwezigheidsdetectie verlichting; verbeterde warmteterugwinning ventilatielucht. isolatie thermische schil verhogen naar Rc=5,0 m 2 K/W; warmteterugwinning douchewater; automatische zonwering op zuid- en westgevel. per m 2 BVO Totaal Windesheim Meerinvestering totaal 39 /m Indicatie jaarlijkse energiekostenbesparing 3,80 /m Indicatie terugverdientijd ca 10 jaar ca 10 jaar Indicatie terugverdientijd met prijsstijging ca 8 jaar ca 8 jaar EPC- verlaging 26% Besparing CO2-uitstoot 270 ton/jaar

NIEUWBOUW ZONDER AARDGAS DUURZAAM EN COMFORTABEL

NIEUWBOUW ZONDER AARDGAS DUURZAAM EN COMFORTABEL NIEUWBOUW ZONDER AARDGAS DUURZAAM EN COMFORTABEL Gefeliciteerd, u gaat straks uw eigen woning (ver) bouwen! Dit betekent heel veel mogelijkheden en complexe vraagstukken. En moet u dan ook nog iets met

Nadere informatie

RENOVATIE KANTOOR NOTITIE ENERGIEBESPARING EN INVESTERINGEN INHOUDSPOGAVE

RENOVATIE KANTOOR NOTITIE ENERGIEBESPARING EN INVESTERINGEN INHOUDSPOGAVE RENOVATIE KANTOOR NOTITIE ENERGIEBESPARING EN INVESTERINGEN INHOUDSPOGAVE SAMENVATTING 0. INLEIDING 1. ISOLATIE 2. INSTALLATIE 3. RAMEN EN KOZIJNEN 4. ZONWERING EN KOELING 5. VERLICHTING DIA duurzame auteur:

Nadere informatie

Concepten EPC 0.4. Bouwkundige uitgangspunten

Concepten EPC 0.4. Bouwkundige uitgangspunten Concepten EPC 0.4 Om een EPC 0.4 te realiseren voor de referentiewoningen zijn er verschillende concepten ontwikkeld die onderling verschillen op de wijze van ventileren en verwarmen. Aan de basis van

Nadere informatie

Notitie Duurzame energie per kern in de gemeente Utrechtse Heuvelrug

Notitie Duurzame energie per kern in de gemeente Utrechtse Heuvelrug Notitie Duurzame energie per kern in de gemeente Utrechtse Heuvelrug CONCEPT Omgevingsdienst regio Utrecht Mei 2015 opgesteld door Erwin Mikkers Duurzame energie per Kern in gemeente Utrechtse Heuvelrug

Nadere informatie

Helmonds Energieconvenant

Helmonds Energieconvenant Helmonds Energieconvenant Helmondse bedrijven slaan de handen ineen voor een duurzame en betrouwbare energievoorziening. Waarom een energieconvenant? Energie is de drijvende kracht Energie is de drijvende

Nadere informatie

Bij het opstellen van deze notitie zijn de volgende relevante documenten als uitgangspunten gehanteerd:

Bij het opstellen van deze notitie zijn de volgende relevante documenten als uitgangspunten gehanteerd: Project: Brede School Rijswijk Projectnr.: 6.053 Datum: 20 februari 2017 Betreft: Startnotitie Duurzaamheid en Installatieconcept 1. UITGANGSPUNTEN Bij het opstellen van deze notitie zijn de volgende relevante

Nadere informatie

Duurzaamheidsonderzoek en subsidiescan Combibad De Vliet te Leiden. 11 februari 2016

Duurzaamheidsonderzoek en subsidiescan Combibad De Vliet te Leiden. 11 februari 2016 Duurzaamheidsonderzoek en subsidiescan Combibad De Vliet te Leiden 11 februari 2016 1 Managementsamenvatting Inleiding De gemeente Leiden heeft in haar duurzaamheidsambitie doelen gesteld voor de korte

Nadere informatie

Den Haag Klimaatneutraal Een grote ambitie die past bij een grote stad

Den Haag Klimaatneutraal Een grote ambitie die past bij een grote stad Den Haag Klimaatneutraal Een grote ambitie die past bij een grote stad Ramses Blauw Intechno Ingenieursburo & Henry Terlouw Beleidsmedewerker Klimaat Den Haag VNG Congres 26 november 2008 Presentatie Energiebesparing

Nadere informatie

Is investeren in energiebesparende producten nog interessant?

Is investeren in energiebesparende producten nog interessant? Is investeren in energiebesparende producten nog interessant? Energie verwarming en SWW Stijgende prijzen woningen zonder spouwisolatie Woningen met enkel glas Woningen zonder dakisolatie 2 1 Energie elektriciteit

Nadere informatie

Energieprestatie. metalen gevelelementen in EP berekening Ubouw. 3, 10 en 17 november 2008 VMRG bijeenkomst. door Peter Vierveijzer

Energieprestatie. metalen gevelelementen in EP berekening Ubouw. 3, 10 en 17 november 2008 VMRG bijeenkomst. door Peter Vierveijzer Energieprestatie metalen gevelelementen in EP berekening Ubouw 3, 10 en 17 november 2008 VMRG bijeenkomst door Peter Vierveijzer aanleiding Denkt u projecten te missen doordat houten en kunststof kozijnen

Nadere informatie

Menukaart Klimaatneutrale Zelfbouw

Menukaart Klimaatneutrale Zelfbouw Menukaart Klimaatneutrale Zelfbouw Juni 2012 E I D I BS SU Wil je met me bouwen? Gemeente Amsterdam /zelfbouw Voor u ligt de Menukaart Klimaatneutrale Zelfbouw. Deze is door de gemeente Amsterdam speciaal

