a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a

Transcriptie

1 a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a Studiegids Geneeskunde a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a Bachelor a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a

2 Studiegids Bachelor Geneeskunde De studiegids is met de grootst mogelijke zorg samengesteld. Toch kan niet geheel voorkomen worden dat er onjuistheden in staan of tussentijdse wijzigingen gemaakt moeten worden, met name omdat bepaalde informatie op het moment van publicatie niet op tijd beschikbaar was. Vanwege deze eventuele aanpassingen c.q. tussentijdse wijzigingen is het aan te raden de geneeskunde-website altijd eerst te raadplegen voor de meest actuele versie van de studiegidsen. Aan de inhoud van de studiegidsen kunnen geen rechten worden ontleend. De studiegidsen zijn eerst en vooral bedoeld als informatieve naslagwerken. Formele regels en richtlijnen betreffende het onderwijs staan gepubliceerd in de Onderwijs- en Examenregeling Bachelor Geneeskunde en/of Master Geneeskunde.

3 Inhoudsopgave VOORWOORD...4 LEESWIJZER...6 CURRICULUM ERASMUSARTS... 7 ALGEMENE BESCHRIJVING VAN DE OPLEIDING ERASMUSARTS...8 DEEL 1 ONDERWIJS ONDERWIJS IN BACHELORJAAR Themaonderwijs in bachelorjaar Lijnonderwijs in bachelorjaar Overig onderwijs in bachelorjaar ONDERWIJS IN BACHELORJAAR Themaonderwijs in bachelorjaar Lijnonderwijs in bachelorjaar Overig onderwijs in bachelorjaar ONDERWIJS IN BACHELORJAAR Themaonderwijs in bachelorjaar Lijnonderwijs in bachelorjaar Overig onderwijs in bachelorjaar BOEKEN GEZONDHEIDSRISICO S ACADEMISCHE PLECHTIGHEDEN EN CEREMONIES DEEL 2 STUDENTENVOORZIENINGEN ONDERWIJS SERVICE CENTRUM -STUDIEPUNT GENEESKUNDE STUDIEBEGELEIDING BIBLIOTHEKEN COMPUTERFACILITEITEN EN COMPUTERONDERWIJS STUDENTENORGANISATIES STUDIE EN STAGE IN HET BUITENLAND DEEL 3 ERASMUS MC EN EUR ERASMUS MC BESTUURLIJKE ORGANISATIE VAN DE EUR

4 Studiegids / Inhoudsopgave 3 / 162 Studiegids Bachelor Geneeskunde Redactie Uitgave Mathijs Doets (beeldbewerking), Mees van der Ent en Gonny Pasaribu (eindredactie) Erasmus MC Afdeling Onderwijs Onderwijsbeleid en -advies 31 augustus 2017

5 Studiegids Bachelor Geneeskunde Voorwoord Voor u ligt de meest actuele versie van de studiegids voor de bachelor Geneeskunde. De opleidingseisen van de basisopleiding Geneeskunde zijn identiek voor alle Geneeskundeopleidingen in Nederland en vastgelegd in het Raamplan Artsopleiding Naast deze algemene opleidingseisen willen we in het Erasmus MC de opleiding van onze toekomstige artsen verrijken met een aantal accenten zoals de nadruk op academische vorming, het doen van wetenschappelijk onderzoek, professionele ontwikkeling, een patiëntgerichte beroepshouding, samenwerking met andere zorgprofessionals en een sterke maatschappelijke betrokkenheid. Dat deze aanpak zijn vruchten afwerpt, blijkt wel uit het feit dat we al vier jaar op rij door studenten zijn uitgeroepen tot de beste van alle medische faculteiten in Nederland. Daar zijn we uiteraard bijzonder trots op! Naast de basisopleiding Geneeskunde biedt het Erasmus MC getalenteerde en gemotiveerde studenten een heel andere, unieke uitdaging: deelname aan een tweejarige Master of Science-opleiding. Onze vijf geaccrediteerde Engelstalige Master of Science programma s, verenigd in de Erasmus MC Graduate School, zijn hoogwaardige wetenschapsopleidingen op het gebied van fundamenteel of gezondheidszorgonderzoek. Een dergelijke opleiding vormt een uitstekende uitgangspositie om te kunnen promoveren en een wetenschappelijke carrière op te bouwen. In 2014 heeft het Erasmus MC het nieuwe Onderwijscentrum geopend. Studenten, medewerkers en bezoekers kunnen daar gebruik maken van de onderwijsruimten, zelfstudie- en loungeplekken en projectruimten. Het Onderwijscentrum van het Erasmus MC is een inspirerende leeromgeving waar de student zich thuis voelt, zich door interactie met andere studenten en docenten professioneel vormt en ondersteund wordt door moderne, state-of-the-art onderwijsfaciliteiten. Het

6 onderwijsplein vormt het kloppende hart van deze nieuwe leeromgeving van het Erasmus MC. Op en rond het ruimtelijke en lichte plein zijn optimale onderwijsfaciliteiten geconcentreerd. Het onderwijsplein heeft een academische en studieuze uitstraling die uitnodigt om (samen) te studeren en die de interactie tussen studenten onderling en tussen studenten, docenten èn onderzoekers bevordert. Het Onderwijscentrum roept bij studenten en docenten een gevoel van trots op het Erasmus MC op. De realisatie van dit nieuwe Onderwijscentrum onderstreept de belangrijke plaats die onderwijs -- naast wetenschappelijk onderzoek en patiëntenzorg -- in het Erasmus MC inneemt. Wij hopen, mede namens al onze docenten, dat jullie als studenten de mogelijkheden van het Erasmus MC zullen gebruiken voor een leerzame en leuke studietijd in Rotterdam. Prof.dr. Hans van Leeuwen, Decaan en lid Raad van Bestuur Erasmus MC Prof.dr. W.W. van den Broek Opleidingsdirecteur Geneeskunde

7 Studiegids Leeswijzer Deze studiegids is opgebouwd uit de volgende drie delen: Deel 1 Onderwijs Het deel Onderwijs geeft een beschrijving van het onderwijs in het curriculum Erasmusarts. Ook diverse onderwijs-gerelateerde onderwerpen komen aan bod: de lijst van verplichte boeken, gezondheidsrisico s en kwaliteitszorg. Deel 2 Studentenvoorzieningen Het deel Studentenvoorzieningen geeft veel praktische informatie voor de student die aan het Erasmus MC Geneeskunde studeert. Deel 3 Erasmus MC en EUR Dit deel geeft algemene informatie over het Erasmus MC en de EUR. Verder wordt er aandacht besteed aan de organisatiestructuur en aan de afdelingen, die van belang zijn voor het Geneeskundeonderwijs.

8 Curriculum Erasmusarts

9 Studiegids Algemene beschrijving van de opleiding Erasmusarts De primaire doelstelling van de opleiding Geneeskunde is het opleiden van een arts die in staat is om patiëntgebonden problemen op te lossen. Het Geneeskundeonderwijs in het Erasmus MC biedt daarnaast een specifiek Rotterdams profiel met het in 2008 ingevoerde curriculum Erasmusarts, waarin geïntegreerde basis- en klinische kennis, wetenschappelijke probleemanalyse, een professionele attitude én individuele profilering centraal staan. Profiel van de Erasmusarts Het opleiden van een arts die in staat is om patiëntgebonden problemen op te lossen is de primaire doelstelling van de opleiding Geneeskunde. Vanzelfsprekend moet de opleiding voldoen aan de algemene eindtermen van het Raamplan Artsopleiding 2009, tevens opgenomen in de Wet Individuele Beroepen in de Gezondheidszorg (de wet BIG). Deze eindtermen betreffen medische, wetenschappelijke en persoonlijke aspecten én aspecten in relatie tot de maatschappij en het gezondheidszorgsysteem. Daarnaast besteedt de opleiding extra aandacht aan het feit dat de (basis)arts doordrongen moet zijn van het feit dat het heel normaal is om iets niet te weten en aan de manier om de ontbrekende kennis te compenseren. Zelfstudie, een positieve attitude ten aanzien van leven lang leren en multidisciplinair denken en handelen zijn daarom evenzeer belangrijke doelstellingen. Het profiel van de opleiding bestaat dan ook uit een basisprofiel, gebaseerd op de algemene eindtermen van het Raamplan Artsopleiding 2009, waaraan toegevoegd een Rotterdams profiel. Het profiel van de Erasmusarts richt zich op: 1) klinisch redeneren, vanuit een solide (bio)medische kennisbasis; 2) professionele vorming; 3) klinische en beroepsgebonden vaardigheden; 4) academische vorming en wetenschappelijke vaardigheden; 5) maatschappelijke verantwoordelijkheid: zorgvisie en preventie. Profiel en missie Een belangrijke beleidslijn in het Erasmus MC is dat onderwijs, onderzoek en patiëntenzorg gelijkwaardige kerntaken zijn,

10 Studiegids bachelor Geneeskunde / 162 waartussen zoveel mogelijk dwarsverbanden moeten bestaan. Deze gelijkwaardigheid blijkt onder meer uit het feit dat in de afgelopen jaren meer hoogleraren zijn benoemd die hun sporen vooral in het onderwijs hebben verdiend, dat onderwijs een vast onderwerp is in de jaarplannen van de afdelingen en dat fors is geïnvesteerd in een nieuw Onderwijscentrum. De Rotterdamse opleiding heeft een eigen profiel dat wordt samengevat in de volgende missie: Het Erasmus MC wil haar studenten vanuit een inspirerende onderwijsomgeving, waarbij de zorgvraag van de patiënt centraal staat, opleiden tot een maatschappelijk betrokken 'Erasmusarts', een teamspeler met een academische en wetenschappelijke attitude die gericht is op voortdurende kennisverwerving, continue professionele ontwikkeling en overdracht van opgedane kennis aan collega-professionals Uit deze missie komt naar voren dat de Erasmusarts kan optreden als verbindingsofficier tussen patiëntenzorg, onderzoek en onderwijs en op ieder van deze terreinen zelf een actieve rol kan vervullen. De Erasmusarts is een teamspeler die in een multidisciplinair behandelteam kan samenwerken en in zijn professionele rol de principes toepast van evidence-based medicine, waarbij hij/zij tevens in staat is daarvan op gefundeerde gronden af te wijken. De Erasmusarts hanteert het principe van leven lang leren en levert ook na zijn opleiding een bijdrage aan wetenschappelijk onderzoek. Hij/zij heeft zijn opleiding genoten in een multiculturele onderwijsomgeving. Door het samenwerken met studenten uit verschillende culturen heeft hij/zij een goed inzicht verkregen in het omgaan met en behandelen van patiënten met uiteenlopende achtergronden. Bovenstaand profiel van de Erasmusarts en de missie van de opleiding zijn één samenhangend geheel en vormen de basis voor zowel de bachelor- als de masteropleiding Geneeskunde.

11 10 / 162 Studiegids bachelor Geneeskunde De bacheloropleiding Geneeskunde Het bachelorprogramma omvat drie leerjaren van ieder 60 ECTS (180 ECTS in totaal) die op thematische wijze zijn opgebouwd rondom negen thema s (zie het overzicht van het curriculum op pagina 6). Het onderwijs in deze thema s wordt geïntegreerd benaderd (van de biomedische fundamenten tot de diagnose en behandeling). Door deze thematische opzet is samenhang binnen het thema ingebouwd. Het onderwijs bestaat uit een mix van groot- en kleinschalig onderwijs, zelfstudie en stages. In het grootschalig onderwijs ligt de nadruk op kennisoverdracht; in het kleinschalig onderwijs op het leren van vaardigheden en in de stages op de kennismaking met de praktijk. Op pagina 16 en verder staat een overzicht van de contacturen en alle verschillende onderwijsvormen. Hier volgt allereerst een nadere toelichting op de drie belangrijkste onderwijspijlers van de bachelor Geneeskunde: thematisch onderwijs; lijnonderwijs; keuzeonderwijs. Thematisch onderwijs Het thematisch onderwijs vormt de kern van het curriculum. De bacheloropleiding telt in totaal negen thema s: ieder jaar drie. De thema s hebben een verschillende duur en -- afhankelijk van de lengte van het thema -- één, twee of drie tentamens. In de thema s staat steeds een ander onderdeel van de geneeskunde centraal. Het thematisch onderwijs is geïntegreerd, hetgeen wil zeggen dat ziektebeelden worden behandeld van etiologie, pathogenese en pathofysiologie tot en met diagnose, behandeling en prognose, waarbij de stof wordt ingebed in een relevant kader van basisvakken zoals anatomie, fysiologie en (bio)chemie. In het thematisch onderwijs worden vier verschillende werkvormen gebruikt: (1) grootschalig onderwijs: hoorcolleges, patiëntdemonstraties en responsiebijeenkomsten of integratiecolleges aan het slot van elke collegeweek; (2) kleinschalig onderwijs (vaardigheidsonderwijs) en(3) zelfstudieopdrachten. In het curriculum wordt ICT in alle onderwijsonderdelen structureel ingezet, gericht op ondersteuning van de efficiency, effectiviteit en

12 Studiegids bachelor Geneeskunde / 162 vernieuwing van het onderwijs. Lijnonderwijs In de opleiding worden vier onderwijslijnen onderscheiden, die parallel aan het thematisch onderwijs zijn geprogrammeerd: Consultvoering (CV), Academische vorming (AV), Samenwerken aan Optimale Zorg en Preventie (SOZP) en Professionele Ontwikkeling (PO). Lijn Consultvoering (CV) De patiënt komt met een klacht bij de arts. In het CV onderwijs leert de student de vaardigheden om met een patiënt van klacht naar diagnose te komen. Het CV onderwijs loopt als een rode draad door de bachelor Geneeskunde heen. Binnen deze lijn worden verschillende typen lessen gegeven: Gespreksvaardigheden en reflectie (GVR), Klinisch Redeneren (KR), Medische Anamnese (MA), Medisch-Technische vaardigheden (MT), en Arts-Patiënt-Contact (APC). 1) Gespreksvaardigheden en Reflectie (GVR) Communicatieve vaardigheden zijn essentieel om contact te maken en te houden met de patiënt tijdens anamnese en lichamelijk onderzoek. Bij de bijeenkomsten CV-GVR oefent de student in het eigen maken van gesprekstechnieken die helpen bij het afnemen van een anamnese. Ook is er aandacht voor het geven en ontvangen van feedback, reflectie en de professionaliteit als arts in het contact met de (simulatie)patiënt en de medestudenten. 2) Klinisch Redeneren (KR) Klinisch redeneren is het proces waarin gegevens uit anamnese en lichamelijk onderzoek en eventueel aanvullend onderzoek worden gecombineerd en worden geïnterpreteerd, waardoor de student tot een werkdiagnose kan komen. In de CV-KR lessen ligt het accent op doelmatigheid van anamnese, lichamelijk en aanvullend onderzoek. In dit keuzeproces spelen, naast pathofysiologische kennis, de context van de patiënt en de epidemiologie van mogelijke ziekteoorzaken een belangrijke rol.

