STUDIEGIDS GENEESKUNDE

Transcriptie

1 ERASMUS MC STUDIEGIDS GENEESKUNDE Versie ERASMUS UNIVERSITEIT ROTTERDAM I

2 Colofon: Uitgave: Erasmus MC Rotterdam, augustus 2004 Redactie: Mw. C. Hogervorst Mw. S.E.A. Hoogakker Mw. L.C. Urlings-Strop Opmaak: Mw. A.G. Reijmerink-Blokland Fotografie: Dhr. P. Smaal Druk: B & T Ontwerp en Advies, Rotterdam ISBN: Voor tussentijds geactualiseerde versies, raadpleeg de onderwijssite van Geneeskunde op Internet (zie II

3 1. ONDERWIJS ALGEMENE BESCHRIJVING VAN DE OPLEIDING TOT ARTS ONDERWIJSPROGRAMMA VOOR DE PROPEDEUTISCHE FASE: ERASMUSARTS 2007 CURSUSJAAR ONDERWIJSPROGRAMMA VOOR DE DOCTORAAL FASE: CURSUSJAAR ERASMUSARTS 2007 CURSUSJAAR ERASMUSARTS 2007 CURSUSJAAR ERASMUSARTS 2007 CURSUSJAAR ONDERWIJSPROGRAMMA VOOR DE KLINISCHE FASE: ERASMUSARTS KWALITEITSZORG LIJST VAN VERPLICHTE BOEKEN MASTER OF SCIENCE PROGRAMS NA HET ARTSEXAMEN CONTACTPERSONEN/ADRESSEN VAN AFDELINGEN STUDENTENVOORZIENINGEN STUDIE SERVICE CENTRUM GENEESKUNDE BEGELEIDING VAN STUDENTEN BIBLIOTHEKEN COMPUTERFACILITEITEN STUDENTENORGANISATIES INTERNATIONALISERING FACULTEIT EN UNIVERSITEIT HET ERASMUS MC BESTUURLIJKE ORGANISATIE VAN DE ERASMUS UNIVERSITEIT ROTTERDAM BIJLAGE GEZONDHEIDSRISICO'S TREFWOORDENLIJST III

4 ADVERTENTIE DONNER IV

5 VOORWOORD Een aantal jaren geleden zijn we in het Erasmus MC gestart met een ingrijpende vernieuwing van de artsopleiding. Het doel is de aanpassing van de opleiding geneeskunde aan eigentijdse eisen van de gezondheidszorg en het universitaire onderwijs. Vanaf het begin zijn de docenten en studenten van het Erasmus MC nauw bij deze onderwijsverniewing betokken. Dit heeft ertoe bijgedragen dat de invoering van ons curriculum De Erasmusarts naar grote tevredenheid is verlopen. De voltooiing van de onderwijsvernieuwing nadert. Na de introductie van de Erasmusarts in de eerste drie jaren volgt nu het vierde jaar. In dit jaar maakt de student kennis met de verschillende stadia van wetenschappelijk onderzoek. Tot nu toe zijn de studenten en docenten enthousiast over de actieve bijdrage die ze aan het onderwijs kunnen leveren. De medische wetenschap heeft zich de afgelopen 10 jaar gericht op het ontwikkelen van nieuwe technieken zoals kijkoperaties, robotchirurgie en microchirurgie om met grotere precisie en minder ongemak voor de patiënt complexe operaties uit te voeren. De arts van de toekomst moet worden opgeleid in het omgaan en bedienen van ingewikkelde technische apparatuur. Om in te blijven spelen op deze ontwikkelingen in de gezondheidszorg is deze zomer het nieuwe Skills Lab geopend. Het centrum is uniek in Europa. De ambitie van het Erasmus MC is om artsen af te leveren die getraind zijn in de nieuwste patiëntvriendelijke technieken.wij hopen dat jullie als studenten de mogelijkheden van het Erasmus MC zullen gebruiken voor een leerzame en leuke studietijd in Rotterdam. Prof.dr. Paul J. van der Maas, Decaan Prof.dr. Ted A.W. Splinter, Opleidingsdirecteur (interim) Hoogleraar ontwikkeling van medisch onderwijs V

6 FOTOPAGINA THEMACOORDINATOREN 1E T/M 4E JAAR [fotopagina s coördinatoren na pagina voorwoord / foto s en bijschriften plaatsen volgens schema] Themacoördinatoren Erasmusarts 2007 Eerste jaar Dr.ir. Axel Themmen, coördinator Eerste jaar Dr. Peter van Hal, coördinator Thema 1.1 De Arts Prof.dr. Dirk Duncker, coördinator Thema 1.2 Stoornissen in het milieu interieur Prof.dr. Jan Hoeijmakers, Coördinator Thema 1.3 Abnormale celgroei VI

7 Tweede jaar Dr. Jan Nouwen, coördinator Tweede jaar + coördinator Thema 2.1 Infectie- en immuunziekten Prof.dr. Jos Lamers, coördinator Thema 2.2 Voeding, metabolisme en hormonale regulatie Drs. Walter Henny, coördinator EHBO Drs. Addy Nieuwenhuijzen, coördinator Zorgstage Derde jaar Dr. Nico Hartwig, coördinator Derde jaar + coördinator Thema 3.1 Stoornissen in de reproductieve cyclus Prof.dr. Michiel Hengeveld, coördinator Thema 3.2 Disfuncties van zintuigen en hersenen VII

8 Vierde jaar Dr. Gert-Jan Kleinrensink, coördinator Thema 4.1 Afwijkingen en pijn aan skelet en gewrichten Dr. Marie Louise Essink-Bot, coördinator Thema 4.2 De populatie als patiënt Dr. Adriaan van t Spijker, coördinator Vierde jaar + coördinator Thema 4.3 De patiënt Prof.dr. Theo Stijnen, coördinator Thema 4.4 Klinische Epidmiologie en MMWO Thema overstijgend onderwijs Prof.dr. Rob Benner, coördinator Keuze- onderwijs en onderzoek Dr. Wilfred de Koning, coördinator Practicum Klinische Vaardigheden Dr. Geert van der Heijden, manager Practicum Klinische Vaardigheden VIII

9 Pagina voor foto voorafgaand aan hoofdstuk 1 Zie CD-Rom; pkv.jpg 1

10 Inhoudsopgave ONDERWIJS 1.1 ALGEMENE BESCHRIJVING VAN DE OPLEIDING TOT ARTS Toelating tot de opleiding Doelstelling van de opleiding Erasmus arts Eramuscode Schematische weergave van het Curriculum jaar Schematische weergave OSIRIS-tentamencoderingen

