Onderwerp: Aanpassing Uitvoeringsagenda en Transformatie Sociaal Domein

Transcriptie

1 Vergadering gemeenteraad d.d. 2 november 2017 Agenda nummer 4.1 Portefeuillehouder: wethouder de heer M. Joostens Onderwerp: Aanpassing Uitvoeringsagenda en Transformatie Sociaal Domein Korte inhoud: Op 24 mei 2017 heeft de raad ingestemd met een procesvoorstel inzake de aanpak van (de transformatie van) het sociaal domein vorm. Het college van burgemeester en wethouders heeft daar nu invulling aan gegeven. De raad wordt voorgesteld een besluit te nemen over de speerpunten, het financieel overschot en over een opdracht om deze speerpunten verder uit te werken. Delfzijl, 24 oktober 2017 Aan de raad Voorstel Uw raad wordt voorgesteld: 1. Kennis te nemen van de status van de projecten transformatie sociaal domein; 2. De volgende vier Speerpunten vast te stellen: a. Speerpunt 1: Sociaal Plein Delfzijl, verder vormgeven in Delfzijl, de dorpen en de wijken; b. Speerpunt 2: Gebiedsgericht werken c. Speerpunt 3: Transformatie van onze werkwijze in het sociaal domein d. Speerpunt 4: Versterking van de regie en sturing 3. De kosten van herijking en versterking van de Uitvoeringsagenda middels de vier Speerpunten, te dekken uit de reserve projecten Sociaal Domein, welke is opgebouwd uit jaarlijkse overschotten door o.a. terugverdieneffecten ( ); 4. Opdracht te verlenen tot nadere uitwerking van de speerpunten, inclusief de consequenties (inhoud, organisatorisch en financieel). Aanleiding Sinds 1 januari 2015 is het sociaal domein op het gebied van jeugdzorg, wet maatschappelijke ondersteuning en participatie onderhevig aan transitie en transformatie. De focus ligt daarbij op het versterken van de zelfredzaamheid en eigen regie van onze inwoners. Ons college heeft sinds 1 januari 2015 ingezet op het vergroten van de participatie (werken en meedoen naar vermogen) en het verkleinen van de behoefte aan professionele ondersteuning. De door ons college gewenste uitkomst van dit beleid is enerzijds, dat de inwoners van Delfzijl in staat zijn om met én voor elkaar een samenleving te zijn die veerkrachtig is, anderzijds een integraal aanbod van hulp, ondersteuning en zorg dichtbij onze inwoners, waar ze op terug kunnen vallen. Deze nabijheid stimuleert op haar beurt vroegtijdige signalering. Na vaststelling door uw raad van het Beleidsplan 4D s op 30 oktober 2014 en de succesvolle implementatie van alle wetten en regels in de gemeentelijke systemen, ontstond de behoefte aan een projectmatige aanpak. Uw raad heeft op 19 mei 2016 dan ook opdracht gegeven tot uitvoering van een groot aantal projecten, middels de zogeheten Uitvoeringsagenda. Deze projecten zijn allen gericht op het realiseren van door uw raad vastgestelde ambitie: In Delfzijl streven we naar ruimte voor inwoners om hun eigen leven vorm te geven, daarbij voorkomen we verspilling en versterken we wat werkt. Het doel is om met minder middelen meer te