13 12 / 162 Studiegids bachelor Geneeskunde ) Medische anamnese (MA) Een patiënt komt met een klacht bij de arts. Het gesprek dat hierover volgt tussen arts en patiënt heet de medische anamnese. In de CV- MA lessen leert de student gestructureerd een medische anamnese af te nemen, waarbij gebruik gemaakt wordt van de geleerde gespreksen communicatietechnieken en de medische kennis die inmiddels is opgedaan in de themablokken. Tijdens de anamnese wordt ook klinisch redeneren toegepast op de verkregen informatie, waar het gesprek vervolgens mee verder gestuurd wordt. Dus: in het MAonderwijs komen alle kennis en technieken samen tijdens het voeren van een gesprek met de patiënt. 4) Lichamelijk Onderzoek (MT) De arts doet onderzoek dat relevant is bij de differentiaal diagnose die hij heeft opgesteld naar aanleiding van het gesprek, voert het onderzoek technisch goed uit en kan de bevindingen interpreteren. In de CV-MT lessen leert de student op een gestructureerde manier het algemeen lichamelijk onderzoek uit te voeren samen met mede studenten. In de MT-lessen wordt het onderzoek op elkaar geoefend. 5) Arts patiënt Contact (APC) In het APC-onderwijs (Arts-Patiënt Contact) oefenen studenten de vaardigheden in geïntegreerde consulten op simulatiepatiënten. In het eerste Bachelorjaar (Ba1) ligt het accent op het aanleren van een medische anamnese en de grondbeginselen van het klinisch redeneren. In jaar 2 wordt dit verder uitgebouwd en komt hier het aanleren van verrichten van lichamelijk onderzoek bij met alle bijbehorende handelingen voor veilig en hygiënisch werken. In jaar 3 worden anamnese en lichamelijk onderzoek geïntegreerd in een volledig consult. Bij het onderwijs oefenen studenten met elkaar. Ook wordt er gebruik gemaakt van simulatiepatiënten. Lichamelijk onderzoek in de opleiding Geneeskunde In de opleiding Geneeskunde wordt onderwijs gegeven in het doen van lichamelijk onderzoek. Naast het actief oefenen op een medestudent heeft ook het passief ondergaan van lichamelijk onderzoek een duidelijke functie

14 Studiegids bachelor Geneeskunde / 162 binnen de opleiding, in de zin dat studenten daardoor letterlijk aan den lijve ondervinden wat het lichamelijk onderzoek voor patiënten inhoudt. Om studenten bewust te maken van het belang van lichamelijk onderzoek is het volgende statement opgesteld: Ik ben me bewust van het feit dat tijdens de opleiding Geneeskunde het lichamelijk onderzoek op elkaar wordt geoefend in gemengde groepen (met studenten van beide geslachten) en dat dit op respectvolle en professionele wijze plaatsvindt, waarbij alle studenten het onderzoek actief moeten oefenen maar ook passief en in gemengde groepen moeten ondergaan (uitgekleed tot op het ondergoed). Meer informatie hierover is terug te vinden in bijlage 4 van de OER Lijn Academische Vorming (AV) Een academisch werk- en denkniveau is nodig om als arts beslissingen te kunnen nemen op basis van consistente en valide argumentatie en deze te kunnen communiceren. Om dit doel te bereiken trainen studenten in alle jaren de volgende academische vaardigheden: 1. Wetenschappelijke vorming: bewust van evidence beslissingen nemen en het opzoeken en op waarde kunnen schatten van medisch-wetenschappelijke literatuur; 2. Beroepsgebonden academische vorming: vanuit een (ethisch) framewerk beslissingen nemen, het toepassen van inzichten uit de medische ethiek, (wetenschaps)filosofie, medische geschiedenis en gezondheidsrecht; 3. Algemene academische vorming: het overbrengen van consistente en valide argumentaties in de vorm van presentaties, discussies en schrijfopdrachten. In het eerste jaar ligt het accent van de lijn AV op medischwetenschappelijke literatuur en het ethisch begrippenkader. Het tweede jaar focust op het omgaan met tegenstrijdigheden in de literatuur en het leren werken met een argumentatieschema. In het derde jaar is een medisch-ethisch dilemma het uitgangspunt bij het bestuderen van de literatuur en het opbouwen van een argumentatieschema. Studenten oefenen deze vaardigheden in alle jaren in Journal Clubs, debatclubs en in kleinschalig onderwijs, waar discussies worden gevoerd aan de hand van dilemma s. Daarnaast zijn er in alle jaren schrijfopdrachten.

15 14 / 162 Studiegids bachelor Geneeskunde Lijn Samenwerken aan Optimale Zorg en Preventie (SOZP) De lijn SOZP is ontwikkeld om basisartsen op te leiden die onderscheidend zijn als teamspelers, die effectief kunnen samenwerken om optimale (kwalitatief hoogwaardige, veilige en doelmatige) zorg te kunnen leveren in samenspraak met de patiënt en preventie in de praktijk te laten slagen. De lijn SOZP bestaat uit twee aandachtsgebieden: Samenwerken en Veiligheid en Zorgvisie en Preventie : 1. Samenwerken en Veiligheid focust op kwaliteit en veiligheid van zorg, patiëntgerichtheid, shared decisionmaking en (interprofessioneel) samenwerken. Onderdeel van dit aandachtsgebied is de Zorgstage in het tweede jaar. Voorafgaand aan de Zorgstage volgen studenten een week voorbereidend onderwijs,, waarin scenariotrainingen worden gegeven samen met verpleegkundigen in opleiding. 2. Zorgvisie en Preventie richt zich op maatschappelijke determinanten van gezondheid, gezondheidsvoorlichting en screening, kostenbewustzijn en doelmatigheid van zorg. Dit onderwijs is ingebed in het thematisch onderwijs. Een onderdeel van dit aandachtsgebied is het Community Project in het derde jaar. Hierin voeren groepen van zes studenten een opdracht uit over de analyse van een volksgezondheidsprobleem voor een externe opdrachtgever. In het eerste jaar is deze lijn gericht op het bewust worden van het belang van interprofessioneel samenwerken in relatie tot veilige zorg en het belang van maatschappelijk handelen (primaire en secundaire preventie en een visie op het zorgsysteem) In het tweede jaar is het onderwijs enerzijds gericht op het observeren van interprofessionele samenwerking in de zorgpraktijk en het oefenen van samenwerkingsvaardigheden in eenvoudige situaties en anderzijds op het ontwikkelen van vaardigheden op het gebied van maatschappelijk handelen in gesimuleerde situaties. Het derde jaar focust op het enerzijds bespreken van en reflecteren op interprofessionele samenwerking en het oefenen van samenwerkingsvaardigheden in complexere situaties en anderzijds op het toepassen van vaardigheden op het gebied van maatschappelijk handelen bij problemen uit de praktijk. Lijn Professionele Ontwikkeling (PO) De lijn PO heeft tot doel studenten de gelegenheid te bieden te

16 Studiegids bachelor Geneeskunde / 162 groeien in hun medische professie, passend binnen maatschappelijke ontwikkelingen. Er zijn drie aandachtsgebieden: 1. feedback geven en ontvangen met betrekking tot professioneel gedrag; 2. oefenen van reflectievaardigheden; 3. actief werken aan professionele ontwikkeling. In het eerste jaar ligt het accent op bewustwording van de eigen professionaliteit. In het tutoraat, de coaching, de beroepsoriëntatie, de integriteitsceremonie en de bijeenkomsten van de lijn CV is hier expliciete aandacht voor. In het tweede jaar gaat het over de eigen professionaliteit in relatie tot een ander. Studenten oefenen hier met name mee in de Zorgstage, met de coach en de bijeenkomsten van de lijnen SOZP en CV. In het derde jaar staat de impact van de eigen professionaliteit op de maatschappij centraal en is er aandacht voor persoonlijk leiderschap. Studenten oefenen hiermee in de reflectieopdrachten en in bijeenkomsten van de lijnen CV en SOZP. Ook het coachprogramma maakt deel uit van de lijn Professionele ontwikkeling. Hierin is iedere individuele student gekoppeld aan een coach met wie hij/zij verplicht twee keer per jaar een gesprek voert. Het coachprogramma biedt de mogelijkheid tot persoonlijk contact en vermindert anonimiteit in de grote studentenpopulatie. De individuele één-op-één gesprekken stimuleren studenten tot reflectie over zichzelf en hun ontwikkeling als arts. Daarnaast dragen deze gesprekken bij aan de beroepsoriëntatie. Keuzeonderwijs en minor In de bacheloropleiding kunnen studenten op twee momenten zelf invulling geven aan hun programma. In het tweede studiejaar is er een periode van vier weken keuzeonderwijs. Studenten kunnen kiezen uit een groot aantal thema s, die een breed spectrum van de geneeskunde beslaan. De eerste 10 weken van het derde studiejaar zijn gereserveerd voor de minor, die EUR-breed synchroon wordt aangeboden. Het Erasmus MC is een van de weinige Nederlandse opleidingen Geneeskunde met een minor. Studenten kunnen kiezen voor een verdiepende minor, met als doel het verdiepen in een medisch onderwerp, of een verbredende minor, met als doel het verbreden van de eigen ontwikkeling. Verdiepende

17 16 / 162 Studiegids bachelor Geneeskunde minoren worden in principe gevolgd in het Erasmus MC, verbredende minoren kunnen gevolgd worden aan het Erasmus MC, op de EUR of aan een andere universiteit (dit kan ook in het buitenland zijn). Praktijkstages Er zijn drie vormen van praktijkstages die hieronder nader worden toegelicht: 1. Kennismaking met de beroepspraktijk (Ba1): Deze stage is facultatief. Studenten die zich ervoor aanmelden, zijn daarna wel verplicht het programma af te maken en actief mee te doen. De kennismaking houdt in dat studenten gedurende vier maanden één dag per maand meelopen op een afdeling in een ziekenhuis of in een huisartsen- of andere klinische praktijk. De student regelt zelf zijn stage; de opleiding faciliteert door het ter beschikking stellen van gegevens van afdelingen die bereid zijn hieraan mee te doen. Na elke meeloopdag is er een nabespreking in een groepje van zes studenten en een docent. 2. Beroepsoriëntatiestage (Ba1): in de beroepsoriëntatiestage loopt de student drie dagen mee op een klinische afdeling of in een huisartsenpraktijk. De doelstelling van deze stage is dat de student een beeld krijgt van de latere beroepspraktijk. 3. Zorgstage (Ba2): De zorgstage in bachelorjaar 2 bestaat uit twee weken: een week voorbereidend onderwijs met colleges en verplichte VO s en een stage van een week. De onderwijsweek bestaat uit onderwijs gericht op interprofessioneel samenwerken, veiligheid en basale hygiëne en verpleegkundige handelingen. Het stagedeel van de Zorgstage beslaat vijf dagen waarin de gelegenheid wordt geboden kennis te maken met de patiëntenzorg in de dagelijkse praktijk, vooral vanuit het perspectief van interprofessioneel samenwerken. Contacturen en onderwijsvormen Contacturen Iedere studieweek heeft een bepaalde opbouw. Om de zelfsturing te bevorderen wordt het aantal uren contactonderwijs afgebouwd van 16 uur per week in het eerste jaar tot 12 uur in het derde jaar. Ook de ondersteuning bij zelfstudie met gestuurde opdrachten wordt in de

18 Studiegids bachelor Geneeskunde / 162 latere studiejaren afgebouwd. Een overzicht van het aantal uur onderwijs en de bijbehorende onderwijsvormen in Ba1. Contactonderwijs Grootschalig onderwijs (iedereen): hoorcolleges patiëntendemonstraties responsiebijeenkomsten symposia Kleinschalig onderwijs (< 61 studenten): vaardigheidsonderwijs Zelfstudieonderwijs Vrije zelfstudie (individueel of in (studie)groepen): voorbereiden en verwerken van colleges, vaardigheidsonderwijs en tentamen Gestuurde zelfstudie (individueel of in (studie)groepen): zelfstudieopdrachten 40 uur totaal Per week is een docent, in deze functie respondent genoemd, verantwoordelijk voor het onderwijs van die week. De respondent is het aanspreekpunt voor het beantwoorden van vragen die ontstaan tijdens het uitwerken van de zelfstudieopdrachten en bij het bestuderen van overige zaken. Onderwijsvormen Hieronder volgt een overzicht van de verschillende onderwijsvormen. Hoorcolleges (HC) Tijdens een hoorcollege houdt een docent zijn verhaal voor alle studenten in een collegezaal. Dit verhaal geeft een overzicht van de leerstof, het desbetreffende onderwerp of vakgebied. Een docent kan tijdens een college dieper ingaan op de leerstof en/of moeilijke, complexe onderdelen behandelen.

19 18 / 162 Studiegids bachelor Geneeskunde Lectio Magistralis (LM) Een lectio magistralis is een college gegeven door een coryfee in de medische wereld, die enthousiast een inspirerend verhaal houdt over zijn expertise binnen de medische wereld. Patiëntdemonstratie (PD) Een patiëntdemonstratie is een college waarbij de docent een patiënt met klachten presenteert aan de studenten. Aan de hand van het probleem van de patiënt wordt ingegaan op de achtergrond en behandelproblematiek van het ziektebeeld. Het begrippenschema (zie pagina 20) vormt hierbij het uitgangspunt. Symposium (SP) Een symposium bestaat uit wetenschappelijke presentaties voor en door studenten over medisch relevante onderwerpen. Vaardigheidsonderwijs (VO) Bij het vaardigheidsonderwijs staat zelfwerkzaamheid voorop. Aan de hand van duidelijk omschreven opdrachten werkt de student naar een meetbaar resultaat toe. Dit gebeurt onder (gedeeltelijk) toezicht van een docent. De groepsgrootte varieert van 12 tot 60 studenten. Het vaardigheidonderwijs valt uiteen in de volgende onderdelen: praktische klinische vaardigheden, zoals het afnemen van een anamnese en verrichten van lichamelijk onderzoek; communicatieve vaardigheden en professionele attitude, zoals het voeren van een slecht-nieuws-gesprek en het omgaan met patiënten en collega s; praktische technische of motorische vaardigheden, zoals het werken met een microscoop, het luisteren met een stethoscoop en EHBO; cognitieve vaardigheden, zoals analyseren en medisch probleemoplossen; reflectieve vaardigheden, zoals een standpunt bepalen in een medisch-ethische discussie en nagaan hoe je omgaat met ingrijpende gebeurtenissen, die inherent zijn aan de medische professie (fouten, lijden, dood). Het vaardigheidsonderwijs is in principe facultatief. Uitzonderingen zijn vastgelegd in de Onderwijs- en Examenregeling bachelor Geneeskunde (OER). Zelfstudieopdracht (ZO) Een zelfstudieopdracht betreft een leeropdracht die de student zelfstandig uitvoert, dus zonder directe begeleiding van een docent.