11 1. ONDERWIJS 1.1 Algemene beschrijving van de opleiding tot arts Toelating tot de opleiding De ingangseisen voor de studie Geneeskunde zijn de voor geneeskunde relevante eindtermen van het VWO profiel Natuur en Gezondheid of het profiel Natuur en Techniek, aangevuld met Biologie 1 en 2. Het betreft de vakken Nederlands, Engels, Wiskunde B1, Natuurkunde 1, Scheikunde 1 en Biologie 1 en 2. Een overzicht van deze begintermen is te vinden in de aparte uitgave Begintermen Opleiding Geneeskunde Rotterdam. Een subcommissie van de vaste Examencommissie, te weten Commissie Toelating Bijzondere Gevallen, beoordeelt de aanvragen van buitenlanders die in Rotterdam geneeskunde willen studeren en van Colloquium Doctum kandidaten. Voor verdere informatie kunt u contact opnemen met de secretaris van de commissie mw. E. de Zwart (kamer Fd 313, tel.: ) Doelstelling van de opleiding De primaire doelstelling van de opleiding geneeskunde is om een arts op te leiden, die in staat is om patiëntgebonden problemen op te lossen. Vanzelfsprekend moet de opleiding geneeskunde voldoen aan de algemene eindtermen van het Raamplan 2001, tevens opgenomen in de Wet Individuele Beroepen in de Gezondheidszorg (de wet BIG). Deze eindtermen betreffen medische, wetenschappelijke en persoonlijke aspecten én aspecten in relatie tot de maatschappij en het gezondheidszorgsysteem. Daarnaast besteedt de opleiding extra aandacht aan het feit dat de (basis)arts doordrongen moet zijn van het feit dat het heel normaal is om iets niet te weten en aan de manier om de ontbrekende kennis te compenseren. Zelfstudie, een positieve attitude ten aanzien van levenslang leren en multi-disciplinair denken en handelen zijn daarom evenzeer belangrijke doelstellingen. Het profiel van de opleiding bestaat dan ook uit een basisprofiel, gebaseerd op de algemene eindtermen van het Raamplan 2001, waaraan toegevoegd een Rotterdams profiel van geïntegreerde basis- en klinische kennis, wetenschappelijke probleemanalyse, professionele attitude én individuele profilering Erasmusarts 2007 Het onderwijs staat in het teken van het nieuwe curriculum Erasmusarts 2007 (EA 2007). Het curriculum kent vier hoofdlijnen: 1. geïntegreerd kerncurriculum in jaar 1 t/m 4 2. patiëntgeoriënteerd curriculum in jaar 1 t/m 6 3. keuzecurriculum in jaar 1 t/m 6 4. patiëntgeoriënteerd curriculum en keuzecurriculum in jaar 6 Deze hoofdlijnen vormen één samenhangend geheel. 3

12 1. HET GEÏNTEGREERDE KERNCURRICULUM De eerste hoofdlijn is het geïntegreerde kerncurriculum, waarin de student de stappen leert van oorzaak/pathofysiologie naar klachten naar ziekte/ziektebeeld en naar behandeling/preventie. De globale doelstelling van dit curriculum is het verwerven van kennis van en inzicht in: - de oorzaken en pathofysiologie van ziekten - de normale bouw en functie benodigd voor het eerstgenoemde leerdoel - herkenning van ziektebeelden en gerelateerde diagnostiek, behandeling en preventie - de filosofie en ethiek van de geneeskunde - de inrichting en het functioneren van de gezondheidszorg. Het geïntegreerd kerncurriculum is opgebouwd uit elf geïntegreerde etiologische en pathofysiologische kernthema's met ziektebeelden. Uitgangspunt per kernthema is de klacht van de patiënt en dit bepaalt de bijdrage van de onderdelen molecuul - cel - orgaan - functie - disfunctie - ziekte - diagnostiek/-behandeling/preventie aan het onderwijs in het thema. In de kernthema's komen basisvakken, klinische vakken, gezondheidswetenschappen, filosofie en ethiek geïntegreerd aan de orde. De lijn medisch probleemoplossend onderwijs staat niet meer als lijn op zich, maar is geïntegreerd in het kerncurriculum. De samenhang tussen deze verschillende onderdelen wordt geïllustreerd aan de hand van het begrippenschema (zie pagina 8). Dit schema weerspiegelt het denkproces van een arts en vormt het gereedschap waarmee studenten gedurende de hele opleiding tot Erasmusarts problemen van een patiënt leren benaderen. Overzicht thema's Introductiethema 1.1 Thema 1.2 Thema 1.3 Thema 2.1 Thema 2.2 Thema 3.1 Thema 3.2 Thema 4.1 Thema 4.2 Thema 4.3 Afsluitend Thema 4.4 De Arts Stoornissen in het milieu interieur Abnormale celgroei Infectie- en immuunziekten Stoornissen in voeding, metabolisme en hormonale regulatie Stoornissen in de reproductieve cyclus Disfuncties van hersenen en zintuigen Afwijkingen van houdings- en bewegingssysteem De populatie als patiënt Methoden van klinisch en epiologisch onderzoek De Patiënt 4

13 Onderwijsvormen Iedere studieweek heeft een bepaalde opbouw. De verdeling contact onderwijs en zelfstudie per week ziet er in de propedeuse als volgt uit: 16 uur contact onderwijs 8 uur grootschalig (iedereen) hoorcolleges, symposia patiëntendemonstraties 40 uur per week 8 uur kleinschalig (< 61 studenten) responsiebijeenkomsten en vaardig- heidsonderwijs 24 uur zelfstudie onderwijs 8 uur vrije zelfstudie (individueel of in (studie)groepen) voorbereiden en verwerken colleges, vaardigheidsonderwijs en tentamen 16 uur gestuurde zelfstudie (individueel of in (studie)groepen) zelfstudieopdrachten In de drie doctoraaljaren neemt het aantal contactmomenten per week af (= aantal uren college en vaardigheidsonderwijs) tot 4 uur college en 6 uur vaardigheidsonderwijs in het derde doctoraaljaar. De hoeveelheid uren aan vrije zelfstuide neemt toe van 8 uur in de propedeuse tot 20 uur in het vierde jaar. Deze toename in zelfstandig werken beoogt de student te leren het eigen leerproces in toenemende mate zelfstandig voor te geven als onderdeel van de lijn leren leren. Per week is een docent, in deze functie respondent genoemd, verantwoordelijk voor het onderwijs van die week. De respondent is het aanspreekpunt voor het beantwoorden van vragen die ontstaan tijdens het uitwerken van de zelfstudieopdrachten en bij het bestuderen van overige zaken. Korte toelichting op de in de verschillende thema s gebruikte onderwijsvormen: Hoorcolleges (HC) Tijdens een hoorcollege houdt een docent zijn/haar verhaal voor alle studenten in een collegezaal. Dit verhaal geeft overzicht van de leerstof, het betreffende onderwerp of vakgebied. Een docent kan tijdens een college dieper ingaan op de leerstof en/of moeilijke, complexe onderdelen behandelen. Patiëntdemonstratie (PD) Een patiëntdemonstratie is een college waarbij de docent een patiënt met klachten presenteert aan de studenten. Aan de hand van het probleem van de patiënt wordt ingegaan op achtergrond en behandelproblematiek van het ziektebeeld. Het begrippenschema vormt hierbij het uitgangspunt. 5