2 bereiken. Hierbij zetten we de kracht van inwoners optimaal in en kiest de gemeente steeds de rol die daarbij het meest past. Om bovenstaande ambitie te realiseren heeft u drie doelen benoemd: a) meer participatie; b) meer preventie en c) meer maatwerk. Door te investeren in meer participatie wil ons college bereiken dat meer mensen meedoen in de maatschappij. Meer investeren in preventie helpt erger voorkomen en maatwerkoplossingen voor onze inwoners, leiden tot betere ondersteuning voor onze inwoners. Ons college heeft uw raad op 24 mei 2017 gevraagd in te stemmen met aanpassingen aan de Uitvoeringsagenda. Uw raad heeft conform het voorstel besloten, waarbij eveneens de volgende richtinggevende uitspraken zijn gedaan: - Ontwikkel het sociaal domein tot een lerende organisatie; - Ontwikkel Integrale Toegang, Transformatie Sociaal Domein en Gebiedsgericht werken in samenhang; - Maak de afweging of projecten worden doorgezet; - Geef inzage in een herziene financiële onderbouwing van de projecten. In dit voorstel heeft ons college de richtinggevende uitspraken van uw raad verder uitgewerkt en bieden wij u voorstellen aan voor het vervolg. Eerst gaan we in op de huidige stand van zaken van de resultaten van de afgelopen jaren en de projecten. Argumenten Terugblik en resultaten In de Beleidsnotitie 4D s staat beschreven waar uw raad in 2018 wil staan en in de Uitvoeringsagenda zijn 23 projecten benoemd, onderverdeeld onder de doelen meer participatie, meer preventie en meer maatwerk. Het merendeel van die projecten betreft het introduceren van nieuwe werkwijzen of versterkingen van bestaande werkwijzen. Deze vernieuwingen zijn projectmatig opgestart, waarna ze in de meeste gevallen zijn ingebed in de structurele werkwijze. De projecten versterken het lopende beleid en met name de uitvoering, waardoor de gemeente Delfzijl beter in staat is die ondersteuning te bieden, die haar inwoners nodig hebben. Of het nu gaat om ondersteuning bij gezond oud worden, in de eigen vertrouwde omgeving, schuldenproblematiek, ondersteuning bij werkeloosheid (uitkering, hulp bij het vinden van werk), ondersteuning in de opvoeding, schooluitval, tienerzwangerschappen, verloedering van de buurt, of juist hulp bij het oprichting van een mooi initiatief van onze inwoners. Wij hebben daarin de afgelopen jaren veel werk verzet, vaak samen met onze partners en inwoners. Om een aantal dingen te noemen dat ons college heeft bereikt: Transitie van Wmo, Jeugd en Participatie, de inregeling per 1 januari 2015; Stappen gezet op het uitgangspunt 1 gezin, 1 plan, 1 regisseur; Fusie ISD en Fivelingo tot Werkplein Fivelingo; Vormgeven toegang sociaal domein: Sociaal Plein Delfzijl; Start realisatie van het nieuwe Gezondheidscentrum in Delfzijl; Samenwerking tussen gemeente en zorgaanbieders op tal van onderwerpen; Ontwikkeling van nieuwe integrale kindcentra. Voor meer informatie rondom de realisatie van de Beleidsnotitie 4D s en de Uitvoeringsagenda, verwijzen we naar de bijlagen " Quick scan evaluatie realisatie doelen beleidsnotitie 4D s " en "Overzicht realisatie projecten op de Uitvoeringsagenda". In de laatstgenoemde bijlage is aangeven of de projecten zijn overgegaan in regulier beleid of uitvoering, zijn doorgezet als project; of volledig zijn afgerond. Enkele projecten zijn vooralsnog niet (volledig) -, dan wel op een andere wijze uitgevoerd. De realisatie van de projecten op de Uitvoeringsagenda in 2016 en 2017 heeft ervoor gezorgd, dat onze werkwijze is versterkt ten opzichte van het basisniveau bij de start van de transitie. De projecten, hebben bijgedragen aan meer participatie, preventie en maatwerk, en zijn geleidelijk ingebed in de structurele uitvoering 2016/2017. Onderstaande figuur illustreert dat.

