ERASMUS MC STUDIEGIDS GENEESKUNDE ERASMUS UNIVERSITEIT ROTTERDAM

Transcriptie

1 ERASMUS MC STUDIEGIDS GENEESKUNDE ERASMUS UNIVERSITEIT ROTTERDAM I

2 Colofon: Uitgave: Erasmus MC Rotterdam, augustus 2002 Redactie: Dhr. F. Balvert Mw. L.C. Strop Mw.drs. S.J. Rutgers Mw. drs. E.J. Spierenburg Opmaak: Mw. A.G. Reijmerink-Blokland Druk: Den Haag offset ISBN: Voor tussentijds geactualiseerde versies, raadpleeg de onderwijssite van Geneeskunde op Internet (zie II

3 1. ONDERWIJS ALGEMENE BESCHRIJVING VAN DE OPLEIDING TOT ARTS ONDERWIJSPROGRAMMA VOOR DE PROPEDEUTISCHE FASE: ERASMUS ARTS 2007 CURSUSJAAR ONDERWIJSPROGRAMMA VOOR DE DOCTORAAL FASE: ERASMUS ARTS 2007 CURSUSJAAR CURRICULUM 1996 CURSUSJAAR CURRICULUM 1996 CURSUSJAAR ONDERWIJSPROGRAMMA VOOR DE KLINISCHE FASE: ERASMUS ARTS KWALITEITSZORG LIJST VAN VERPLICHTE BOEKEN MASTER OF SCIENCE PROGRAMS NA HET ARTSEXAMEN CONTACTPERSONEN/ADRESSEN VAN AFDELINGEN STUDENTENVOORZIENINGEN STUDIE SERVICE CENTRUM GENEESKUNDE BEGELEIDING VAN STUDENTEN BIBLIOTHEKEN COMPUTERFACILITEITEN STUDENTENORGANISATIES INTERNATIONALISERING FACULTEIT EN UNIVERSITEIT BESTUURLIJKE ORGANISATIE VAN DE FACULTEIT BESTUURLIJKE ORGANISATIE VAN DE ERASMUS UNIVERSITEIT ROTTERDAM BIJLAGEN BIJLAGE I GEZONDHEIDSRISICO'S BIJLAGE II RAAMPLAN TREFWOORDENLIJST III

4 VOORWOORD Student in het Erasmus MC Het zijn turbulente tijden voor onze faculteit. Zowel inhoudelijk als uiterlijk vinden er grote veranderingen plaats. Afgelopen jaar zijn we in het eerste jaar gestart met de Erasmus arts, een geheel vernieuwd geneeskunde curriculum. De invoering van dit nieuwe programma is een majeure operatie gebleken. Ondanks de heldere uitgangspunten en een degelijke voorbereiding door docenten en medewerkers van het Opleidingsinstituut Geneeskunde, zijn er tal van punten naar voren gekomen waar nog aan gesleuteld kan worden. Boven alles is duidelijk geworden dat de aanpak van de Erasmus arts in staat is studenten en docenten te motiveren. De integratie van diverse vakken binnen de thema s van het nieuwe curriculum en de prominente aanwezigheid van de kliniek in het onderwijs hebben de opleiding geneeskunde nog leuker en interessanter gemaakt. De nadruk op zelfstandig werken legt een grote verantwoordelijkheid bij de studenten. Zoals de ontwerpers van het nieuwe curriculum hebben gehoopt, blijken die dat echter uitstekend te kunnen waarderen. Kritische, zelfstandig werkende studenten zijn de Erasmus artsen van de toekomst. In de uitwisseling met elkaar en hun docenten leveren ze ook een essentiële bijdrage aan het onderwijs. In juni 2002 is letterlijk een nieuwe vlag gehesen: die van het Erasmus MC. Onder deze naam hebben het voormalig Academisch Ziekenhuis Rotterdam en onze faculteit de krachten gebundeld. Samen vormen we een universitair medisch centrum waar patiëntenzorg, wetenschappelijk onderzoek en onderwijs elkaar kunnen versterken. Qua omvang en kwaliteit mag ons centrum zich tot de top rekenen. De vorming van het Erasmus MC garandeert dat er ook in de toekomst ruimte is voor innovatie, zodat we die toppositie kunnen behouden. Als student biedt het Erasmus MC je een omgeving waarin je je optimaal kan ontplooien. Zowel op het gebied van patiëntenzorg als wetenschappelijk onderzoek kan je hier vele kanten op. We moedigen je aan om de mogelijkheden die je studietijd in het Erasmus MC biedt zoveel mogelijk te benutten. Prof.dr. Paul J. van der Maas decaan Prof.dr. Ted A.W. Splinter onderwijsdecaan IV

5 FOTOPAGINA THEMACOORDINATOREN 1E EN 2E JAAR [fotopagina coördinatoren naast pagina voorwoord / foto s en bijschriften plaatsen volgens schema] Themacoördinatoren Erasmus arts 2007 Eerste jaar Dr.ir. Axel Themmen, coördinator Eerste jaar en Thema 1.1 De Arts Dr. Dirk Duncker, coördinator Thema 1.2 Stoornissen in het milieu interieur Prof.dr. Jan Hoeijmakers, Coördinator Thema 1.3 Abnormale celgroei Tweede jaar Dr. Jan Nouwen, coördinator Thema 2.1 Infectie- en immuunziekten Prof.dr. Jos Lamers, coördinator Thema 2.2 Voeding, metabolisme en hormonale regulatie Prof.dr. Rob Benner, coördinator Keuzeonderwijs en onderzoek Drs. Walter Henny, coördinator EHBO Dr. Aart Bootsma, coördinator Zorgstage Drs. Addy Nieuwenhuijzen, coördinator Zorgstage V

6 ADVERTENTIE DONNER VI

7 ONDERWIJS Pagina voor foto voorafgaand aan hoofdstuk 1 1

8 ONDERWIJS Inhoudsopgave 1. ONDERWIJS 1.1 ALGEMENE BESCHRIJVING VAN DE OPLEIDING TOT ARTS Toelating tot de opleiding Doelstelling van de opleiding Erasmus arts Curriculum Eramuscode chematische weergave van het Curriculum jaar