14 Symposium (SP) Wetenschappelijke presentaties voor en door studenten over medische relevantie onderwerpen. Lectio Magistralis (LM) Een lectio magistralis is een college gegeven door een coryfee in de medische wereld die op enthousiaste wijze en met bevlogenheid een inspirerend verhaal houdt over zijn expertise binnen de medische wereld. De inhoud van het lectio magistralis behoort niet tot de tentamenstof. Integratiecollege (IC) Aan het eind van de week houdt de respondent in de eerste drie jaren een integratiecollege. Tijdens dit college wordt de samenhang tussen de verschillende onderwerpen van die week of periode uitgediept. Vaardigheidsonderwijs (VO) Bij vaardigheidsonderwijs staat zelfwerkzaamheid voorop. Aan de hand van duidelijk omschreven opdrachten werk je naar een meetbaar resultaat toe. Dit gebeurt onder (gedeeltelijk) toezicht van een docent. De groepsgrootte varieert van 12 tot 60 studenten. Het vaardigheidonderwijs valt uiteen in de volgende onderdelen: praktische klinische vaardigheden, zoals het afnemen van een anamnese en verrichten van lichamelijk onderzoek; communicatieve vaardigheden en professionele attitude, zoals het voeren van een slecht-nieuws-gesprek en het omgaan met patiënten en collega s; praktische technische of motorische vaardigheden, zoals het werken met een microscoop, het luisteren met een stethoscoop en EHBO; cognitieve vaardigheden, zoals analyseren en medisch probleemoplossen; reflectieve vaardigheden, zoals een standpunt bepalen in een medisch-ethische discussie en nagaan hoe je omgaat met ingrijpende gebeurtenissen inherent aan de medische professie (lijden, dood, fouten). Het vaardigheidsonderwijs is in principe facultatief. Uitzonderingen zijn vastgelegd in de onderwijs- en examenregeling. Zelfstudieopdracht (ZO) Een zelfstudieopdracht betreft een leeropdracht die je zelfstandig uitvoert, dat wil zeggen zonder directe begeleiding van een docent. De opdracht helpt je bij het bestuderen van moeilijke leerstof. De opdracht kan je individueel of in kleine groepjes maken. Er zijn verschillende mogelijkheden om te controleren of je de opdracht goed hebt uitgevoerd: in de ZO zelf, aan de hand van leerdoelen en specifieke vragen; door het bestuderen van de modelantwoorden die aan het begin van de week op Blackboard staan; in overleg met medestudenten, al dan niet in studiegroepverband; door het stellen van vragen aan de respondent van de week, via ; in de responsiebijeenkomst, zoals hierboven is toegelicht. Responsiebijeenkomst (RB) Een responsiebijeenkomst geeft je de mogelijkheid vragen voor te leggen aan een docent en te leren van vragen van anderen. Je kunt hier toetsen of je de leerstof van de week hebt begrepen en de vaardigheden beheerst. Een responsiebijeenkomst is niet bedoeld om de leerstof samen te vatten. De groepsgrootte is maximaal 60 studenten. 6

15 Tutorgroepbijeenkomsten (TB) Alle eerstejaars studenten krijgen bij het begin van de opleiding een tutor en een mentor. De tutor is een docent van de faculteit, de mentor een oudejaarsstudent geneeskunde. Een onderwijsgroep, met doorgaans twaalf studenten, vormt samen met hun tutor een tutorgroep. In de eerste drie maanden van het studiejaar staan negen tutorgroepbijeenkomsten ingeroosterd. Zowel de tutor als de mentor blijven daarna voor de eerstejaars uit hun groep klaarstaan om te helpen als er problemen zijn, maar het initiatief ligt vanaf dan bij de student(en). Naast de studieadviseur en de studentendecaan zijn de tutoren en de mentoren de eerst aangewezenen om bij aan te kloppen als je niet meer weet hoe het met jou en je studie verder moet. In de tutorgroepbijeenkomsten komen allerlei aspecten aan de orde die met studeren te maken hebben. In eerste instantie betreft dit de reflectie op de eigen studiemethode. Door stil te staan bij de manier waarop je studeert en de bespreking daarvan in de tutorgroep krijg je inzicht in je eigen leerproces en kun je je studieaanpak mogelijk verbeteren. Studiegroepbijeenkomst (SB) Dezelfde studenten die samen een tutorgroep vormen, vormen ook een studiegroep. Een groot verschil is dat de tutor geen deel uitmaakt van de studiegroep. Wel is de groep verplicht de tutor tussen begin september en eind november tenminste zes maal uit te nodigen bij een studiegroepbijeenkomst en aandachtspunten te formuleren waarop de tutor feedback moet geven. Tot eind oktober zijn een aantal studiegroepbijeenkomsten ingeroosterd, daarna worden studenten geacht zelf onderwijsruimte te reserveren op een moment dat hen schikt. In een studiegroepbijeenkomst kun je met elkaar de zelfstudieopdrachten bespreken en moeilijke delen van de leerstof formuleren in vragen. Deze vragen kan je vervolgens voorleggen aan de respondent van de week of inbrengen tijdens de responsiebijeenkomst. Een andere doel van het werken in studiegroepen is het leren functioneren in een team en het opbouwen van een netwerk. Dit is van belang in de latere beroepspraktijk. Begrippenschema Het begrippenschema weerspiegelt het denkproces van een arts. (zie afbeelding 1 op pagina 8) Het vormt het gereedschap waarmee je problemen van een patiënt leert benaderen. Het schema staat dan ook centraal in de hele opleiding tot Erasmusarts. 7

16 Afbeelding 1. Begrippenschema Primaire preventie Etiologische factoren Etiologie Waardoor en hoe wordt de ziekte veroorzaakt? Pathogenese Hoe is de ziekte ontstaan? Pathofysiologie Wat functioneert niet goed in het zieke lichaam? Klachten /Hulpvraag Gegevens uit anamnese en lichamelijk onderzoek Probleem bepalende gegevens Probleemstelling(en) Differentiaal diagnose(n) Wat zijn de klachten van de patiënt en welke hulpvraag hoort daarbij? Wat zijn de ziekteverschijnselen? Welke gegevens geven de doorslag? Wat is het probleem op basis van de doorslaggevende gegevens? Wat zijn de meest waarschijnlijke ziekten? Preventie Aanvullend onderzoek Welk onderzoek is nodig voor meer zekerheid? Epiologie (Waarschijnlijke) diagnose(n) Wat is (zijn) de meest waarschijnlijke ziekte(n)? Preventie Therapie Prognose Welke behandeling stel ik voor en wat verwacht ik daarvan? Gezondheidszorg aspecten Beloop Nieuwe ontwikkelingen Hoe verloopt de ziekte? Welke nieuwe ontwikkelingen zijn er op het gebied van deze ziekte? 8