3 Het sociaal domein is en blijft onderhevig aan wijzigingen, zowel qua wet- en regelgeving, als het doorzetten van het overhevelen van taken (Beschermd Wonen en OOGZ), alsook de behoefte en vraag naar ondersteuning van de inwoners. Immers: de samenleving verandert, waarbij eveneens inwoners, wijken en dorpen volop in beweging zijn. De transformatie is begonnen en een eind datum is er niet. We zien ontzettend veel energie in de wijken en dorpen op gebied van leefbaarheid en zorg. Behalve het bieden van voldoende kwantitatieve en goede kwalitatieve zorg en ondersteuning, wenst ons college eveneens de energie van onze inwoners te faciliteren en te vergroten. Voorgaande heeft geleid tot de wens om als college en organisatie nog beter om te gaan met de veranderingen en nog beter te kunnen inspelen op de kansen die zich voordoen wanneer bijvoorbeeld een kansrijk inwonersinitiatief wordt opgestart. Daarbij is een projectmatige aansturing ontoereikend. Aanvullend op uw richtinggevende uitspraken van 24 mei 2017, stelt ons college voor te gaan werken aan de hand van 4 Speerpunten en daarmee meer focus te geven aan onze inspanningen om met verandering om te gaan. Richting en vooruitblik We achten het wenselijk de komende periode te gaan werken met Speerpunten. Het zijn de belangrijkste zaken waar ons college projectmatig op inzet de komende periode, naast uiteraard het doorzetten van de reguliere werkzaamheden. Hiermee beogen we meer focus aan te brengen in datgene wat noodzakelijk is om de gestelde ambities en de gedefinieerde doelstellingen te bereiken en waarbij de omslag wordt gemaakt van een aanbod gestuurde naar een vraag gestuurde

4 ondersteuning en hulp. Het betreffen drie inhoudelijke speerpunten en één speerpunt te behoeve van betere regie en sturing op (maatschappelijke) resultaten. Speerpunten Speerpunt 1: Sociaal Plein Delfzijl, verder vormgeven in Delfzijl, de dorpen en de wijken; Uw raad is op 16 oktober 2017 (actieve info) geïnformeerd door ons college over het stappenplan Integrale Toegang (vanaf nu Sociaal Plein Delfzijl geheten). In 2018 ligt de focus op het realiseren van Sociaal Plein Delfzijl. Na bekendmaking van de naam en het instellen adres en telefoonnummer, is de volgende zichtbare stap, het realiseren van een laagdrempelige toegang van Sociaal Plein Delfzijl in Gezondheidscentrum aan het plein De Molenberg/Schoolstraat in Delfzijl;. Daarnaast wordt Sociaal Plein Delfzijl het komende jaar doorontwikkeld in de dorpen en de wijken. Niet perse in de vorm van een fysieke plek, het is ook denkbaar dat sprake is van ambulante teams en aanwezigheid op gezette tijden op een plaats in het dorp/de wijk, die aansluit bij mogelijkheden en wensen van inwoners en andere partners op gebied van welzijn en gezondheid. Zoals u heeft kunnen lezen in het stappenplan is het uitgangspunt ook daar, de vraag en de behoefte van individuen, gezinnen en gemeenschap. Zo wordt aangesloten bij de vragen vanuit de dorpen en de wijken en is zowel aandacht voor individuele hulp en zorg, alsook hulp en ondersteuning voor het collectief, vanuit gebiedsregie, maatschappelijk werk en opbouwwerk. Dat betekent dat we onze externe partners (Stichting Welzijn en Dienstverlening _SWD,, Volkskredietbank,, huisartsen, etc.) nadrukkelijk zullen betrekken bij de verdere vormgeving van het Sociaal Plein Delfzijl. Onder dit speerpunt Sociaal Plein Delfzijl valt tevens het eerste contact tussen inwoner en gemeente: zo is in 2018 ook nadrukkelijk aandacht voor de communicatie en informatievoorziening richting onze inwoners. Ons college beoogt daarmee de inwoners nog beter te informeren ten aanzien van de voorzieningen in het sociaal domein. Speerpunt 2: Gebiedsgericht werken Uw raad heeft op 24 mei 2017 besloten dat de relatie tussen Gebiedsgericht Werken, de Integrale Toegang (nu Sociaal Plein Delfzijl) en de Transformatie van het sociaal domein verder wordt uitgewerkt. Uw raad ontvangt naar verwachting in het eerste kwartaal