Aanpak huiselijk geweld: leren van professionals
|
|
- Dries Boer
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Aanpak huiselijk geweld: leren van professionals 1 Sietske Dijkstra, Nicole van Dartel en Wil Verhoeven
2 2 Het handelen van (aankomend) sociale professionals, het leren van cliënten, collega s en de samenwerking in de keten bij de aanpak van partnergeweld en kindermishandeling is voor het lectoraat Huiselijk geweld en Hulpverlening in de keten (Avans Hogeschool) een belangrijk onderwerp van praktijkgericht onderzoek en reflectie (Dijkstra, 2008). In dit artikel gaan we in op de bevindingen van het onderzoek naar de aanpak van huiselijk geweld dat resulteerde in de publicatie Verborgen Schatten. Wat goede professionals doen en cliënten ervaren bij de aanpak van geweld (Dijkstra en Van Dartel, 2011). We gaan eerst in op de aanleiding en opzet van het onderzoek. Vervolgens beschrijven we welke plaats dit onderzoek inneemt in het lectoraat en het onderwijs en gaan we kort in op het vervolgproject Goed werk bij complexe zaken. We sluiten af met een beschrijving hoe de uitkomsten zijn vertaald naar werkveld en onderwijs. Als voorbeeld lichten we de masterclass KOSHI toe, een leergang die in 2012 ontwikkeld en uitgevoerd is (Dijkstra en Verhoeven, verwacht). We can know more than we can tell Aanleiding voor dit verkennende onderzoek is de opvatting dat praktijkexperts over een schat aan ervaringskennis beschikken die zelden is opgediept en nader onderzocht. We noemen dit niet alleen een schat, maar ook een verborgen schat, omdat het handelen van deze praktijkexperts deels gebaseerd is op soms onbewust, moeilijk onder woorden te brengen en persoonsgebonden kennis en daardoor niet gemakkelijk waarneembaar. Polanyi (1966) heeft aan het einde van zijn loopbaan veel over het onderwerp tacit knowing geschreven en formuleerde het even kernachtig als raadselachtig: We can know more than we can tell. De verstrekkende betekenis van deze uitspraak is onvoldoende onderkend: veel wetenschappelijke kennis wordt juist buiten de handelingscontext van de praktijkwerker ontwikkeld. Het nadrukkelijk betrekken van de kennis die uit de ervaring voortvloeit, is des te belangrijker omdat blijkt dat naast een krachtige, op veiligheid gerichte benadering bij huiselijk geweld vooral een werkrelatie met gezinnen en paren telt (Turnell en Edwards, 1999), en omdat er zo veel te leren valt van gevallen (Van der Laan, 1995). Huiselijk geweld (zie kader) is een complex verschijnsel. Het vraagt praktijkwerkers om snel te kunnen schakelen, signaleren, buiten de kaders durven uitproberen en kordaat en zorgvuldig te reageren in crisissituaties. Dit doen zij in een veld met meerdere spelers, die elk vanuit hun discipline een bijdrage leveren in de aanpak van geweld. Het zijn professionals van verschillende hulpverleningsinstellingen, zoals vrouwenopvang, jeugdzorg, verslavingszorg, maar ook van andere sectoren, zoals politie, openbaar ministerie en onderwijs. Deze samenwerking vereist een geïntegreerde aanpak en afstemming die er door de toename van regels, protocollen, financieringsstromen en bureaucratie niet eenvoudiger op is geworden. Niet alleen de geweldsproblematiek is complex, ook de aanpak van geweld is complex. Het lectoraat heeft in het onderzoek Verborgen schatten het handelen van goede professionals en de context waarbinnen zij handelen als vertrekpunt genomen. Het begrip goed werd vooraf niet ingevuld, maar kreeg juist ruimte
3 en daardoor reliëf in de gesprekken met de geïnterviewden. Er zijn antwoorden gezocht op de vraag wat goede professionals doen en laten, wat zij als de kern van hun aanpak beschouwen en welke impliciete kennis door deze praktijkexperts naar voren wordt gebracht. Onderzoeksvragen In dit onderzoek hebben we ons vooral op partnergeweld en kindermishandeling gericht. De onderzoeksvragen betroffen (Dijkstra en Van Dartel, 2011, p. 17): 1. Wat doet en laat een goede professional in de praktijk bij de aanpak van huiselijk geweld, bezien vanuit het perspectief van diens functie, hoofdtaken en (beroeps) ervaring? 2 a Wat beschouwt een goede professional als de kern van deze aanpak in termen van benodigde (beroeps)houding, vaardigheden en (toepassing van) kennis en hoe is dat in verband te brengen met theoretische inzichten en kennis uit onderzoek? 2 b Welke aspecten van tacit knowing brengen de praktijkexperts naar voren en wat blijkt uit de internationale literatuur? 3. Hoe kijken cliënten vanuit hun ervaringen met hulp bij en na geweld naar goede en passende hulp en welke knelpunten ervaren ze? 4. Wat is er nodig aan deskundigheid, ervaring en randvoorwaarden om deze aanpak te kunnen realiseren en duurzaam te maken? Bij het onderzoek Verborgen Schatten gaat het om een exploratief, kwalitatief onderzoek. Naast de literatuurstudie zijn er 25 interviews gehouden met ervaren professionals uit de praktijk, waarbij voor een dialogische benadering en een helikopterperspectief is gekozen. Er zijn voor dit onderzoek negen interviews geselecteerd op basis van functie, werkervaring en vakkennis van de geïnterviewde professionals en op spreiding van sectoren, waarin de geïnterviewden werkzaam waren. De ervaren professionals werkten in de sectoren onderwijs/praktijkgericht onderzoek (2), vrouwenopvang (3), zorg (3) en politie (1). Er werd ingezoomd op kernkwesties uit het werkveld of de ervaring van de geïnterviewden bij voorkeur aan de hand van de concrete praktijk en de specifieke context. Op basis van de analyses zijn portretten WAT IS HUISELIJK GEWELD? Onder huiselijk geweld verstaan we verschillende vormen van relationeel geweld in huiselijke kring, zoals partnergeweld, kindermishandeling, oudermishandeling. Ouderenmishandeling en eergerelateerd geweld kunnen daaraan raken, maar doen zich ook buiten de huiselijke sfeer voor. Volgens recent onderzoek hebben in Nederland jaarlijks naar schatting tussen de 200 duizend en 230 duizend personen te maken met ernstig of herhaald huiselijk geweld. In meer dan helft van de gevallen gaat het om partner- of expartnergeweld. In ruim een kwart van de gevallen zijn kinderen getuige van dit geweld of zijn zij zelf direct slachtoffer van het geweld (Van der Veen en Bogaerts, 2010). Het geweld hangt vaak samen met psychische problemen, opvoedingsproblemen, intergenerationele overdracht van geweld, werkloosheid, armoede, spanningen in de partnerrelatie. Bovendien heeft het geweld impact op meerdere terreinen. Het kan leiden tot een vergroot isolement van het gezin of tot ontwikkelingsproblemen bij kinderen. 3