Nadere informatie

Energieprestaties grondgebonden woningen

Energieprestaties grondgebonden woningen Energieprestaties grondgebonden woningen Meer wooncomfort met minder energie Het slimme duurzame bouwconcept. Van VolkerWessels Stap voor stap naar minder energiegebruik De overheid stelt steeds scherpere

Nadere informatie

Datum: 18 februari 2013-22 januari 2014 Project: NAM-gebouw De Boo te Schoonebeek Referentie: 2012032 20079

Datum: 18 februari 2013-22 januari 2014 Project: NAM-gebouw De Boo te Schoonebeek Referentie: 2012032 20079 Datum: 18 februari 2013-22 januari 2014 Project: NAM-gebouw De Boo te Schoonebeek Referentie: 2012032 20079 Uitgangspunt Bestaand, oorspronkelijk gebouw had als gebruik een mix aan functies. Dit waren

Nadere informatie

DUBO. Energiebesparing in het kantoorpand van HVL Dordrecht

DUBO. Energiebesparing in het kantoorpand van HVL Dordrecht 1 Energiebesparing in het kantoorpand van HVL Dordrecht 2 Voor het energiegebruik zijn de belangrijke punten: - Beperk energieverliezen - Voorkom onnodig energiegebruik - Gebruik zoveel mogelijk oneindige

Nadere informatie

Duurzaamheidsonderzoek en subsidiescan IJsbaan De Vliet te Leiden

Duurzaamheidsonderzoek en subsidiescan IJsbaan De Vliet te Leiden Duurzaamheidsonderzoek en subsidiescan IJsbaan De Vliet te Leiden Datum 27 februari 2017 Projectnummer 16036 Status Definitief Opdrachtgever Gemeente Leiden T.a.v. de heer R. Klein Postbus 165 2300 AD

Nadere informatie

Notitie Betreft Power2Nijmegen Inleiding figuur 1: overzicht ecodorp Vraagstelling

Notitie Betreft Power2Nijmegen Inleiding figuur 1: overzicht ecodorp Vraagstelling Notitie Aan : Ad Vlems, Bert Lagerweij Van : Arjan van Bon Datum : 28 augustus 2012 Kopie : Anne Pronk Onze referentie : 9X3809.A2/N00001/110412/Nijm2 HASKONING NEDERLAND B.V. BUILDINGS Betreft : Power2Nijmegen

Nadere informatie

Menukaart Klimaatneutrale Zelfbouw

Menukaart Klimaatneutrale Zelfbouw Menukaart Klimaatneutrale Zelfbouw project Patch 22, Buiksloterham Gemeente Amsterdam Gemeente Amsterdam Programma Bureau Klimaat en Energie Voor u ligt de Menukaart Klimaatneutrale Zelfbouw. Deze is door

Nadere informatie

Slimme keuzes voor woningconcepten met warmtepompen

Slimme keuzes voor woningconcepten met warmtepompen Slimme keuzes voor woningconcepten met warmtepompen Interactie tussen gevelisolatie, ventilatiesystemen en capaciteit warmtepompsystemen Per 1 januari 2015 worden de EPCeisen aangescherpt. Voor woningen

Nadere informatie

Vereniging Amersfoort Bedrijven (VAB) Dinsdag 3 maart 2015

Vereniging Amersfoort Bedrijven (VAB) Dinsdag 3 maart 2015 Vereniging Amersfoort Bedrijven (VAB) Dinsdag 3 maart 2015 Kenniscentrum Duurzaam Bouwen Elke bijdrage is er één Kenniscentrum Duurzaam Bouwen Een unieke samenwerking van Amersfoortse bedrijven die:» Elkaar

Nadere informatie

Inventaris hernieuwbare energie in Vlaanderen 2016

Inventaris hernieuwbare energie in Vlaanderen 2016 1 Beknopte samenvatting van de Inventaris hernieuwbare energiebronnen Vlaanderen 2005-2016, Vito, oktober 2017 1 Het aandeel hernieuwbare energie in 2016 bedraagt 6,4% Figuur 1 groene stroom uit bio-energie

Nadere informatie

Marsaki: Het projectmanagementbureau van de woningcorporaties en voor IEDEREEN! Onze aandeelhouders: RWS partner in wonen. L escaut woonservice

Marsaki: Het projectmanagementbureau van de woningcorporaties en voor IEDEREEN! Onze aandeelhouders: RWS partner in wonen. L escaut woonservice Marsaki: Het projectmanagementbureau van de woningcorporaties en voor IEDEREEN! Onze aandeelhouders: RWS partner in wonen L escaut woonservice Woonburg Zeeuwland 1 De Wooneco-alliantie 2 Minder dan een

Nadere informatie

CO 2 footprint tussenrapportage 2015 1 e half jaar

CO 2 footprint tussenrapportage 2015 1 e half jaar CO 2 footprint tussenrapportage 2015 1 e half jaar Naam opdrachtgever: Unipro BV Adres: Bouwstraat 18 Plaats: Haaksbergen Uitgevoerd door: Zienergie BV Adres: Dokter Stolteweg 2 Plaats Zwolle Telefoon:

Nadere informatie

Duurzame woningverbetering

Duurzame woningverbetering Duurzame woningverbetering Op weg naar energieneutraal Houten, 20 februari 2017 Kees Stap Gemiddelde energierekening Maandrekening Gemiddeld energieverbruik jaar 15% 1500 m3 aardgas 5% 80% verwarming warmwater

Nadere informatie

Duurzaam Bouwloket. Voor onafhankelijke informatie en advies over:

Duurzaam Bouwloket. Voor onafhankelijke informatie en advies over: Duurzaam Bouwloket Voor onafhankelijke informatie en advies over: Duurzaam (ver)bouwen Energie besparen Zelf duurzame energie opwekken Duurzame financiering Subsidies ~45% Energielabel D of lager Een gemiddeld

Nadere informatie

EEN DUURZAME ENERGIEVOORZIENING VOOR IEDEREEN

EEN DUURZAME ENERGIEVOORZIENING VOOR IEDEREEN A SUSTAINABLE ENERGY SUPPLY FOR EVERYONE A SUSTAINABLE ENERGY SUPPLY FOR EVERYONE o o o o Portaal (6x) Bo-Ex Stanleylaan Bo-Ex Livingstonelaan Isolatie Geen Wel Wel Glas enkel Dubbel Dubbel

Nadere informatie

All-electric woningconcept

All-electric woningconcept All-electric woningconcept Kwalitatieve en kwantitatieve vergelijking tussen 3 energieconcepten Robbert van Rijswijk Merosch Inhoud 1. Voorstellen 2. Vergelijking energieconcepten 3. Uitwerking all-electric

Nadere informatie

KANSEN VOOR DUURZAME ENERGIE BIJ HERSTRUCTURERING VAN NAOORLOGSE WIJKEN

KANSEN VOOR DUURZAME ENERGIE BIJ HERSTRUCTURERING VAN NAOORLOGSE WIJKEN April 2002 ECN-RX--02-013 KANSEN VOOR DUURZAME ENERGIE BIJ HERSTRUCTURERING VAN NAOORLOGSE WIJKEN Nieuw Den Helder Centrum als praktijkvoorbeeld J.C.P. Kester E. Sjoerdsma H. van der Veen (Woningstichting

Nadere informatie

3 Energiegebruik huidige situatie

3 Energiegebruik huidige situatie 3 Energiegebruik huidige situatie 3.1 Het Energie Prestatie Certificaat In het kader van de Europese regelgeving (EPBD) bent u verplicht om, bij verkoop of verhuur van de woning, een energiecertificaat

Nadere informatie

Rapport. Energievisie ontwikkeling Haagstede Maarssen. projectnaam Haagstede Maarssenbroek te Maarssen projectnummer

Rapport. Energievisie ontwikkeling Haagstede Maarssen. projectnaam Haagstede Maarssenbroek te Maarssen projectnummer Rapport Aveco de Bondt Energievisie ontwikkeling Haagstede Maarssen bezoekadres postbus postcode telefoon e-mail internet Burgemeester van der Borchstraat 2 64 7450 AB Holten (0)548 85 3333 holten@avecodebondt.nl

Nadere informatie

installatie-arm ontwerpen verleden tijd?

installatie-arm ontwerpen verleden tijd? installatie-arm ontwerpen verleden tijd? 1 situatie tot enkele jaren geleden was duurzaamheid bij klimaatinstallaties comfort en vooral energiebesparing de koplopers bij het besparen op het energie waren

Nadere informatie

A (zie toelichting in bijlage)

A (zie toelichting in bijlage) Energielabel gebouw Afgegeven conform de Regeling energieprestatie gebouwen. Veel besparingsmogelijkheden A (zie toelichting in bijlage) Dit gebouw Weinig besparingsmogelijkheden Labelklasse maakt vergelijking

Nadere informatie

Woningen met EPC ( 0,8

Woningen met EPC ( 0,8 Een initiatief van in samenwerking met 1 Woningen met EPC ( 0,8 Toelichting wijzigingen en bouwkundige aandachtspunten en duurzame energie - ontwerp- en adviesbureau BNA ir. F.W. den Dulk (Freek) 2 1 Onderwerpen

Nadere informatie

Resultaten themagroep Gestapelde bouw - BENG

Resultaten themagroep Gestapelde bouw - BENG Resultaten themagroep Gestapelde bouw - BENG 3 november 2016 ing. A.F. (André) Kruithof Nieman Raadgevende Ingenieurs Programma 1. Inleiding BENG indicatoren & voorlopige eisen 2. BENG-uitkomsten praktijkprojecten

Nadere informatie

Energieprestatie in de toekomst Verdouw Beurs 2.0

Energieprestatie in de toekomst Verdouw Beurs 2.0 Energieprestatie in de toekomst Verdouw Beurs 2.0 ing. A.F. (André) Kruithof Oktober 2015 Programma Op weg naar 2050: doelstellingen bestaande bouw & nieuwbouw BENG-indicatoren Energiezuinigheid in de

Nadere informatie

Notitie energiebesparing en duurzame energie

Notitie energiebesparing en duurzame energie Notitie energiebesparing en duurzame energie Zaltbommel, 5 juni 2012 Gemeente Zaltbommel Notitie energiebesparing en duurzame energie 1 1. Inleiding Gelet op de ambities in het milieuprogramma 2012-2015

Nadere informatie

Bijna Energieneutrale Gebouwen (BENG)

Bijna Energieneutrale Gebouwen (BENG) Bijna Energieneutrale Gebouwen (BENG) Op weg naar bijna energieneutraal bouwen in 2020 Jean Frantzen Adviseur duurzaam bouwen Kennisevent Routekaart richting energieneutraal bouwen R c 2,5 R c 3,5 R c

Nadere informatie

Inventaris hernieuwbare energie in Vlaanderen 2015

Inventaris hernieuwbare energie in Vlaanderen 2015 1 Beknopte samenvatting van de Inventaris hernieuwbare energiebronnen Vlaanderen 2005-2015, Vito, september 2016 1 Het aandeel hernieuwbare energie in 2015 bedraagt 6,0 % Figuur 1 groene stroom uit bio-energie

Nadere informatie

Meer wooncomfort. en minder energieverbruik door een warmtepomp. voltalimburg.nl/warmtepomp