20 Studiegids bachelor Geneeskunde / 162 De opdracht helpt de student bij het bestuderen van moeilijke leerstof. De opdracht kan individueel of in kleine groepjes gemaakt worden. Er zijn verschillende mogelijkheden om te controleren of de student de opdracht goed heeft uitgevoerd: in de ZO zelf, aan de hand van leerdoelen en specifieke vragen; door het bestuderen van de modelantwoorden die aan het begin van de week op Blackboard staan; in overleg met medestudenten, al dan niet in studiegroepverband; door via vragen te stellen aan de weekrespondent; in de responsiebijeenkomst, zoals hieronder wordt toegelicht. Responsiebijeenkomst (RB) Een responsiebijeenkomst geeft de student de mogelijkheid vragen voor te leggen aan een docent en te leren van vragen van anderen. De student kan hier toetsen of hij/zij de leerstof van de week heeft begrepen en de vaardigheden beheerst. Een responsiebijeenkomst is niet bedoeld om de leerstof samen te vatten. Integratiecolleges (IC) In de integratiecolleges wordt door de docent een korte samenvatting gegeven, waarin samenhang wordt geduid en de stof wordt bediscussieerd aan de hand van casus en/of stellingen. Er is ruimte voor het stellen van vragen. Tutorgroepbijeenkomsten (TB) De studenten worden bij het begin van de opleiding ingedeeld in groepen van twaalf personen, de studiegroepen. Elke groep krijgt een tutor en een mentor toegewezen. De tutor is een medewerker van het Erasmus MC; de mentor is een ouderejaarsstudent. Een studiegroep vormt samen met de tutor een tutorgroep. In de eerste vijf maanden van bachelorjaar 1 staan negen tutorgroepbijeenkomsten geroosterd. In deze tutorgroepbijeenkomsten komen allerlei onderwerpen aan de orde die te maken hebben met de studie Geneeskunde, zoals oriëntatie op de studie, oriëntatie op het beroep van arts, studieaanpak, belangrijke regels van de opleiding, plannen, presenteren, tentamens en werken in groepsverband. Dat gebeurt altijd onder leiding van de tutor. Verder is de tutor vraagbaak, en aanspreekpunt bij problemen. Studiegroepbijeenkomst (SB) De studiegroep, zonder tutor, maar met mentor, is bedoeld om te leren samenwerken in een team en elkaar te helpen bij de studie. Denk daarbij aan het samenwerken aan zelfstudieopdrachten, het

21 20 / 162 Studiegids bachelor Geneeskunde oefenen van vaardigheden zoals het geven van een mondelinge presentatie, en het voorbereiden op de responsiebijeenkomsten. Maar ook problemen die een student tegenkomt in de studie kunnen worden voorgelegd aan de studiegroep. Wellicht kunnen de groepsgenoten de student op weg helpen bij het oplossen van een probleem. De groep werkt in principe zelfstandig en bepaalt zelf welke activiteiten in de groep worden ondernomen, welke onderwerpen worden besproken en welke vaardigheden worden geoefend.

22 Studiegids bachelor Geneeskunde / 162 Begrippenschema

23 22 / 162 Studiegids bachelor Geneeskunde Eindtermen bacheloropleiding Geneeskunde De eindkwalificaties voor de bacheloropleiding bereiden voor op die van de masteropleiding Geneeskunde. De Bachelor Geneeskunde: heeft aantoonbaar kennis en inzicht, vaardigheden en professioneel gedrag verworven in relatie tot de voor de juist afgestudeerde arts in het Raamplan 2009 vastgelegde competenties betreffende de zeven in het Raamplan onderscheiden rollen: medisch deskundige, communicator, samenwerker, organisator, gezondheidsbevorderaar, academicus en beroepsbeoefenaar; daarbij ook de recente ontwikkelingen binnen de voor de geneeskunde relevante wetenschapsgebieden weerspiegelend; is in staat om zijn kennis, inzicht en vaardigheden op professionele wijze toe te passen in voor het functioneren binnen de gezondheidszorg en de medische wetenschappen relevante oefensituaties; is in staat om relevante gegevens op het gebied van de medische wetenschappen te verzamelen en te interpreteren met het doel een oordeel te vormen dat mede gebaseerd is op het afwegen van relevante sociaal-maatschappelijke, wetenschappelijke en ethische aspecten; is in staat om informatie, ideeën en oplossingen over te brengen op een publiek met of zonder medisch deskundigen (denk aan artsen, verpleegkundigen, patiënten en onderzoekers in het medisch domein); bezit de leervaardigheden die noodzakelijk zijn om een vervolgstudie die een hoog niveau van autonomie veronderstelt aan te gaan (bijvoorbeeld de masteropleiding Geneeskunde of een research masteropleiding).

24 Studiegids bachelor Geneeskunde / 162 Erasmuscode Bij het volgen van het Geneeskundeonderwijs geldt een gedragscode. Deze Erasmuscode is opgesteld door studenten zelf en bestaat uit de volgende richtlijnen: De student komt op tijd bij te volgen onderwijs. De voorste plaatsen moeten zoveel mogelijk worden benut zodat studenten die onverhoopt toch te laat komen, achterin plaats kunnen nemen. Ook voor docenten en eventueel aanwezige patiënten is het prettig als de voorste plaatsen worden gebruikt. De student komt op het ingeroosterde tijdstip van zijn vaardigheidsonderwijs. De student toont interesse en betrokkenheid. Gedragingen of handelingen die niet het beoogde doel van het onderwijs bevorderen, worden niet geaccepteerd. De student heeft een schoon en verzorgd uiterlijk. Etenswaren worden niet genuttigd tijdens het volgen van onderwijs. De student stelt zich aan de patiënt voor wanneer de mogelijkheid wordt geboden om in de collegezaal direct vragen te stellen aan de patiënt. In beginsel spreekt de student de docent en de patiënt met u aan. De student gaat zorgvuldig om met zijn geheimhoudingsplicht. De geheimhoudingsplicht houdt in dat de student niets openbaar maakt van wat de student over en van patiënten te horen en te zien krijgt. Dit geldt dus al voordat deze wordt bezworen bij het artsexamen. De informatie die de student op sociale media publiceert over medestudenten, docenten en overige medewerkers van het Erasmus MC in de context van de opleiding binnen het Erasmus MC is constructief, en bevat geen laster of schuttingtaal. De student dient zich te realiseren dat de inhoud van sociale media altijd vindbaar is en blijft. De student kan bij het in gebreke blijven op bovenstaande worden aangesproken door medestudenten, docent en patiënt. Indien de student volhardt in dit gedrag kan hem -- in het belang van onderwijs en patiëntenzorg -- de verdere toegang tot onderwijs worden ontzegd.

25 24 / 162 Studiegids bachelor Geneeskunde Studiegids Deel 1 Onderwijs

26 Studiegids bachelor Geneeskunde / 162 Studiegids / Deel 1 Onderwijs Onderwijs in bachelorjaar 1 Het eerste jaar van de opleiding Geneeskunde heeft een drietal functies: oriëntatie, selectie en verwijzing. In het eerste jaar wordt de basis gelegd voor de volgende twee studiejaren. Gedurende dit jaar moeten de studenten en opleiders verder kunnen vaststellen of de studiekeuze verantwoord is geweest. Aan het eind van het eerste jaar van inschrijving volgt een Bindend Studieadvies (BSa).

27 26 / 162 Studiegids bachelor Geneeskunde Studiegids / Deel 1 Onderwijs Themaonderwijs in bachelorjaar 1 Ba1A De Gezonde Mens Themacoördinatoren Prof.dr. G.J. Kleinrensink g.kleinrensink@erasmusmc.nl Kamer: Ee Dr. J.C. Holstege j.holstege@erasmusmc.nl Kamer: Ee Omschrijving Thema De Gezonde Mens is het thema waarin in elf weken de basis gelegd wordt voor begrip van en inzicht in het normale functioneren van de gezonde mens. Verder is het vanzelfsprekend de eerste kennismaking met de studie Geneeskunde en wordt er alvast een 'blik geworpen' op de latere uitoefening van het beroep waartoe deze studie opleidt: het beroep van arts. De oriëntatie op de studie zal vooral in de eerste weken plaats vinden. Zaken als omgaan met en het zoeken van informatie, het gebruik van Blackboard en SIN- Online, maar ook het verkrijgen van inzicht in je eigen leerproces en de manier waarop je dit leerproces kunt sturen komen aan de orde, onder ander in het tutoraat dat in dit thema start. Werkvormen Hoorcollege, patiëntdemonstratie, responsiebijeenkomst, vaardigheidsonderwijs, zelfstudieopdracht, symposium. Onderwijsperiode en studiebelasting Ba1A duurt elf weken (13 ECTS). Een deel van deze tijd wordt besteed aan onderwijs dat doorloopt over meerdere thema s en waarvoor de

28 Studiegids bachelor Geneeskunde / 162 bijbehorende ECTS bij goed gevolg aan het einde van het jaar worden toegekend. Dit betreft consultvoering, professionele ontwikkeling, academische vorming, het tutoraat en de beroepsoriëntatie. Toetsing Ba1A kent twee schriftelijke thematentamens, waarvan het eerste schriftelijk tentamen in twee deeltentamens wordt afgenomen. De schriftelijk tentamens toetsen zowel kennis als begrip. Alle weekleerdoelen kunnen in een tentamen worden getoetst. Na drie weken vindt het eerste deeltentamen van Ba1A1 plaats, na de 6 e onderwijsweek vindt het tweede deeltentamen van Ba1A1 plaats. Er wordt één eindbeoordeling gegeven voor thematentamen Ba1A1 (7 ECTS). Bij een onvoldoende resultaat voor het tentamen vindt herkansing van het tentamen Ba1A1 plaats in een ongescheiden vorm. De afzonderlijke deeltentamens van Ba1A1 kunnen niet herkanst worden. Aan het eind van het thema vindt tentamen Ba1A2 (6 ECTS) plaats. Het onderwijs van Medische Ethiek wordt getoetst in dit tweede schriftelijk tentamen. Meer informatie Voor meer informatie: zie het themaboek van Ba1A of de Geneeskundewebsite.

29 28 / 162 Studiegids bachelor Geneeskunde Ba1B Stoornissen in het milieu interieur Themacoördinator Prof.dr. R. Zietse r.zietse@erasmusmc.nl Kamer: D Overige examinatoren Naam Kamer Telefoon Dr. A.J.M. Verhoeven a.verhoeven@erasmusmc.nl EE-816A Dr. ir. J.J.M. Pel j.pel@erasmusmc.nl Ee Dr. M. Michels m.michels@erasmusmc.nl BA Omschrijving Het thema Stoornissen in het milieu interieur bespreekt ziektebeelden die te maken hebben met stoornissen van hart, bloedvaten, longen en nieren. In de eerste week wordt duidelijk gemaakt wat milieu interieur eigenlijk is en wat de bijdrage is van hart, bloedvaten, longen en nieren aan het handhaven van de homeostase van het milieu interieur. Vervolgens leer je hoe bijvoorbeeld het hart normaal functioneert, hoe dat functioneren kan worden verstoord zonder dat de patiënt het merkt omdat compensatiemechanismen optreden en hoe de patiënt ziek wordt als de compensatie faalt (decompensatie). Daarna leer je aan de hand van exemplarische ziektebeelden hoe je als arts met de opgedane kennis de klachten van een patiënt vertaalt naar pathofysiologie, diagnose en behandeling. Tenslotte oefen je de koppeling die je hebt leren leggen tussen fysiologie, pathofysiologie en de geneeskundige praktijk aan de hand van andere ziektebeelden die binnen het thema passen. Werkvormen Hoorcollege, patiëntdemonstratie, lectio magistralis, responsiebijeenkomst, vaardigheidsonderwijs, zelfstudieopdracht, integratiecollege. Onderwijsperiode en studiebelasting Ba1B duurt 16 weken (19 ECTS). Een deel van deze tijd wordt besteed aan het onderwijs in consultvoering (CV), het tutoraat, presentaties en aan medische ethiek en attitude. De bijbehorende ECTS voor deze

30 Studiegids bachelor Geneeskunde / 162 onderdelen worden pas aan het einde van het studiejaar bij goed gevolg toegekend. Toetsing De te behalen ECTS in dit thema zijn verdeeld over drie tentamens: tentamen Ba1B1 (6 ECTS), tentamen Ba1B2 (6 ECTS) en tentamen Ba1B3 (7 ECTS). De drie schriftelijke tentamens toetsen zowel kennis als begrip. Alle leerdoelen (ook die van het CV-onderwijs) kunnen worden getoetst. Meer informatie Voor meer informatie: zie het themaboek van Ba1B of de Geneeskundewebsite.

31 30 / 162 Studiegids bachelor Geneeskunde Ba1C Stoornissen in voeding, metabolisme en hormonale regulatie Themacoördinatoren Prof.dr. H.J. Metselaar h.j.metselaar@erasmusmc.nl Kamer: Ha Dr. R.A. Feelders r.feelders@erasmusmc.nl Kamer: D-436 Dr.ir. J.A. Visser j.visser@erasmusmc.nl Kamer: Ee-532A Overige examinatoren Naam Kamer Telefoon Dr. B.C. Tilly b.tilly@erasmusmc.nl Ee-606b Dr. A.J.M. Verhoeven a.verhoeven@erasmusmc.nl EE-816A Drs. E.L.T. van den Akker e.l.t.vandenakker@erasmusmc.nl SP Dr. L.C.G. de Graaff l.degraaff@erasmusmc.nl D Omschrijving Vanuit het concept homeostase bestudeer je eerst de normale en dan de decompenserende mechanismen die samenhangen met voeding, metabolisme en hormonale regulatie. Centrale vraagstellingen hierbij zijn: Waarom is voeding belangrijk? Hoe neemt het lichaam voeding tot zich en hoe wordt deze opname gereguleerd? Wat zijn de belangrijkste voedingsbronnen en wat essentiële

32 Studiegids bachelor Geneeskunde / 162 voedingsbestanddelen? Hoe worden voedingsbestanddelen opgeslagen en wanneer worden ze gemobiliseerd? Wat zijn de regulerende processen tijdens groei en ontwikkeling en veroudering? Wat is het effect van storingen in deze normale processen op het functioneren van het lichaam? Wat zijn de effecten van afname van de voedselinname? Welke processen functioneren geleidelijk aan minder goed bij het ouder worden en wat zijn hiervan de consequenties? Stoornissen kunnen optreden als gevolg van tal van factoren, zoals afwijkende samenstelling of intake van voeding, (bijvoorbeeld: psychische factoren, dysfagie, braken, passage en motiliteitsstoringen), abnormale voedselverwerking (bijvoorbeeld: aangeboren en verworven stofwisselingsziekten) en abnormale hormonale en/of neuronale regulatie. Klachten die hierbij optreden, zoals vermagering, vetzucht, braken, diarree, obstipatie, misselijkheid, dorst en geelzien, vormen het uitgangspunt bij de bestudering van deze vraagstukken. Opgedane kennis over de deelconcepten van verstoorde voeding, metabolisme en hormonale regulatie pas je toe op de ziektebeelden: diabetes type 1 en 2, obesitas, osteoporose, icterus, hypo- en hyperthyreoïdie, ulcus ventriculi en duodeni, anemie, en levercirrose. Werkvormen Hoorcollege, patiëntdemonstratie, lectio magistralis, responsiebijeenkomst/integratiecollege, vaardigheidsonderwijs, zelfstudieopdracht. Onderwijsperiode en studiebelasting Ba1C duurt 14 weken (16 ECTS). Een deel van deze tijd wordt besteed aan onderwijs dat doorloopt over meerdere thema s en waarvoor de bijbehorende studiepunten bij goed gevolg aan het einde van het jaar worden toegekend. Onderwijs waarbij het hier om gaat, is het onderwijs in consultvoering (CV) en de beroepsoriëntatie. Toetsing Tijdens Ba1C worden drie schriftelijke tentamens afgenomen: Ba1C1 is 6 ECTS waard, Ba1C2 is 5 ECTS waard en Ba1C3 is 5 ECTS waard. De tentamens toetsen zowel kennis als begrip. Alle leerdoelen (ook die

33 32 / 162 Studiegids bachelor Geneeskunde van het CV-onderwijs) kunnen worden getoetst. Meer informatie Voor meer informatie: zie het themaboek van Ba1C of de Geneeskundewebsite.

