Huiselijk en seksueel geweld kwalitatief onderzoeken: wat zijn kernkwesties en hoe onderzoeken we deze?

Transcriptie

1 Huiselijk en seksueel geweld kwalitatief onderzoeken: wat zijn kernkwesties en hoe onderzoeken we deze? Sietske Dijkstra, Kwalitatief onderzoek, organisatie: Movisie, 16 december 2014

2 Welkom in deze workshop Sietske Dijkstra, was 7.5 jaar lector huiselijk geweld en hulpverlening in de keten, promoveerde in 2000 bij Universiteit Utrecht op de kwalitatieve studie (N=28) Met vallen en opstaan. Hoe vrouwen en mannen betekenisgeven aan ervaringen met geweld in de kindertijd, sinds 1998 bureau Dijkstra, praktijkgericht onderzoek, was lid van de commissie Samson Wie zijn jullie? Wat is jullie kennis van hg of sg, wat is het focus van je werk en naar welk onderzoek gaat je interesse uit?

3 Kwantificeren Mijn proefschrift (2000) gebaseerd op interviews met N=28, waarvan 17 ouders, vrouwen en mannen Herhaalbaarheid Subjectiviteit in de wetenschap Kwantificeren van uitspraken (Homans analyse) Wie maar diep genoeg graaft, vindt tenslotte de wereld in een kuil (Kees Fens)

4 Kwalitatief onderzoek Wat is kwalitatief onderzoek? Wie heeft ervaring met kwalitatief onderzoek? Wat is de waarde van kwalitatief onderzoek? Schrijf enkele kernwoorden op Groepsgesprek

5 Wat is kwalitatief onderzoek? Meestal kleinschalig Specifieke steekproef (case studies) Niet generaliseerbaar naar gehele populatie Werpt specifiek licht op mechanismen en op specifieke groep (Hoe iets werkt) Combinaties van kwalitatieve en kwantitatieve methoden (mixed methods & synthese)

6 Waarde van kwalitatief onderzoek diepgang Specifiek Verdiepend Inzicht in werking Case studies Exemplarisch generalisatie Specifieke steekproef Kleine steekproef Minimaal verschil en maximaal contrast Verzadiging

7 Omschrijvingen en databank effectieve sociale interventies (circa 100) Huiselijk geweld: geweld gepleegd in huiselijke kring, partnergeweld, kindermishandeling, oudermishandeling en ouderenmishandeling. Onder geweld wordt zowel fysiek, seksueel en psychisch geweld verstaan. 28 interventies Seksueel geweld: speelt zich af in familieverband en daarbuiten, oa instellingen 7 interventies

8 Databank effectieve sociale interventies (1) HG Agressieregulatie EMDR Geweldloos verzet Begeleide Terugkeer Oranjehuis MEMOSA Multifocus Aware Signs of Safety Eigen Kracht Conferentie SG Stay in love Je lijf je Lief Youre Right2choose Vriendschap, verkering, vrijen en kinderwens Marietje Kessels Vlaggenysteem

9 Databank effectieve sociale interventies (2) Posities Als muren konden praten Moeder-kindcursus Als het misgaat bel ik jou Niet meer door het lint Toekomstgerichte begeleiding Achtfasenmodel Systeemgericht Als ik haar was Uit de schaduw van een ander De aanpak Eerste hulp bij huisverbod Motiverende gespreksvoering

10 Breder en dieper kijken

11 Melden bij het AMK in : keer contact opgenomen met AMK 1/4 privé; politie 34% contacten getuige geweld (24.1%) + pedagogische verwaarlozing (28.9%) veel eenoudergezin, co-ouderschap en nieuw samengesteld gezin * verplichte meldcode gezondheidszorg, onderwijs, kinderopvang, justitie en politie (vooral ziekenhuizen en politie) * scholing en training in signalen

12 Focus Preventie Verbetering signalering en onderkenning Begeleiding Behandeling Doorbraak

13 Kernkwesties aanpak huiselijk en seksueel geweld Wat zijn belangrijke kwesties? Wat verdient nader onderzoek? Licht dit toe

14 Kernvragen Wie werkt er (samen/consortia/expertise)? Voor wie werkt het (en voor wie (nog) niet? Wat werkt? (evaluatieonderzoek) Hoe werkt het? Waarom werkt het? Wanneer werkt het?

15 Groepsoefening Verdeling in twee groepen Elke groep neemt een project in gedachten en geeft bondig antwoord op de kernvragen Met wie, voor wie, wat werkt, hoe werkt en waarom werkt het?

16 Meer complexe problematiek Multiproblematiek Langdurige zorg Meerdere disciplines Ontbrekende theorie (dieptekennis) Leren van vastgelopen zaken Mixed methods

17 Voorbeeld mixed methods %20groep_Kindmethodiek_04_12.pdf Ontwikkeling van een kindmethodiek bij Blijf Groep. Een evaluatieonderzoek onder kinderen, medewerkers, moeders en vaders Gevalideerde vragenlijsten, literatuuronderzoek, groepsgesprekken, observaties, dossieronderzoek, individuele (telefonische)interviews met moeders, vaders, medewerkers, kinderen

18 Mixed methods: doorbreken geweldspatroon het Verwey-Jonker Instituut publiceerde in juni 2014 juni een grote studie naar partnergeweld in de G4 in Nederland: Doorbreken geweldspatroon vraagt gespecialiseerde hulp. De onderzoekers volgden in de periode ruim 200 gezinnen met kinderen via drie uitgebreide metingen en hielden interviews met bijna 50 moeders.