Meer wooncomfort. en minder energieverbruik door een warmtepomp. voltalimburg.nl/warmtepomp Meer wooncomfort en minder energieverbruik door een warmtepomp voltalimburg.nl/warmtepomp Tip! Vraag subsidie aan bij de aanschaf van een warmtepomp. Het subsidiebedrag voor een warmtepomp van 5 kw is

Nadere informatie

ENERGIE 0 IN DE PRAKTIJK KOSTEN EN OPBRENGSTEN EXACT GEMETEN

ENERGIE 0 IN DE PRAKTIJK KOSTEN EN OPBRENGSTEN EXACT GEMETEN ENERGIE 0 IN DE PRAKTIJK KOSTEN EN OPBRENGSTEN EXACT GEMETEN Wim van den Bogerd HOGERE DOEL Woonwijken met gezonde, energiezuinige en kwalitatief hoogstaande woningen waar het fantastisch wonen is! PROGRAMMA

Nadere informatie

Referentiegebouwen utiliteitsbouw

Referentiegebouwen utiliteitsbouw EPN en Nieuwbouw Referentiegebouwen utiliteitsbouw Gezondheidszorg 7.000m² Het voorbeeld betreft een verpleeghuis dat is voorzien van gebalanceerde ventilatie met warmteterugwinning. Een warmtepomp zorgt

Nadere informatie

Discussienota Tertiaire Sector. BAU+ studie: Energie- en broeikasgasscenario s voor het Vlaamse gewest verkenning beleidsscenario s tot 2030

Discussienota Tertiaire Sector. BAU+ studie: Energie- en broeikasgasscenario s voor het Vlaamse gewest verkenning beleidsscenario s tot 2030 Discussienota Tertiaire Sector BAU+ studie: Energie- en broeikasgasscenario s voor het Vlaamse gewest verkenning beleidsscenario s tot 2030 Katleen Briffaerts 1 Inhoud Inleiding Aannames Beleidsdoelstellingen

Nadere informatie

SEC. Bouwen zonder gas! Door Heating Solutions International en Smart Energy Concept 2018

SEC. Bouwen zonder gas! Door Heating Solutions International en Smart Energy Concept 2018 Bouwen zonder gas! Door Heating Solutions International en Smart Energy Concept 2018 Onze focus Creëren van comfort 100% duurzaam Samenwerken in de keten Wat is comfort? Ja / nee? Ja / nee? Ja / nee? Wat

Nadere informatie

Rapport. Energievisie ontwikkeling Haagstede Maarssen. projectnaam Haagstede Maarssenbroek te Maarssen projectnummer

Rapport. Energievisie ontwikkeling Haagstede Maarssen. projectnaam Haagstede Maarssenbroek te Maarssen projectnummer Rapport Aveco de Bondt Energievisie ontwikkeling Haagstede Maarssen bezoekadres postbus postcode telefoon e-mail internet Burgemeester van der Borchstraat 2 64 7450 AB Holten (0)548 85 3333 holten@avecodebondt.nl

Nadere informatie

7 STAPPEN VOOR ENERGIEBESPARING IN EEN TANGRAMHUIS:

7 STAPPEN VOOR ENERGIEBESPARING IN EEN TANGRAMHUIS: TANGRAMHUIS 7 STAPPEN VOOR ENERGIEBESPARING IN EEN TANGRAMHUIS: 1 - ZON - Maak gebruik van de zon, de enige kostenloze energieleverancier! Onze woningen worden naar de zon georiënteerd, dat wil zeggen

Nadere informatie

EPC 0,8: Over welke woningen en installatieconcepten hebben we het?,

EPC 0,8: Over welke woningen en installatieconcepten hebben we het?, EPC 0,8: Over welke woningen en installatieconcepten hebben we het?, ir. F.W. (Freek) den Dulk Nieuwe eis per 1 januari 2006 EPC 0,8 Herziening norm: NEN 5128:2004 Energieprestatie van woonfuncties en

Nadere informatie

Ke u ze p l a n e n e rg i e - e n i n stallatieconcept. K e i z e r l i b e l Te r B o r c h 2 9 n o v e m b e r

Ke u ze p l a n e n e rg i e - e n i n stallatieconcept. K e i z e r l i b e l Te r B o r c h 2 9 n o v e m b e r Ke u ze p l a n e n e rg i e - e n i n stallatieconcept K e i z e r l i b e l Te r B o r c h 2 9 n o v e m b e r 2 0 1 7 C o n t a c t g e g e v e n s BV Bouwbedrijf KOOI Appingedam Kanaalweg 4 9902 AN

Nadere informatie

Sportverenigingen scoren met energiebesparing

Sportverenigingen scoren met energiebesparing Sportverenigingen scoren met energiebesparing Stimular, de werkplaats voor Duurzaam Ondernemen Stefan Romijn 010 238 28 27 www.stimular.nl ONDERZOEK CO2 Koelkast: 4 Vriezer: - 18 Elke graad temperatuurverhoging

Nadere informatie

Uitgevoerd door: Caubergh Huygen, Lowexnet

Uitgevoerd door: Caubergh Huygen, Lowexnet Uitgevoerd door: Caubergh Huygen, Lowexnet In opdracht van Platform energietransitie Gebouwde Omgeving, Innovatiewerkgroep, 2007 Inhoudsopgave 2 1. Inleiding 2. Het concept 3 - - - - - - 3. Contouren voor

Nadere informatie

De NESK scholen duurzaam opgeleverd. Focus-Huygens College gebouwd voor de toekomst

De NESK scholen duurzaam opgeleverd. Focus-Huygens College gebouwd voor de toekomst De NESK scholen duurzaam opgeleverd Focus-Huygens College gebouwd voor de toekomst Tabel actoren Projectfase Organisatie Programma van Eisen (PvE) Ontwerp Bestek/Inkoop Realisatie Gebruik Gemeente Heerhugowaard

Nadere informatie

4 Energiebesparingsadvies

4 Energiebesparingsadvies 4 Energiebesparingsadvies 4.1 Inleiding In dit hoofdstuk wordt het energiebesparingsadvies voor het gebouw gepresenteerd. Allereerst wordt een inventarisatie gegeven van de reeds getroffen en onderzochte

Nadere informatie

Passief woningen. Bij de passiefwoning is uitgegaan van een verbruik van 50kWu/a bij een NVO van 123m2, jaargebruik van 6150 kwh.