34 Studiegids bachelor Geneeskunde / 162 Studiegids / Deel 1 Onderwijs Lijnonderwijs in bachelorjaar 1 Consultvoering (CV) jaar 1 Lijncoördinator: FBM Gan-Creijghton Jaarcoördinatoren Naam Kamer Telefoon F.B.M Gan-Creijghton f.gan-creijghton@erasmusmc.nl GK Docent MA Voor vragen met betrekking tot MA David Pols Docent KR Mw. E. Kramer MSc Docent GVR kunnen studenten terecht bij het secretariaat van het PKV: onderwijs.pkv@erasmusmc.nl. d.pols@erasmusmc.nl Voor vragen over het KR-onderwijs kunnen studenten terecht bij het studentenonderwijs, afdeling HAG, onderwijs.kr@erasmusmc.nl. e.kramer@erasmusmc.nl Voor vragen over het GVR-onderwijs kunnen studenten terecht bij het onderwijssecretariaat MPP: onderwijs.mpp@erasmusmc.nl. Na Na Algemene informatie In het afnemen van een anamnese komen verschillende expertisegebieden bij elkaar (GVR, KR en MA), waarvan de vaardigheden eerst apart en daarna geïntegreerd worden geoefend. Werkvormen Groepsdiscussie, plenaire oefeningen, oefenen in spreekkamers, plenaire nabespreking, patiëntdemonstraties.

35 34 / 162 Studiegids bachelor Geneeskunde Onderwijsperiode en studiebelasting Het CV-onderwijs start in september en kent verschillende onderwijsmomenten gedurende het hele collegejaar. Bij het succesvol afsluiten van het CV-onderwijs, worden 3 ECTS toegekend. Deelname aan de CV bijeenkomsten is verplicht. Er mag géén bijeenkomst gemist worden. Bij het missen van een bijeenkomst mag je niet deelnemen aan de afsluitende toets (CV 17) van bachelorjaar 1. Toetsing Toetsing van het CV onderwijs bestaat uit: 1. beoordeling van de aanwezigheid, voorbereiding en participatie van de student; 2. een vaardigheidstoets; 3. een reflectieverslag; 4. een schriftelijke integratietoets. Meer informatie Voor meer informatie: zie de handleiding van CV jaar 1 of de Geneeskundewebsite.

36 Studiegids bachelor Geneeskunde / 162 Samenwerken voor optimale zorg en preventie (SOZP) Coördinator Dr. E.F. van Beeck e.vanbeeck@erasmusmc.nl Kamer: NA Algemene informatie In het curriculum wordt er in de lijn Samenwerken voor Optimale Zorg en Preventie (SOZP) aandacht besteed aan onderwerpen als (interprofessioneel) samenwerken, veiligheid, kwaliteit en doelmatigheid van zorg, patiëntgerichte zorg, preventie en een populatiegerichte benadering van ziekte en gezondheid. De lijn SOZP is opgebouwd uit onderwijs dat onder de thema s valt (zoals hoorcolleges, vaardigheidsonderwijs en zelfstudieopdrachten) en apart onderwijs zoals in het eerste jaar een bijeenkomst van het tutoraat en het vaardigheidsonderwijs op het gebied van Samenwerken. In het eerste bachelorjaar ligt het accent op de bewustwording van het belang van samenwerken in relatie tot veilige zorg en het belang van maatschappelijk handelen (primaire en secundaire preventie en een visie op het zorgsysteem). De onderwijsonderdelen van Samenwerken verzorgd door de afdeling Medische Psychologie (SW-bijeenkomsten) vallen onder de lijn SOZP. In het eerste jaar komt de basiskennis over samenwerken aan bod en wordt er aandacht besteed aan interprofessioneel samenwerken en de bijdrage van samenwerken aan veilige zorg. De kennis uit het model van de teamcompetenties wordt theoretisch toegepast en er wordt geoefend met feedback geven. Daarnaast oefent de student (aspecten van) samenwerken in groepsopdrachten. Werkvormen Het SOZP-onderwijs in Bachelorjaar 1 kent verschillende onderwijsvormen, de voornaamste zijn: hoorcolleges onderwijsbijeenkomst in Pathe ( maatschappelijk handelen) ; vaardigheidsonderwijs;

37 36 / 162 Studiegids bachelor Geneeskunde vaardigheidsonderwijs SW (Samenwerken); zelfstudieopdrachten. Onderwijsperiode en studiebelasting Het SOZP-onderwijs start in september en kent verschillende onderwijsmomenten gedurende het hele collegejaar. In het eerste bachelorjaar zijn er drie bijeenkomsten SW. Deelname aan deze bijeenkomsten is verplicht. Toetsing De toetsing van de onderdelen, die vallen onder de thema s bestaat uit vragen in de thematentamens. De beoordeling van het Samenwerken-onderwijs (SW) wordt gegeven door de docenten van de Medische Psychologie (MPP) en telt mee voor het verkrijgen van de punten van SOZP. De beoordeling van het SW-onderwijs in Bachelorjaar 1 is gebaseerd op vier pijlers: aanwezigheid; voorbereiding; participatie; reflectieverslag. Voorwaarden voor het verkrijgen van de ECTS behorende bij het domein Vaardigheden in het eerste bachelorjaar is dat voldaan is aan de verplichtingen van het SW-onderwijs (zie Onderwijs- en Examenregeling ). De beoordeling van de opdracht verbonden aan de tutorbijeenkomst valt onder het tutoraat. Meer informatie Voor meer informatie: zie de handleiding van de betreffende onderwijsonderdelen van jaar 1 of de Geneeskundewebsite.

38 Studiegids bachelor Geneeskunde / 162 Academische Vorming (AV) Coördinator Dr. P.W. Moorman p.moorman@erasmusmc.nl Kamer: Na In de opleiding Geneeskunde wordt veel nadruk gelegd op de academische vorming van studenten. In het eerste jaar ligt het accent van de lijn AV op medischwetenschappelijke literatuur en het ethisch begrippenkader. Het programma bestaat uit diverse onderdelen die hieronder nader worden toegelicht. Journal clubs Algemene informatie Gedurende het curriculum nemen studenten deel aan Journal Clubs (JC). In de JC, waaraan steeds twee studiegroepen deelnemen, worden wetenschappelijke artikelen besproken. Er is aandacht voor zowel de inhoud, de kwaliteit als de waarde van het onderzoek voor de klinische praktijk. De artikelen sluiten aan bij de onderwerpen zoals die op dat moment in de thema s aan bod komen. In het eerste Bachelorjaar vinden verplichte bijeenkomsten plaats. Per Journal Club worden doorgaans zes artikelen besproken. De bespreking van een artikel gebeurt aan de hand van een presentatie door één student. Werkvormen Vaardigheidsonderwijs in de vorm van Journal Club bijeenkomsten met bijbehorende presentaties en het schrijven van een verslag dat aan wetenschappelijke criteria voldoet. Onderwijsperiode en studiebelasting De Journal Club bijeenkomsten worden verspreid door Bachelorjaar 1 gehouden. Voorwaarde voor het verkrijgen van de 3 ECTS voor het onderdeel Vaardigheden - Academische vorming in het eerste bachelorjaar is dat voldaan is aan de verplichtingen voor de Journal Clubs.

39 38 / 162 Studiegids bachelor Geneeskunde Toetsing De beoordeling van de JC wordt gedaan aan de hand van de volgende criteria: aanwezigheid; actieve deelname; voorbereiding; presentatie. Meer informatie Voor meer informatie: zie de Blackboard-sites van de thema s. Wetenschappelijk schrijven: experimenten in diverse thema s Algemene informatie In het eerste bachelorjaar voeren studenten in groepjes van drie studenten, drie experimenten uit. De resultaten van deze experimenten worden vastgelegd in een wetenschappelijk verslag. Werkvormen Vaardigheidsonderwijs Onderwijsperiode en studiebelasting Drie experimenten in Bachelorjaar 1 en de bijbehorende verslagen. Voorwaarde voor het verkrijgen van de ECTS bij het onderdeel Vaardigheden Academische Vorming in het eerste bachelorjaar is een voldoende resultaat voor het wetenschappelijk schrijven: experimenten in diverse thema s. Toetsing Ieder verslag wordt beoordeeld op de aspecten: opmaak, taal en inhoud. Bij een onvoldoende beoordeling krijgt de groep eenmalig de kans dit verslag te verbeteren. Meer informatie Voor meer informatie: zie de Blackboard-sites van de thema s.

40 Studiegids bachelor Geneeskunde / 162 Wetenschappelijk schrijftoets: abstract Algemene informatie In deze wetenschappelijke schrijftoets schrijft de student een gestructureerd abstract bij een gegeven wetenschappelijk artikel. In dit artikel zijn het originele abstract en de conclusie/discussie niet zichtbaar. Per onderdeel van het gestructureerde abstract (introductie, methoden, resultaten en conclusie) staat aangegeven uit hoeveel zinnen dat onderdeel maximaal mag bestaan, en wat het maximaal te behalen aantal punten is. Onderwijsperiode en studiebelasting Deze schrijftoets vindt plaats aan het eind van het eerste Bachelorjaar. Voorwaarde voor het verkrijgen van de ECTS voor het onderdeel Vaardigheden - Academische vorming in het eerste Bachelorjaar is een voldoende resultaat voor deze schrijftoets. Toetsing Schriftelijk tentamen. Meer informatie Voor meer informatie: zie de Blackboard-site van thema Ba1C.

41 40 / 162 Studiegids bachelor Geneeskunde Professionele ontwikkeling Tutoraat/mentoraat Coördinator Dr. G. Jansen g.jansen@erasmusmc.nl Kamer: Ee Algemene informatie Alle eerstejaarsstudenten worden bij het begin van de opleiding ingedeeld in studiegroepen van twaalf personen. Elke studiegroep krijgt een tutor en een mentor toegewezen. Dezelfde studenten die samen een studiegroep vormen, vormen ook een tutorgroep. In de eerste drie maanden van het studiejaar staan negen tutorgroepbijeenkomsten ingeroosterd. Deze bijeenkomsten worden begeleid door de tutor en het bijwonen hiervan is verplicht. Daarnaast vinden in die periode verschillende sociale activiteiten plaats, begeleid door de mentor. Op deze wijze proberen we de studenten sociale ondersteuning te bieden aan het begin van hun studie. Na deze periode moet de groep op eigen kracht verder. De groep bepaalt zelf óf en, zo ja, in welke vorm dit gebeurt. Zowel de tutor als de mentor blijven voor de eerstejaars uit hun groep klaarstaan om te helpen als er problemen zijn, maar het initiatief ligt vanaf dan bij de student(en). In de eerste helft van januari biedt de tutor iedere student een individueel voortgangsgesprek aan. De student mag daar gebruik van maken, maar hoeft dat niet. Doelstellingen Het tutoraat valt in het eerste jaar van de bachelorfase Geneeskunde en heeft de volgende doelstellingen: 1) oriëntatie op de studie Geneeskunde en het beroep van arts; 2) sociale ondersteuning bieden (veiligheid, overstap van VWO-WO begeleiden); 3) informeren over praktische zaken binnen de studie, het Erasmus MC, de EUR en de stad Rotterdam; 4) leren samenwerken en leren respecteren van meningen van anderen; 5) bewust maken van studeergedrag, signaleren van eventuele problemen hierbij en ondersteuning bieden voor verandering; en 6) waar nodig bij studie- of persoonlijke problemen verwijzen naar de studieadviseur.

42 Studiegids bachelor Geneeskunde / 162 Werkvormen Vaardigheidsonderwijs. Onderwijsvormen en studiebelasting Aan het Tutoraat wordt 1 ECTS toegekend in bachelorjaar 1. Toetsing Beoordeling van het het tutoraat/mentoraat vindt plaats op basis van aanwezigheid en actieve deelname, en opdrachten. Meer informatie Voor meer informatie: zie de handleiding van het Tutoraat of de Geneeskundewebsite. Beroepsoriëntatie Algemene informatie De Beroepsoriëntatie in het eerste studiejaar bestaat uit een stage van vier dagen bij een afdeling van het Erasmus MC of een instelling in de gezondheidszorg naar keuze. Werkvormen Stage. Onderwijsperiode en studiebelasting Vier weken (1 ECTS). Toetsing Actieve deelname. Meer informatie Voor meer informatie: zie de handleiding van de Beroepsoriëntatie of de Geneeskundewebsite. Bachelorverklaring en zelfportret Algemene informatie Bij de Integriteitsceremonie legt iedere student de Bachelorverklaring af, waarin hij/zij verklaart dat hij/zij zich tijdens de Opleiding Geneeskunde gedraagt zoals van een goede student mag worden verwacht. Voorafgaand aan de Bachelorverklaring maakt de student een digitaal zelfportret.

43 42 / 162 Studiegids bachelor Geneeskunde Werkvormen Integriteitsceremonie. Onderwijsperiode en studiebelasting De Integriteitsceremonie vindt in november plaats, voorafgaand hieraan dient de student het zelfportret digitaal in te leveren. Voorwaarde voor het verkrijgen van de ECTS behorende bij het onderdeel Professionele Ontwikkeling is de aanwezigheid bij de Bachelorverklaring en het inleveren van een zelfportret. Toetsing Beoordeling van het digitaal zelfportret en aanwezigheid bij de Integriteitsceremonie/Bachelorverklaring. Meer informatie Voor meer informatie: zie de handleiding van het Tutoraat of de Geneeskundewebsite. Professioneel gedrag Algemene informatie De beoordeling van het professioneel gedrag wordt in de eerste plaats verzorgd door de docenten die verantwoordelijk zijn voor de volgende onderwijsonderdelen: Tutoraat; Consultvoering - Gespreksvaardigheden en Reflectie; Consultvoering - Medische Anamnese; Consultvoering - Klinisch Redeneren; Samenwerken; Journal Club; Ethiek; Kennismaking Beroepspraktijk (indien gevolgd door student). Daarnaast kunnen alle overige docenten en dienstverleners (zoals de arts waar de student de beroepsoriëntagestage loopt), indien nodig, een bijdrage leveren aan de beoordeling van het professionele gedrag. Werkvormen Vaardigheidsonderwijs.