17 2. HET PATIËNTGEORIËNTEERDE CURRICULUM De tweede hoofdlijn is het patiëntgeoriënteerde curriculum waarin de student de denk- en handelwijze leert passend bij de reeks van klachten naar oorzaak/pathofysiologie en ziekte/ziektebeeld naar behandeling/-preventie en waarin de student de algemene eindtermen op het niveau van het Raamplan kan behalen. De problemen uit het Raamplan fungeren hierbij niet zozeer als didactisch middel (een prikkel om nieuwe stof te bestuderen), dan wel als uitgangspunt om vaardigheden in het medisch probleemoplossen te oefenen. De globale doelstellingen van dit curriculum zijn: - verwerven professionele attitude - praktische klinische vaardigheden - probleemoplossend vermogen/klinisch redeneren - kunnen presenteren van patiënten casus - discipline-gebonden kennis en vaardigheden - zelfstandigheid en tempo in klinisch handelen In het patiëntgeoriënteerde curriculum zijn de volgende onderdelen te onderscheiden: - medisch probleemoplossend onderwijs inclusief algemene klinische training (algemene klinische vaardigheden en in beperkte mate discipline-gebonden vaardigheden); - speciële, discipline-gebonden klinische training (ervaring en tempo); medisch handelen met meer eigen verantwoordelijkheid; individuele profilering. 3. HET KEUZECURRICULUM De derde hoofdlijn is het keuzecurriculum, waarin het accent ligt op de wetenschappelijke vorming, oriëntatie en individuele profilering. Deze hoofdlijn omvat ongeveer 42 weken. De onderwijsfilosofie van deze hoofdlijn is het besef dat door zelf ervaring op te doen in het onderzoek de student beter in staat is de wetenschappelijke ontwikkelingen in de geneeskunde te begrijpen en te beoordelen. Door het doen van onderzoek traint de arts zich extra in het kritisch denken en de kritische evaluatie van het eigen functioneren. Betrokkenheid bij het onderzoek zal extra belangstelling voor de wetenschap kweken, waardoor de inbreng van artsen aan de ontwikkeling van de medische wetenschap groter wordt. De globale doelstellingen van dit curriculum zijn: - kennis en vaardigheden voor wetenschappelijke probleemanalyse - kritisch denken ( weet ik genoeg om te kunnen handelen ) - probleemoplossend vermogen - presentatie en publicatie - oriëntatie en verdieping - individuele profilering In het 2e en 3e jaar van het curriculum Erasmusarts 2007 vindt keuze-onderwijs plaats. De duur van het keuze-onderwijs is in totaal 8 weken. Het keuze-onderwijs in het eerste doctoraaljaar bestaat uit een gemeenschappelijke deel, dat voor alle studenten hetzelfde is, en een themaspecifiek deel. Het gemeenschappelijke deel betreft het RIGIT-onderwijs (Raadplegen Informatie in de Geneeskunde met moderen Informatie Technologie), en een deel waarin maatschappelijke en ethische aspecten van medisch wetenschappelijk onderzoek worden behandeld. Het keuze-onderwijs beoogt de student een persoonlijk profiel te geven en zich voor te bereiden op het keuze-onderzoek. In het 4e jaar volgt een periode van 24 weken wetenschappelijke vorming door de student waarin de student op een eigen gekozen onderzoeksgebied actief kennis maakt met de verschillende stadia van wetenschappelijk onderzoek. 9

18 De mogelijkheden van het keuzeonderwijs worden bekendgemaakt in de jaarlijkse Keuzeonderwijsgids en de onderwerpen van het keuze-onderzoek zijn te vinden op de homepage van het onderwijs van de FGG: Uitzonderlijk presterende studenten krijgen extra mogelijkheden. Voor deze studenten stelt de faculteit deelname aan een Master of Science opleiding (zie pagina 85) open en zoekt de faculteit naar mogelijkheden voor het ter beschikking stellen van fellowships van 1 jaar te vervullen in binnen- en/of buitenland. Patiëntgeoriënteerd curriculum en keuzecurriculum in jaar 6 De laatste periode in het curriculum EA 2007 bestaat uit een patiëntgericht keuzecurriculum. Aan het eind van de klinische fase is er het keuze- en oudste co-schap, respectievelijk 3 en 12 weken. Het keuze- en oudste co-schap kunnen ook samengevoegd worden tot één co-schap van 15 weken. Gedurende deze periode gaat het om een verdere training in zelfstandig functioneren in de patiëntenzorg in een zelf gekozen specialisme. (zie verder het onderwijsprogramma van de klinsiche fase) 10

19 1.1.4 Erasmuscode Gedragscode voor studenten Bij het volgen van het onderwijs geldt een Erasmuscode die bestaat uit de volgende richtlijnen: De student komt op tijd bij te volgen onderwijs. De voorste plaatsen moeten zoveel mogelijk worden benut zodat de studenten, die onverhoopt toch te laat komen, achterin plaats kunnen nemen. Ook voor docenten en eventueel aanwezige patiënten is het prettig als de voorste plaatsen worden gebruikt. De student toont interesse en betrokkenheid. Gedragingen of handelingen die niet uit het beoogde doel van het onderwijs voortkomen, worden niet geaccepteerd. De student heeft een schoon en verzorgd uiterlijk. Etenswaren worden niet genuttigd tijdens het volgen van onderwijs. De student stelt zich aan de patiënt voor wanneer de mogelijkheid wordt geboden om voor in de collegezaal direct vragen te stellen aan de patiënt. In beginsel spreekt de student de docent en de patiënt met u aan. De student gaat zorgvuldig om met zijn/haar zwijgplicht. De zwijgplicht houdt in dat de student niets openbaar maakt van wat de student over en van patiënten te horen en te zien krijgt. De zwijgplicht geldt dus al voordat deze wordt bezworen bij het artsexamen. De student kan bij het in gebreke blijven op bovenstaande worden aangesproken door medestudenten, docent en patiënt. Indien volhardend in zijn gedrag kan de student - in het belang van onderwijs en patiëntenzorg - de verdere toegang tot onderwijs worden ontzegd. 11

20 1.1.5 Schematische weergave van het Curriculum jaar 1-6. P.M. Zie voor de tekst bijgeleverde Cd-Rom 12

21 P.M. Zie voor de tekst bijgeleverde CD-Rom 13

22 1.1.6 OSIRIS-tentamencodes ONDERWIJS GEN-1.01 Leren leren, tutoraat GEN-1.02 Beroepsoriëntatie GEN-1.03 Reflectie en gespreksvaardigheid GEN-1.04 Practicum klinische vaardigheden GEN-1.1A Introductiethema 1.1 De arts GEN-1.2A Stoornissen in het milieu interieur A GEN-1.2B Stoornissen in het milieu interieur B GEN-1.2C Stoornissen in het milieu interieur C GEN-1.2D Stoornissen in het milieu interieur D GEN-1.3A Abnormale celgroei A GEN-1.3A-2 Abnormale celgroei A cohort 6 GEN-1.3B Abnormale celgroei B GEN-1.3C Abnormale celgroei C GEN-1.3D Abnormale celgroei D GEN-1.3D-2 Abnormale celgroei D GEN-1.4A Jaartoets GEN-2.01 GEN-2.02 GEN-2.03 GEN-2.04 GEN-2.1A GEN-2.1B GEN-2.1C GEN-2.1D GEN-2.2A GEN-2.2B GEN-2.2C GEN-2.2D GEN-2.3 GEN-2.4A Zorgstage EHBO Vaardigheidsonderwijs en reflectie Practicum klinische vaardigheden Infectie- & immuunziekten A Infectie- & immuunziekten B Infectie- & immuunziekten C Infectie- & immuunziekten D Stoornissen in voeding, metabolisme & hormonale regulatie A Stoornissen in voeding, metabolisme & hormonale regulatie B Stoornissen in voeding, metabolisme & hormonale regulatie C Stoornissen in voeding, metabolisme & hormonale regulatie D Keuzeonderwijs Jaartoets 6 De puntenverandering van toets A van 4 naar 3 studiepunten en van toets D van 2 naar 3 geldt voor studenten die gestart zijn met de studie vanaf Voor (eerstejaars) studenten uit de cohorten 2001 en 2002 blijft de oude puntentelling van kracht. 14