Passief woningen. Bij de passiefwoning is uitgegaan van een verbruik van 50kWu/a bij een NVO van 123m2, jaargebruik van 6150 kwh. Marktonderzoek Voor het energieverbruik van de conventionele 2 onder 1 kapwoningen met 4 personen is uitgegaan van de cijfers van Nibud. Bij de passiefwoning is uitgegaan van een verbruik van 50kWu/a bij

Nadere informatie

ZEN Platformbijeenkomst. Bouw op onze kennis

ZEN Platformbijeenkomst. Bouw op onze kennis ZEN Platformbijeenkomst Bouw op onze kennis Even voorstellen Patrick Harting Projectmanager Werkzaam sinds: 2007 "De uitdaging van mijn werk is niet het stapelen van de stenen, maar het inzetten van ieders

Nadere informatie

Energielabel C- verplichting voor. kantoren. Label C verplichting kantoren - Provada 1/6/2017. Annemieke de Vries ( BZK) Selina Roskam (RVO.

Energielabel C- verplichting voor. kantoren. Label C verplichting kantoren - Provada 1/6/2017. Annemieke de Vries ( BZK) Selina Roskam (RVO. Energielabel C- verplichting voor kantoren Label C verplichting kantoren - Provada 1/6/2017 Annemieke de Vries ( BZK) Selina Roskam (RVO.nl) Pijler energiebesparing 100 PJ additionele energiebesparing

Nadere informatie

Gevolgen van BENG-eisen op de gevel en het binnenklimaat 2 november 2016 Esther Gerritsen

Gevolgen van BENG-eisen op de gevel en het binnenklimaat 2 november 2016 Esther Gerritsen Gevolgen van BENG-eisen op de gevel en het binnenklimaat 2 november 2016 Esther Gerritsen Techniplan Adviseurs Installatieadviseur Advies & engineering Duurzaamheid & innovatie Realisatie & exploitatie

Nadere informatie

Groen gas. Duurzame energieopwekking. Totaalgebruik 2010: 245 Petajoule (PJ) Welke keuzes en wat levert het op?

Groen gas. Duurzame energieopwekking. Totaalgebruik 2010: 245 Petajoule (PJ) Welke keuzes en wat levert het op? Totaalgebruik 2010: 245 Petajoule (PJ) Groen gas Welke keuzes en wat levert het op? Huidig beleid 100 miljoen m 3 groen gas. Opbrengst: 3 PJ. Extra inspanning 200 miljoen m 3 groen gas. Opbrengst: 6 PJ.

Nadere informatie

Energielabel C- verplichting. kantoren. Nationale EPA Kwaliteitsdag. voor 5/4/2017. Annemieke de Vries (Min. BZK) Ed Blankestein (RVO.

Energielabel C- verplichting. kantoren. Nationale EPA Kwaliteitsdag. voor 5/4/2017. Annemieke de Vries (Min. BZK) Ed Blankestein (RVO. Energielabel C- verplichting voor kantoren Nationale EPA Kwaliteitsdag 5/4/2017 Annemieke de Vries (Min. BZK) Ed Blankestein (RVO.nl) Pijler energiebesparing 100 PJ additionele energiebesparing in 2020

Nadere informatie

Warmtepompen. Een introductie

Warmtepompen. Een introductie Warmtepompen Een introductie Inhoud presentatie Introductie 040energie Warmtepompen: Principe Varianten Financieel Is mijn huis geschikt? Vragen? Introductie 040Energie 040energie is een vereniging van

Nadere informatie

Kees Bakker

Kees Bakker Kees Bakker info@energiehuishelmond.nl Vrijwilliger Energiehuis op cover blad Eigen Huis! Ervaringsdeskundige! Verwarmen van een woning verwarmt met aardgas gestookte CV verwarmt elektrisch met warmtepomp

Nadere informatie

BENG. Bijna Energie Neutrale Gebouwen

BENG. Bijna Energie Neutrale Gebouwen BENG Bijna Energie Neutrale Gebouwen 1. Introductie 2. BENG methodiek 3. EPC versus BENG 4. Hoe kunnen we hierop inspelen? 1. BENG Introductie Introductie Nederlandse versie van de Europese wetgeving nearly

Nadere informatie

Onderverdeeld naar sector bedraagt het energieverbruik procentueel: 32% 18%

Onderverdeeld naar sector bedraagt het energieverbruik procentueel: 32% 18% Aan: gemeenteraad Van: B&W Datum: 9 november 2009 Betreft: Motie 134 "Meetbare stappen Duurzame Energie" In de raadsvergadering van 22 april 2009 is naar aanleiding van het onderwerp Duurzaamheidsplan

Nadere informatie

Inventaris hernieuwbare energie in Vlaanderen 2013

Inventaris hernieuwbare energie in Vlaanderen 2013 1 Beknopte samenvatting van de Inventaris duurzame energie in Vlaanderen 2013, Deel I: hernieuwbare energie, Vito, februari 2015 1 1 Het aandeel hernieuwbare energie in 2013 bedraagt 5,8 % Figuur 1 zon-elektriciteit