9 ONDERWIJS 1. ONDERWIJS 1.1 Algemene beschrijving van de opleiding tot arts Toelating tot de opleiding De ingangseisen voor scholieren zijn per 2002/03 het profiel Natuuur en Gezondheid of het profiel Natuur en Techniek, aangevuld met Biologie 1 en 2. Een subcommissie van de vaste Examencommissie, te weten Commissie Toelating Bijzondere Gevallen, beoordeelt de aanvragen van buitenlanders die in Rotterdam geneeskunde willen studeren en van Colloquium Doctum kandidaten. Voor verdere informatie kunt u contact opnemen met de secretaris van de commissie Mw. E. de Zwart (kamer Fd 313, tel.: ) Doelstelling van de opleiding De primaire doelstelling van de opleiding geneeskunde is om een arts op te leiden, die in staat is om patiëntgebonden problemen op te lossen. Vanzelfsprekend moet de opleiding geneeskunde voldoen aan de algemene eindtermen van het Raamplan 1994, tevens opgenomen in de wet BIG. Deze eindtermen betreffen medische, wetenschappelijke en persoonlijke aspecten én aspecten in relatie tot de maatschappij en het gezondheidssysteem. Daarnaast besteedt de opleiding extra aandacht aan het feit dat de (basis)arts doordrongen moet zijn van het feit dat het heel normaal is om iets niet te weten en aan de manier om de ontbrekende kennis te compenseren. Zelfstudie, een positieve attitude ten aanzien van levenslang leren en multi-disciplinair denken en handelen zijn daarom evenzeer belangrijke doelstellingen. Het profiel van de opleiding bestaat dan ook uit een basisprofiel, gebaseerd op de algemene eindtermen van het Raamplan 1994, waaraan toegevoegd een Rotterdams profiel van geïntegreerde basis- en klinische kennis, wetenschappelijke probleemanalyse, professionele attitude én individuele profilering. In het studiejaar 2002/03 zijn twee curricula van kracht. Vanaf september 2002 worden het 1e, 2e, 5e en 6e studiejaar uitgevoerd volgens het nieuwe curriculum Erasmus arts Het 3e en 4e studiejaar worden gegeven conform het curriculum Paragraaf beschrijft het curriculum Erasmus arts 2007, paragraaf het curriculum Erasmus arts 2007 Het onderwijs staat in het teken van het nieuwe curriculum Erasmus arts 2007 (EA 2007). Van het EA 2007 is het vijfde studiejaar ingevoerd in 2000/2001 en het 1e en 6e jaar in 2001/2002. Het 2e jaar EA 2007 start in 2002, het 4e jaar in Het curriculum kent drie hoofdlijnen: 1. geïntegreerd kerncurriculum jaar 1 t/m 4 2. patiëntgeoriënteerd curriculum jaar 1 t/m 6 3. keuzecurriculum jaar 1 t/m 6 Deze hoofdlijnen vormen één samenhangend geheel. 3

10 ONDERWIJS 1. HET GEÏNTEGREERDE KERNCURRICULUM De eerste hoofdlijn is het geïntegreerde kerncurriculum, waarin de student de stappen leert van oorzaak/pathofysiologie naar klachten naar ziekte/ziektebeeld en naar behandeling/preventie. De globale doelstelling van dit curriculum is het verwerven van kennis van en inzicht in: - de oorzaken en pathofysiologie van ziekten - de normale bouw en functie benodigd voor het eerstgenoemde leerdoel - herkenning van ziektebeelden en gerelateerde diagnostiek, behandeling en preventie - de filosofie en ethiek van de geneeskunde - de inrichting en het functioneren van de gezondheidszorg. Het geïntegreerd kerncurriculum is opgebouwd uit elf geïntegreerde etiologische en pathofysiologische kernthema's met ziektebeelden. Uitgangspunt per kernthema is de klacht van de patient en dit bepaalt de bijdrage van de onderdelen molecuul - cel - orgaan - functie - disfunctie - ziekte - diagnostiek/-behandeling/preventie aan het onderwijs in het thema. In de kernthema's komen basisvakken, klinische vakken, gezondheidswetenschappen, filosofie en ethiek geïntegreerd aan de orde. De lijn medisch probleemoplossend onderwijs staat niet meer als lijn op zich, maar is geïntegreerd in het kerncurriculum. De samenhang tussen deze verschillende onderdelen wordt geïllustreerd aan de hand van het begrippenschema (zie begrippenschema). Dit schema weerspiegelt het denkproces van een arts en vormt het gereedschap waarmee studenten gedurende de hele opleiding tot Erasmus arts problemen van een patiënt leren benaderen. Overzicht thema's Introductiethema 1.1 Thema 1.2 Thema 1.3 Thema 2.1 Thema 2.2 Thema 3.1 Thema 3.2 Thema 4.1 Thema 4.2 Afsluitend Thema 4.3 De Arts Stoornissen in het milieu interieur Abnormale celgroei Infectie- en immuunziekten Stoornissen in voeding, metabolisme en hormonale regulatie Stoornissen in de reproductieve cyclus Stoornissen in beweging, zintuiglijke waarneming en hogere hersenfuncties Psychisch en sociaal disfunctioneren Maatschappelijke gezondheidszorg De Patiënt 4

11 ONDERWIJS Onderwijsvormen Iedere studieweek heeft een bepaalde opbouw. De verdeling contact onderwijs en zelfstudie per week ziet er in de propedeuse als volgt uit: 16 uur contact onderwijs 8 uur grootschalig (iedereen) hoorcolleges, symposia patiëntendemonstraties 40 uur per week 8 uur kleinschalig (< 61 studenten) responsiebijeenkomsten en vaardigheidsonderwijs 24 uur zelfstudie onderwijs 8 uur vrije zelfstudie (individueel of in (studie)groepen) voorbereiden en verwerken colleges, vaardigheidsonderwijs en tentamen 16 uur gestuurde zelfstudie (individueel of in (studie)groepen) zelfstudieopdrachten In het tweede jaar is de verdeling contact onderwijs en zelfstudie per week gelijk, maar neemt het aantal vrije zelfstudieuren toe (12 uur i.p.v. 8 uur) en het aantal gestuurde zelfstudie af (12 uur i.p.v. 16 uur). Per week is één docent, in deze functie respondent genoemd, verantwoordelijk voor het onderwijs van die week. De respondent is het aanspreekpunt voor het beantwoorden van vragen die ontstaan tijdens het uitwerken van de zelfstudieopdrachten en bij het bestuderen van overige zaken. Hieronder staan de in de verschillende thema s gebruikte onderwijsvormen kort uitgelegd. Hoorcolleges (HC) Tijdens een hoorcollege houdt een docent zijn verhaal voor alle studenten in een grote collegezaal. Dit verhaal kan een globaal overzicht geven van de leerstof, het betreffende onderwerp of vakgebied. Ook kan een docent dieper ingaan op de leerstof en/of moeilijke, complexe onderdelen behandelen. Patiëntdemonstratie (PD) Wanneer de insteek van een college een meer klinisch karakter heeft en de docent een patiënt met klachten presenteert, spreken we van een patiëntdemonstratie. Aan de hand van het probleem van de patiënt wordt ingegaan op achtergrond en behandelproblematiek van het ziektebeeld. Het begrippenschema vormt hierbij het uitgangspunt. Symposium (SP) Wetenschappelijke presentaties voor en door studenten over medische relevantie onderwerpen. 5