44 Studiegids bachelor Geneeskunde / 162 Onderwijsperiode en studiebelasting Beoordeling wat betreft professioneel gedrag wordt gegeven naar aanleiding van het getoonde gedrag tijdens het vaardigheidsonderwijs uit de lijnen Klinische en Academische Vaardigheden. Toetsing De docent waardeert het professionele gedrag van de student tijdens het onderwijs op drie gebieden: afspraken en communicatie; participatie; feedback en reflectie. Meer informatie Voor meer informatie: zie de Geneeskundewebsite. Coachgesprekken Algemene informatie Tijdens de bacheloropleiding Geneeskunde biedt de opleiding iedere student een persoonlijke coach die deze student gedurende de opleiding begeleidt in zijn professionele ontwikkeling tot arts. De coach is iemand met wie de student van gedachten kan wisselen over dingen waar hij/zij tegenaan loopt bij het studeren. Iemand die een luisterend oor biedt en de student tot reflectie aanzet over aspecten waarop de student zich verder zou willen ontwikkelen en/of over kansen die hij/zij wil creëren voor zichzelf. Werkvormen Coachgesprekken Onderwijsperiode en studiebelasting Een student voert zes gesprekken met zijn coach, verspreid over drie jaar. In Ba1 vinden twee gesprekken plaats. Voorwaarde voor het verkrijgen van de ECTS behorende bij het onderdeel Professionele Ontwikkeling - Reflectie Professionele Ontwikkeling is dat voldaan is aan de verplichtingen voor het coachprogramma in Ba1. Toetsing De aanwezigheid bij de coachgesprekken is verplicht. De inhoud van

45 44 / 162 Studiegids bachelor Geneeskunde het gesprek wordt NIET beoordeeld. Aan het eind van elk bachelorjaar schrijft de student een verslag waarin hij/zij reflecteert op zijn studievoortgang en zijn professionele ontwikkeling richting de toekomst als arts. Het maken van het reflectieverslag is verplicht. De inhoud van het verslag wordt NIET beoordeeld.

46 Studiegids bachelor Geneeskunde / 162 Studiegids / Deel 1 Onderwijs Overig onderwijs in bachelorjaar 1 Integratietoets Coördinator Dr. G. Elshout g.elshout@erasmusmc.nl Kamer: Na Algemene informatie In de laatste week van het studiejaar vindt de Integratietoets plaats. De Integratietoets is erop gericht het vermogen tot klinisch redeneren te toetsen. In deze toets herhaalt de student zijn verworven (bio)medische kennis uit de thema s gecombineerd met de kennis over vaardigheden en integreert hij/zij deze kennis door deze in een (nieuwe) klinische context toe te passen. Iedere vraag is in principe gekoppeld aan een klacht van een patiënt, zogenaamde casusvragen. Voorafgaand aan de toets, minimaal één week van tevoren, ontvangt de student per casus een korte beschrijving van de patiënt en zijn klacht. Dit patiëntvignet bestaat uit de volgende informatie: de rol, bijvoorbeeld: je bent huisarts; de patiënt, bijvoorbeeld: een 64-jarige man; de klachtpresentatie, bijvoorbeeld: sinds vanochtend kortademig Onderdeel van klinisch redeneren is ook het kunnen inpassen van ontwikkelingen in de wetenschappelijke literatuur. Het beoordelen van resultaten van wetenschappelijk onderzoek op kwaliteit en waarde maakt daarom deel uit van de Integratietoets. Dit aspect wordt met name in het eerste bachelorjaar uitvoerig getoetst. Ook

47 46 / 162 Studiegids bachelor Geneeskunde wordt leerstof uit de academisch beroepsgebonden vakken, zoals ethiek, filosofie, geschiedenis en recht getoetst, evenals leerstof uit de lijn normale psychologie, samenwerken en consultvoering. Onderwijsperiode en studiebelasting De Integratietoets vind plaats in de laatste week van bachelorjaar 1. De Integratietoets jaar 1 telt mee voor 2 ECTS. Toetsing De Integratietoets is een gecombineerd schriftelijk tentamen met zowel gesloten als open vragen. Meer informatie Voor meer informatie: zie de handleiding van CV jaar 1 of de Geneeskundewebsite.

48 Studiegids bachelor Geneeskunde / 162 Acute Geneeskunde Coördinator Dr. M.M.E. Wijffels m.wijffels@erasmusmc.nl Kamer: H Algemene informatie In het eerste bachelorjaar krijgt de student onderwijs in het verlenen van eerste hulp in verschillende situaties. Aan het eind van de onderwijsperiode vindt de toets plaats. Aan de hand van een gesimuleerd slachtoffer laat de student tijdens deze toets zien dat hij/zij de beoordeling van het slachtoffer in de juiste volgorde uitvoert en de vereiste handelingen op de juiste wijze verricht. Het onderwijs in de Acute Geneeskunde wordt verzorgd door een studententeam, gecoördineerd vanuit de afdeling Heelkunde. Werkvormen Hoorcollege, vaardigheidsonderwijs. Toetsing Verplichte aanwezigheid. Onderwijsperiode en studiebelasting Het onderwijs in Acute Geneeskunde bestaat in bachelorjaar 1 uit één hoorcollege, vijf vaardigheidsonderwijs bijeenkomsten en een examen. Het onderwijs in Acute Geneeskunde in bachelorjaar 1 omvat 1 ECTS. Meer informatie Voor meer informatie: zie de handleiding Acute Geneeskunde jaar 1 of de Geneeskundewebsite.

49 48 / 162 Studiegids bachelor Geneeskunde Studiegids / Deel 1 Onderwijs Onderwijs in bachelorjaar 2 Het tweede studiejaar start met het thema Oncologie en in de tweede helft van het jaar gevolgd door de thema s Infectie- en immuunziekten en Aandoeningen van houdings- en bewegingssysteem. Naast deze thema s volgt de student dit jaar ook een zorgstage en keuzeonderwijs.

50 Studiegids bachelor Geneeskunde / 162 Studiegids / Deel 1 Onderwijs Themaonderwijs in bachelorjaar 2 Ba2A Oncologie Themacoördinatoren Dr. D.C. van Gent d.vangent@erasmusmc.nl Kamer: Ee Dr. F.A.M. Eskens f.eskens@erasmusmc.nl Kamer: He Overige examinatoren Naam Kamer Telefoon Mw.dr. M. Olofsen van Acht m.vanacht@erasmusmc.nl DHF Mw.dr. M. Jongen-Lavrencic m.lavrencic@erasmusmc.nl DHG Omschrijving Het thema Oncologie richt zich op alle medisch relevante aspecten, die betrekking hebben op kanker, waarin in het bijzonder aandacht wordt besteed aan de wetenschappelijk vorming en maatschappelijke aspecten. Kanker is, na hart- en vaatziekten, de tweede doodsoorzaak in de Westerse wereld en zal volgens de huidige trends over enige tijd doodsoorzaak nummer één zijn. Week 1 introduceert het thema en geeft een overzicht van de globale opbouw. Tevens maakt de student kennis met verschillende facetten van het probleem kanker, aan de hand van een aantal patiënten. Het verschaft de basis voor de moleculaire, cellulaire en weefsel aspecten, die aan de orde komen in de erop volgende weken. In de weken 2 t/m 7 krijgt de student inzicht in de kenmerken van kanker; er wordt

51 50 / 162 Studiegids bachelor Geneeskunde begonnen op molecuulniveau, vervolgens wordt uitgezoomd naar DNA-niveau, chromosomaal niveau, cellulair niveau, weefselniveau, patiëntniveau en populatieniveau. Het thema wordt hierna onderbroken voor twee weken zorgstage. In de weken 8 t/m 11 pas de student de opgedane kennis, inzichten en vaardigheden toe op concrete klinische situaties, waarin per week een orgaan(systeem) centraal staat. De weken 12 en 13 laten de student kennismaken met de rol van het wetenschappelijk onderzoek voor de medische praktijk. Het onderwijs in deze weken bereidt voor op het keuzeonderwijs. Werkvormen Hoorcollege, patiëntdemonstratie, lectio magistralis, responsiebijeenkomst, vaardigheidsonderwijs, zelfstudieopdracht. Studiebelasting en toetsing Ba2A duurt 14 weken en kent twee afsluitende schriftelijke tentamens: 2A1 (9 ECTS) en 2A2 (8 ECTS). Deze tentamens bestaan uit open en gesloten vragen en toetsen zowel kennis als begrip. Alle leerdoelen kunnen worden getoetst. Daarnaast krijg je in periode 2A2 een essayopdracht(2 ECTS) die je thuis dient te maken. Het tweedejaarsessay moet in de laatste week van het thema worden ingeleverd. Meer informatie Voor meer informatie: zie het themaboek van Ba2A of de Geneeskundewebsite.

52 Studiegids bachelor Geneeskunde / 162 Ba2B Infectie- en immuunziekten Themacoördinator Mw.dr. C.A.M. Schurink c.schurink@erasmusmc.nl Kamer: Na Mw.dr. L..G.M. Bode l.bode@erasmusmc.nl Kamer: Na Overige examinatoren Naam Kamer Telefoon Mw.dr. S.C.A. van Blokland s.vanblokland@erasmusmc.nl NA Dr. J.P. Hays j.hays@erasmusmc.nl NA Dr. P.L.A. van Daele p.l.a.vandaele@erasmusmc.nl D Omschrijving Het thema Infectie- en immuunziekten bestrijkt een breed scala van aandoeningen, van orgaanspecifieke tot systemische, van acute tot chronische, en van zeldzaam tot zeer frequent voorkomende ziektebeelden. Koorts is hierbij een vaak op de voorgrond staand verschijnsel. Nog niet zolang geleden werd het voor mogelijk gehouden infectieziekten uit te bannen, maar niets bleek minder waar: nieuwe infectieziekten (SARS, Vogelgriep, Meningococcen, Mond- & Klauwzeer, HIV/AIDS), oude infectieziekten in nieuwe gedaantes (TBC) en resistentieontwikkeling voor antimicrobiële middelen (MRSA, VRE), hebben ervoor gezorgd dat infectieziekten weer voorpaginanieuws zijn. Ook de incidentie van immuunziekten is de afgelopen decennia gestegen, en ook hier geldt dat steeds meer ziektebeelden een immunologische oorzaak blijken te hebben. In het thema wordt ook uitgebreid stilgestaan bij de interactie tussen afweer en infectie: verminderde afweer (immuundeficiënties) en verhoogde gevoeligheid voor infecties; te veel afweer en orgaanschade; infecties die leiden tot verminderde afweer

53 52 / 162 Studiegids bachelor Geneeskunde (bijvoorbeeld HIV en CMV); en behandeling van immuunziekten die leiden tot infectieproblemen. Binnen het thema is getracht om alle onderwijsvormen zo op elkaar af te stemmen dat overlap zoveel als mogelijk is vermeden. Dit houdt in dat de tentamenstof ook evenredig over de verschillende onderwijsvormen is verdeeld. Werkvormen Hoorcollege, patiëntdemonstratie, lectio magistralis, responsiebijeenkomst, vaardigheidsonderwijs, zelfstudieopdracht. Studiebelasting en toetsing Ba2B duurt 16 weken en kent drie schriftelijke tentamens: in week 5 (Ba2B1, 6 ECTS), week 10 (Ba2B2, 6 ECTS) en week 16 (Ba2B3, 7 ECTS). De tentamens toetsen zowel kennis als begrip. Alle leerdoelen kunnen worden getoetst. Meer informatie Voor meer informatie: zie het themaboek van Ba2B of de Geneeskundewebsite.

54 Studiegids bachelor Geneeskunde / 162 Ba2C Aandoeningen van houdings- en bewegingssysteem Themacoördinator Drs. J.H.J.M. Bessems j.bessems@erasmusmc.nl Kamer: Sk Omschrijving In dit thema bestudeer je de normale vorm, functie, (patho)fysiologie van het houdings- en bewegingssysteem en klinische aspecten van aandoeningen van het houdings- en bewegingssysteem. In dit relatief korte thema (5 weken) worden in iedere week één of meerdere exemplarische ziektebeelden besproken die door één of meerdere specifieke problemen veroorzaakt worden. Deze exemplarische ziektebeelden zijn zoveel mogelijk gekoppeld aan één of meerdere gewrichten of delen van ledematen. Klachten aan houdings- en bewegingssysteem kom je in de praktijk vrijwel dagelijks tegen. De verzwikte enkel, de gekneusde knie, en de tenniselleboog zijn klachten die onszelf zowel als onze naasten treffen. Naast sportletsels zijn er natuurlijk de gevolgen van de vergrijzing. De artrose van de (gewichtdragende) gewrichten en de (operatieve)behandeling ervan zullen in de nabije toekomst alleen maar toenemen en een groot deel van de totale capaciteit van ziekenhuizen in beslag gaan nemen. Reuma is een ernstige, sterk invaliderende, aandoening. Welke aspecten aan deze aandoening voor patiënten zelf het zwaarst wegen kun je in dit blok uitgebreid met patiënten in persoonlijk contact bespreken. Dat rugklachten nr. 1 staan in de lijst van aandoeningen die arbeidsongeschiktheid veroorzaken is aan velen niet bekend. Hart- en vaatziekten zijn bekender vanwege hun hoge mortaliteit, maar hebben een kleinere impact op arbeidsverzuim. Naast het feit dat het goed is te weten welke aandoeningen specifiek voorkomen bij kinderen is het van belang om je te realiseren wat een aandoening opgelopen in de kinderleeftijd voor gevolgen heeft voor de adolescentie en het leven als volwassene. Het thema Aandoeningen van houdings- en bewegingssysteem behandelt dus aandoeningen die weliswaar meestal niet levensbedreigend zijn maar waarvan de impact op het dagelijks functioneren en de

55 54 / 162 Studiegids bachelor Geneeskunde kwaliteit hiervan vaak zeer groot is. Werkvormen Hoorcollege, patiëntdemonstratie, lectio magistralis, responsiebijeenkomst, vaardigheidsonderwijs, zelfstudieopdracht. Studiebelasting en toetsing Ba2C beslaat een periode van 5 weken en wordt afgesloten met een schriftelijk tentamen (6 ECTS). Het tentamen bestaat uit open en gesloten vragen en toetst zowel kennis als begrip. Alle leerdoelen kunnen worden getoetst. Meer informatie Voor meer informatie: zie het themaboek van Ba2C of de Geneeskundewebsite.

56 Studiegids bachelor Geneeskunde / 162 Studiegids / Deel 1 Onderwijs Lijnonderwijs in bachelorjaar 2 Consultvoering (CV) jaar 2 Jaarcoördinatoren Naam Kamer Telefoon Mw.drs. M.A. Pellikaan-van der m.pellikaan-vanderveer@erasmusmc.nl GK Veer g.leunissen@erasmusmc.nl GK Mw.drs. G.H.M. Leunissen Voor vragen met betrekking tot MA Docenten PKV kunnen studenten terecht bij het secretariaat van het PKV: onderwijs.pkv@erasmusmc.nl David Pols Docent KR Mw. E. Kramer-Visser MSc. Voor vragen over het KR-onderwijs kunnen studenten terecht bij het studentenonderwijs, afdeling HAG: onderwijs.kr@erasmusmc.nl e.kramer@erasmusmc.nl Na Na Docent GVR Voor vragen over het GVR-onderwijs kun je terecht bij het onderwijssecretariaat MPP: onderwijs.mpp@erasmusmc.nl. Algemene informatie In bachelorjaar 2 zal er verdieping plaatsvinden t.av. de leerdoelen uit bachelorjaar 1. Daarnaast komt in het onderwijs aan bod: het lichamelijk onderzoek volgens de onderzoekslijst volledig, correct en vlot uitvoeren; normale en afwijkende bevindingen van het lichamelijk onderzoek herkennen, benoemen en interpreteren. Werkvormen Colleges, patiëntdemonstraties, vaardigheidsoefeningen, oefenen in spreekkamers en oefenen van het lichamelijk onderzoek op elkaar.