23 GEN-3.02 Medisch probleemoplossend onderwijs GEN-3.03 Vaardigheidsonderwijs en reflectie GEN-3.04 Practicum klinische vaardigheden / MPO-3 GEN-3.1A Stoornissen in de reproductieve cyclus A GEN-3.1B Stoornissen in de reproductieve cyclus B GEN-3.1C Stoornissen Reproductieve cyclus C GEN-3.1C-2 Stoornissen Reproductieve cyclus C GEN-3.1D Stoornissen Reproductieve cyclus D GEN-3.1D-2 Stoornissen Reproductieve cyclus D GEN-3.2A Disfuncties van zintuigen & hersenen A GEN-3.2A-2 Disfuncties van zintuigen & hersenen A GEN-3.2B Disfuncties van zintuigen & hersenen B GEN-3.2B-2 Disfuncties van zintuigen & hersenen B GEN-3.2C Disfuncties van zintuigen & hersenen C GEN-3.2D Disfuncties van zintuigen & hersenen D GEN-3K Keuzeonderwijs derde jaar GEN-4.03 GEN-4.04 GEN-4.1 GEN-4.2 GEN-4.3 GEN-4.4 CONCEPT Reflectie en gespreksvaardigheid Practicum klinische vaardigheden / MPO-4 Afwijkingen van houdings- en bewegingssysteem De populatie als patiënt Methoden van klinisch en epiologisch onderzoek De patiënt 15

24 Programma propedeuse m.i.v Lijnonderwijs Studiepunten Leren leren, tutoraat 1 Beroepsoriëntatie (stage) 1 Vaardigheidsonderwijs: 1 reflectie en gespreksvaardigheden Practicum Klinische Vaardigheden 1 Thema 1.1 (5) Introductie de Arts 5 Thema 1.2 Stoornissen in het milieu interieur (17) Toets A 4 Toets B 4 Toets C 5 Toets D 4 Thema 1.3 Abnormale celgroei (15) Toets A 4 * * vanaf collegejaar 2003/2004: 3 Toets B 4 Toets C 5 Toets D 2 * * vanaf collegejaar 2003/2004: 3 Jaartoets (1) Toets 1 Totaal: (42) * De puntenverandering van toets A van 4 naar 3 studiepunten en van toets D van 2 naar 3 geldt voor studenten die gestart zijn met de studie vanaf Voor (eerstejaars) studenten uit de cohorten 2001 en 2002 blijft de oude puntentelling van kracht. Zij krijgen een ander tentamen. 16

25 Inhoudsopgave 1. ONDERWIJS 1.2 ONDERWIJSPROGRAMMA VOOR DE PROPEDEUTISCHE FASE ERASMUSARTS 2007: CURSUSJAAR Thema 1.1 Introductiethema De Arts Thema 1.2 Stoornissen in het Milieu Interieur Thema 1.3 Abnormale Celgroei...25 Tutorbijeenkomsten...18 Beroepsoriëntatie...18 Vaardigheidsonderwijs: Reflectie en Gespreksvaardigheid...18 Prakticum Klinische Vaardigheden...18 Eindtoets

26 1.2 Onderwijsprogramma voor de propedeutische fase Erasmusarts 2007 Het eerste jaar van de opleiding geneeskunde, de propedeuse, heeft een drietal functies: oriëntatie, selectie en verwijzing. Gedurende dit eerste jaar moeten de studenten en opleiders kunnen vaststellen of de studiekeuze verantwoord is geweest. De oriëntatie-functie betekent dat de student in het eerste jaar vertrouwd raakt met de vorm, inhoud en zwaarte van het onderwijs, zoals dit ook later in de studie te verwachten is, en de latere beroepsuitoefening. Hierdoor kan de student aan het einde van het eerste jaar een oordeel vellen over de vraag of zij/hij geschikt is voor de studie en het beroep en er de interesse, motivatie en capaciteiten voor bezit. Selectie vindt plaats op grond van de studievoortgang, terwijl er uiteraard ook sprake is van zelfselectie. De studie-adviseur kan een student die dat wenst behulpzaam zijn bij het nader overwegen van haar of zijn studiekeuze. Uiteindelijk is het de student zelf die, na één jaar, beslist om door te studeren in de geneeskunde, dan wel de studiekeuze te herzien. Het hoofdprogramma van de propedeuse is opgebouwd uit drie themata: 1.1 Introductiethema De Arts (5 studiepunten) 1.2 Thema; Stoornissen in het milieu interieur (17 studiepunten), 1.3 Thema; Abnormale celgroei (15 studiepunten), In deze thema s is geïntegreerd Medisch Vaardigheids Onderwijs (MVO) opgenomen. Het MVO omvat het Practicum Klinische Vaardigheden (PKV) (1 studiepunt) en het Vaardigheidsonderwijs: Reflectie en Gespreksvaardigheid (1 studiepunt). In de eerste 4 maanden van de propedeuse fase vinden verplichte tutorbijeenkomsten plaats (1 studiepunt). Tijdens het thema 1.3 Abnormale celgroei is een stage Beroepsoriëntatie georganiseerd. (1 studiepunt) Aan het einde van het eerste jaar wordt een integratietoets afgenomen (1 studiepunt) over de hele voorafgaande periode. Meer informatie: zie homepage 18

27 1.2.1 Thema 1.1 Introductiethema De Arts (De gegevens over het eerste jaar zijn onder voorbehoud van wijziging) Themacoördinator: Dr. P.Th.W. van Hal Longziekten Sv 224 tel Coördinatoren: Dr. P.W. Moorman Medische Informatica Ee 2110 tel Dr. T.J.H. Ruigrok Neurowetenschappen Ee 1579 tel Studieperiode 6 september t/m 15 oktober 2004 Studiebelasting 5 studiepunten Introductie Thema De Arts is het eerste thema van de studie geneeskunde in Rotterdam. Dit thema betreft een eerste kennismaking met de beroepspraktijk: wat houdt het beroep arts in, hoe denkt een arts en welke soorten artsen zijn er eigenlijk. Daarnaast is er in dit thema aandacht voor vaardigheden die nodig zijn bij het studeren en bij de latere beroepsuitvoering als arts. Een begin wordt gemaakt met het leren omgaan met medische informatiestromen, de ontwikkeling van algemene en vakspecifieke vaardigheden, en het verwerven van een passende beroepsattitude. Een belangrijk onderdeel hierbij is het verkrijgen van inzicht in je eigen leerproces en de manier waarop je dit leerproces kunt sturen. Onderwijsperiode en studiebelasting Thema De Arts start op maandag 6 september en eindigt op vrijdag 15 oktober Het thema duurt 6 weken met een totale studiebelasting van 240 uur. Een deel van deze tijd (40 uur) wordt besteed aan onderwijsonderdelen die ook in de rest van het eerste jaar aan bod komen en waarvan je de bijbehorende studiepunten pas aan het einde van het jaar, bij goed gevolg, krijgt toegekend. Deze onderdelen zijn: practica klinische vaardigheden (1 punt), tutoraat en presenteren (1 punt), medische ethiek en attitude (1 punt) en de beroepsoriëntatie (1 punt) (zie ook het jaarrooster). Het totale aantal studiepunten voor het tentamen De Arts is vijf. Beschrijving Thema Bij aanvang van het thema maak je kennis met de wereld van de gezondheidszorg, de arts en de medische onderzoekswereld. Het begrippenschema (zie Erasmusarts 2007, afbeelding 1) wordt geïntroduceerd. Dit toont schematisch de denkstappen die een arts doorloopt tijdens het behandelen van een patiënt. De tweede week staat in het teken van het studeren. Vaardigheden nodig voor een succesvol studieverloop komen uitgebreid aan bod. Ook met vaardigheden gericht op het verwerven van een passende beroepsattitude wordt een begin gemaakt. Na twee introductie weken volgen vier weken waarin telkens een geneeskundig onderwerp centraal staat. Deze onderwerpen zijn: sport, angina pectoris, erfelijke afwijkingen en influenza. De vakspecifieke vaardigheden die je in deze weken leert zijn hieraan gekoppeld. Bij het volgen van het onderwijs geldt een Erasmuscode die bestaat uit de volgende richtlijnen: De student kan bij het in gebreke blijven op bovenstaande worden aangesproken door medestudenten, docent en patiënt. Indien volhardend in zijn gedrag kan de student - in het belang van onderwijs en patiëntenzorg - de verdere toegang tot onderwijs worden ontzegd. 19