12 ONDERWIJS Lectio Magistralis (LM) Een lectio magistralis is een college gegeven door een coryfee in de medische wereld die op enthousiaste wijze en met bevlogenheid een inspirerend verhaal houdt over de vele aspecten van het beroep arts. De inhoud van het lectio magistralis behoort niet tot de tentamenstof. Vaardigheidsonderwijs (VO) Bij vaardigheidsonderwijs staat zelfwerkzaamheid voorop. Aan de hand van duidelijk omschreven opdrachten werk je naar een meetbaar resultaat toe. Dit gebeurt onder (gedeeltelijk) toezicht van een docent. De groepsgrootte varieert van 12 tot 60 studenten. Het vaardigheidonderwijs valt uiteen in de volgende onderdelen: - practica in vakken zoals anatomie, histologie en pathologie; - practica van klinische vaardigheden zoals anamnese en lichamelijk onderzoek; - onderwijs in ethische dilemma s en professionele attitude; - beroepsoriëntatie. Zelfstudieopdracht (ZO) Een zelfstudieopdracht betreft een leeropdracht die je zelfstandig uitvoert, dat wil zeggen zonder directe begeleiding van een docent. De opdracht helpt je bij het bestuderen van moeilijke leerstof. De opdracht kan je individueel of in kleine groepjes maken. Er is een aantal mogelijkheden om te controleren of je de opdracht goed hebt uitgevoerd, namelijk via de studiegroepen, de respondent van de week, de responsiebijeenkomst en de eventuele antwoorden. Indien zinvol komen de uitwerkingen van de zelfstudieopdrachten na de responsiebijeenkomst beschikbaar via de website van het betreffende thema. Studiegroepbijeenkomst (SB) In een studiegroep kan je met elkaar de zelfstudieopdrachten bespreken en moeilijke delen van de leerstof formuleren in vragen. Deze vragen kan je vervolgens voorleggen aan de respondent van de week. Een andere doel van het werken in studiegroepen is het leren functioneren in een team en het opbouwen van een netwerk. Dit is van belang in de latere beroepspraktijk. Een studiegroep komt twee keer per week bijeen, op woensdag en op vrijdag. De vragen die op woensdag worden geformuleerd stuur je elektronisch naar de respondent voor antwoord. De respondent verzamelt de vragen, clustert deze en plaatst ze donderdagochtend op de website van het betreffende thema. De vragen die tijdens de studiegroepen op vrijdag naar voren komen, kunnen op de responsiebijeenkomst worden gesteld. Een studiegroep bestaat uit ongeveer 12 studenten. Responsiebijeenkomst (RB) Een responsiebijeenkomst geeft je de mogelijkheid vragen voor te leggen aan een docent en te leren van vragen van anderen. Je kunt hier toetsen of je de leerstof van de week hebt begrepen en de vaardigheden beheerst. Een responsiebijeenkomst is niet bedoeld om de leerstof samen te vatten. De groepsgrootte is maximaal 60 studenten. Tutorgroepbijeenkomsten (TB) Dezelfde studenten die samen een studiegroep vormen, vormen ook een tutorgroep. Samen met een docent van de faculteit komt deze groep ongeveer twaalf keer bij elkaar. De tutorbijeenkomsten hebben een vast programma van onderwerpen, die te maken hebben met leren studeren. Een overzicht daarvan krijg je bij de eerste tutorbijeenkomst uitgereikt. Begrippenschema Het begrippenschema weerspiegelt het denkproces van een arts (zie afbeelding 1). Het vormt het gereedschap waarmee je problemen van een patiënt leert benaderen. Het schema staat dan ook centraal in de hele opleiding tot Erasmus arts. 6

13 ONDERWIJS Afbeelding 1. Begrippenschema Primaire preventie Etiologische factoren Etiologie Waardoor en hoe wordt de ziekte veroorzaakt? Pathogenese Hoe is de ziekte ontstaan? Pathofysiologie Wat functioneert niet goed in het zieke lichaam? Klachten /Hulpvraag Gegevens uit anamnese en lichamelijk onderzoek Probleem bepalende gegevens Probleemstelling(en) Differentiaal diagnose(n) Wat zijn de klachten van de patiënt en welke hulpvraag hoort daarbij? Wat zijn de ziekteverschijnselen? Welke gegevens geven de doorslag? Wat is het probleem op basis van de doorslaggevende gegevens? Wat zijn de meest waarschijnlijke ziekten? Preventie Aanvullend onderzoek Welk onderzoek is nodig voor meer zekerheid? Epiologie (Waarschijnlijke) diagnose(n) Wat is (zijn) de meest waarschijnlijke ziekte(n)? Preventie Therapie Prognose Welke behandeling stel ik voor en wat verwacht ik daarvan? Gezondheidszorg aspecten Beloop Nieuwe ontwikkelingen Hoe verloopt de ziekte? Welke nieuwe ontwikkelingen zijn er op het gebied van deze ziekte? 7

14 ONDERWIJS 2. HET PATIËNTGEORIËNTEERDE CURRICULUM De tweede hoofdlijn is het patiëntgeoriënteerde curriculum waarin de student de denk- en handelwijze leert passend bij de reeks van klachten naar oorzaak/pathofysiologie en ziekte/ziektebeeld naar behandeling/-preventie en waarin de student de algemene eindtermen op het niveau van het Raamplan kan behalen. De problemen uit het Raamplan fungeren hierbij niet zozeer als didactisch middel (een prikkel om nieuwe stof te bestuderen), dan wel als uitgangspunt om vaardigheden in het medisch probleemoplossen te oefenen. De globale doelstellingen van dit curriculum zijn: - verwerven professionele attitude - praktische klinische vaardigheden - probleemoplossend vermogen/klinisch redeneren - kunnen presenteren van patiënten casus - discipline-gebonden kennis en vaardigheden - zelfstandigheid en tempo in klinisch handelen In het patiëntgeoriënteerde curriculum zijn de volgende onderdelen te onderscheiden: - medisch probleemoplossend onderwijs inclusief algemene klinische training (algemene klinische vaardigheden en in beperkte mate discipline-gebonden vaardigheden); - speciële, discipline-gebonden klinische training (ervaring en tempo); medisch handelen met meer eigen verantwoordelijkheid; individuele profilering. 3. HET KEUZECURRICULUM De derde hoofdlijn is het keuzecurriculum, waarin het accent ligt op de wetenschappelijke vorming, oriëntatie en individuele profilering. Deze hoofdlijn omvat ongeveer 42 weken. De onderwijsfilosofie van deze hoofdlijn is het besef dat door zelf ervaring op te doen in het onderzoek de student beter in staat is de wetenschappelijke ontwikkelingen in de geneeskunde te begrijpen en te beoordelen. Door het doen van onderzoek traint de arts zich extra in het kritisch denken en de kritische evaluatie van het eigen functioneren. Betrokkenheid bij het onderzoek zal extra belangstelling voor de wetenschap kweken, waardoor de inbreng van artsen aan de ontwikkeling van de medische wetenschap groter wordt. De globale doelstellingen van dit curriculum zijn: - kennis en vaardigheden voor wetenschappelijke probleemanalyse - kritisch denken ( weet ik genoeg om te kunnen handelen ) - probleemoplossend vermogen - presentatie en publicatie - oriëntatie en verdieping - individuele profilering Aan de basis van het keuze-onderwijs ligt de verplichte cursus in het tweede jaar Raadplegen informatie in de geneeskunde met moderne technieken. In het 2e en 3e jaar is inclusief deze cursus in totaal 8 weken voor keuze-onderwijs beschikbaar. Het keuze-onderwijs beoogt de student een persoonlijk profiel te geven en zich voor te bereiden op het keuze-onderzoek. In het 4e jaar volgt een periode van 24 weken wetenschappelijke vorming door de student actief kennis te laten maken met de verschillende stadia van wetenschappelijk onderzoek, inclusief een blok Methoden van Medisch Wetenschappelijk Onderzoek. De laatste periode van het keuzecurriculum is patiëntgericht. Een keuzeco-assistentschap van 3 weken dient ter verdere oriëntatie en profilering van de student. In het oudste of meester 8