4 geschreven, die zijn aangevuld en ondersteund met vakinhoudelijke bronnen uit de literatuur als toelichting of verdieping. De onderzoeksliteratuur stond ten dienste van de praktijkverhalen. Daarnaast zijn er drie interviews gehouden met cliënten, waarin aan hen gevraagd is hoe zij aankeken tegen het vroegere geweld, de verkregen en gewenste hulp. De ervaringen van de cliënten vormden als het ware een spiegel: ze laten zien dat er kritische noten zijn te plaatsen bij de aanpak van geweld, maar ook wat volgens de cliënt een professional tot een goede professional maakt. Door het naast elkaar plaatsen van beide perspectieven ontstond een geschakeerd beeld van wat goed en minder goed gaat. Er is internationale literatuur bestudeerd over tacit knowing en de betekenis en toepassing daarvan, dat later leidde tot uitvoeriger studie van de bron (zie Dijkstra, 2012a en 2012b). De literatuurstudie en de resultaten van de interviews leverden aandachtspunten en aanbevelingen op over wat nodig is aan deskundigheid en randvoorwaarden om duurzame en passende hulp te bieden bij huiselijk geweld. Het onderzoek is gestart in 2008 en in 2011 verscheen een tweede, gewijzigde druk (Dijkstra en Van Dartel). Doel van het onderzoek is het versterken van de praktijk door de ervaringskennis expliciet te maken en te vertalen naar het werkveld en naar het onderwijs. De bottom-up benadering van dit onderzoek sluit aan bij de visie van het lectoraat dat er veel relevante kennis op de werkvloer zelf aanwezig is. In het onderzoek is de praktijkkennis van experts als vertrekpunt gekozen, omdat daar een rijkdom aan kennis aanwezig is die de moeite waard is om te documenteren en over te dragen. In onderzoek dat vanuit de theorie start komt deze context- en persoonsgebonden kennis meestal slechts beperkt in beeld. De onderzoeksresultaten vinden dan ook moeilijker ingang bij de professionals in de praktijk. Het vertrekt vanuit wat al expliciet is en gaat voorbij aan de waardevolle impliciete kennis die tot stand komt in samenwerking met collega s en cliënten. In deze samenwerking gaat het bijvoorbeeld om het aansluiten bij de behoeften, afstemming en het ontvangen en geven van feedback. Het belang hiervan wordt verwoord door een van de geïnterviewden in het onderzoek: 4 Bottom-up benadering Het door het lectoraat uitgevoerde onderzoek maakt sinds 2010 onderdeel uit van het Expertisecentrum Veiligheid (EV) van Avans. De afgelopen zes jaar zijn er tal van activiteiten ontplooid om de missie van het lectoraat gestalte te geven. In de eerste termijn van het lectoraat stond de verbinding van onderwijs en praktijkgericht onderzoek met de vrouwenopvang centraal en heette het lectoraat Huiselijk geweld en Vrouwenopvang. Soms heb je iets geleerd in een cursus, dat je wilt toepassen in de praktijk en dan blijkt het toch weer heel anders te lopen. Dus ik leer ongelofelijk veel van mijn cliënten omdat die mij kritisch en scherp houden Dan bespreek ik ook met mijn cliënten: Als we het nou zo zien en als we het nou zo bespreken, zou het dan wel te doen zijn? Ik vind therapie ook samenwerking. Het is niet dat ik vertel hoe het moet. (Van Lawick, klinisch psycholoog en psychotherapeut in het Lorentzhuis in Haarlem, in: Dijkstra en Van Dartel, 2011, pp ).
5 Door deze praktijkkennis op te diepen en te verbinden met theoretische inzichten en kennis uit onderzoek wil het lectoraat bijdragen aan de aanpak van huiselijk geweld. Vanaf 2010 heeft het lectoraat haar accent verlegd naar de ketenaanpak met nog meer aandacht voor borging van vakkennis in het onderwijs. Het belang van de kwaliteit van de ketenaanpak werd ook duidelijk uit het onderzoek. Intussen heeft het project een vervolg in het project Goed werk, complexe zaken, waarin ingewikkelde casuïstiek van cliënten en het handelen van professionals uit diverse disciplines onder het vergrootglas ligt. Het gaat hier om partnergeweld, ouderschap en contact met de kinderen na geweld, vechtscheiding, chronisch seksueel misbruik, aangifte bij de politie, gedwongen uithuwelijking en schoolverzuim en om de behandeling bij complexe trauma s. Juist de complexiteit is een goede toetssteen voor de kwaliteit van het handelen van professionals. Maar de tegenkant van versnippering en falen komt eveneens scherp aan het licht. Elke discipline werkt vaak binnen eigen beleidskaders, volgens eigen protocollen en professionals hebben beperkte tijd tot hun beschikking en veelal een hoge caseload. In de ketenaanpak zijn nog veel belemmeringen te bespeuren die kennisontwikkeling van praktijkwerkers bemoeilijken. Een citaat uit een van de interviews van het onderzoek geeft dit duidelijk weer: Wat goed is, is dat huiselijk geweld maatschappelijk en politiek erkend wordt... Maar het maakt ook dat veel partijen zich ermee bezighouden en dat je allemaal kwesties krijgt van taak- en machtverdeling tussen die partijen. En dat de ruimte voor echt dingen bedenken, pionieren, eruit raakt. De toenemende bureaucratie en inkadering zorgen voor weinig bewegingsruimte, ook voor de professionals die erin werken. Het is allemaal dichtgetimmerd, vastgelegd, beschreven. (Van den Brink, directeurbestuurder Blijf Groep Amsterdam, in: Dijkstra en Van Dartel, 2011, p. 40) Opbrengst onderwijs Alle interviews zijn op basis van instructie uitgewerkt door derde- en vierdejaarsstudenten. Elk interview is vervolgens door ten minste twee onderzoekers geanalyseerd met de focus op maximaal drie vakinhoudelijke, vaak contextgebonden kwesties, zoals het huisverbod, de ontwikkeling van de vrouwenopvang, outreachend werken en professionalisering. Studenten die interviews hadden uitgewerkt, keerden voor hun afstudeeronderzoek terug naar het lectoraat. Zij waren erg enthousiast en gemotiveerd door de gesprekken waarop ze een reflectie mochten geven. Twee docenten en een student gaven in een leesgroep commentaar op een concept van het rapport. Erkend werd dat het ook in de beroepsopleiding draait om taciete kennis en de transfer daarvan. Het rapport werd verder door de onderzoekers besproken in een groep van drie lectoren en drie docenten. Het bleek dat juist het ontdekken en het expliciteren van deze ervaringskennis een multimethodische aanpak en nog meer raffinement vereiste. Verder zijn er over het onderzoek op zijn minst vijf gastlessen over goed professioneel handelen gegeven bij minor jeugd (2), tweedejaarsvakken over huiselijk geweld (3) en een afstudeersymposium van studenten die allen onderzoek hadden gedaan naar 5