28 Opbouw thema Week 1 Algemene introductie de denkwijze van een arts gekoppeld aan het begrippenschema de relatie arts-patiënt met aandacht voor emoties en ethiek de medische taal gezondheidszorg in Nederland en de rol van de arts daarin Week 3 Sport homeostase fysiologie van spieren sport als preventie sport en blessures sport, medicatie en doping Week 5 Erfelijke afwijkingen problematiek rondom erfelijke afwijkingen met als voorbeeld de ziekte van Huntington (inclusief ethische en emotionele aspecten) (informatie)vaardigheden gericht op het verwerven van een passende beroepsattitude Week 2 Gegevens- en kennisverwerking wetenschappelijke benadering van een klinisch probleem rol basisvakken in de geneeskunde medische informatie zoeken, vinden en selecteren informatie verwerken tot een presentatie gespreksvaardigheden algemene studievaardigheden Week 4 Angina pectoris uitvragen klacht pijn op de borst differentiële diagnose bij pijn op de borst behandelschema s (patho)fysiologie van het hart Week 6 Influenza bescherming, afweer en immuniteit griep en de maatschappij preventie epiologie presenteren van wetenschappelijke informatie Leerdoelen In de studie geneeskunde werk je met leerdoelen. Een leerdoel vertelt je wat je aan het eind van het thema moet weten en kunnen. Het is een handig hulpmiddel bij de voorbereiding op je tentamen. Het thema De Arts kent twee soorten leerdoelen: globale en specifieke leerdoelen. Globale leerdoelen geven je een indruk van de leerstof in De Arts en staan hieronder vermeld. De specifieke leerdoelen betreffen een gedetailleerde beschrijving van de stof in een bepaalde week en staan bij de weekbeschrijvingen. Globale leerdoelen De student kan aan de hand van voorbeelden onderstaande onderwerpen bespreken die een rol spelen bij de beroepsuitoefening van een arts: onderscheid tussen klacht en probleem klinisch redeneren professioneel gedrag en handelen in relatie tot het eigen gedrag en handelen medisch-ethische vraagstukken onzekerheden in de geneeskunde de organisatie van de gezondheidszorg. De student kan het begrippenschema toepassen bij het ordenen van klinische gegevens bij ziektebeelden, zoals die aan bod komen in thema De Arts. De student kan de plaats van het begrip homeostase in het medische denken duiden. De student kan de anatomie, fysiologie en pathofysiologie van het menselijk lichaam beschrijven, zoals uitgewerkt bij de specifieke leerdoelen per week (zie themaboek). De student kan een aantal medische handelingen uitvoeren zoals uitgewerkt bij de specifieke leerdoelen. De student kan een aantal analyse technieken uitvoeren en/of interpreteren. De student kan uitgangspunten noemen voor een professionele arts-patiënt relatie. 20

29 De student kan medische en wetenschappelijke informatie vinden, beoordelen en presenteren. De student kan het belang van een persoonlijk netwerk beargumenteren. De student heeft inzicht in het eigen studiegedrag. Toetsing Thema De Arts kent één afsluitend schriftelijk tentamen. Dit tentamen bestaat uit open en gesloten vragen en toetst zowel kennis als begrip. Het tentamen vindt plaats op vrijdag 15 oktober 2004 van 13:30 16:30 uur. Als voorbereiding op het tentamen wordt in de loop van het thema een voorbeeldtentamen ter beschikking gesteld. Meer informatie Zie themaboek De Arts en de website ( kies curriculum, kies thema 1.1) 21

30 1.2.2 Thema 1.2 Stoornissen in het milieu interieur (De gegevens over het eerste jaar zijn onder voorbehoud van wijziging) Themacoördinatoren: Prof.dr. D.J.G.M. Duncker Cardiologie/Experimenteel Ee 2355a tel Dr. R. Zietse Inwendige Geneeskunde Bd 391/ D 406 tel. * Coördinatoren: Dr. A.J.M. Verhoeven Biochemie Ee 614a tel Dr. J. van der Steen Neurowetenschappen Ee 1542 tel Dr. H. Stam Longziekten V 207 tel Drs. H.A.C.M. Kruijssen Cardiologie H 558 tel Studieperiode 1 november 2004 t/m 11 maart 2005 Studiebelasting 17 studiepunten Introductie Dit thema gaat over evenwicht en stoornissen in het milieu interieur. Er is een aantal redenen om dit voor in het kerncurriculum te plaatsen. Op de eerste plaats sluit het goed aan bij het biologie onderwijs op het VWO, waar de nadruk ligt op de homeostase (in evenwicht verkerende biologische systemen). In dit thema maakt de eerstejaars student kennis met de stoornissen en de pathofysiologie die bij het begrip homeostase horen. Op de tweede plaats verschaft dit thema een goede basis voor de hierop volgende drie themata (abnormale celgroei; abnormale afweer en immuniteit; stoornissen in voeding, metabolisme en hormonale regulatie), waarin andere vormen van ontregelde homeostase aan bod komen. Het hoofddoel van dit thema is het begrip van de pathofysiologie van verstoringen van de homeostase van het milieu interieur. De student leert begrijpen hoe het organisme met behulp van zijn circulatie, ventilatie en nierfunctie de homeostase van het milieu interieur handhaaft, welke compensaties optreden bij dreigend falen en wanneer er sprake is van decompensatie. Van belang is dat de student enerzijds de relatie tussen klachten en symptomen en anderzijds het onderscheid tussen compensatie en decompensatie begrijpt. Themabeschrijving Stoornissen in het milieu interieur treden op als gevolg van insufficiënte circulatie insufficiënte ventilatie en insufficiënte nierfunctie. Als exemplarische ziektebeelden zijn hierbij gekozen: claudicatio intermittens, angina pectoris/ myocardinfarct, COPD, astma, hypertensie, acute en chronische nierinsufficiëntie en hartfalen. Een aantal ziektebeelden, die stoornissen in het milieu interieur teweeg kunnen brengen, kunnen niet of slechts oppervlakkig behandeld worden, omdat kennis nog ontbreekt. Dit betreft met name kanker, infectie, autoimmuun ziekten en hormonale stoornissen. Later zal dit in de thema's aan de orde komen. 22