15 ONDERWIJS co-assistentschap van 12 weken gaat het om een verdere training in zelfstandig functioneren in de patiëntenzorg in een zelf gekozen specialisme. Uitzonderlijk presterende studenten krijgen extra mogelijkheden. Voor deze studenten stelt de faculteit deelname aan een Master of Science opleiding (zie pagina PM) open en zoekt de faculteit naar mogelijkheden voor het ter beschikking stellen van fellowships van 1 jaar te vervullen in binnen- en/of buitenland. 9

16 ONDERWIJS Curriculum 1996 Vertaling van de doelstellingen in eindtermen De opleiding kent vier lijnen van onderwijs, te weten; 1. een kerncurriculum van geïntegreerde themablokken, 2. een lijn van Medisch Probleemoplossend Onderwijs, bestaande uit klinisch lijnonderwijs, medisch probleemoplossend onderwijs (klinisch redeneren), attitudeonderwijs, KAPPA, ICK, Zorgstage en het Klinisch Pathologisch Practicum, 3. een lijn van wetenschappelijke vorming en profilering en 4. een lijn van klinisch onderwijs (klinische fase). De eindtermen van het kerncurriculum zijn dat de student in staat is om de stappen van oorzaak/pathofysiologie > klachten > ziekte > behandeling, uit te voeren. De discipline gebonden eindtermen/ziektebeelden van het Raamplan 1994 dienen als richtlijn. De eindtermen van de lijn van Medisch Probleemoplossend Onderwijs zijn dat de student heeft geleerd om de vertaalslag te maken van klachten/problemen > oorzaak/pathofysiologie > ziektebeeld > behandeling. Het MPO richt zich hierbij in het bijzonder op de algemene eindtermen uit het Raamplan. Het maakt daarbij gebruik van problemen uit de probleemlijst van het Raamplan. Na doorlopen van alle programmaonderdelen van het MPO kan van de student verwacht worden dat hij in staat is om enkelvoudige gezondheidsklachten uit het Raamplan rationeel te vertalen naar een toetsbare werk/waarschijnlijkheidsdiagnose. De student is zich bovendien bewust van zijn eigen handelen en gedrag en kan daarop reflecteren. De eindtermen van de klinische fase zijn dat de student meer dan voldoende algemene klinische vaardigheden heeft geleerd. Tevens wordt zij/hij getraind in discipline-specifieke kennis en vaardigheden, tempo van klinisch handelen, ervaring in het herkennen van ziektebeelden en toename van zelfstandigheid en verantwoordelijkheid. Voor de klinische fase dient de problemenlijst uit het Raamplan 1994 als uitgangspunt. De eindtermen van de lijn van wetenschappelijke vorming en profileren zijn dat de student goed getraind wordt in wetenschappelijke probleemanalyse, verslaglegging en presentatie. Verder wordt de gelegenheid geboden voor de student om zich te oriënteren ten aanzien van specialistische vervolgopleidingen respectievelijk zich te profileren door middel van keuzeonderzoek en/of keuzeco-schappen. Gedurende het hele curriculum wordt aandacht besteed aan het ontwikkelen van zelfstudievaardigheden. Vertaling van de eindtermen in het onderwijsprogramma 1. Kerncurriculum Het kerncurriculum vindt plaats in het 3e en 4e studiejaar van de opleiding. Het is opgebouwd uit geïntegreerde themablokken. Vanaf het derde jaar worden in toenemende mate de stappen van oorzaak/pathofysiologie > klachten > ziekte > behandeling ingevuld aan de hand van een selectie van ziektebeelden. 10

17 ONDERWIJS 2. Medisch Probleemoplossend Onderwijs (MPO) Met de invoering van het MPO in het propedeuse- en doctoraalcurriculum van de studie geneeskunde heeft een verbreding van de opleiding plaatsgevonden. Niet alleen heeft de student bij het behalen van het doctoraal examen een grote hoeveelheid (pré)klinische kennis verworven en kennis gemaakt met de methoden en praktijk van het fundamenteel en/of toegepast wetenschappelijk onderzoek, hij heeft ook geoefend met het gebruik van al deze kennis en wetenschap bij het rationeel analyseren van gezondheidsproblemen zoals patiënten die presenteren. Hij heeft bovendien een aantal professionele vaardigheden geleerd en is zich bewust van zijn eigen functioneren in zijn functie als aanstaand arts. Hieronder is een overzicht opgenomen van de programmaonderdelen van het Medisch Probleemoplossend Onderwijs. In de hoofdstukken van deze gids over de propedeuse en de doctoraalfase van de opleiding zijn alle onderdelen van het MPO uitgebreider beschreven met de daarbij behorende doelen, eindtermen en praktische informatie. Overzicht Medisch Probleemoplossend Onderwijs cursusjaar 3 cursusjaar 4 MPO 3 MPO 4 ICK 3 ICK 4 Klinisch Pathologisch Practicum MPO: KAPPA: ICK: Medisch Probleemoplossend Onderwijs (klinisch redeneren) Kliniek, Attitude in de Praktijk van de Patiënt-Arts relatie Introductie Cursus Kliniek 3. Wetenschappelijke vorming en profilering (Keuze-onderwijs en onderzoek) Het keuze-onderwijs vormt met het keuze-onderzoek een belangrijk onderdeel van het profiel van de Rotterdamse geneeskunde opleiding. In het keuze onderwijs kan de student zich profileren en zijn kennis en vaardigheden verbreden. Het keuze-onderzoek is een kennismaking met en een training in wetenschappelijk onderzoek. De mogelijkheden van het keuzeonderwijs worden bekendgemaakt in de jaarlijkse Keuze-onderwijsgids en de onderwerpen van het keuze-onderzoek zijn te vinden op de homepage van het onderwijs van de FGG: 4. Klinisch onderwijs (Klinische fase) De klinische fase bestaat uit verschillende onderdelen die zodanig op elkaar zijn afgestemd dat een toename van kennis en vaardigheden ontstaat met een nieuwe uitdaging in ieder onderdeel. Als eerste onderdeel geldt de Algemene Klinische Training Erasmus arts (AKTE) in de kliniek van het Erasmus MC. Daarna krijgt de student een speciële training in diverse fasen voor een belangrijk deel in de geaffilieerde ziekenhuizen (Klinisch-onderwijs Centra) in de regio Zuid-West Nederland. Het komt aan op veel zien en veel doen en tempo. Tevens krijgt de student een training op het gebied van de extramurale geneeskunde. Daarna krijgt de student de gelegenheid tot meer profilering en vooral het werken onder grotere eigen verantwoordelijkheid. Uiteraard binnen de randvoorwaarden van de Wet Individuele Beroepen in de Gezondheidszorg (BIG). Dit onderdeel bestaat uit een keuze-coschap en uit het zogenaamde oudste co-schap. 11