57 56 / 162 Studiegids bachelor Geneeskunde Onderwijsperiode en studiebelasting Het CV-onderwijs start in september en kent bijeenkomsten gedurende het hele collegejaar. Aan het eind van het jaar vindt er een beoordeling plaats aan de hand van een opgenomen anamnese en het onderwijs van het lichamelijk onderzoek wordt afgesloten met een toets. Bij succesvol afronden van het CV-onderwijs worden er 5 ECTS toegekend. Deelname aan de VO-bijeenkomsten is verplicht. Er mag géén bijeenkomst gemist worden. Bij het missen van een bijeenkomst mag je niet deelnemen aan de afsluitende toets van bachelorjaar 2. Toetsing Toetsing van het CV onderwijs in bachelorjaar 2 bestaat uit (1) beoordeling voorbereiding, aanwezigheid en actieve participatie in de onderwijsbijeenkomsten, (2) beoordeling reflectieverslag anamneseverslag, (3) beoordeling anamnese vaardigheden en (4) toets lichamelijk onderzoek. Meer informatie Voor meer informatie: zie de handleiding van CV jaar 2 of de Geneeskundewebsite

58 Studiegids bachelor Geneeskunde / 162 Academische vorming Coördinator Dr. P.W. Moorman p.moorman@erasmusmc.nl Kamer: Na Algemene informatie In de opleiding Geneeskunde wordt veel nadruk gelegd op de academische vorming van studenten. Het programma bestaat uit diverse onderdelen die hieronder nader worden toegelicht. Journal Clubs Algemene informatie In het tweede bachelorjaar nemen de studenten deel aan Journal Clubs (JC). In de JC staat het bespreken van systematische reviews centraal. Werkvormen Vaardigheidsonderwijs. Onderwijsperiode en studiebelasting Onderdeel van de lijn academische vorming. Het voldoende afronden van de verplichtingen voor de Journal Club is een voorwaarde voor het krijgen van de ECTS voor het onderdeel Review. Meer informatie Voor meer informatie: zie de Blackboardsites van de thema s.

59 58 / 162 Studiegids bachelor Geneeskunde Tweedejaarsessay Mw.mr. J.G.M. Aartsen j.aartsen@erasmusmc.nl Kamer: NA Algemene informatie Aan de hand van een stelling over een medisch-maatschappelijk vraagstuk schrijft de student een individueel essay waarin hij een redenering opzet aan de hand van valide argumenten over de ethisch-maatschappelijke aspecten en waarin hij een eigen onderbouwde positie verdedigt. Met deze tweedejaars schrijftoets wordt het academisch redeneren en schrijven geoefend en beoordeeld. Tijdens thema Ba2A vindt vaardigheidsonderwijs plaats waarin geoefend kan worden, aan het einde van thema Ba2A dient het essay te worden ingeleverd. Bij een onvoldoende resultaat krijgt de student eenmalig de gelegenheid het essay te reviseren. Toetsing Schriftelijke opdracht Meer informatie Voor meer informatie: zie het themaboek van thema Ba2A of de geneeskundewebsite. Keuzeonderwijs: review Algemene informatie Tijdens het keuzeonderwijs in het tweede bachelorjaar voeren studenten in twee- of drietallen een literatuuronderzoek uit, en schrijven op basis hiervan een systematisch review. De resultaten worden gedurende het keuzeonderwijs gepresenteerd. Werkvormen Vaardigheidsonderwijs. Onderwijsperiode en studiebelasting Zowel het schrijven van het Systematic Review als het presenteren van de resultaten vind plaats tijdens het keuzeonderwijs. Het review

60 Studiegids bachelor Geneeskunde / 162 telt mee voor 3 ECTS. Toetsing Het review wordt zowel inhoudelijk als methodologisch beoordeeld. Daarnaast is een reflectie op de samenwerking verplicht. Meer informatie Voor meer informatie: zie de Blackboard pagina van het keuzeonderwijs of de geneeskundewebsite. Keuzeonderwijs Coördinator Dr. S.C.A. van Blokland s.vanblokland@erasmusmc.nl Kamer: Na Algemene informatie Het keuzeonderwijs bestaat uit 16 verschillende thema s, waarbinnen kleinschalig onderwijs wordt gegeven door verschillende docenten van binnen en buiten het Erasmus MC. Er wordt gewerkt met kleine groepen en activerende werkvormen. In het begin van het collegejaar maak je een keuze voor een thema. Naast medisch-inhoudelijke kennis, leer je ook publicaties van medisch wetenschappelijk onderzoek te analyseren, de problematiek van medisch wetenschappelijk onderzoek te doorzien en te hanteren. Werkvormen Hoorcollege, vaardigheidsonderwijs; specifieke invulling mede afhankelijk van het gekozen thema. Toetsing Schriftelijk tentamen, schriftelijke review-opdracht en presentatie. Studiebelasting en toetsing Het keuzeonderwijs duurt vier weken (3 ECTS). Elk thema wordt afgesloten door een apart schriftelijk tentamen. Daarnaast dien je in groepsverband een review-artikel te schrijven, wat zowel op vorm als op inhoud wordt beoordeeld. Tijdens het keuzeonderwijs wordt een keuze voor een onderwerp gemaakt. Tevens dient er een presentatie

61 60 / 162 Studiegids bachelor Geneeskunde te worden gehouden over het review-artikel. Meer informatie Voor meer informatie zie de Geneeskundesite.

62 Studiegids bachelor Geneeskunde / 162 Professionele ontwikkeling Professioneel gedrag Algemene informatie De beoordeling van het professionele gedrag wordt in de eerste plaats verzorgd door de docenten die verantwoordelijk zijn voor de volgende onderwijsonderdelen: Consultvoering- Gespreksvaardigheden en Reflectie; Consultvoering - Medische Anamnese en Medische Technieken; Consultvoering - Klinisch Redeneren; Samenwerken; Journal Club; Zorgstage. De docent waardeert het professionele gedrag van de student tijdens het onderwijs op drie gebieden: afspraken en communicatie; participatie; feedback en reflectie. Daarnaast kunnen alle overige docenten en dienstverleners (zoals de praktijkbegeleider van de zorgstage), indien nodig, een bijdrage leveren aan de beoordeling van het professionele gedrag. Werkvormen Vaardigheidsonderwijs Onderwijsperiode en studiebelasting De beoordeling wat betreft professioneel gedrag zal worden gegeven op basis van het getoonde gedrag tijdens bovenstaand onderwijs, gegeven gedurende het bachelorjaar 2. Voorwaarde voor het verkrijgen van de ECTS behorende bij het onderdeel Professionele Ontwikkeling - Reflectie Professionele Ontwikkeling is een voldoende eindbeoordeling op het professionele gedrag. Meer informatie Voor meer informatie: zie de Geneeskundewebsite.

63 62 / 162 Studiegids bachelor Geneeskunde Coachgesprekken Algemene informatie Tijdens de bacheloropleiding Geneeskunde biedt de opleiding iedere student een persoonlijke coach die deze student gedurende de studie begeleidt in zijn professionele ontwikkeling tot arts. De coach is iemand met wie de student van gedachten kan wisselen over dingen waar hij/zij tegenaan loopt bij het studeren. Iemand die een luisterend oor biedt, en de student tot reflectie aanzet over aspecten waarop de student zich verder zou willen ontwikkelen en/of over kansen die hij/zij wil creëren voor zichzelf. Werkvormen Gesprekken met coach. Onderwijsperiode en studiebelasting Een student voert zes gesprekken met zijn coach, verspreid over drie jaar. In bachelorjaar 2 vinden twee gesprekken plaats. De aanwezigheid bij deze gesprekken is verplicht. De inhoud van het gesprek wordt NIET beoordeeld. Aan het eind van elk bachelorjaar schrijft de student een verslag waarin hij/zij reflecteert op zijn studievoortgang en zijn professionele ontwikkeling richting de toekomst als arts. Het maken van het reflectieverslag is verplicht. De inhoud van het verslag wordt NIET beoordeeld. Toetsing Voorwaarde voor het verkrijgen van de ECTS behorende bij het onderdeel Professionele Ontwikkeling - Reflectie Professionele Ontwikkeling is dat voldaan is aan de verplichtingen voor het coachprogramma in Ba2: aanwezigheid bij de beide coachgesprekken en het inleveren van het reflectieverslag.

64 Studiegids bachelor Geneeskunde / 162 Samenwerken voor optimale zorg en preventie (SOZP) Coördinator SOZP Dr. E.F. van Beeck e.vanbeeck@erasmusmc.nl Kamer: NA Coördinator Zorgstage Mw.mr. J.G.M. Aartsen j.aartsen@erasmusmc.nl Kamer: NA Algemene informatie In het curriculum wordt er in de lijn Samenwerken voor Optimale Zorg en Preventie (SOZP) aandacht besteed aan onderwerpen als (interprofessioneel) samenwerken, veiligheid, kwaliteit en doelmatigheid van zorg, patiëntgerichte zorg, preventie en een populatiegerichte benadering van ziekte en gezondheid. De lijn SOZP is opgebouwd uit onderwijs dat onder de thema s valt (zoals hoorcolleges, vaardigheidsonderwijs en zelfstudieopdrachten) en apart onderwijs zoals in het tweede jaar de Zorgstage en het vaardigheidsonderwijs van het Samenwerken-onderwijs. In het tweede jaar wordt er aandacht besteed aan het observeren van interprofessionele samenwerking en oefenen van vaardigheden in eenvoudige situaties. Daarnaast is er aandacht voor de ontwikkeling van vaardigheden op het gebied van maatschappelijk handelen in gesimuleerde situaties. De onderwijsonderdelen van Samenwerken verzorgd door de afdeling Medische Psychologie (SW-bijeenkomsten) vallen onder de lijn SOZP. In het tweede jaar worden de theoriën uit het eerste jaar en de Roos van Leary toegepast en worden ervaringen op het gebied van interprofessioneel samenwerken tijdens de Zorgstage nabesproken. Daarnaast wordt er gereflecteerd op het eigen handelen bij het schrijven van de systematic review en wordt er geoefend met het aangeven van grenzen.

65 64 / 162 Studiegids bachelor Geneeskunde De zorgstage in bachelorjaar 2 bestaat uit twee weken: een week voorbereidend onderwijs met colleges en verplichte VO s en een stage van een week. De onderwijsweek bestaat uit onderwijs gericht op interprofessioneel samenwerken, veiligheid en basale hygiëne en verpleegkundige handelingen (deels samen met verpleegkundigen in opleiding). Het stagedeel van de Zorgstage beslaat vijf dagen waarin de gelegenheid wordt geboden kennis te maken met de patiëntenzorg in de dagelijkse praktijk, vooral vanuit het perspectief van interprofessioneel samenwerken. Werkvormen Het SOZP-onderwijs in Bachelorjaar 2 kent verschillende onderwijsvormen, de voornaamste zijn: hoorcolleges; (interprofessioneel) vaardigheidsonderwijs; vaardigheidsonderwijs SW (Samenwerken); zelfstudieopdrachten stage. Onderwijsperiode en studiebelasting Het SOZP-onderwijs start in september en kent verschillende onderwijsmomenten gedurende het hele collegejaar. In het tweede bachelorjaar zijn er vier bijeenkomsten SW. Deelname aan deze bijeenkomsten is verplicht. De Zorgstage en de VO s in de voorbereidende week zijn eveneens verplicht. Toetsing De toetsing van de onderdelen, die vallen onder de thema s bestaat uit vragen in de thematentamens. De beoordeling van het Samenwerken-onderwijs (SW) wordt gegeven door de docenten van de Medische Psychologie (MPP) en telt mee voor het verkrijgen van de punten van SOZP. De beoordeling van het SW-onderwijs in Bachelorjaar 2 is gebaseerd op vier pijlers: aanwezigheid; voorbereiding; participatie;

66 Studiegids bachelor Geneeskunde / 162 reflectieverslag. Voorwaarden voor het verkrijgen van de ECTS behorende bij het domein Vaardigheden in het tweede bachelorjaar is dat voldaan is aan de verplichtingen van het SW-onderwijs (zie Onderwijs- en Examenregeling ). Voor de beoordeling van de Zorgstage geldt dat de stage (inclusief verslag) voldoende dient te zijn beoordeeld, evenals de pitch/ presentatie, die de student houdt over interprofessioneel samenwerken tijdens een VO SW. De eindbeoordeling van de stagedagen vindt plaats onder supervisie van de coördinator Zorgstage. Voorwaarden voor het verkrijgen van de ECTS behorende bij de Zorgstage binnen het domein Vaardigheden - onderdeel SOZP in het tweede bachelorjaar is dat voldaan is aan de gestelde eisen van de zorgstage. Meer informatie Voor meer informatie: zie de handleiding de betreffende onderwijsonderdelen van jaar 2 of de Geneeskundewebsite.

67 66 / 162 Studiegids bachelor Geneeskunde Studiegids / Deel 1 Onderwijs Overig onderwijs in bachelorjaar 2 Acute Geneeskunde Coördinator Dr. M.M.E. Wijffels m.wijffels@erasmusmc.nl Kamer: H Algemene informatie In Ba2 zijn er twee verplichte bijeenkomsten Acute geneeskunde, te weten Basic Life Support en Advanced Trauma Life Support. Werkvormen Vaardigheidsonderwijs. Onderwijsperiode en studiebelasting Onderdeel van de lijn Klinische Vaardigheden jaar 2 voor 5 ECTS. Toetsing Aanwezigheid en actieve deelname aan de twee Acute geneeskunde bijeenkomsten. De behandelde theorie komt terug in de integratietoets. Meer informatie Voor meer informatie: zie de themamappen jaar 2 of de Geneeskundewebsite.

68 Studiegids bachelor Geneeskunde / 162 Integratietoets Coördinator Dr. G. Elshout g.elshout@erasmusmc.nl Kamer: Na Algemene informatie In de laatste week van het studiejaar wordt de Integratietoets afgenomen. De Integratietoets is erop gericht het vermogen tot klinisch redeneren te toetsen. In deze toets herhaalt de student zijn verworven (bio)medische kennis uit de thema s gecombineerd met de kennis over vaardigheden en integreert hij/zij deze kennis door deze in een (nieuwe) klinische context toe te passen. Iedere vraag is in principe gekoppeld aan een klacht van een patiënt, zogenaamde casusvragen. Voorafgaand aan de toets, minimaal één week van tevoren, ontvangt de student per casus een korte beschrijving van de patiënt en zijn klacht. Dit patiëntvignet bestaat uit de volgende informatie: de rol, bijvoorbeeld: je bent huisarts; de patiënt, bijvoorbeeld: een 64-jarige man; de klachtpresentatie, bijvoorbeeld: sinds vanochtend kortademig. Onderdeel van klinisch redeneren is ook het kunnen inpassen van ontwikkelingen in de wetenschappelijke literatuur. Het beoordelen van resultaten van wetenschappelijk onderzoek op kwaliteit en waarde maakt daarom deel uit van de Integratietoets. Dit aspect wordt met name in het eerste bachelorjaar uitvoerig getoetst. Ook wordt leerstof uit de academisch beroepsgebonden vakken, zoals ethiek, filosofie, geschiedenis en recht getoetst evenals leerstof uit de lijn samenwerken en consultvoering. Onderwijsvormen Vaardigheidsonderwijs, hoorcollege. Onderwijsperiode en studiebelasting De Integratietoets vind plaats in de laatste week van bachelorjaar 2. De Integratietoets jaar 2 telt mee voor 2 ECTS.