31 Opbouw thema Het thema is opgebouwd uit 4 delen: Deel I: Deel II: Wat is het milieu interieur Van normaal naar compensatie en decompensatie Deel III: Exemplarische ziektebeelden: 1: Claudicatio intermittens 2: Angina pectoris/myocard infarct 3: Longembolie 4: COPD/emfyseem 5: Hypertensie/chronische nierinsufficiëntie 6: Hartfalen Deel IV: Toepassing van kennis en inzicht op andere ziektebeelden In deel I wordt het milieu interieur gedefinieerd, wordt de rationale achter de homeostase van het milieu interieur belicht ( m.a.w. welk idee zit hierachter) en worden de homeostatische principes en mechanismen beschreven. Deel II belicht het spectrum van normaal via afwijkend naar de kliniek: bouw en functie relaties van suborganel tot orgaan en systeemniveau, compensatie in de fysiologie versus decompensatie in de pathofysiologie. In deel III worden 6 exemplarische ziektebeelden behandeld. In delen II en III ligt qua onderwijsinspanning het zwaartepunt van het thema. Colleges, practica, zelfstudieopdrachten en responsie-bijeenkomsten zijn hieromheen geclusterd. Met ieder exemplarisch ziektebeeld worden enkele nieuwe fundamentele principes geïntroduceerd, die de kennis uitbouwen, zodat dezelfde kennis op een hoger integratieniveau kan worden uitgebouwd in het direct erop volgende exemplarische ziektebeeld. Om die reden is niet gekozen voor een opbouw vanuit specifieke orgaansystemen. De gekozen ziektebeelden zijn daarentegen gerangschikt naar oplopende complexiteit om de cascade van begripsvorming over de fundamentele pathofysiologie te vergemakkelijken. Dit proces van steeds terugkerende integratie wordt gecomplementeerd door de combinatie van zowel verticale integratie als horizontale integratie (theoretisch vs klinisch en beschouwend vs snijdend). Deel IV betreft het toepassen van verworven kennis en inzicht op relevante ziektebeelden die in voorgaande drie delen nog niet behandeld zijn. In dit stadium is de zelfwerkzaamheid van de student een zeer belangrijke factor, en dienen de overige ziektebeelden te worden behandeld. Globale doelen De student kan een beschrijving geven van de normale bouw en werking van hart, bloedvaten, longen en luchtwegen in relatie tot etiologie, pathologie en therapie van ziektes van deze orgaansystemen. De student kan een beschrijving geven van de normale bouw en werking van de nier in relatie tot etiologie en pathologie van dit orgaan, alsmede de betekenis van dit orgaan voor het handhaven van het milieu interieur. De student verwerft aan de hand van exemplarische ziektebeelden kennis en inzicht in de therapeutische behandeling en prognose van hart-, vaat- en longziekten en stoornissen van het milieu interieur. 23

32 De student kan met gebruikmaking van de kennis over normale bouw en werking oorzaken en gevolgen van disfunctie beredeneren en verwerft aan de hand van exemplarische ziektebeelden kennis en inzicht in de pathologie, diagnose van hart-, vaat- en longziekten en nierziekten. De student verwerft aan de hand van exemplarische ziektebeelden kennis en inzicht in het ontstaan en behandelen van multi-orgaan aandoeningen bij bovengenoemde stoornissen. De student is in staat om nieuwe c.q. toekomstige ontwikkelingen ten aan zien van etiologie, diagnostiek en therapie van ziekten die gerelateerd zijn aan stoornissen in het milieu interieur te beschrijven. Onderwijsvormen Er wordt gestreefd naar een grote afwiseling in werkvormen, variërend van hoorcolleges tot werkcolleges, vaardigheidsonderwijs en zelfstudie. Toetsing Kennis en inzicht in de leerstof van dit thema worden getoetst in vier tentamens. Deze tentamens worden gelijkmatig verspreid over het thema afgenomen. In alle vier tentamens is sprake van open en gesloten vragen en staat het toetsen van begrip centraal. Meer informatie: zie themaboek Milieu interieur en de website kies curriculum, kies thema

33 1.2.3 Thema 1.3 Abnormale celgroei (De gegevens over het eerste jaar zijn onder voorbehoud van wijziging) Themacoördinator: Prof.dr. J.H.J. Hoeijmakers Celbiologie en Genetica Ee 720B tel Dr. D.C. van Gent Celbiologie en Genetica Ee 651 tel Coördinatoren: Prof. dr. J.H.J. Hoeijmakers Celbiologie en Genetica, deel A Ee 720B tel Dr. D.C. van Gent Celbiologie en Genetica, deel A Ee 651 tel Dr. J.N.J. Philipsen Celbiologie en Genetica, deel B Ee 669A tel Prof. dr. I.P. Touw Hematologie, deel B Ee1330C tel Dr. M. Bontebal Interne Oncologie, deel C G4 tel Dr. P.P. Janssen Radiotherapie, deel C F117 tel Prof. dr. C.H. Bangma Urologie, deel D H1072 tel Dr. K. Munte Dermatologie / Venerologie, PA244 tel deel D Studieperiode 14 maart 2005 t/m 1 juli 2005 Studiebelasting 15 studiepunten Introductie Dit pathofysiologisch thema richt zich op kanker, de meest voorkomende en meest belangrijke vorm van abnormale celgroei. Kanker is na hart- en vaatziekten (zie thema stoornissen in het milieu interieur) de belangrijkste doodsoorzaak. Het concept kanker wordt op een systematische wijze behandeld beginnend met de etiologische factoren via pathogenese, klachten en diagnose tot behandeling, beloop en nieuwe ontwikkelingen. Voor alle soorten kanker geldt dat het ontstaan van de kankercel het gevolg is van DNA-schade. Kanker wordt daarom ook wel de ziekte van de genen genoemd: DNA beschadigingen leiden tot permanente wijzigingen in de genetische code. Mutaties in genen, die de celdeling regelen, kunnen leiden tot ongeremde celgroei en tumorvorming. De pathogenese en pathofysiologie zijn voor de meeste kankersoorten vergelijkbaar. Klachten en symptonen zijn deels algemeen en deels orgaangebonden, maar hebben veelal dezelfde pathofysiologische achtergrond. Evenzeer hebben diagnostiek en therapie voor een groot deel een gemeenschappelijke basis en voor een kleiner deel een meer orgaanspecifieke toepassing. Themabeschrijving Het hoofddoel van dit thema is dat de student het concept kanker van ontstaan tot behandeling en beloop beheerst aan de hand van de vier exemplarische ziektebeelden (long-, borsten darmkanker en leukemie) Op basis van dit verworven inzicht moet de student in staat zijn om zelfstandig kennis te verwerven van en inzichten toe te passen op elke willekeurige andere soort kanker. Opbouw thema Deel I: Wat is kanker? Deel II: Kanker: van normaal naar abnormaal naar kliniek Deel III: Exemplarische vormen van kanker: leukemie, long-, borst- en colonkanker Deel IV: Toepassing kennis en inzicht op andere vormen van kanker 25