18 ONDERWIJS Erasmuscode Gedragscode voor studenten bij klinische colleges Als klinisch college worden alle colleges uit de eerste vier studiejaren aangemerkt waar patiënten aanwezig zijn om een bijdrage te leveren aan het onderwijsproces. Tijdens klinische colleges staat de aanwezige patiënt centraal. Van de student wordt verwacht dat hij/zij fatsoen en respect naar de patiënt toont en blijk geeft van inzet, verantwoordelijkheidsgevoel en betrokkenheid. Deze komen tot uiting in: De student komt op tijd. Indien dit onverhoopt niet het geval is, dient de student gebruik te maken van de achteringangen. Om dit mogelijk te maken zorgt de student dat ook de voorste plaatsen zoveel mogelijk worden benut. De student toont interesse en betrokkenheid. Gedragingen of handelingen die niet rechtstreeks uit het beoogde doel van het klinisch college voortkomen worden niet geaccepteerd. De student heeft een verzorgd uiterlijk, is schoon en gekleed volgens de geldende normen. Etenswaren worden bij aanwezigheid van de patiënt niet in de collegezaal genuttigd. De student stelt zich aan de patiënt voor wanneer de mogelijkheid wordt geboden om voorin de collegezaal direct vragen te stellen aan de patiënt. In beginsel spreekt de student de patiënt met u aan. De student gaat zorgvuldig om met zijn zwijgplicht. De student kan bij het in gebreke blijven op bovenstaande worden aangesproken door medestudenten, docent en patiënt. Indien volhardend in zijn gedrag kan de student in het belang van onderwijs en patiëntenzorg- de verdere toegang tot klinische colleges worden ontzegd. 12

19 ONDERWIJS 13

20 ONDERWIJS Schematische weergave van het Curriculum jaar 1-6. P.M. Zie voor de tekst bijgeleverde diskette 14

21 ONDERWIJS 15

22 ONDERWIJS 16

23 ONDERWIJS Inhoudsopgave 1. ONDERWIJS 1.2 ONDERWIJSPROGRAMMA VOOR DE PROPEDEUTISCHE FASE ERASMUSARTS 2007: CURSUSJAAR Thema 1.1 Introductiethema De Arts Thema 1.2 Stoornissen in het Milieu Interieur Thema 1.3 Abnormale Celgroei Tutorbijeenkomsten Beroepsoriëntatie Attitudeonderwijs Praktische Klinische Vaardigheden Eindtoets

24 ONDERWIJS 1.2 Onderwijsprogramma voor de propedeutische fase: Erasmus arts 2007 cursusjaar 1 (De gegevens over het eerste jaar zijn onder voorbehoud van wijziging) Het eerste jaar van de opleiding geneeskunde, de propedeuse, heeft een drietal functies: oriëntatie, selectie en verwijzing. Gedurende dit eerste jaar moeten de studenten en opleiders kunnen vaststellen of de studiekeuze verantwoord is geweest. De oriëntatie-functie betekent dat de student in het eerste jaar vertrouwd raakt met de vorm, inhoud en zwaarte van het onderwijs, zoals dit ook later in de studie te verwachten is, en de latere beroepsuitoefening. Hierdoor kan de student aan het einde van het eerste jaar een oordeel vellen over de vraag of zij/hij geschikt is voor de studie en het beroep en er de interesse, motivatie en capaciteiten voor bezit. Selectie vindt plaats op grond van de studievoortgang, terwijl er uiteraard ook sprake is van zelfselectie. De studie-adviseur kan een student die dat wenst behulpzaam zijn bij het nader overwegen van haar of zijn studiekeuze. Uiteindelijk is het de student zelf die, na één jaar, beslist om door te studeren in de geneeskunde, dan wel de studiekeuze te herzien. Het hoofdprogramma van de propedeuse is opgebouwd uit drie themata: 1.1 Introductiethema De Arts (5 studiepunten) 1.2 Thema; Stoornissen in het milieu interieur (17 studiepunten), 1.3 Thema; Abnormale celgroei (15 studiepunten), In deze thema s is geïntegreerd Medisch Probleem Onderwijs (MPO) opgenomen. Het MPO omvat het Practicum Klinische Vaardigheden (PKV) (1 studiepunt) en het onderwijs in attitudevorming en ethische dilemma s (1 studiepunt). In de eerste 4 maanden van de propedeuse fase vinden verplichte tutorbijeenkomsten plaats (1 studiepunt). Tijdens het thema 1.3 Abnormale celgroei is een stage Beroepsoriëntatie georganiseerd (1 studiepunt). Aan het einde van het eerste jaar wordt een integratietoets afgenomen (1 studiepunt) over de hele voorafgaande periode. Meer informatie: zie homepage 18

25 ONDERWIJS Thema 1.1 Introductiethema De Arts (De gegevens over het eerste jaar zijn onder voorbehoud van wijziging) Themacoördinator: Dr.ir. A.P.N. Themmen Endocrinologie/Voortplanting Ee 0522 tel Coördinatoren: Dr. J. Deinum Inwendige Geneeskunde AZR L 253 tel Dr. M.A. Frens Fysiologie Ee 1579 tel Studieperiode 2 september t/m 11 oktober 2002 Studiebelasting 5 studiepunten Introductie Thema De Arts is het eerste thema van de studie geneeskunde in Rotterdam. Het thema betreft een eerste kennismaking met de beroepspraktijk: wat houdt het beroep arts in, hoe denkt een arts en welke soorten artsen zijn er eigenlijk. Daarnaast is er in dit thema aandacht voor vaardigheden die nodig zijn bij het studeren en bij de latere beroepsuitvoering als arts. Een begin wordt gemaakt met het leren omgaan met medische informatiestromen, de ontwikkeling van algemene en vakspecifieke vaardigheden, en het verwerven van een passende beroepsattitude. Een belangrijk onderdeel hierbij is het verkrijgen van inzicht in je eigen leerproces en de manier waarop je dit leerproces kunt sturen. Onderwijsperiode en studiebelasting Thema De Arts start op maandag 2 september en eindigt op vrijdag 11 oktober Het thema duurt 6 weken met een totale studiebelasting van 240 uur. Een deel van deze tijd (40 uur) wordt besteed aan onderwijsonderdelen die over het gehele jaar zijn verspreid en waarvan je de bijbehorende studiepunten pas aan het einde van het jaar, bij goed gevolg, krijgt toegekend. Deze onderdelen zijn: practica klinische vaardigheden (1 punt), tutoraat en presenteren (1 punt), medische ethiek en attitude (1 punt) en de beroepsoriëntatie (1 punt) (zie ook het jaarrooster). Het totale aantal studiepunten voor het tentamen De Arts is vijf. Beschrijving Thema Bij aanvang van het thema maak je kennis met de wereld van de gezondheidszorg, de arts en de medische onderzoekswereld. Het begrippenschema (zie Erasmus arts 2007, afbeelding 1) wordt geïntroduceerd. Dit toont schematisch de denkstappen die een arts doorloopt tijdens het behandelen van een patiënt. De tweede week staat in het teken van het studeren. Vaardigheden nodig voor een succesvol studieverloop komen uitgebreid aan bod. Ook met vaardigheden gericht op het verwerven van een passende beroepsattitude wordt een begin gemaakt. Na twee introductie weken volgen vier weken waarin telkens een geneeskundig onderwerp centraal staat. Deze onderwerpen zijn: sport, angina pectoris, influenza en erfelijke afwijkingen. De vakspecifieke vaardigheden die je in deze weken leert zijn hieraan gekoppeld. 19