6 6 huiselijk geweld (1). Daarin werd telkens een oefening gedaan om stil te staan bij wat een goede professional nodig heeft om geweld aan te pakken. Eerst op schrift in vijf steekwoorden op rangorde, daarna werden dan veelvoorkomende eigenschappen groepsgewijs besproken. In totaal is deze oefening door circa 150 studenten uitgevoerd. De top vijf die daaruit naar voren kwam: 1. Inleven en je verplaatsen in slachtoffer en pleger 2. Luisteren 3. Oordeel uitstellen 4. Besluitvaardig zijn 5. Grenzen stellen. De gewijzigde herdruk van het boek werd circa 150 deelnemers aangeboden op een landelijk congres over het huisverbod in Er werden drie presentaties gehouden over het onderzoek op internationale congressen en het rapport werd gebruikt als kennisbron en leerstof bij de masterclass KOSHI. We verwachten dat het vervolgproject Goed werk, complexe zaken ons betrokkenheid van docenten oplevert die de relevantie mee helpen onderbouwen en uitdragen. Een leergang van negen dagen is in 2012 gegeven onder de noemer Masterclass KOSHI voor een gemengde groep deelnemers uit het werkveld (6) en beroepsopleidingen MWD, SPH en CMD (4) (Dijkstra en Verhoeven, verwacht). Het onderzoek Verborgen schatten was een van de verplichte kennisbronnen. KOSHI (letterlijk: samenklank) is een acroniem van vijf benaderingen met onderlinge samenhang, die noodzakelijk zijn voor de aanpak van partnergeweld en kindermishandeling. KOSHI staat voor: Krachtgerichte, Oplossingsgerichte en Systeemgerichte aanpak, met gebruik van Hulpmiddelen, gericht op Implementatie. Deze benaderingen, meestal afzonderlijk behandeld, hangen op een dieper niveau met elkaar samen en grijpen op elkaar in. Die toepassing en samenhang bij de aanpak van partnergeweld en kindermishandeling is in een mindmap uitgewerkt in de vorm van een bloem. De bloem representeert het proces van ontdekken, ontwikkelen en leren door de professional. In de kern van de bloem staan de cliënten (het gezin) met hun familiale en sociale netwerk centraal (CS). Daaromheen staan in de bloemblaadjes de benadering van kracht- (K), oplossings- (O) en systeemgericht (S) weergegeven. De stippellijnen geven weer dat samenklank de nodige investering vraagt. Integreren is een actief en cyclisch proces van je eigen maken van vakmanschap, professionele kennis en ervaring. De professional sluit aan op de ervaringen (E) van de betrokkenen, houdt een scherp oog op hun krachten, op veiligheid en gevaar. De stengel geeft voeding en biedt hulpmiddelen. Op deze wijze wordt de praktijkervaring van professionals en cliënten opgebouwd (zie ook Dijkstra en Van Dartel, 2011). De aarde, waarin de bloem wortelt, biedt draagvlak, borging en is een plaats voor taciete kennis. Zonder voeding (scholing, intervisie, oefening) kan de bloem niet volledig tot bloei komen. In opdracht en op basis van een scenario van het lectoraat droegen we bij aan hulpmiddelen door een film te laten maken van de slotconferentie. Vertaling naar praktijk Zoals aangegeven is Verborgen schatten een verkennende studie naar de kennis die praktijkexperts hebben verworven en wat zij belangrijk achten bij de sociale professional op de huidige en toekomstige werkvloer. Kennis en ervaring leiden tot kennisontwikkeling als er ruimte is voor reflectie, dialoog, interactie met betrokkenen. Ontwikkeling van kennis
7 in de praktijk vereist dus dat binnen en tussen organisaties aan een aantal voorwaarden wordt voldaan om goed samen te kunnen werken. De studie naar de kennis van praktijkexperts en de actieve, steeds weer benodigde integratie van de benaderingen in de masterclass KOSHI geven richting aan wat van belang is voor het opleiden van (aankomende) sociale professionals. Een vertaling van deze inzichten naar de beroepsopleidingen is nog een belangrijke uitdaging: hoe kunnen studenten tot vakinhoudelijke en reflective practitioner worden opgeleid? Het leerproces van professionals op de werkvloer heeft eveneens visie, sturing en borging nodig, bij de instellingen en de leiding. Helder moet zijn dat ervaring op zichzelf niet louter een schat is; ze kan immers ook leiden tot verstarde gewoontes, en contraproductief zijn in de aanpak van geweld of onvermogen in het omgaan met complexe gevallen. Er zijn steeds nieuwe impulsen nodig om blijvend te leren en tot ontwikkeling en vernieuwing te komen. Kennisontwikkeling vindt plaats in de toepassing zelf en de reflectie daarop. In de beroepspraktijk en de beroepsopleidingen betekent dat het steeds weer toe-eigenen en integreren van grote professionele en persoonlijke waarde is. Literatuur Dijkstra, S. en Verhoeven, W. (verwacht). KOSHI: Masterclass aanpak huiselijk geweld als leerwerkplaats. Den Bosch: Avans, EV. Dijkstra, S. (2012a). The Power and Fragility of Tacit Knowing in Handling Domestic Violence, paper presented at bring in the family gebruik het netwerk Mindmap masterclass KOSHI S interactie? samenklank nieuwe impulsen CS O Sign of safety outreachende aanpak netwerk eigen kracht, krachtwerk, strength based eigen kracht coordinator implementatie coach K E Hulpmiddelen K: krachtgericht O: oplossingsgericht S: systeemgericht E1: ervaringen betrokkenen E2: ervaringen professionals CS: cliëntsystemen analyseschema determinanten (Fleuren) Hulpmiddelen film praktijktheorie instrumenten gevaar, kracht, veiligheid: wat gaan we doen? 7 l1: implementatie l2: integratie l3: impliciet Draagvlak taciete kennis Waarneming Figuur 1: Koshi mindmap Borging nov 2012 Sietske Dijkstra en Wil Verhoeven
8 8 Conference Polanyi Society, Chicago, June, Dijkstra, S. (2012b). Handling Domestic Violence. The strength and fragility of tacit knowing. In: Kunneman H. (ed) Good work and the Ethics of Craftmanship. Utrecht: University of Humanities, Dijkstra, S. en N. Van Dartel, (2011). Verborgen schatten. Wat goede professionals doen en cliënten ervaren bij de aanpak van geweld. Amsterdam: SWP. Dijkstra, S. (2008). Bring in the family. Huiselijk geweld, vrouwenopvang en (aankomende) professionals nader beschouwd. Breda: Avans. Kwakman, K. (2003). Anders leren, beter werken Lectorale rede. Nijmegen: Hogeschool van Arnhem en Nijmegen. Kwakman, K. en Schilder, L. (2005). Het versterken van professionele identiteit door leren in gemeenschappelijkheid. Sociale interventie, 3, Laan, G. van, Leren van gevallen. Amsterdam: SWP. Polanyi, M. (1966). The Tacit Dimension. New foreword by A. Sen, 2009, The University of Chicago Press, Chicago/ London. Tsui, M. S, en Cheung, F. C. H. (2009). Social Work Administration Revisited: A re-examination of concepts, context, and content, Journal of Social Work, 9 (2), Turnell, A. en Edwards, S. (1999). Signs of Safety; A solution and safety oriented approach to child protection casework. New York: W.W. Norton. Veen, H.C.J. van der, en Bogaerts, S. (2010). Huiselijk geweld in Nederland. Overkoepelend syntheserapport van het vangst-hervangst-, slachtoffer- en daderonderzoek Den Haag, WODC.