34 Elk van de delen zal worden afgesloten met een of meerdere toetsen. De inhoud van ieder deel wordt aangegeven met uitgewerkte begrippenschema s. In Deel I wordt het begrip kanker geïntroduceerd en een overzicht van het thema gegeven, waarbij de vier exemplarische vormen van kanker worden geïllustreerd. Aan de hand van iedere patiëntcasus worden de onderdelen van het begrippenschema globaal behandeld en wordt een overzicht gegeven van de opbouw en samenstelling van de overige delen van het thema. In Deel II komen de basale aspecten van etiologische factoren tot en met nieuwe ontwikkelingen aan bod. Deel III gaat uitgebreid in op longcarcinoom, pathogenese, coloncarcinoom, mammacarcinoom en leukemie. De nadruk ligt op de symptomen en klachten, gerelateerd aan de tumor, en de subjectieve beleving van de ziekte door de patiënt, de prognose en de behandeling. Tenslotte zal in Deel IV de opgedane kennis worden toegepast op een aantal andere vormen van kanker. Globale doelen De student leert om te gaan met de grote stroom van medische informatie en leert hieruit de voor hem/haar relevante informatie te destilleren. De student is in staat om een globale beschrijving te geven van de pathogenese van kanker in het algemeen, inclusief de betreffende etiologische en epiologische factoren. Voor de vier exemplarische ziektebeelden is de student in staat om dit in detail weer te geven. De student verwerft kennis van verbanden tussen cellen, weefsels en organen en van de geïntegreerde microscopische anatomie, histologie en fysiologie van relevante orgaansystemen. De student is in staat om de opbouw van de long, dikke darm, mamma en beenmerg te beschrijven op anatomisch, histologisch en cellulair niveau. De student is in staat om de opbouw van de bij het vorige punt genoemde organen te relateren aan het type kanker en de kankergerelateerde symptomen. De student is in staat om de principes van diagnostiek, prognostische factoren, therapie, prognose, complicaties en preventie van kanker weer te geven en gedetailleerd toe te passen op de vier exemplarische vormen van kanker. De student verwerft kennis van nieuwe c.q. toekomstige ontwikkelingen t.a.v. etiologie, diagnose en therapie van kanker. Hij/zij beschikt over het noodzakelijke inzicht om nieuwe c.q. toekomstige informatie zelfstandig en op eigen initiatief te verkrijgen onder meer via de elektronische media. De student is in staat om kanker gerelateerde gezondheidszorgaspecten, zoals preventie, screening en thuiszorg weer te geven. Na afloop van het thema is de student in staat om zelfstandig kennis te verwerven conform de onderdelen van het begrippenschema van iedere vorm van kanker als onderwerp van de volgende themata. Onderwijsvormen In het thema komt een grote afwisseling in werkvormen aan de orde variërend van hoorcolleges tot werkcolleges, practica, computergestuurd onderwijs en zelfstudie. Toetsing Kennis en inzicht in de leerstof van dit thema worden getoetst in vier tentamens. Deze tentamens worden gelijkmatig verspreid over het thema afgenomen. In alle vier tentamens is sprake van open en gesloten vragen en staat het toetsen van begrip centraal. Meer informatie: zie themaboek Abnormale celgroei en de website kies curriculum, kies thema

35 Inhoudsopgave 1. ONDERWIJS 1.3 ONDERWIJSPROGRAMMA VOOR DE DOCTORAAL FASE : CURSUSJAAR CURRICULUM ERASMUSARTS 2007 CURSUSJAAR ERASMUSARTS 2007 CURSUSJAAR ERASMUSARTS 2007 CURSUSJAAR

36 1.3 Onderwijsprogramma voor de doctoraal fase Erasmusarts 2007 De doctoraal fase van het curriculum Erasmusarts 2007 bestaat uit de thema s: - thema 2.1 Infectie- en immuunziekten (16 studiepunten) - thema 2.2 Stoornissen in voeding, metabolisme en hormonale regulatie (16 studiepunten) - Keuze-onderwijs (4 studiepunten) - thema 3.1 Stoornissen in de reproductieve cyclus (17 studiepunten) - Keuze-onderwijs (4 studiepunten) - thema 3.2 Disfuncties van hersenen en zintuigen (19 studiepunten) - thema 4.1 Afwijkingen van houdings- en bewegingssysteem (5 studiepunten) - thema 4.2 De populatie als patiënt (3 studiepunten) - thema 4.3 Methoden van klinisch en epiologisch onderzoek (5 studiepunten) - thema 4.4 De Patiënt (6 studiepunten) - Keuze-onderwijs en -onderzoek (21 studiepunten) Evenals in de propedeutische fase is medisch vaardigheids onderwijs (MVO) geïntegreerd in de thema s. In het eerste doctoraaljaar is de studiepuntenverdeling als volgt: De cursus EHBO (1 studiepunt), de Zorgstage (2 studiepunten), Practische Klinische Vaardigheden (1 studiepunt) en Vaardigheidsonderwijs: Reflectie en Gespreksvaardigheid. (1 studiepunt) Het jaar wordt afgesloten met een jaartoets (1 studiepunt), die betrekking heeft op de voorafgaande twee studiejaren. In het tweede doctoraal jaar worden eveneens studiepunten aan MVO toegekend, namelijk Practische Klinische Vaardigheden en MPO (1 studiepunt) en Vaardigheidsonderwijs: Reflectie en Gespreksvaardigheid (1 studiepunt). Er is in het tweede doctoraaljaar geen jaartoets. In het derde doctoraaljaar zijn er naast de 19 studiepunten voor de thema s nog 1 studiepunt te behalen voor PKV/MPO en 1 studiepunt voor Klinische Pathologisch Practicum (KPP). Wetenschappelijke vorming en profilering Het hoofddoel van het keuzeprogramma is de wetenschappelijke vorming en wetenschappelijke training van de studenten. Door het keuzeprogramma kunnen de studenten zich profileren op basis van hun bijzondere talenten en interesses. In met name het tweedejaars keuze-onderwijs is er een sterke integratie van basis en kliniek, omdat dit keuze-onderwijs uitgaat van een medische oriëntatie en de integratie van basisonderzoek en klinisch onderzoek. Daarnaast wordt, door de gemaakte keuzes ten aanzien van leerdoelen en onderwijsvormen, ook bijgedragen aan het bereiken van andere algemene eindtermen, met name op het gebied van het medisch probleemoplossen, de verbreding en verdieping van kennis, het ontwikkelen van de juiste attitude, het samenwerken, het stimuleren van reflectie over de ethiek van medisch wetenschappelijk onderzoek en medisch handelen, en het kunnen inspelen op nieuwe ontwikkelingen. Bovendien wordt de student in het keuze-onderwijs en keuzeonderzoek getraind in het gebruik van eigentijdse informatie- en communicatietechnologie in het onderzoek. De doelstellingen van het keuze-onderwijs en keuze-onderzoek benadrukken het wetenschappelijke karakter van de opleiding tot arts. De student dient de methoden van medisch wetenschappelijk onderzoek in de praktijk te leren kennen. De student kan door de jaren heen in het kader van het programma in toenemende mate op basis van eigen interesses onderwerpen kiezen om zich verder te specialiseren en te verdiepen binnen de geneeskunde en het geneeskundig onderzoek. 28