26 ONDERWIJS Opbouw thema Week 1 Algemene introductie de denkwijze van een arts gekoppeld aan het begrippenschema de relatie arts-patiënt met aandacht voor relaties, emoties en ethiek de medische taal met aandacht voor wat bekend is maar anders wordt benoemd gezondheidszorg in Nederland en de rol van de arts in dit geheel Week 3 Sport homeostase fysiologie van spieren sport als preventie sport en blessures sport, medicatie en doping Week 5 Influenza bescherming, afweer en immuniteit griep en de maatschappij preventie epiologie informatie verwerken tot een presentatie presenteren van wetenschappelijke informatie Week 2 Studeren centraal wetenschappelijke benadering van een klinisch probleem rol basisvakken in de geneeskunde medische informatie zoeken, vinden en selecteren informatie verwerken tot een presentatie gespreksvaardigheden algemene studievaardigheden Week 4 Angina pectoris uitvragen klacht pijn op de borst differentiële diagnose bij pijn op de borst behandelschema s (patho)fysiologie van het hart Week 6 Erfelijke afwijkingen problematiek rondom erfelijke afwijkingen met als voorbeeld de ziekte van Huntington (inclusief ethische en emotionele aspecten) (informatie)vaardigheden gericht op het verwerven van een passende beroepsattitude Leerdoelen In de studie geneeskunde werk je met leerdoelen. Een leerdoel vertelt je wat je aan het eind van het thema moet weten en kunnen. Het is een handig hulpmiddel bij de voorbereiding op je tentamen. Het thema De Arts kent twee soorten leerdoelen: globale en specifieke leerdoelen. Globale leerdoelen geven je een indruk van de leerstof in De Arts en staan hieronder vermeld. De specifieke leerdoelen betreffen een gedetailleerde beschrijving van de stof in een bepaalde week en staan bij de weekbeschrijvingen. Globale leerdoelen De student kan aan de hand van voorbeelden onderstaande onderwerpen bespreken die een rol spelen bij de beroepsuitoefening van een arts: onderscheid tussen klacht en probleem klinisch redeneren professioneel gedrag en handelen in relatie tot het eigen gedrag en handelen medisch-ethische vraagstukken onzekerheden in de geneeskunde de organisatie van de gezondheidszorg. De student kan het begrippenschema toepassen bij het ordenen van klinische gegevens bij ziektebeelden, zoals die aan bod komen in thema De Arts. De student kan de plaats van het begrip homeostase in het medische denken duiden. De student kan de anatomie, fysiologie en pathofysiologie van het menselijk lichaam beschrijven, zoals uitgewerkt bij de specifieke leerdoelen per week (zie themaboek). De student kan een aantal medische handelingen uitvoeren zoals uitgewerkt bij de specifieke leerdoelen. 20

27 ONDERWIJS De student kan een aantal analyse technieken uitvoeren en/of interpreteren. De student kan uitgangspunten noemen voor een professionele arts-patiënt relatie. De student kan medische en wetenschappelijke informatie vinden, beoordelen en presenteren. De student kan het belang van een persoonlijk netwerk beargumenteren. De student heeft inzicht in het eigen studiegedrag. Toetsing Thema De Arts kent één afsluitend schriftelijk tentamen. Dit tentamen bestaat uit open en gesloten vragen en toetst zowel kennis als begrip. Het tentamen vindt plaats op vrijdag 11 oktober van 13:30 16:30 uur. Als voorbereiding op het tentamen wordt in de loop van het thema een voorbeeldtentamen ter beschikking gesteld. Meer informatie Zie themaboek De Arts en de website ( kies curriculum, kies thema 1.1) 21

28 ONDERWIJS Thema 1.2 Stoornissen in het milieu interieur (De gegevens over het eerste jaar zijn onder voorbehoud van wijziging) Themacoördinator: Dr. D.J.G.M. Duncker Cardiologie/Experimenteel Ee 2355a tel Coördinatoren: Dr. A.J.M. Verhoeven Biochemie Ee 669 tel Dr. R. Zietse Inwendige Geneeskunde Bd 391/D 406 tel. * Ing. H. Stam Longziekten V 207 tel Drs. H.A.C.M. Kruijssen Cardiologie H 558 tel Studieperiode 14 oktober 2002 t/m 7 maart 2003 Studiebelasting 17 studiepunten Introductie Dit thema gaat over evenwicht en stoornissen in het milieu interieur. Er is een aantal redenen om dit voorin het kerncurriculum te plaatsen. Op de eerste plaats sluit het goed aan bij het biologie onderwijs op het VWO, waar de nadruk ligt op de homeostase (in evenwicht verkerende biologische systemen). In dit thema maakt de eerstejaars student kennis met de stoornissen en de pathofysiologie die bij het begrip homeostase horen. Op de tweede plaats verschaft dit thema een goede basis voor de hierop volgende drie themata (abnormale celgroei; abnormale afweer en immuniteit; stoornissen in voeding, metabolisme en hormonale regulatie), waarin andere vormen van ontregelde homeostase aan bod komen. Het hoofddoel van dit thema is het begrip van de pathofysiologie van verstoringen van de homeostase van het milieu interieur. De student leert begrijpen hoe het organisme met behulp van zijn circulatie, ventilatie en nierfunctie de homeostase van het milieu interieur handhaaft, welke compensaties optreden bij dreigend falen en wanneer er sprake is van decompensatie. Van belang is dat de student enerzijds de relatie tussen klachten en symptomen en anderzijds het onderscheid tussen compensatie en decompensatie begrijpt. Themabeschrijving Stoornissen in het milieu interieur treden op als gevolg van insufficiënte circulatie insufficiënte ventilatie en insufficiënte nierfunctie. Als exemplarische ziektebeelden zijn hierbij gekozen: claudicatio intermittens, angina pectoris / myocardinfarct, COPD, longembolie, uremie en hartfalen. Een aantal ziektebeelden, die stoornissen in het milieu interieur teweeg kunnen brengen, kunnen niet of slechts oppervlakkig behandeld worden, omdat kennis nog ontbreekt. Dit betreft met name kanker, infectie, autoimmuun ziekten en hormonale stoornissen. Later zal dit in de thema's aan de orde komen. 22