Drie spanningen bij de aanpak van huiselijk geweld
Drie spanningen bij de aanpak van huiselijk geweld Workshop, 17 november 2008 Landelijk congres, Nieuwegein Sietske Dijkstra i.s.m. Wil Verhoeven Lectoraat vrouwenopvang en huiselijk geweld, Avans Groei
Nadere informatieAanpak huiselijk geweld centrumgemeentegebied Amersfoort
Aanpak huiselijk geweld centrumgemeentegebied Amersfoort De bestrijding van huiselijk geweld is een van de taken van gemeenten op grond van de Wet maatschappelijke ondersteuning (WMO, nu nog prestatieveld
Nadere informatieWat goede professionals doen en cliënten ervaren bij de aanpak van geweld
Verborgen schatten Wat goede professionals doen en cliënten ervaren bij de aanpak van geweld Samenvatting S.Dijkstra, N.van Dartel, W. Verhoeven en T. Veldkamp Doel en vraagstelling De aanpak van huiselijk
Nadere informatieKOSHI: Masterclass aanpak huiselijk geweld als leerwerkplaats
KOSHI: Masterclass aanpak huiselijk geweld als leerwerkplaats Verslag van masterclass KOSHI 2012: ontwikkeling, uitvoering en evaluatie Colofon Expertisecentrum Veiligheid Lectoraat Huiselijk geweld en
Nadere informatieOntwikkelingen in beroepsopleidingen op het gebied van geweld in relaties.
Ontwikkelingen in beroepsopleidingen op het gebied van geweld in relaties. Congres signaleren, handelen en samenwerken Hilversum, 8 oktober 2008 Sietske Dijkstra, www.sietske-dijkstra.nl Bureau Dijkstra/
Nadere informatieHuiselijk en seksueel geweld kwalitatief onderzoeken: wat zijn kernkwesties en hoe onderzoeken we deze?
Huiselijk en seksueel geweld kwalitatief onderzoeken: wat zijn kernkwesties en hoe onderzoeken we deze? Sietske Dijkstra, www.sietskedijkstra.nl Kwalitatief onderzoek, organisatie: Movisie, 16 december
Nadere informatieBlauwdruk Leerlijn Seksualiteit
RAAK-Pro project: ezond seksueel gedrag in de residentiële jeugdzorg Blauwdruk Leerlijn Seksualiteit Het project Seksueel gezond gedrag in de RJ heeft twee doelstellingen: 1. De handelingsverlegenheid
Nadere informatie(Samen)werken aan christelijk leraarschap
(Samen)werken aan christelijk leraarschap Laura Boele de Bruin MSc Dit materiaal is onderdeel van het compendium over christelijk leraarschap, van het lectoraat Christelijk leraarschap van Driestar hogeschool.
Nadere informatieDeel I Geweld in gezinnen: met de neus op de feiten
Inhoudsopgave Inleiding 17 Deel I Geweld in gezinnen: met de neus op de feiten 1 Definitie en begripsafbakening 23 1.1 Geweld in gezinnen: an inconvenient truth 23 1.2 Kenmerken van geweld in gezinnen
Nadere informatieBasistraining Huiselijk Geweld en Kindermishandeling / Meldcode
Basistraining Huiselijk Geweld en Kindermishandeling / Meldcode Inleiding Dit document beschrijft de basistraining Huiselijk Geweld en Kindermishandeling / Meldcode van trainingsbureau Moetd. Doelgroep
Nadere informatieOuderschap in Ontwikkeling
Ouderschap in Ontwikkeling Ouderschap in Ontwikkeling. De kracht van alledaags ouderschap. Carolien Gravesteijn Ouderschap in Ontwikkeling. De kracht van alledaags ouderschap. Carolien Gravesteijn Ouderschap
Nadere informatieAfgeronde onderzoeksprojecten Lectoraat Zorg voor Mensen met een Verstandelijke Beperking (periode 2008 2012)
Afgeronde onderzoeksprojecten Lectoraat Zorg voor Mensen met een Verstandelijke Beperking (periode 2008 2012) In de periode 2008-2012 heeft het Lectoraat Zorg voor Mensen met een Verstandelijke Beperking
Nadere informatiePostmaster opleiding veiligheid in gezinnen met risico s
me nse nkennis Postmaster opleiding veiligheid in gezinnen met risico s Veiligheid in gezinnen staat of valt met goede samenwerking in de keten, daarom hebben wij samenwerking tot de kern van deze opleiding
Nadere informatieVoorkómen van huiselijk geweld
Voorkómen van huiselijk geweld hoe profiteren we van wetenschappelijke kennis? Nico van Oosten senior adviseur Huiselijk en Seksueel Geweld Movisie There is nothing more practical than a good theory (Kurt
Nadere informatieTrainingen, workshops en coaching
Trainingen, workshops en coaching Aanbod 2015-2016 professionals en gemeenten Beschermen & Versterken Trainingen, workshops en coaching De Jeugd- & Gezinsbeschermers zet zich in voor de bescherming van
Nadere informatieVeilig Thuis. 1Gelderland Noord & Midden
Veilig Thuis advies en meldpunt Huiselijk Geweld en Kindermishandeling Werkconferenties in de zes regio s 1 Programma Werkconferentie Presentatie, wat brengt Veilig Thuis, Regionale werktafels met opdrachten
Nadere informatieVoor onze opleiding geldt: samenwerken met informele zorg hoort erbij
Inspiratie voor hbo zorg en welzijn Informele zorg & Social Work aan de hogeschool Inholland Voor onze opleiding geldt: samenwerken met informele zorg hoort erbij Voor onze opleiding geldt: samenwerken
Nadere informatieDocententeam ontwikkelt zich als leergemeenschap
Docententeam ontwikkelt zich als leergemeenschap Actie onderzoek naar invloedrijke factoren en interventies Voorstellen Voorzitter: Prof. dr. Elly de Bruijn Lector Beroepsonderwijs Faculteit Educatie Hogeschool
Nadere informatieNetwerkbijeenkomst Richtlijnen Jeugdzorg
Netwerkbijeenkomst Richtlijnen Jeugdzorg Karlijn Stals Utrecht 29 september 2014 Welke richtlijnen zijn ontwikkeld? Wat zijn bevindingen vanuit proefinvoeringen? Wat betekenen de richtlijnen voor de organisatie?