19 Doorbreken geweldspatroon (2) De conclusie is dat alleen intensieve en gespecialiseerde hulp ernstige agressie kan stoppen. Maar vaak schiet de hulpverlening tekort. Geweld blijkt sterk samen te hangen met traumatisering bij kinderen en het stoppen van het geweld heeft een positieve invloed op het verminderen van het trauma (Tierolf, Lünnemann & Steketee, 2014). Toelichting uit interview met Dijkstra: In een derde van de situaties voelt de vrouw zich niet goed geholpen en stopt het geweld niet. De strijd gaat door, bijvoorbeeld over de omgangsregeling voor de kinderen. Ook bij meer dan de helft van de kinderen laat de hulp te wensen over. Er is weliswaar beter beleid en betere signalering, maar daar moet het niet bij blijven. Deze hulpmiddelen geven ons tegelijk een ethische plicht om professioneel te handelen. Dat moet echt nog groeien

20 Reflectie Wat leiden jullie uit deze onderzoeken en het gebruik van mixed methods af?..

21 Eisen aan complexe vraagstukken Ontwikkelingsgericht Meerdere perspectieven Interdisciplinair Meerdere methoden naast elkaar gebruiken Surveys/ Gestandaardiseerde vragenlijsten Diepte-interviews Groepsgesprekken/ Focusgesprekken Evaluaties Methodiekontwikkeling Epertmeetings Werkbezoek

22 Partnerelatiepatronen en geweld Mishandeling stopt Relatie stopt Relatie gaat door Mishandeling stopt Begeleide terugkeer Relatie stopt Relatie gaat door Mishandeling gaat door Intimate terror Mishandeling gaat door 22

23 Uitleg schema partnergeweld Wat betreft geweld tussen de partners is het van belang onderscheid te maken tussen intieme terreur en situationeel geweld. In het eerste geval gaat het om (extreem) controlerend en intimiderend gedrag, terwijl in geval van situationeel geweld verschillende factoren een rol spelen en het geweld meer van de situatie afhankelijk is (Johnson, 2008). Geweld als onderdeel van de scheidingsproblematiek wordt lang niet altijd onderkend door professionals of adequaat handelen ontbreekt. De veiligheid binnen het gezin en daarmee de bescherming van kinderen wordt vergroot als professionals meer aandacht hebben voor controle en intimiderend gedrag (Shephard & Hagemeister, 2013).

24 Aandachtspunten (1) Wat staat hoog op jouw onderzoeksagenda? Hoe zou je dat willen onderzoeken? Met wie zou je dat willen onderzoeken?

25 Aandachtspunten (2) Meer aandacht voor chronische problemen en intergenerationele effecten (meer investeren in duurzaam stoppen van geweld) Meer aandacht voor verschillende partnerrelatiepatronen bij geweld en soorten kindermishandeling Meer aandacht voor non-verbale en lichaamsgerichte hulp na traumatisering door geweld en onderzoek naar vaktherapie Aandacht voor tacit knowledge en transfer

26 Verborgen schatten: een case study naar tacit knowing Wat goede professionals doen en cliënten ervaren bij de aanpak van geweld (Dijkstra en Van Dartel, 2011) Tacit knowing: verinnerlijkt weten Polanyi als theoretische kennisbron Literatuurstudie en Interviews met praktijk-experts en cliënten 26

27 Conclusies Interdisciplinair onderzoek in consortia : brede en diepgaande expertise Onderzoekslijnen en onderzoeksprogramma s bevorderen samenhang interventies en voorkomen van geweld Meer aandacht voor steun bij het zelfgenezend vermogen van het lichaam en inzet op versterken van zelfregulatie Meer aandacht voor preventie (nu vooral weerbaarheid) en gezond relationeel gedrag Meer inzet van longitudinaal onderzoek (G4 model)

28 Conclusie/samenvatting deelnemers Welke kwesties Hoe onderzoeken Nog andere vragen of opmerkingen?

29 Samenvatting onderzoeksvragen Intergenerationele aspecten van geweld Overdragen van geweld, opvoedingsstijl, verslaving, neurologische kwetsbaarheden Specialistische hulp nodig: welke dan en hoe? Onderzoek naar uitzonderingen? Heterogene groepen en patronen Vechtscheiding Patronen partnergeweld Complexe zaken (meervoudig) Bevragen van ervaren (doorknede) professionals naar hun schatkamer aan ervaring (voorkomen en herkennen tunnelvisie) Interdisciplinair samenwerken bij geweld als uitdaging hoe doe je dat, hoe wordt je vaardig? Lichaam als ingang voor met ondersteuning werken aan zelfherstel - beschrijven en onderbouwen van vakgerichte lichaamsgerichte therapie en deze in verband brengen met de integratie van de traumatheorie

30 Bedankt voor jullie inbreng