29 ONDERWIJS Opbouw thema Het thema is opgebouwd uit 4 delen: Deel I: Deel II: Deel III: Wat is het milieu interieur Van normaal naar compensatie en decompensatie Exemplarische ziektebeelden: 1: Claudicatio intermittens 2: Angina pectoris/myocard infarct 3: COPD/emfyseem 4: Longembolie 5: Uremie 6: Hartfalen Deel IV: Toepassing van kennis en inzicht op andere ziektebeelden In deel I wordt het milieu interieur gedefinieerd, wordt de rationale achter de homeostase van het milieu interieur uitgelicht ( m.a.w. welk idee zit hierachter ) en worden de homeostatische principes en mechanismen beschreven Deel II belicht het spectrum van normaal via afwijkend naar de kliniek: bouw en functie relaties van suborganel tot orgaan en systeemniveau, compensatie in de fysiologie versus decompensatie in de pathofysiologie. In deel III worden 6 exemplarische ziektebeelden behandeld. In delen II en III ligt qua onderwijsinspanning het zwaartepunt van het thema. Colleges, practica, zelfstudieopdrachten en responsie-bijeenkomsten zijn hieromheen geclusterd. Met ieder exemplarisch ziektebeeld worden enkele nieuwe fundamentele principes geïntroduceerd, die de kennis uitbouwen, zodat dezelfde kennis op een hoger integratieniveau kan worden uitgebouwd in het direct erop volgende exemplarische ziektebeeld. Om die reden is niet gekozen voor een opbouw vanuit specifieke orgaansystemen. De gekozen ziektebeelden zijn daarentegen gerangschikt naar oplopende complexiteit om de cascade van begripsvorming over de fundamentele pathofysiologie te vergemakkelijken. Dit proces van steeds terugkerende integratie wordt gecomplementeerd door de combinatie van zowel verticale integratie als horizontale integratie ( theoretisch vs klinisch en beschouwend vs snijdend ). Deel IV betreft het toepassen van verworven kennis en inzicht op relevante ziektebeelden die in voorgaande drie delen nog niet behandeld zijn. In dit stadium is de zelfwerkzaamheid van de student een zeer belangrijke factor, en dienen de overige ziektebeelden te worden behandeld. Globale doelen De student kan een beschrijving geven van de normale bouw en werking van hart, bloedvaten, longen en luchtwegen in relatie tot etiologie, pathologie en therapie van ziektes van deze orgaansystemen. De student kan een beschrijving geven van de normale bouw en werking van de nier in relatie tot etiologie en pathologie van dit orgaan, alsmede de betekenis van dit orgaan bij het handhaven van het milieu interieur. De student verwerft aan de hand van exemplarische ziektebeelden kennis en inzicht in de therapeutische behandeling en prognose van hart-, vaat- en longziekten en stoornissen van het milieu interieur. 23

30 ONDERWIJS De student kan met gebruikmaking van de kennis over normale bouw en werking oorzaken en gevolgen van disfunctie beredeneren en verwerft aan de hand van exemplarische ziektebeelden kennis en inzicht in de pathologie, diagnose van hart-, vaaten longziekten en nierziektes. De student verwerft aan de hand van exemplarische ziektebeelden kennis en inzicht in het ontstaan en behandelen van multi-orgaan aandoeningen bij bovengenoemde stoornissen. De student is in staat om nieuwe c.q. toekomstige ontwikkelingen ten aan zien van etiologie, diagnostiek en therapie van ziekten die gerelateerd zijn aan stoornissen in het milieu interieur te beschrijven. Onderwijsvormen Er wordt gestreefd naar een grote afwiseling in werkvormen, variërend van hoorcolleges tot werkcolleges, vaardigheidsonderwijs en zelfstudie. Toetsing Kennis en inzicht in de leerstof van dit thema worden getoetst in vier tentamens. Deze tentamens worden gelijkmatig verspreid over het thema afgenomen. In alle vier tentamens is sprake van open en gesloten vragen en staat het toetsen van begrip centraal. Meer informatie: zie themaboek Milieu interieur en de website kies curriculum, kies thema

31 ONDERWIJS Thema 1.3 Abnormale celgroei Themacoördinator: Prof.dr. J.H.J. Hoeijmakers Celbiologie en Genetica Ee 720B tel Coördinatoren: Prof.dr. P. Sonneveld Hematologie Ee 1330 tel Prof.dr. Th.H. van der Kwast Pathologie Be 204A tel Studieperiode 10 maart t/m 27 juni 2003 Studiebelasting 15 studiepunten Introductie Dit pathofysiologisch thema richt zich op kanker, de meest voorkomende en meest belangrijke vorm van abnormale celgroei. Kanker is na hart- en vaatziekten (zie thema stoornissen in het milieu interieur) de belangrijkste doodsoorzaak. Het concept kanker wordt op een systematische wijze behandeld beginnend met de etiologische factoren via pathogenese, klachten en diagnose tot behandeling, beloop en nieuwe ontwikkelingen. Voor alle soorten kanker geldt dat het ontstaan van de kankercel het gevolg is van DNA-schade. Kanker wordt daarom ook wel de ziekte van de genen genoemd: DNA beschadigingen leiden tot permanente wijzigingen in de genetische code. Mutaties in genen, die de celdeling regelen, kunnen leiden tot ongeremde celgroei en het begin van een tumor vormen. De pathogenese en pathofysiologie zijn voor de meeste kankersoorten vergelijkbaar. Klachten en symptonen zijn deels algemeen en deels orgaangebonden, maar hebben veelal dezelfde pathofysiologische achtergrond. Evenzeer hebben diagnostiek en therapie voor een groot deel een gemeenschappelijke basis en voor een kleiner deel een meer orgaanspecifieke toepassing. Themabeschrijving Het hoofddoel van dit thema is dat de student het concept kanker van ontstaan tot behandeling en beloop beheerst aan de hand van de vier exemplarische ziektebeelden (long-, borst- en darmkanker en leukemie) Op basis van dit verworven inzicht moet de student in staat zijn om zelfstandig kennis te verwerven van en inzichten toe te passen op elke willekeurige andere soort kanker. Opbouw thema Deel I: Wat is kanker? Deel II: Kanker: van normaal naar abnormaal naar kliniek Deel III: Exemplarische vormen van kanker: leukemie, long-, borst- en colonkanker Deel IV: Toepassing kennis en inzicht op andere vormen van kanker Elk van de delen zal worden afgesloten met een of meerdere toetsen. De inhoud van ieder deel wordt aangegeven met uitgewerkte begrippenschema s. In Deel I wordt het begrip kanker geïntroduceerd en een overzicht van het thema gegeven, waarbij de vier exemplarische vormen van kanker worden geïllustreerd. Aan de hand van iedere patiëntcasus worden de onderdelen van het begrippenschema globaal behandeld en wordt een overzicht gegeven van de opbouw en samenstelling van de overige delen van het thema. In Deel II komen de basale aspecten van etiologische factoren tot en met nieuwe ontwikkelingen aan bod. Deel III gaat 25