Nadere informatieVragen pas gepromoveerde
Vragen pas gepromoveerde dr. Maaike Vervoort Titel proefschrift: Kijk op de praktijk: rich media-cases in de lerarenopleiding Datum verdediging: 6 september 2013 Universiteit: Universiteit Twente * Kun
Nadere informatieSAMEN (BLIJVEN) LEREN
SAMEN (BLIJVEN) LEREN De casus als kapstok voor integraal (leren) werken in het sociaal wijkteam Workshop/Presentatie voor Congres Lerend Transformeren TNO 8 april 2019 door Margo te Roller PROGRAMMA Ff
Nadere informatieHet onderwijsprogramma van de opleidingen Pedagogiek mei 2013
Bijlage 7: Het onderwijsprogramma van de opleidingen Pedagogiek mei 2013 Visie opleidingen Pedagogiek Hogeschool van Amsterdam Wij dragen als gemeenschap en daarom ieder van ons als individu, gezamenlijk
Nadere informatieSysteemgericht werken De contextuele benadering SMWF
Systeemgericht werken De contextuele benadering SMWF Periode: Trainer: Bijeenkomsten: Locatie: April t/m September 2013 Drs. Jaco de Rapper Acht dagdelen Groep 3: 09/04(2 dagdelen), 21/05(2 dagdelen),
Nadere informatieInhoud Inleiding Een nieuw beroep, een nieuwe opleiding Een nieuwe start bouwt voort op het voorgaande Relaties aangaan Omgaan met gevoelens
Inhoud Inleiding 9 1 Een nieuw beroep, een nieuwe opleiding 11 1.1 Het beroep Social Work 11 1.2 Beelden over leren mentale modellen 15 1.3 Competentiegericht leren 16 1.4 Een open leerhouding 17 1.5 Leren
Nadere informatieSamen met de klant. Strategieplan
Samen met de klant Strategieplan 2019-2021 Aan het verhaal van Blijf Groep wordt iedere dag geschreven Veiligheid, betrokkenheid en het duurzaam stoppen van geweld: dat is waar Blijf Groep al meer dan
Nadere informatieInstituut voor Sociale Opleidingen
Instituut voor Sociale Opleidingen Naar een nieuwe opleiding Social Work In september 2016 start Hogeschool Rotterdam met de nieuwe opleiding Social Work. Dit betekent dat eerstejaars studenten (die in
Nadere informatieIk sta er niet meer alleen voor!
Ik sta er niet meer alleen voor! Zelfredzaamheid en eigen kracht zijn centrale begrippen in onze participatiesamenleving. Eén gezin, één plan, één hulpverlener is al uitgangspunt van beleid. Daaraan wordt
Nadere informatie10 Innovatielessen uit de praktijk 1
10 Innovatielessen uit de praktijk 1 Geslaagde gastoudermeeting levert veel ideeën op voor innovatie! Wat versta ik onder innoveren? Innoveren is hot. Er zijn vele definities van in omloop. Goed om even
Nadere informatie5,5. Betoog door S woorden 10 juli keer beoordeeld. Nederlands
Betoog door S. 1508 woorden 10 juli 2016 5,5 1 keer beoordeeld Vak Nederlands INSTITUTE FOR GRADUATE STUDIES & RESEARCH (IGSR) (email: igsr@uvs.edu) IGSR GEBOUW (STAATSOLIEGEBOUW), UNIVERSITEITSCOMPLEX,
Nadere informatieProfessionalisering van docenten. Gerda Geerdink Studiedag Facta 24 maart 2015 Amersfoort
Professionalisering van docenten Gerda Geerdink Studiedag Facta 24 maart 2015 Amersfoort Opbouw presentatie Welke docenten hebben we nodig? Professionalisering binnen de HAN Resultaten onderzoek naar vier
Nadere informatieOpleiding ouderbegeleiding
Opleiding ouderbegeleiding me nse nkennis vanuit een visie op ouderschap in ontwikkeling Als je krachtgericht werken met het netwerk rond het kind wilt invullen, dan zit hier alles in. Vanuit een betere
Nadere informatieDe 6 Friesland College-competenties.
De 6 Friesland College-competenties. Het vermogen om met een open enthousiaste houding nieuwe dingen aan te pakken. Het vermogen jezelf steeds beter te leren kennen. Het vermogen om in te schatten in welke
Nadere informatieDe taal van de vlaggen praten over gewenste en ongewenste seks
De taal van de vlaggen praten over gewenste en ongewenste seks Amersfoort, 13 september 2013 Sietske Dijkstra, lector huiselijk geweld en hulpverlening in de keten, Avans Hogeschool en bureau Dijkstra
Nadere informatieWendbaar en waarde(n)vol onderwijs!
Wendbaar en waarde(n)vol onderwijs! In ons onderwijs staat de mens centraal, of het nu gaat om studenten of medewerkers, om ouders of werknemers uit het bedrijfsleven, jongeren of volwassenen. Wij zijn
Nadere informatieLeren van en met elkaar
Leren van en met elkaar Leer- en Innovatie- Netwerk (LIN) Een Leer- en InnovatieNetwerk (LIN) is een intensieve samenwerking tussen een zorginstelling en het onderwijs. Studenten, verpleegkundigen en verzorgenden
Nadere informatieAan de Voorzitter van de Tweede kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG
> Retouradres Postbus 20301 2500 EH Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Directoraat-Generaal Preventie, Jeugd en Sancties Schedeldoekshaven
Nadere informatieHuiselijk Geweld en Kindermishandeling
Huiselijk Geweld en Kindermishandeling Ideeën vanuit Signs of Safety voor integratie Eric Sulkers, BJZ Zeeland Signs of Safety The only avenue toward lasting protection of children except the extreme measure
Nadere informatieLEIDERSCHAP IN DE CORPORATE JUNGLE. Bagage voor een succesvolle reis naar je eigen doel. Een training met wortels in de praktijk.
LEIDERSCHAP IN DE CORPORATE JUNGLE Bagage voor een succesvolle reis naar je eigen doel. Een training met wortels in de praktijk. PROFESSIONALISEREN DOOR ALLE BENODIGDE SOFTSKILLS VAN DE MANAGER TE TRAINEN
Nadere informatieNooit meer POPP (Nooit meer instrumenten als POP Pressen)
Workshop HGZO maart 2010 Nooit meer POPP (Nooit meer instrumenten als POP Pressen) Alex de Veld, Hogeschool van Arnhem en Nijmegen Eric Entken, Hogeschool Rotterdam Insteek dialoog HGZO 2010 Onderbouwing
Nadere informatieCrisisopvang en Integrale Arrangementen
Crisisopvang en Integrale Arrangementen Geweld in afhankelijkheidsrelaties Stichting Arosa Brede aanpak huiselijk geweld Vrouwenopvang & mannenopvang Advies, informatie & hulpverlening in de eigen omgeving
Nadere informatieOver nut en noodzaak van praktijkgericht onderzoek. Congres Focus op onderzoek - Oogsten en verbinden 1 en 2 december 2011, Galgenwaard, Utrecht
Over nut en noodzaak van praktijkgericht onderzoek Congres Focus op onderzoek - Oogsten en verbinden 1 en 2 december 2011, Galgenwaard, Utrecht Wat is het probleem? Volgens: 1. De professional 2. De wetenschapper
Nadere informatieDe Leerstoel Grondslagen van het Maatschappelijk Werk
De Leerstoel Grondslagen van het Maatschappelijk Werk Hans van Ewijk Bijzonder Hoogleraar Grondslagen van het Maatschaappelijk Werk Lector Sociaal Werk Theorie (Hogeschool Utrecht) Marie Kamphuis (1908
Nadere informatieTEAMNASCHOLING ERVARINGSGERICHTE PSYCHOSOCIALE HULPVERLENING WERKEN MET CLIËNTEN EN HUN RELATIONELE CONTEXT
TEAMNASCHOLING ERVARINGSGERICHTE PSYCHOSOCIALE HULPVERLENING WERKEN MET CLIËNTEN EN HUN RELATIONELE CONTEXT HOE ZIET UW PRAKTIJK ERUIT? Veel cliënten zien hun probleem als een individueel probleem en komen
Nadere informatieNASCHOLINGSCENTRUM MAATSCHAPPELIJK WERK
TEAMNASCHOLING VEILIGHEID IN GEZINNEN 3 KOLOMMEN 1 VEILIGHEID IN GEZINNEN 3 KOLOMMEN In het voeren van gesprekken met ouders waarbij sprake is van (vermoedens van) kindermishandeling teneinde tot verwijzing/c.q.