Nadere informatie

Duurzaam bouwen is innovatief denken... slim clubhuis.nl

Duurzaam bouwen is innovatief denken... slim clubhuis.nl Duurzaam bouwen is innovatief denken... Duurzaam bouwen =toekomstbestendig bouwen Duurzaam bouwen is goed voor mens, milieu en portemonnee: * mens; comfort, gezondheid, welzijn * milieu; biodiversiteit,

Nadere informatie

Project : Autarkische Woning Onderwerp : keuzeopties warmte beperken energievraag

Project : Autarkische Woning Onderwerp : keuzeopties warmte beperken energievraag TPA-426X1-P-MV013A / beperken vraag Blad 1 van 6 8-4-2008 beperken energievraag Warmte Thermische schil Afgiftesysteem Ventilatie CO2 Omschrijving verhogen isolatiewaarde van de gevel naar Rc=5,0 m2k/w

Nadere informatie

2020: 8 miljoen woningen belasten ons milieu onevenredig zwaar?

2020: 8 miljoen woningen belasten ons milieu onevenredig zwaar? Erik Franke Franke Architekten 1 oktober 2008 Den Haag 2008: 7 miljoen woningen belasten ons milieu onevenredig zwaar! 2020: 8 miljoen woningen belasten ons milieu onevenredig zwaar? 2020: 4,3 miljoen

Nadere informatie

ENERGIENEUTRALE REGIOKANTOREN ENEXIS

ENERGIENEUTRALE REGIOKANTOREN ENEXIS ENERGIENEUTRALE REGIOKANTOREN ENEXIS Regiokantoor Enexis Enexis brengt stroom en gas bij mensen en bedrijven thuis. Vandaag en morgen. Met de energie van morgen zijn we vandaag al bezig. Zo zijn we bezig

Nadere informatie

Duurzaam Bouwloket. Voor onafhankelijke informatie en advies over:

Duurzaam Bouwloket. Voor onafhankelijke informatie en advies over: Duurzaam Bouwloket Voor onafhankelijke informatie en advies over: Duurzaam (ver)bouwen Energie besparen Zelf duurzame energie opwekken Subsidies en regelingen ~38% Energielabel D of lager Anticiperen op

Nadere informatie

Een nieuwe woning in Zoetermeer NEXUM

Een nieuwe woning in Zoetermeer NEXUM KLIMAATGARANT Een nieuwe woning in Zoetermeer NEXUM De energie van morgen vandaag in huis Een energieneutrale woning: het kan! De verkoop van 18 nul op de meter woningen in project NEXUM is gestart. Duurzame

Nadere informatie

Inventaris hernieuwbare energie in Vlaanderen 2014

Inventaris hernieuwbare energie in Vlaanderen 2014 1 Beknopte samenvatting van de Inventaris hernieuwbare energiebronnen Vlaanderen 2005-2014, Vito, januari 2016 1 Het aandeel hernieuwbare energie in 2014 bedraagt 5,7 % Figuur 1 groene stroom uit bio-energie

Nadere informatie

WERKWIJZE WERKTERREIN

WERKWIJZE WERKTERREIN Het merendeel van de bedrijfsgebouwen stamt uit een tijd dat we ons nog geen zorgen maakten over energieverbruik. De kosten waren laag en investeren in energiebesparing was niet of nauwelijks rendabel.

Nadere informatie

DUURZAME OPLOSSINGEN VOOR DE WARMTEVRAAG

DUURZAME OPLOSSINGEN VOOR DE WARMTEVRAAG DUURZAME OPLOSSINGEN VOOR DE WARMTEVRAAG Introductie Jon van Diepen Register Energie Adviseur (rea) Afgestudeerd in Business of Energy Systems (TopTech/TU Delft) Achtergrond: ICT / Financieel Analist Interessegebied:

Nadere informatie

Omschrijving. EPC 0-woning Leek, Groningen, Projectsamenvatting

Omschrijving. EPC 0-woning Leek, Groningen, Projectsamenvatting EPC 0-woning Leek, Groningen, 2009 Omschrijving Deze demonstratiewoning voor duurzaam, energieneutraal en levensloopbestendig bouwen met zijn EPC = 0, gebruik van zonne-energie en aardwarmte en gebruik

Nadere informatie

Subsidieregeling energiezuinige woningen. Besparen op uw energiekosten?

Subsidieregeling energiezuinige woningen. Besparen op uw energiekosten? Subsidieregeling energiezuinige woningen Besparen op uw energiekosten? voorjaar 2011 2 Wilt u geld besparen op uw energiekosten? Dat kan door energie te besparen of zelf duurzame energie op te wekken.

Nadere informatie

11/09/2012 CASE 1. kantoor GRONTMIJ - situering - Mechelen

11/09/2012 CASE 1. kantoor GRONTMIJ - situering - Mechelen CASE 1 kantoor GRONTMIJ - situering - Mechelen 1 kantoor GRONTMIJ randvoorwaarden gebouw Grondige renovatie kantoor, vernieuwbouw!!! Conditionering: Betonkernactivering (50% GLV, 100% 1 ste en 2 de verdiep)

Nadere informatie

Mogelijkheden voor aardgasloze Benedenbuurt

Mogelijkheden voor aardgasloze Benedenbuurt Notitie Contactpersoon Harry de Brauw Datum 14 juni 2017 Kenmerk N001-1246856HBA-rvb-V01-NL Mogelijkheden voor aardgasloze Benedenbuurt De aanstaande rioolvervanging in de Benedenbuurt is aanleiding voor

Nadere informatie

Opleiding Duurzaam Gebouw:

Opleiding Duurzaam Gebouw: Opleiding Duurzaam Gebouw: Duurzame renovatie: kort overzicht Leefmilieu Brussel Duurzaam bouwen vanuit de invalshoek van energie. Anne-Laure MAERCKX CENERGIE Doelstelling(en) van de presentatie Een denkoefening

Nadere informatie

Belangrijkste wijzigingen EIA EIA regeling 2015 2015

Belangrijkste wijzigingen EIA EIA regeling 2015 2015 Belangrijkste wijzigingen EIA EIA regeling 2015 2015 Ten (ten opzichte van 2014) Bij WTW in bestaande bouw komen kanalen niet meer in in Voor nieuwbouw al was niet dit meer al niet het meer geval. het

Nadere informatie

Duurzame energie Fryslân Quickscan 2020 & 2025

Duurzame energie Fryslân Quickscan 2020 & 2025 Duurzame energie Fryslân Quickscan 2020 & 2025 Willemien Veele Cor Kamminga 08-04-16 www.rijksmonumenten.nl Achtergrond en aanleiding Ambitie om in 2020 16% van de energie duurzaam op te wekken in Fryslân

Nadere informatie

Rapportage Energiebus

Rapportage Energiebus Rapportage Energiebus Amstelstraat, Assen Type woningen: 107 flats met interne galerij, 50 m2, bedrijfs- en algemene ruimten op de begane grond Bouwjaar: 1974 Op verzoek van: Huurdersorganisatie Amstelflat

Nadere informatie

Energiebesparing. Kantoren A-01

Energiebesparing. Kantoren A-01 Energiebesparing in Kantoren A-01 Meijer Energie- & Milieumanagement BV, Laan van N.O.I. 277, 2593 BS Den Haag. tel: 070-315 57 15 Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze rapportage mag worden verveelvoudigd,

Nadere informatie

Presentatie de Zonnewoning. Kennismaken met een duurzaam, comfortabel en energiezuinig woonconcept

Presentatie de Zonnewoning. Kennismaken met een duurzaam, comfortabel en energiezuinig woonconcept Presentatie de Zonnewoning Kennismaken met een duurzaam, comfortabel en energiezuinig woonconcept 2006 Waarom een Zonnewoning? Aansluiten bij (Klimaat-) beleid: Met het concept de Zonnewoning kunnen wij

Nadere informatie

Trias energetica. Verdiepende opdracht

Trias energetica. Verdiepende opdracht 2015 Trias energetica Verdiepende opdracht Inleiding; In dit onderdeel kun je meer leren over de Trias energetica, een strategie voor het bereiken van een zo duurzaam mogelijke energievoorziening. Pagina

Nadere informatie

Bijlage 2 Potentieelberekening energiestrategie 1/5

Bijlage 2 Potentieelberekening energiestrategie 1/5 Bijlage 2 Potentieelberekening energiestrategie 1/5 Bijlage 2 Potentieelberekening energiestrategie 2/5 Toelichting bij scenario-analyse energiebeleid Beesel Venlo Venray Deze toelichting beschrijft wat

Nadere informatie

Energieneutraal via de Passief bouwen route

Energieneutraal via de Passief bouwen route Energieneutraal via de Passief bouwen route ing. J.J.P. (Jan Pieter) van Dalen Slotsymposium 14 september 2015 Verbouw monument Verbouw van een monument Monument als bedoeld in art. 1 onder d (Monumentenwet

Nadere informatie

Een nieuwe woning in RijswijkBuiten 66 woningen Buitenplaats Syon De energie van morgen vandaag in huis

Een nieuwe woning in RijswijkBuiten 66 woningen Buitenplaats Syon De energie van morgen vandaag in huis KLIMAATGARANT Een nieuwe woning in RijswijkBuiten 66 woningen Buitenplaats Syon De energie van morgen vandaag in huis ENERGIE EXPLOITATIE RIJSWIJKBUITEN Een energieneutrale woning: het kan! De verkoop

Nadere informatie

Duurzame energie. uitgestoten in vergelijking met een conventioneel verwarmingssysteem, bijvoorbeeld een CV ketel.

Duurzame energie. uitgestoten in vergelijking met een conventioneel verwarmingssysteem, bijvoorbeeld een CV ketel. Duurzame energie Er wordt tegenwoordig steeds meer gebruik gemaakt van duurzame energiesystemen in gebouwen. Hiermee wordt op een natuurlijke wijze duurzame energie gewonnen om de woningen te verwarmen

Nadere informatie

Financieringsconstructies Frisse Scholen in de Praktijk. Met minder geen genoegen nemen. in opdracht van

Financieringsconstructies Frisse Scholen in de Praktijk. Met minder geen genoegen nemen. in opdracht van Financieringsconstructies Frisse Scholen in de Praktijk Met minder geen genoegen nemen in opdracht van 1 ROC Koning Willem I College in Den Bosch Het Koning Willem I College heeft verschillende onderwijslocaties

Nadere informatie

NOTITIE. 1 Scenario s voor CO 2 -reductie Inleiding. Nulsituatie, klimaatwinkelen en klimaatbeleidsplan gemeente Schiedam

NOTITIE. 1 Scenario s voor CO 2 -reductie Inleiding. Nulsituatie, klimaatwinkelen en klimaatbeleidsplan gemeente Schiedam NOTITIE Project Nulsituatie, klimaatwinkelen en klimaatbeleidsplan gemeente Schiedam Datum 10 november 2015 Onderwerp Scenario s voor CO 2 -reductie Status Definitief Auteur drs. ir. G.C.M. Uitbeijerse

Nadere informatie

Voor onafhankelijke informatie en advies over:

Voor onafhankelijke informatie en advies over: Raoul Santibanez Voor onafhankelijke informatie en advies over: Energie besparen en energie opwekken Luchtkwaliteit in huis Comfortverbetering in huis Levensloopbestendig wonen Klimaat adaptief wonen Subsidies,

Nadere informatie

Kenniscentrum InfoMil Energiebesparing bij een sportclub

Kenniscentrum InfoMil Energiebesparing bij een sportclub Rijkswaterstaat Ministerie van Infrastructuur en Milieu Energiebesparing bij een sportclub 23 januari 2017 Inhoudsopgave Energiebesparing bij een sportclub 3 Energiezuinige sportveldverlichting 3 Opwekken

Nadere informatie

Frisse Lucht GREEN PACKAGE. Energie uit de lucht - 100% duurzaam

Frisse Lucht GREEN PACKAGE. Energie uit de lucht - 100% duurzaam GREEN PACKAGE Energie uit de lucht - 100% duurzaam Het comfort van vloerverwarming, koeling en warmtapwater in een duurzaam energiesysteem voor bij u thuis. Frisse Lucht Green Package, duurzame energie

Nadere informatie

Welkom! Informatie en uitleg warmtefoto s

Welkom! Informatie en uitleg warmtefoto s Welkom! Informatie en uitleg warmtefoto s 16 februari 2017 HET RAADHUIS, Wehl Programma 1. Energiecoach Chris Buijk Energie besparen: kansen en mogelijkheden 2. Adviseur Erwin Reuterink Wat is een warmtefoto

Nadere informatie

Energie voor de toekomst I TVVL Kennisplein

Energie voor de toekomst I TVVL Kennisplein 1 2 2 1 PODIUM ENERGIE VOOR DE TOEKOMST 3 3 BENG-eisen Laatste stand en ontwikkelingen door: André Kruithof ENERGIE VOOR DE TOEKOMST TVVL KENNISPLEIN 4 2 BENG de opvolger van de EPC Bijna EnergieNeutrale

Nadere informatie

Edwin Waelput Tempas Bouwmanagement bv Breda DuurSaam cooperatie ua

Edwin Waelput Tempas Bouwmanagement bv Breda DuurSaam cooperatie ua Edwin Waelput Tempas Bouwmanagement bv Breda DuurSaam cooperatie ua Het hoofddoel is: het omlaag brengen van uw energierekening door gedragsinvloeden & techniek én het produceren van duurzame energie;

Nadere informatie

Introductie op de NOM-verkenning Joop Neinders

Introductie op de NOM-verkenning Joop Neinders Introductie op de NOM-verkenning Joop Neinders joop.neinders@e3advies.nl 06-46620007 Waarom een NOM-verkenning 01 02 03 04 05 Problemen met onderhoud Gunstige financiering Mogelijk lucratief Energie besparen

Nadere informatie

Het kan minder! ing. P. Hameetman

Het kan minder! ing. P. Hameetman Het kan minder! ing. P. Hameetman manager innovatie BAM Vastgoed bv Inleiding Afbakening: Presentatie is toegespitst op woningbouw Verdieping van technische mogelijkheden 2 Klimaatakkoord Gemeenten en

Nadere informatie

Figuur 1: impressie Rabobank Dommelstreek te Geldrop. Figuur 2: uitleg ontwerpconcept oorwarmers

Figuur 1: impressie Rabobank Dommelstreek te Geldrop. Figuur 2: uitleg ontwerpconcept oorwarmers Omschrijving van het project Rabobank Dommelstreek heeft in Geldrop het bestaand kantoor herontwikkeld. Er is een kantoor ontstaan met alle faciliteiten onder één dak. Een vernieuwde omgeving die beter

Nadere informatie

Energielasten als een van de uitgangspunten bij nieuwbouw en renovatie

Energielasten als een van de uitgangspunten bij nieuwbouw en renovatie Energielasten als een van de uitgangspunten bij nieuwbouw en renovatie Door Eric van Zee, april 2008 Energie steeds groter deel van de woonlasten De kosten voor verwarming en warm tapwater vormen een steeds

Nadere informatie

NTA Nieuw tijdperk energieprestatie. Normalisatie: De wereld op één lijn 1

NTA Nieuw tijdperk energieprestatie. Normalisatie: De wereld op één lijn 1 NTA 8800 Nieuw tijdperk energieprestatie 1 Toekomstvisie overheid 2015 1 juli 2018 2019 2020 tussenperiode 2050 50% EPC aanscherping Overheids-gebouwen Aansluitplicht aardgas BENG nieuwbouw vervalt Nieuwbouw

Nadere informatie

Duurzaam bouwen Gebouw & Techniek. MFC Noordbroek

Duurzaam bouwen Gebouw & Techniek. MFC Noordbroek Duurzaam bouwen Gebouw & Techniek MFC Noordbroek mei 013 Wat is duurzaam bouwen? 1 Minimaliseer energievraag Benut vrijkomende energiestromen 3 Pas duurzame energie toe Maak efficiënt gebruik van fossiele

Nadere informatie

W.2.3 BENG. Bijna energie Neutrale Gebouwen in het Bouwbesluit geregeld. 12 oktober ing. P.J. (Johan) van der Graaf

W.2.3 BENG. Bijna energie Neutrale Gebouwen in het Bouwbesluit geregeld. 12 oktober ing. P.J. (Johan) van der Graaf W.2.3 BENG Bijna energie Neutrale Gebouwen in het Bouwbesluit geregeld 12 oktober 2017 ing. P.J. (Johan) van der Graaf Nieman Raadgevende Ingenieurs Programma Bijna energie Neutrale Gebouwen in het Bouwbesluit

Nadere informatie