32 ONDERWIJS uitgebreid in op longcarcinoom, pathogenese, coloncarcinoom, mammacarcinoom en leukemie. De nadruk ligt op de symptomen en klachten, gerelateerd aan de tumor, en de subjectieve beleving van de ziekte door de patiënt, de prognose en de behandeling. Tenslotte zal in Deel IV de opgedane kennis worden toegepast op een aantal andere vormen van kanker. Globale doelen De student leert om te gaan met de grote stroom van medische informatie en leert hieruit de voor hem / haar relevante informatie te destilleren. De student is in staat om een globale beschrijving te geven van de pathogenese van kanker in het algemeen, inclusief de betreffende etiologische en epiologische factoren. Voor de vier exemplarische ziektebeelden is de student in staat om dit in detail weer te geven. De student verwerft kennis van verbanden tussen cellen, weefsels en organen en van de geïntegreerde microscopische anatomie, histologie en fysiologie van relevante orgaansystemen. De student is in staat om de opbouw van de long, dikke darm, mamma en beenmerg te beschrijven op anatomisch, histologisch en cellulair niveau. De student is in staat om de opbouw van de onder 4 genoemde organen te relateren aan het type kanker en de kankergerelateerde symptomen. De student is in staat om de principes van diagnostiek, prognostische factoren, therapie, prognose, complicaties en preventie van kanker weer te geven en gedetailleerd toe te passen op de vier exemplarische vormen van kanker. De student verwerft kennis van nieuwe c.q. toekomstige ontwikkelingen t.a.v. etiologie, diagnose en therapie van kanker. Hij / zij beschikt over het noodzakelijke inzicht om nieuwe c.q. toekomstige informatie zelfstandig en op eigen initiatief te verkrijgen onder meer via de elektronische media. De student is in staat om kanker gerelateerde gezondheidszorgaspecten, zoals preventie, screening en thuiszorg weer te geven. Na afloop van het thema is de student in staat om zelfstandig kennis te verwerven conform de onderdelen van het begrippenschema van iedere vorm van kanker als onderwerp van de volgende themata. Onderwijsvormen In het thema komt een grote afwisseling in werkvormen aan de orde variërend van hoorcolleges tot werkcolleges, practica, computergestuurd onderwijs en zelfstudie. Toetsing Kennis en inzicht in de leerstof van dit thema worden getoetst in vier tentamens. Deze tentamens worden gelijkmatig verspreid over het thema afgenomen. In alle vier tentamens is sprake van open en gesloten vragen en staat het toetsen van begrip centraal. Meer informatie: zie themaboek Abnormale celgroei en de website kies curriculum, kies thema

33 ONDERWIJS Inhoudsopgave 1. ONDERWIJS 1.3 ONDERWIJSPROGRAMMA VOOR DE DOCTORAAL FASE : CURSUSJAAR ERASMUSARTS 2007 CURSUSJAAR CURRICULUM 1996 CURSUSJAAR CURRICULUM 1996 CURSUSJAAR

34 ONDERWIJS 1.3 Onderwijsprogramma voor de doctoraal fase: Het eerste jaar van de doctoraal fase behoort bij het curriculum EA 2007 en bestaat uit twee thema s: - thema 2.1 Infectie- en immuunziekten en - thema 2.2 Stoornissen in voeding, metabolisme en hormonale regulatie. Evenals in de propedeutische fase is medisch probleemoplossend onderwijs geïntegreerd in de themata. Tenslotte maken een cursus EHBO (1 studiepunt) en een Zorgstage (2 studiepunten) deel uit van het eerste doctoraal jaar. Ook het eerste doctoraal jaar wordt afgesloten met een integratietoets (1 studiepunt), die betrekking heeft op de voorafgaande twee studiejaren. Het tweede en derde jaar behoren bij het Curriculum 1996 en bestaat uit blokken van 4 6 weken. Daarnaast krijgt de student kleinschalig onderwjis in medisch probleemoplossen en een introductiecursus kliniek in zowel het tweede als derde doctoraal jaar. Het keuzecurriculum neemt een groot deel (ruim 25 %) van de doctoraal fase in beslag. Wetenschappelijke vorming en profilering Het hoofddoel van het keuzeprogramma is de wetenschappelijke vorming en wetenschappelijke training van de studenten. Door het keuzeprogramma kunnen de studenten zich profileren op basis van hun bijzondere talenten en interesses. In met name het tweedejaars keuze-onderwijs is er een sterke integratie van basis en kliniek, omdat dit keuze-onderwijs uitgaat van een medische oriëntatie en de integratie van basisonderzoek en klinisch onderzoek. Daarnaast wordt, door de gemaakte keuzes ten aanzien van leerdoelen en onderwijsvormen, ook bijgedragen aan het bereiken van andere algemene eindtermen, met name op het gebied van het medisch probleemoplossen, de verbreding en verdieping van kennis, het ontwikkelen van de juiste attitude, het samenwerken, het stimuleren van reflectie over de ethiek van medisch wetenschappelijk onderzoek en medisch handelen, en het kunnen inspelen op nieuwe ontwikkelingen. Bovendien wordt de student in het keuze-onderwijs en keuze-onderzoek getraind in het gebruik van eigentijdse informatie- en communicatietechnologie in het onderzoek. De doelstellingen van het keuze-onderwijs en keuze-onderzoek benadrukken het wetenschappelijke karakter van de opleiding tot arts. De student dient de methoden van medisch wetenschappelijk onderzoek in de praktijk te leren kennen. De student kan door de jaren heen in het kader van het programma in toenemende mate op basis van eigen interesses onderwerpen kiezen om zich verder te specialiseren en te verdiepen binnen de geneeskunde en het geneeskundig onderzoek. De keuzemogelijkheden binnen het keuze-onderwijs en keuze-onderzoek programma zijn gelijkwaardig. Dus na het volgen van het keuze-onderwijs en keuze-onderzoek hebben alle studenten dezelfde eindtermen gerealiseerd. Het keuze-onderwijs wordt gegeven in het tweede en het derde jaar en heeft de omvang van 4 studiepunten per jaar. Een klein deel van het keuze-onderwijs kan de student volgen in de vorm van Capita Selecta. Deze Capita Selecta betreffen lezingen en symposia die bestemd zijn voor studenten en personeel van het Erasmus MC en belangstellenden van buiten. Door het volgen van Capita Selecta kan de student twee studiepunten voor het derdejaars keuzeonderwijs behalen. 28