Nadere informatieSterkste Schakels. 23 mei 2019
Sterkste Schakels 23 mei 2019 Frouke Sondeijker (Verwey-Jonker instituut) Nikki Udo (Nederlands Jeugdinstituut) Evelien Janssen (Nederlands Centrum Jeugdgezondheid) Marlies Kraaijeveld (CJG Capelle a/d
Nadere informatieAWTJF: In dialoog naar een sterker opvoedklimaat, effectieve preventie en doelmatige zorg voor jeugd. ZonMw site-visit 9 april 2018
AWTJF: In dialoog naar een sterker opvoedklimaat, effectieve preventie en doelmatige zorg voor jeugd ZonMw site-visit 9 april 2018 AWTJF Samen puzzelen over prangende regionale vraagstukken Samen deze
Nadere informatieCrisisopvang en Integrale Arrangementen
Crisisopvang en Integrale Arrangementen Geweld in afhankelijkheidsrelaties Stichting Arosa Brede aanpak huiselijk geweld Vrouwenopvang & mannenopvang Advies, informatie & hulpverlening in de eigen omgeving
Nadere informatieHet CCE biedt scholing voor zorgprofessionals
Scholing en training 2016 Het CCE biedt scholing voor zorgprofessionals die werken met cliënten met ernstig en aanhoudend probleemgedrag. De cliënten bij wie wij betrokken zijn, hebben een stoornis of
Nadere informatieMeldcode huiselijk geweld en kindermishandeling 0900 1 26 26 26 5 cent per minuut
Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling Informatie voor professionals 0900 1 26 26 26 5 cent per minuut Signaleren en samen aanpakken Wat is huiselijk geweld en wat is kindermishandeling? Verplicht
Nadere informatieInhoud. Inleiding 8. Leeswijzer 10
Inhoud Inleiding 8 Leeswijzer 10 1 Motiverende gespreksvoering: een introductie 14 1.1 Wat is motiverende gespreksvoering? 14 1.2 Kenmerken van motivatie 15 1.3 Waarom werkt motiverende gespreksvoering?
Nadere informatieElly de Bruijn. Beroepsonderwijs maken: van dossier naar leren & begeleiden. Zaal 3 Tijdstip 11.00
Elly de Bruijn Beroepsonderwijs maken: van dossier naar leren & begeleiden Zaal 3 Tijdstip 11.00 Warming up De docent in het beroepsonderwijs opent de deuren naar de kennis, zienswijzen, vaardigheid, opvattingen
Nadere informatieHogeschool Windesheim Zwolle Aandacht voor jeugdzorg en jeugd- en opvoedhulp in hbo-opleidingen en onderzoek.
Hogeschool Windesheim Zwolle Aandacht voor jeugdzorg en jeugd- en opvoedhulp in hbo-opleidingen en onderzoek. WGV Oost Deventer, 20 maart 2013 Attie Valkenburg van Roon, projectleider Master Zorg voor
Nadere informatieIs het HBO onderwijs aan seks toe?
Is het HBO onderwijs aan seks toe? Studiemiddag 28 januari 2016 Vergadercentrum Domstad Dit project wordt mede mogelijk gemaakt door gelden van Nationaal Regieorgaan Praktijkgericht Onderzoek (SIA RAAK-Pro
Nadere informatieMinor Licht Verstandelijk Beperkt
Minor Licht Verstandelijk Beperkt Academie voor Sociale Studies Inleiding De minor Licht Verstandelijk Beperkt biedt een inspirerend en intensief half jaar deskundigheidsbevordering op het gebied van werken
Nadere informatieSAMENSPRAAK 2012. Perspectieven in het omgaan met verontrusting en maatschappelijke noodzaak
Integrale Jeugdhulp Regio Vlaams-Brabant en Brussel SAMENSPRAAK Perspectieven in het omgaan met verontrusting en maatschappelijke noodzaak -Herhaling startdagen 2011 op algemene vraag van de voorzieningen-
Nadere informatieVeiligheid en bescherming bij geweld in relaties
Veiligheid en bescherming bij geweld in relaties Arosa biedt veiligheid en bescherming bij geweld in relaties. Vrouwen, mannen en hun kinderen kunnen bij Arosa terecht voor opvang en begeleiding. Arosa
Nadere informatieLiteratuur 145. Het Nederlands Jeugdinstituut: kennis over jeugd en opvoeding 173
Inhoud Inleiding 7 Deel 1: Theorie 1. Kindermishandeling in het kort 13 1.1 Inleiding 13 1.2 Aard en omvang 13 1.3 Het ontstaan van mishandeling en verwaarlozing 18 1.4 Gevolgen van kindermishandeling
Nadere informatieMenslievende Professionalisering. Onderzoek naar de training Menslievende Professionalisering. Petri Embregts, Maaike Hermsen & Lisanne van Alphen
Menslievende Professionalisering Onderzoek naar de training Menslievende Professionalisering juni 2015 Petri Embregts, Maaike Hermsen & Lisanne van Alphen Achtergrond Zorgverleners werkzaam in het primaire
Nadere informatieInhoud. Ten geleide 11. Voorwoord 13. 1 Kindermishandeling een complex probleem 15 Jan van der Ploeg
0 Inhoud Ten geleide 11 Voorwoord 13 1 Kindermishandeling een complex probleem 15 Jan van der Ploeg 1.1 Inleiding 15 1.2 Vormen van kindermishandeling 15 1.2.1 Definities 15 1.2.2 Gebruikelijke vormen
Nadere informatieHogeschool van Arnhem en Nijmegen Faculteit Educatie Instituut voor Leraar en School
Hogeschool van Arnhem en Nijmegen Faculteit Educatie Instituut voor Leraar en School Beoordeling Afstudeeronderzoek eindfase 2014-2015 VT-DT ONDERZOEKSVERSLAG 1 Bijlage 5c Beoordelingsformulier onderzoeksverslag
Nadere informatieDe Wet meldcode Hoe zit het?