69 68 / 162 Studiegids bachelor Geneeskunde Toetsing De Integratietoets is een gecombineerd schriftelijk tentamen met zowel gesloten als open vragen. Meer informatie Voor meer informatie: zie de handleiding CV jaar 2 of de Geneeskundewebsite.

70 Studiegids bachelor Geneeskunde / 162 Klinisch obductie practicum Coördinator Prof.dr. J.M. Kros j.m.kros@erasmusmc.nl Kamer: Be-230C Algemene informatie In het tweede bachelorjaar volgt de student het Klinisch Obductie Practicum (KOP) waar hij/zij een obductie bijwoont van een actuele casus. Het doel van dit vaardigheidsonderwijs is het verkrijgen van kennis van het menselijk lichaam en de pathologie in zijn volle breedte. Werkvormen Vaardigheidsonderwijs. Onderwijsperiode en studiebelasting Onderdeel van de lijn Klinische Vaardigheden jaar 2 voor 5 ECTS. Toetsing Voor het KOP-onderwijs in Ba2 behaalt de student een voldoende als deze één obductie heeft bijgewoond en een voldoende resultaat heeft behaald voor het verslag. Meer informatie Voor meer informatie: zie de Blackboardsite van het KOP-onderwijs jaar 2 of de Geneeskundewebsite.

71 70 / 162 Studiegids bachelor Geneeskunde Studiegids / Deel 1 Onderwijs Onderwijs in bachelorjaar 3 Aan het begin van het derde studiejaar staat een minorperiode van tien weken geprogrammeerd, gevolgd door drie thema s: Stoornissen in de reproductieve cyclus, Disfuncties van hersenen en zintuigen en Volksgezondheid en gezondheidszorg.

72 Studiegids bachelor Geneeskunde / 162 Studiegids / Deel 1 Onderwijs Themaonderwijs in bachelorjaar 3 Ba3A Stoornissen in de reproductieve cyclus Themacoördinator Dr. F. Petrij f.petrij@erasmusmc.nl Kamer: Ee-2091A Overige examinatoren Naam Kamer Telefoon Dr. I. Schipper I.schipper.1@erasmusmc.nl Na Mw.drs. I.A. Brussé i.brusse@erasmusmc.nl Sk Drs. P. Kalkman p.kalkman@erasmusmc.nl SP-3458 Algemene informatie In dit thema bestudeert de student de normale fysiologie en de pathofysiologie van processen rondom het concept reproductie. Dit concept wordt daarbij benaderd als een cyclisch proces. De reproductieve cirkel start bij de volwassene in de reproductieve fase en loopt via zwangerschap en baring naar het opgroeiend kind tot en met zijn/haar puberteitsontwikkeling, waarmee de cirkel weer wordt gesloten. Je zou kunnen zeggen dat het ook de circle of life is. Aspecten van reproductie raken ons vrijwel dagelijks en vormen een wezenlijk onderdeel van het menselijk leven. Jaarlijks worden in Nederland ongeveer kinderen geboren. De geboorte van een kind is telkens weer een bijzondere gebeurtenis. Vertederd kijken we naar die hulpeloze baby die al snel opgroeit tot een kind met eigen vaardigheden en een unieke persoonlijkheid. Het kind ontwikkelt zich lichamelijk, psychisch, sociaal en seksueel tot volwassene die zelf

73 72 / 162 Studiegids bachelor Geneeskunde in staat is een partner te kiezen en in veel gevallen zelf weer kinderen krijgt. Hoewel zwangerschap en het krijgen van kinderen vanzelfsprekend lijken, zijn er diverse omstandigheden die de normale levenscyclus doorkruisen en een kinderwens in de weg kunnen staan. Daarnaast hebben ouders, bewust of onbewust, veelal hoge verwachtingen van de gezondheid en de ontwikkeling van hun opgroeiende kinderen. Helaas zijn er omstandigheden die hierop een ongunstige invloed kunnen hebben en verlopen deze processen niet altijd volgens dergelijke verwachtingen. Regelmatig worden er in de media discussies gevoerd over het klonen van menselijke embryo s, het verrichten van een abortus provocatus of het beëindigen van het leven van een ernstig gehandicapt kind. In dit thema wordt ook de nodige aandacht geschonken aan dergelijke ethische aspecten van de reproductieve gezondheid. Dit thema gaat ook over de gewone dingen van het leven en de student zal op sommige punten ook zichzelf daarin herkennen. Je zou kunnen zeggen dat dit thema ook raakt aan dingen uit zijn/haar eigen leven die ook beladen kunnen zijn. Het kan over de eigen geboorte, ontwikkeling of seksualiteit gaan. Indien dat op moeilijkheden of problemen stuit, kan de student dit met de themacoördinator of indien hij/zij dat wenst met een vertrouwensarts bespreken. Werkvormen Hoorcollege, patiëntdemonstratie, lectio magistralis, responsiebijeenkomst, vaardigheidsonderwijs, zelfstudieopdracht. Onderwijsperiode en studiebelasting Ba3A beslaat een periode van 13 weken (15 ECTS). Toetsing Ba3A kent twee schriftelijke tentamens: tentamen Ba3A1 (8 ECTS) en tentamen Ba3A2 (7 ECTS). De tentamens toetsen zowel kennis (30%) als begrip (70%). Alle leerdoelen behoren tot de tentamenstof. De tentamenvragen behandelen veelal casus; dat wil zeggen dat ze een bepaald probleem of ziektebeeld in een aantal op elkaar volgende vragen opbouwen.

74 Studiegids bachelor Geneeskunde / 162 Meer informatie Voor meer informatie: zie het themaboek van Ba3A of de Geneeskundewebsite.

75 74 / 162 Studiegids bachelor Geneeskunde Ba3C Volksgezondheid en gezondheidszorg Themacoördinatoren Mw.dr. S..J. Otto s.otto@erasmusmc.nl Kamer: Na Dr. E.F. van Beeck e.vanbeeck@erasmusmc.nl Kamer: Na Algemene informatie In het thema Ba3C Volksgezondheid en Gezondheidszorg worden gezondheid en ziekte niet als individuele verschijnselen beschouwd, maar als kenmerken van een hele bevolking. Het thema gaat over preventie en het opsporen, analyseren en bestrijden van volksgezondheidsproblemen. Daarnaast wordt inzicht geboden in de structuur en het functioneren van de gezondheidszorg. Het vakgebied dat zich bezig houdt met volksgezondheid en gezondheidszorg heet public health, een term waarvoor geen goede Nederlandse vertaling bestaat. Het werkterrein van de public health wordt gekenmerkt door collectieve maatregelen ter bevordering van de volksgezondheid op uiteenlopende terreinen, zoals sanitaire maatregelen, gezondheidsvoorlichting, preventieve gezondheidszorg, sociale zekerheid en gezondheidszorgbeleid. Kernelementen van de public health benadering van volksgezondheidsproblemen zijn het zoeken naar omgevingsoorzaken van ziekte, toepassing van kwantitatieve onderzoeksmethoden en een voorkeur voor een preventieve aanpak. Artsen kunnen op verschillende manieren bijdragen aan verbetering van de volksgezondheid en tijdens het thema zal de rol van artsen bij het opsporen, analyseren en bestrijden van public health problemen worden benadrukt. Er wordt van alle artsen verwacht dat zij als gezondheidsbevorderaars (health advocate) kunnen optreden en bekwaam zijn in het maatschappelijk handelen. En een deel van de artsen zal zich specialiseren in sociale geneeskunde en public health. Werkvormen Hoorcollege, responsiebijeenkomst, lectio magistralis, vaardigheidsonderwijs, zelfstudieopdracht.

76 Studiegids bachelor Geneeskunde / 162 Onderwijsperiode en studiebelasting Ba3C duurt vier weken (3 ECTS). Het tentamen wordt afgenomen aan het eind van de derde week. Het afronden van het community project: het wetenschappelijk verslag dient ingeleverd te worden in de vierde week, na het symposium voor de presentaties in week Ba3C.4. Toetsing Aan het eind van de derde week worden kennis en inzicht in de leerstof getoetst in een schriftelijk tentamen. Ook kennis en inzicht opgedaan in eerdere thema's kan in het tentamen getoetst worden. Het tentamen bestaat uit open vragen en meerkeuzevragen. Het gebruik van een gewone rekenmachine (dus géén grafische) is toegestaan tijdens het tentamen. Als voorbereiding op het tentamen wordt in de loop van het thema een voorbeeldtentamen op Blackboard geplaatst. Meer informatie Voor meer informatie: zie het themaboek van Ba3C of de Geneeskundewebsite.

77 76 / 162 Studiegids bachelor Geneeskunde Ba3B Disfuncties in hersenen en zintuigen Themacoördinator Dr. F. van Kooten f.vankooten@erasmusmc.nl Kamer: Ae Drs. E.M. Pluijms e.pluijms@erasmusmc.nl Kamer: Dp Overige kerncommissieleden Naam Kamer Telefoon Prof.dr. J.G.G. Borst g.borst@erasmusmc.nl Ee-1202b Prof.dr. H.J. Simonsz h.j.simonsz@erasmusmc.nl Ee Dr. A. van Linge a.vanlinge@erasmusmc.nl D Dr. P.F.A. de Nijs p.denijs@erasmusmc.nl Sp Algemene informatie Aan de kwaliteit van het handelen en het gedrag van mensen in het algemeen en van studenten in het bijzonder worden hoge eisen gesteld. Handelen en gedrag zijn niet meer zoals bij de allerlaagste diersoorten het gevolg van een reflexmatige reactie op een prikkel. Ze zijn een resultaat van een complex samenspel van een groot aantal functies waarvan die van het zenuwstelsel en met name die van de hersenen een centrale rol vervullen. De hersenen van de mens zijn dan ook evolutionair gezien het belangrijkste, meest unieke en meest ontwikkelde orgaan. In dit thema bestudeer je de verschillende functies van zintuigen en zenuwstelsel, en hun onderlinge samenhang. Aan de hand van ziektepresentaties ontdekt de student waar stoornissen in één of meerdere van die functies toe kunnen leiden. Zintuigen nemen informatie op uit de omgeving en uit het lichaam zelf, en geven deze via sensorische zenuwbanen door aan de hersenen. Voor een optimale verwerking is het noodzakelijk dat de hersenen goed functioneren. Met een helder bewustzijn, een intact oriëntatievermogen en

78 Studiegids bachelor Geneeskunde / 162 aandacht, kan deze informatie worden waargenomen en verwerkt. Dit uitgebreide proces vindt plaats in wisselwerking met het geheugen. De emotionele aspecten van de informatie worden herkend en beoordeeld in het emotionele of limbische systeem, op grond waarvan positief of negatief gereageerd kan worden. Deze emotionele en rationele oordeelsvorming vormt de basis van het gedrag, dat wordt geëffectueerd door de gecoördineerde activiteit van de spieren, aangestuurd vanuit de hersenen via de motorische zenuwbanen (motoriek). Het geheel van deze hersenfuncties maakt ons tot wie we zijn en vormt onze persoonlijkheid. Stoornissen in de functies van zintuigen en hersenen hebben ernstige consequenties voor (de kwaliteit van) het leven van de patiënt. Visuele en auditieve handicaps leiden tot grote problemen in de communicatie met de omgeving. Stoornissen in of uitval van hersenfuncties kunnen zich op alle mogelijke manieren uiten, variërend van irreële opvattingen over de werkelijkheid of het spreken van wartaal tot het verlies van het spraakvermogen, van hallucinaties tot blindheid en van motorische hyperactiviteit tot verlamming. Om de symptomen, oorzaken en behandeling van dergelijke ziekten te begrijpen moet de student als arts beschikken over kennis van de anatomie, fysiologie, farmacologie en psychologie van hersenen en zintuigen, én van de pathologische anatomie, pathofysiologie en psychopathologie van de disfuncties van hersenen en zintuigen. Deze kennis bestudeert de student in dit thema aan de hand van de belangrijkste neurologische, psychiatrische, keel-, neus-, oorheelkundige, en oogheelkundige ziektebeelden. Daarnaast leer je in dit thema het neurologisch-, het psychiatrisch-, het keel-, neus-, oorheelkundig-, en het oogheelkundig onderzoek te verrichten. Werkvormen Hoorcollege, patiëntdemonstratie, lectio magistralis, responsiebijeenkomst, vaardigheidsonderwijs, zelfstudieopdracht. Onderwijsperiode en studiebelasting Ba3B duurt 14 weken (16 ECTS). Een deel van de tijd wordt besteed aan onderwijs dat doorloopt over meerdere thema s en waarvoor de bijbehorende studiepunten bij goed gevolg aan het einde van het jaar worden toegekend.

79 78 / 162 Studiegids bachelor Geneeskunde Toetsing Tijdens Ba3B worden twee schriftelijke tentamens afgenomen, die ieder 8 ECTS waard zijn. De tentamens toetsen zowel kennis als begrip. Alle leerdoelen kunnen worden getoetst. Meer informatie Voor meer informatie: zie het themaboek van Ba3B of de Geneeskundewebsite.