De Wet meldcode Hoe zit het? Het houdt niet vanzelf op November 2012 Sita Hoogland & Mirella Laan Gebruik deze gelegenheid om dat te zeggen wat je werkelijk wil zeggen, luister goed en heb respect voor
Nadere informatieMeldcode huiselijk geweld & kindermishandeling Kindcheck
Meldcode huiselijk geweld & kindermishandeling Kindcheck Datum mei 2019 Team Processen Auteur Kees de Groot 1 1. Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling 1.1 Wat verstaan we onder huiselijk geweld
Nadere informatieBox 2: Vaststellen beginsituatie Handelingsgericht werken op PABO s en lerarenopleidingen VO
Kees Dijkstra (Windesheim), Els de Jong (Hogeschool Utrecht) en Elle van Meurs (Fontys OSO). 31 mei 2012 Box 2: Vaststellen beginsituatie Handelingsgericht werken op PABO s en lerarenopleidingen VO Doel
Nadere informatieConvenant Integrale Aanpak Huiselijk Geweld Den Haag
Convenant Integrale Aanpak Huiselijk Geweld Den Haag Ondergetekenden - (naam + functie), namens Gemeente Den Haag -, namens Regiopolitie Haaglanden, -, namens Algemeen Maatschappelijk Werk Den Haag, bestaande
Nadere informatieSIGNS OF SAFETY EN DE MELDCODE KINDERMISHANDELING EN HUISELIJK GEWELD
pagina 1 pagina 2 SIGNS OF SAFETY EN DE MELDCODE KINDERMISHANDELING EN HUISELIJK GEWELD pagina 3 Problematiek pagina 4 Omvang van de problematiek 45% van de Nederlandse bevolking ooit/vaker slachtoffer
Nadere informatieDe docent beroepsonderwijs: Jongleren op het grensvlak van verschillende werelden. Elly de Bruijn 24 januari 2013 NOT Profiel Lezing
De docent beroepsonderwijs: Jongleren op het grensvlak van verschillende werelden Elly de Bruijn 24 januari 2013 NOT Profiel Lezing Warming up Door de ervaringen als sociaal pedagogisch hulpverlener begreep
Nadere informatieWiskunde en informatica: innovatie en consolidatie Over vragen in het wiskunde- en informaticaonderwijs
Tijdschrift voor Didactiek der β-wetenschappen 22 (2005) nr. 1 & 2 53 Oratie, uitgesproken op 11 maart 2005, bij de aanvaarding van het ambt van hoogleraar Professionalisering in het bijzonder in het onderwijs
Nadere informatieHet Ontwikkelteam Digitale geletterdheid geeft de volgende omschrijving aan het begrip digitale technologie:
BIJGESTELDE VISIE OP HET LEERGEBIED DIGITALE GELETTERDHEID Digitale geletterdheid is van belang voor leerlingen om toegang te krijgen tot informatie en om actief te kunnen deelnemen aan de hedendaagse
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2012 2013 31 015 Kindermishandeling Nr. 82 BRIEF VAN DE MINISTER VAN VEILIGHEID EN JUSTITIE Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Den
Nadere informatieDE MELDCODE IN UW PRAKTIJK
DE MELDCODE IN UW PRAKTIJK Een onmisbare handleiding voor eerstelijnspraktijken die de Meldcode Huiselijk Geweld en Kindermishandeling gaan implementeren. 4 INTRODUCTIE DE MELDCODE IN UW PRAKTIJK 6 8 12
Nadere informatieOpleidingsprogramma DoenDenken
15-10-2015 Opleidingsprogramma DoenDenken Inleiding Het opleidingsprogramma DoenDenken is gericht op medewerkers die leren en innoveren in hun organisatie belangrijk vinden en zich daar zelf actief voor
Nadere informatieProgramma. Dilemma s. Hoe gewelddadig is het? Moet het geweld direct stoppen? Duur van de situatie. Hoe lang speelt dit al? Ernst van de gevolgen.
Programma Rudy Bonnet Senior adviseur Trainer Coach Stade Advies Utrecht 1. Kennis maken 2. Opwarmer: Dilemma s 3. 4. De meldcode 5. in subgroepen 6. Pauze 7. Plenaire nabespreking 8. Conclusies 9. Evaluatie
Nadere informatieSociale wijkteams de sleutel in de participatiesamenleving?
Leer- en ontwikkeltraject Sociale wijkteams de sleutel in de participatiesamenleving? Centrum voor Samenlevingsvraagstukken Marja Jager-Vreugdenhil & Eelke Pruim @SamenViaa Deze workshop: - Over Wmo-werkplaats
Nadere informatieLeerling Gezel Meester Feedback. Zet in een kortcyclisch proces creatieve ideeën, specificaties en concepten om tot werkende prototypes
Naam: Saskia Arends Datum: 16-09-2016 Realisatiekracht Beginner Kan nog geen ideeën snel omzetten tot prototypes Zet ideeën om tot werkende prototypes Zet in een kort cyclisch proces ideeën om tot werkende
Nadere informatieOPLOSSINGSGERICHT WERKEN MET JONGEREN MISSION POSSIBLE
OPLOSSINGSGERICHT WERKEN MET JONGEREN MISSION POSSIBLE OPEN INSCHRIJVING IN UTRECHT WAT IS MISSION POSSIBLE? Bent u geïnteresseerd te ontdekken waar de motivatie van jongeren ligt om hun problemen zelf
Nadere informatieGemeente Delft. In de bijlage is een overzicht opgenomen van definities.
Samenleving Gemeente Delft bezoekadres: Stationsplein 1 2611 BV Delft IBAN NL21 BNGH 0285 0017 87 t.n.v. gemeente Delft Retouradres : Postbus 78, 2600 ME Delft Aan de gemeenteraad Behandeld door Olga Lemmen
Nadere informatieWeerbaarheid en zelfsturing voor particulieren. Bouwen aan zelfvertrouwen. Jeugd
Weerbaarheid en zelfsturing voor particulieren Bouwen aan zelfvertrouwen Jeugd 1. Weerbaarheidstrainingen voor kinderen Heeft uw kind moeite met voor zichzelf op te komen? Of is uw kind wellicht te weerbaar?
Nadere informatieHet goede GOED doen. Gerda van Brummelen - adviseur vereniging. 3 juli 2014 Verpleegkundigen & Verzorgenden Nederland
Het goede GOED doen Gerda van Brummelen - adviseur vereniging inhoud Professionele standaard Individuele professionaliteit Niet pluis gevoel Pak je invloed Professionele standaard Professionele standaard
Nadere informatieVeilig Thuis & Vrouwenopvang. 18 januari 2016
Veilig Thuis & Vrouwenopvang 18 januari 2016 Veilig Thuis & Vrouwenopvang - Midden in een transformatie ; - hard aan het werk voor een kwetsbare doelgroep ; - en de dilemma's die daar bij spelen. Veilig
Nadere informatieSamenvatting en conclusies
Samenvatting en conclusies Plan- en procesevaluatie van de scholing van gevangenispersoneel in Verbal Judo Het onderzoek Verbal Judo (Thompson, 1984) is een methode waarbij mensen anderen op een kalme
Nadere informatieTHUIS IN HET ASIEL VRIJ NA PAPPA S DOOD PROJECT ZOEKT GELD. Hoe crowdfunding geld en goodwill genereert. Jongeren met rugzakje helpen dito dieren
JeugdenCo VOOR PROFESSIONALS IN DE JEUGDSECTOR JAARGANG 10, NR. 5, OKTOBER 2016 PROJECT ZOEKT GELD Hoe crowdfunding geld en goodwill genereert THUIS IN HET ASIEL Jongeren met rugzakje helpen dito dieren
Nadere informatieLEREN IN EEN COMMUNITY OF PRACTICE
LEREN IN EEN COMMUNITY OF PRACTICE Annemarie Waal & Greet Gevers Hogeschool van Amsterdam, Opleiding tot Oefentherapeut m.h.gevers@hva.nl a.p.waal@hva.nl Uitnodiging tot het kiezen van een plaatje Als
Nadere informatieWijzer in de professionele ruimte
Wijzer in de professionele ruimte Strategieën om de professionele ruimte van docenten(-teams) te optimaliseren Rob Vink Wat is professionele ruimte? Als docent geef je vorm aan het onderwijs en daar voel
Nadere informatieNFI Academy. Sleutel tot de expertise van het Nederlands Forensisch Instituut
NFI Academy Sleutel tot de expertise van het Nederlands Forensisch Instituut NFI Academy Sleutel tot de expertise van het Nederlands Forensisch Instituut Met ruim 500 professionals en expertise in meer
Nadere informatieRondetafelgesprek. Huiselijk geweld speelt. Rondetafelgesprek onderzoek kindermishandeling 1 / 7
Rondetafelgesprek Huiselijk geweld speelt Rondetafelgesprek onderzoek kindermishandeling 1 / 7 Huiselijk geweld speelt niet alleen in grote steden Hoe effectief is de aanpak van gemeenten bij kindermishandeling
Nadere informatieIntegraal coachen. Meedenken en faciliteren bij ambities, dilemma s of problemen op de werkvloer
Integraal coachen Meedenken en faciliteren bij ambities, dilemma s of problemen op de werkvloer DATUM 1 maart 2014 CONTACT Steef de Vries MCC M 06 46 05 55 57 www.copertunity.nl info@copertunity.nl 2 1.
Nadere informatieProtocol Meldcode kindermishandeling en huiselijk geweld binnen de zorgstructuur van het Karel de Grote College Nijmegen.
Protocol Meldcode kindermishandeling en huiselijk geweld binnen de zorgstructuur van het Karel de Grote College Nijmegen. Sinds juli 2013 is het onderwijs wettelijk verplicht om op scholen met de Meldcode
Nadere informatieDe leraar van de toekomst is een onderzoekende leraar Onderzoek in het curriculum van de Fontys Hogeschool Kind & Educatie
De leraar van de toekomst is een onderzoekende leraar Onderzoek in het curriculum van de Fontys Hogeschool Kind & Educatie door: Wietse van der Linden Onderzoek??? Waarom moeten studenten leren onderzoek
Nadere informatie1 Leren op de werkplek
1 Leren op de werkplek Wat is leren op de werkplek? Om dit te verduidelijken onderscheiden we in dit hoofdstuk twee vormen van leren: formeel en informeel leren. Ook laten we zien welke vormen van leren
Nadere informatieHet goede GOED doen. Gerda van Brummelen - adviseur vereniging. 9 december 2014 Verpleegkundigen & Verzorgenden Nederland
Het goede GOED doen Gerda van Brummelen - adviseur vereniging V&VN Beroepsvereniging >60.000 leden, grootste beroepsvereniging Alle sectoren, alle transities Beroepsontwikkeling Wetenschappelijk onderzoek
Nadere informatieInstellingsbeleid doelstellingen en profiel
Instellingsbeleid doelstellingen en profiel 1 Inleiding 2 Beleid 3 Onderwijs 4 Onderzoek 5 Beroepspraktijk en regio 6 Kwaliteit is mensenwerk 7 Operational Excellence 8 Bestuur 9 Raad van Toezicht 10 Financiën
Nadere informatieVoorstellen. Wie bent u? Waar werkzaam? Welke ervaring? Toelichting keuze workshop?
Voorstellen Wie bent u? Waar werkzaam? Wie ben ik?: lecor huiselijk geweld en hulpverlening in de keten, 2007; bureau Dijkstra sinds 1998 Welke ervaring? Toelichting keuze workshop? 2 Kernkwesties vanuit
Nadere informatieVEERKRACHT! Landelijk congres 18 november 2013 Jantien van der Meer, Margreet Knol, Netty Jongepier
VEERKRACHT! Landelijk congres 18 november 2013 Jantien van der Meer, Margreet Knol, Netty Jongepier Aanleiding Veerkracht Kinderen vormen belangrijke groep in de vrouwenopvang In beleid en onderzoek kinderen
Nadere informatieOntwikkelplan trainee 1
1 Ontwikkelplan trainee 1 Karin Kleine, projectleider Ontwikkeling traineeship HBO-afgestudeerden Marlous Beijer, projectsecretaris Jeugdzorg Nederland 1 Dit document is geschreven in het kader van het
Nadere informatieDE PROFESSIONALITEIT VAN MAATSCHAPPELIJK WERK
DE PROFESSIONALITEIT VAN MAATSCHAPPELIJK WERK Over de morele identiteit van het beroep en het belang van morele oordeelsvorming Jaarcongres NVMW (10-11-2011) Ed de Jonge INTRODUCTIE: thematiek en spreker
Nadere informatieHogeschool van Arnhem en Nijmegen Faculteit Educatie Instituut voor Leraar en School
Hogeschool van Arnhem en Nijmegen Faculteit Educatie Instituut voor Leraar en School Feedforward en beoordeling Afstudeeronderzoek eindfase studiejaar 2014-2015 VT-DT Feedforwardformulier afstudeeronderzoek:
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Docenten in het hoger onderwijs zijn experts in wát zij doceren, maar niet noodzakelijk in hóe zij dit zouden moeten doen. Dit komt omdat zij vaak weinig tot geen training hebben gehad in het lesgeven.
Nadere informatieCongres Logistiek Slim verbinden! Tien jaar Lectoraat Logistiek: terug- en vooruitblik
Congres Logistiek Slim verbinden! Tien jaar Lectoraat Logistiek: terug- en vooruitblik Stef Weijers, Lector Logistiek en Allianties, HAN 31 januari 2013 Anno 2012 In Logistiek is 15% van de bedrijven wel
Nadere informatieSAMEN OPLEIDEN: impact van leren in beeld. Meerjarenplan Opleiden in de School
SAMEN OPLEIDEN: impact van leren in beeld Meerjarenplan Opleiden in de School 2015-2018 Opleidingsteam, 2015 Samen opleiden: impact van leren in beeld Meerjarenplan 2015-2018 Inleiding Goed onderwijs staat
Nadere informatie