80 Studiegids bachelor Geneeskunde / 162 Studiegids / Deel 1 Onderwijs Lijnonderwijs in bachelorjaar 3 Consultvoering (CV) jaar 3 Jaarcoördinatoren Naam Kamer Telefoon Mw.drs. G.C.A. Peelen g.peelen@erasmusmc.nl GK Mw.drs. J.G.M. Kievit - Boomkamp j.kievit-boomkamp@erasmusmc.nl GK Docenten PKV Voor vragen met betrekking tot MA David Pols Docent KR Mw. E. Kramer-Visser MSc. kunnen studenten terecht bij het secretariaat van het PKV: onderwijs.pkv@erasmusmc.nl Voor vragen over het KR-onderwijs kunnen studenten terecht bij het studentenonderwijs, afdeling HAG: onderwijs.kr@erasmusmc.nl e.kramer@erasmusmc.nl Na Na Docent GVR Voor vragen over het GVR-onderwijs kun je terecht bij het onderwijssecretariaat MPP: onderwijs.mpp@erasmusmc.nl. Algemene informatie In bachelor jaar 3 vindt verdere verdieping en uitbouw van de geleerde vaardigheden plaats. Werkvormen De verschillende onderwijsvormen zijn hetzelfde als in bachelorjaar 1 en 2: groepsdiscussies, sessies met simulatiepatiënten, patiëntdemonstraties, oefenen met elkaar in de spreekkamers en voor het lichamelijk onderzoek het oefenen met elkaar in de onderzoekszalen. Dit jaar zullen er ook APC-lessen zijn waarbij er volledige consulten worden geoefend met simulatiepatiënten. Om

81 80 / 162 Studiegids bachelor Geneeskunde studenten hierop voor te bereiden worden in het KR-onderwijs acht virtuele patiëntencasus aangeboden, waarin alle stappen van de consultvoering worden doorlopen. Tijdens de plenaire KRbijeenkomsten worden deze casus besproken. Onderwijsperiode en studiebelasting Het CV-onderwijs start in november en kent bijeenkomsten gedurende de rest van het collegejaar. Eén keer dit jaar vindt er een beoordeling plaats aan de hand van een opgenomen anamnese. Dit lijnonderwijs wordt afgesloten met een uitgebreide stationstoets en de jaarlijkse integratietoets. Bij succesvol afronden van het CVonderwijs worden er 4 ECTS toegekend. Deelname aan de VObijeenkomsten is verplicht. Er mag géén bijeenkomst gemist worden. Bij het missen van een bijeenkomst mag je niet deelnemen aan de afsluitende toets van bachelorjaar 3. Toetsing Toetsing van het CV onderwijs in bachelorjaar 3 bestaat uit (1) beoordeling voorbereiding, aanwezigheid en actieve participatie in de onderwijsbijeenkomsten, (2) beoordeling reflectieverslag anamneseverslag en (3) de CV3-stationstoets. Meer informatie Voor meer informatie: zie de handleiding van CV jaar 3 of de Geneeskundewebsite.

82 Studiegids bachelor Geneeskunde / 162 Academische vorming Coördinator Dr. P.W. Moorman p.moorman@erasmusmc.nl Kamer: NA In de opleiding Geneeskunde wordt veel nadruk gelegd op de academische vorming van studenten. Het programma bestaat uit diverse onderdelen die hieronder nader worden toegelicht. Minor Coördinator Mw.dr. J.H.M. Tulen j.tulen@erasmusmc.nl Kamer: Dp Algemene informatie Een minor is een vorm van keuzeonderwijs aan het begin van het derde jaar van de bacheloropleiding die de studenten de kans geeft zich op academisch niveau te verbreden of te verdiepen. Een verbredende minor geeft studenten de kans om over de grenzen van het eigen vakgebied, i.c. de Geneeskunde, heen te kijken. Een verdiepende minor stelt de student in staat zich in een speciaal deel van de Geneeskunde extra te bekwamen. De minor kan gevolgd worden bij het Erasmus MC, een andere faculteit van de EUR, een andere Nederlandse universitaire instelling of een buitenlandse instelling. Werkvormen In de regel gaat het om kleinschalig onderwijs, afhankelijk van de gekozen minor. Een minor is een samenhangend pakket. Het kan bestaan uit één groot vak, maar ook zijn opgebouwd uit bijvoorbeeld drie aparte modules. Verschillende werkvormen zijn hierbij mogelijk: stages, groepsopdrachten en collegereeksen, maar altijd in

83 82 / 162 Studiegids bachelor Geneeskunde samenhang met elkaar. Een stage mag dus onderdeel zijn van een minor, maar het is nadrukkelijk niet de bedoeling dat een minor een meeloopstage of een mini-coschap wordt. Onderwijsperiode en studiebelasting Een minor duurt 10 weken (15 ECTS) en wordt geprogrammeerd aan het begin van bachelorjaar 3. Toetsing Afhankelijk van de gekozen minor. Meer informatie Voor meer gedetailleerde informatie: zie de Geneeskundewebsite of de speciale minorwebsite. Journal Clubs Coördinator Dr. P.W. Moorman p.moorman@erasmusmc.nl Kamer: NA Algemene informatie In het derde bachelorjaar vindt eenmaal een Journal Club plaats: Thema Ba3B: Debat Club Onderwijsvormen Vaardigheidsonderwijs Onderwijsperiode en studiebelasting 356BVoorwaarde voor het verkrijgen van de ECTS voor het bacheloressay in het derde bachelorjaar is dat de student voldaan heeft aan zijn/haar verplichtingen voor de betreffende Journal Clubs. Toetsing De specifieke invulling (inclusief beoordelingsregels) van deze Journal Clubs staan in de themamappen van de betreffende derdejaars thema s.

84 Studiegids bachelor Geneeskunde / 162 Meer informatie Voor meer informatie: zie Blackboard. Bacheloressay Dr. E.F. van Beeck e.vanbeeck@erasmusmc.nl Kamer: Na Algemene informatie Aan het einde van het derde bachelorjaar schrijft de student een essay over een medisch vraagstuk waarvoor een wetenschappelijke benadering alleen te beperkt is en waarbij toepassing van kennis uit beroepsgebonden academische vakken vereist is. Het bacheloressay is een individuele opdracht waarin de student zijn standpunt met relevante medische-wetenschappelijke én ethische argumenten onderbouwt over een onderwerp binnen de geneeskunde en waarover binnen de medische beroepsgroep en/of de samenleving nog verschillende opvattingen heersen. De onderwerpen worden minimaal 6 weken voor het inlevermoment via SIN-Online bekend gemaakt. Onderwijsperiode en studiebelasting Aan het Bacheloressay zijn 2 ECTS toegekend. Toetsing Het Bacheloressay wordt digitaal ingeleverd en beoordeeld. Bij een onvoldoende resultaat krijgt de student eenmalig de gelegenheid het essay te reviseren. Meer informatie Voor meer informatie: zie de Blackboardsite van het Bacheloressay of de Geneeskundewebsite. Eindwerken Algemene informatie De Bachelorthesis van de opleiding betreft een combinatie van vier

85 84 / 162 Studiegids bachelor Geneeskunde eindwerken waartoe de bachelor Geneeskunde haar studenten opleidt, welke zijn: De Integratietoets Ba3, waarin studenten aan de hand van korte patiëntpresentaties laten zien of zij verworven (bio) medische kennis uit de thema s kunnen combineren met het proces van klinisch redeneren en deze in een (nieuwe) klinische context kunnen toepassen. De CV3-toets: de stationstoets waarin studenten hun bekwaamheid tonen in het uitvoeren van basale klinische vaardigheden (inclusief professionaliteit), die de opleiding nodig acht om te mogen werken met patiënten in de master. Het Bacheloressay waarin studenten aan de hand van een medisch dilemma een standpunt innemen en onderbouwen op basis van beschikbaar wetenschappelijk bewijs toegepast in een medisch-ethisch kader, waarbij het accent ligt op de kwaliteit van het academisch redeneren en schrijven. Het Community Project, waarin studenten in een groep voor een praktijkorganisatie werken aan een volksgezondheidsof gezondheidszorgvraagstuk en dat resulteert in een wetenschappelijk onderbouwd beleidsadvies passend bij de organisatie.

86 Studiegids bachelor Geneeskunde / 162 Professionele ontwikkeling Longitudinale zelfstudieopdrachten (Hoe zou jij je voelen) Algemene informatie In thema Ba3A worden in een reeks verplichte longitudinale zelfstudieopdrachten zes situaties geschetst met vragen en stellingen waarop de student reageert door zijn eigen emoties in dezen te beschrijven. In deze opdrachten wordt een beroep gedaan op het voorstellings- en inlevingsvermogen van de student. De student wordt expliciet gevraagd zich te verplaatsen in de situatie van de patiënt zelf. Een deel van de opdrachten is voor man en vrouw anders. Na drie opdrachten is een verplichte reflectiebijeenkomst met de studiegroep waarin de ingeleverde opdrachten in zijn algemeenheid worden besproken en waarin de student zichzelf kan spiegelen aan de meningen van andere studenten. Ook gender specifieke aspecten komen hierbij aan de orde. Onderwijsvormen Zelfstudieopdrachten, vaardigheidsonderwijs. Onderwijsperiode en studiebelasting Zelfstudieopdrachten tijden Ba3A, bestaande uit 6 longitudinale verplichte opdrachten. Na inlevering van de opdrachten twee verplichte reflectiebijeenkomst met de studiegroep. Voorwaarde voor het verkrijgen van de ECTS voor het onderdeel Professionele Ontwikkeling is een voldoende resultaat voor longitudinale opdrachten in thema Ba3A. Toetsing De opdrachten worden beoordeeld op: het inlevingsvermogen, de professionaliteit, de persoonlijke reflectie en op taal. Meer informatie Voor meer informatie: zie de Blackboardpagina van thema Ba3A.

87 86 / 162 Studiegids bachelor Geneeskunde Coachprogramma Algemene informatie Tijdens bacheloropleiding Geneeskunde biedt de opleiding iedere student een persoonlijke coach die deze student gedurende de studie begeleidt in zijn professionele ontwikkeling tot arts. De coach is iemand met wie de student van gedachten kan wisselen over dingen waar hij tegenaan loopt bij het studeren. Iemand die een luisterend oor biedt, de student tot reflectie aanzet over aspecten waarin de student zich verder zou willen ontwikkelen en/of over kansen die hij wil creëren voor zichzelf. Onderwijsvormen Gesprek met de coach. Onderwijsperiode en studiebelasting Het coachprogramma in Bachelorjaar 3 bestaat uit twee gesprekken met de coach en het schrijven van een reflectieverslag. Voorwaarde voor het verkrijgen van de ECTS behorende bij het onderdeel Professionele Ontwikkeling Reflectie Professionele Ontwikkeling is dat voldaan is aan de verplichtingen voor het coachprogramma in Ba3. Toetsing De aanwezigheid bij deze gesprekken is verplicht. De inhoud van de gesprekken wordt NIET beoordeeld. De student schrijft ook een verslag waarin hij reflecteert op zijn studievoortgang en zijn professionele ontwikkeling als toekomst als arts. Het maken van het reflectieverslag is verplicht. De inhoud van het verslag wordt NIET beoordeeld.

88 Studiegids bachelor Geneeskunde / 162 Samenwerken voor optimale zorg en preventie (SOZP) Coördinator SOZP Dr. E.F. van Beeck e.vanbeeck@erasmusmc.nl Kamer: NA Coördinator Community Project Dr. S..J. Otto s.otto@erasmusmc.nl Kamer: Na Algemene informatie In het curriculum wordt er in de lijn Samenwerken voor Optimale Zorg en Preventie (SOZP) aandacht besteed aan onderwerpen als (interprofessioneel) samenwerken, veiligheid, kwaliteit en doelmatigheid van zorg, patiëntgerichte zorg, preventie en een populatiegerichte benadering van ziekte en gezondheid. De lijn SOZP is opgebouwd uit onderwijs dat onder de thema s valt (zoals hoorcolleges, vaardigheidsonderwijs en zelfstudieopdrachten) en apart onderwijs zoals in het derde jaar het Community Project en het vaardigheidsonderwijs van het Samenwerken-onderwijs. In het derde jaar ligt de focus op het bespreken van samenwerking en het oefenen van vaardigheden in complexere situaties en het toepassen van vaardigheden op het gebied van maatschappelijk handelen bij problemen uit de praktijk. De onderwijsonderdelen van Samenwerken verzorgd door de afdeling Medische Psychologie (SW-bijeenkomsten) vallen onder de lijn SOZP. In dit jaar wordt er aandacht besteed aan conflictstijlen, onderhandelen en de rol van vooroordelen bij samenwerken. Ook wordt het samenwerken bij het Community Project geëvalueerd. Het Community Project wordt afgerond tijdens thema 3C. De student dient in een groep van 4 tot 6 studenten samen te werken aan een community project. In dit project moet de groep op een wetenschappelijk verantwoorde wijze een public health vraagstuk

89 88 / 162 Studiegids bachelor Geneeskunde uit de praktijk analyseren, wat uitmondt in een wetenschappelijk verslag en het door een praktijkorganisatie gewenst eindproduct. Dit eindproduct is afhankelijk van de vraagstelling, en zal bij ieder project worden omschreven. De resultaten van het onderzoek worden eveneens in een mondelinge presentatie uiteengezet tijdens een symposium. Iedere groep wordt begeleid door een docent van de afdeling Maatschappelijke Gezondheidszorg. Werkvormen Het SOZP-onderwijs in Bachelorjaar 3 kent verschillende onderwijsvormen, de voornaamste zijn: hoorcolleges; vaardigheidsonderwijs; vaardigheidsonderwijs SW (Samenwerken); zelfstudieopdrachten Community Project. Onderwijsperiode en studiebelasting Het SOZP-onderwijs start in september en kent verschillende onderwijsmomenten gedurende het hele collegejaar. In het derde bachelorjaar zijn er drie bijeenkomsten SW. Deelname aan deze bijeenkomsten is verplicht. Toetsing De toetsing van de onderdelen, die vallen onder de thema s bestaat uit vragen in de thematentamens (zie onder thematentamens). De beoordeling van het Samenwerken-onderwijs (SW) wordt gegeven door de docenten van de Medische Psychologie (MPP) en telt mee voor het verkrijgen van de punten van SOZP. De groepsopdracht Community Project wordt apart beoordeeld. Voorwaarden voor het verkrijgen van de ECTS behorende bij het Community Project binnen het domein Vaardigheden SOZP in het derde bachelorjaar is een voldoende resultaat voor de diverse toetsonderdelen van het Community Project. Het onderwijs leefstijladvisering gedurende de bachelor valt onder de lijn SOZP. De toetsing van dit onderwijs is een onderdeel van de stationstoets. Dit staat beschreven in de handleiding CV en de OER. Voorwaarden voor het verkrijgen van de ECTS behorende bij

90 Studiegids bachelor Geneeskunde / 162 Consultvoering binnen het domein Vaardigheden in het derde bachelorjaar zijn dat voldaan is aan de verplichtingen van het CV onderwijs, een voldoende beoordeling voor het reflectieverslag op de anamnesegesprek én een voldoende resultaat voor de CV3-toets. Meer informatie Voor meer informatie: zie de handleiding van de betreffende onderwijsonderdelen van jaar 3 of de Geneeskundewebsite.

91 90 / 162 Studiegids bachelor Geneeskunde Studiegids / Deel 1 Onderwijs Overig onderwijs in bachelorjaar 3 Klinisch obductie practicum Coördinator Prof.dr. J.M. Kros j.m.kros@erasmusmc.nl Kamer: Be-230C Algemene informatie In het derde bachelorjaar volgt de student het Klinisch Obductie Practicum (KOP) waar hij/zij een obductie bijwoont van een actuele casus. Het doel van dit onderwijs is het verkrijgen van kennis van het menselijk lichaam en de pathologie in zijn volle breedte. Het vaardigheidsonderwijs bestaat uit de volgende onderdelen: korte voorbespreking door de patholoog met uitleg van de voorgeschiedenis en de reden tot obductie; lichaams-obductie met uitleg van de gevonden afwijkingen, en de relatie daarvan met het overlijden; nabespreking met de patholoog, waarbij alle bevindingen worden geïntegreerd. Onderwijsvormen Vaardigheidsonderwijs Onderwijsperiode en studiebelasting Het Klinisch Obductie Practicum bestaat in Bachelorjaar 3 uit het bijwonen van één obductie. Voor het KOP-onderwijs in Ba3 behaalt de student een voldoende als deze één obductie heeft bijgewoond en een voldoende resultaat heeft behaald voor het verslag.