van 2018 een separaat voorstel waarin de verdere ontwikkeling van de gebiedsgerichte werkwijze wordt geadresseerd. De samenhang tussen de drie thema s wil ons college ook hier alvast benoemen. Zoals hieronder beschreven zet ons college ook in op meer sturing op het sociaal domein. Het gebiedsgericht werken speelt daarin een cruciale rol. Om de juiste dingen te doen in de dorpen en de wijken is het noodzakelijk dat de organisatie goed in contact is met de inwoners. De afgelopen jaren zijn daar belangrijke stappen in gezet met bijvoorbeeld het aanstellen van de gebiedsregisseur. De volgende stap daarin is de toepassing van 'gebiedskompassen' per dorp en wijk. Deze gebiedskompassen geven inzicht in cijfers en feiten, maar stellen ons ook in staat de beleving van de inwoners per onderwerp in beeld te brengen. Het is de wens van ons college om de informatie uit deze gebiedskompassen te verbinden met de monitoring van de beoogde maatschappelijke effecten bij de transformatie van het sociaal domein. Bovendien wordt hiermee informatie gegenereerd op basis waarvan het Sociaal Plein Delfzijl periodiek kan monitoren of aanpassing van aanbod of werkwijze wenselijk is in de betreffende wijk of dorp. Speerpunt 3: Transformatie van onze werkwijze in het sociaal domein In aansluiting op het besluit van uw raad van 24 mei 2017, wordt het sociaal domein ingericht als een lerende organisatie. Daarvoor zijn in het raadsbesluit van reeds enkele concrete stappen benoemd; De basis daarbij blijft dat in de uitvoering (Jeugd, Wmo, Participatie maar ook RMC en leerplicht), waar nodig, maatwerk wordt geleverd en dat daarbij integraal wordt samengewerkt; Daarbij wordt in de toekomst meer en meer, niet alleen op basis van regels, een afweging gemaakt op het snijvlak van wat financieel slim is (rendement), wat juridisch mogelijk is (legitimiteit), en wat aansluit bij wens en eigen capaciteit van de inwoner en zijn/haar netwerk (betrokkenheid); Vanuit de uitvoering wordt verder gebouwd aan een dienstverlenende werkwijze; Van daaruit wordt geleerd door de rest van de organisatie (beleid, management en bestuur);

5 Daar is voor nodig dat beleidsafdelingen, bedrijfsvoering en management, wanneer nodig ten dienste van uitvoering, succesvolle verbindingen versterken en/of belemmeringen opruimen; Daarmee wordt het sociaal domein georganiseerd als een lerende organisatie en wordt maatwerk, wanneer nodig, tot beleid verheven; Ons college beoogt stapsgewijs de gemeentelijke organisatie verder door te ontwikkelen op het ontvangen en verwerken van signalen uit dorpen en wijken in uitvoering en beleid. Dat gebeurt niet alleen periodiek via de gebiedskompassen, maar continu via alle contacten die wij als overheid hebben met onze inwoners. Waar nodig kan dit leiden tot aanpassing van beleid, uitvoering, werkwijze of het opstarten van een project of vormen van ondersteuning voor de gemeenschap of het individu. Ons college beoogt (richting de herindeling van de DAL gemeenten) ook stappen te zetten op integratie van beleid en uitvoering en daarbij een gebiedsgerichte werkwijze te hanteren. Speerpunt 4: Versterking van de regie en sturing Waar de vorige speerpunten vooral een inhoudelijke uitwerking bevatten, achten wij het eveneens wenselijk om meer focus aan te brengen in de wijze waarop zowel ons college, als de ambtelijke organisatie en de aanbieders van zorg, beter en meer kunnen sturen op (maatschappelijke) resultaten in een sociaal domein dat continu in beweging is en transformeert. Sturing in termen van a) het definiëren van kaders voor uw raad, en het benoemen van doelen en resultaten; b) het professionaliseren en door ontwikkelen van organisatie en werkwijzen; c) het monitoren van de uitvoering en d) het verantwoorden en bijsturen op basis van betrouwbare informatievoorziening. Bovendien betekent de omslag naar een meer vraaggericht hulpaanbod, dat niet te voorspellen is welke zorg, ondersteuning en hulp inwoners, dorpen en wijken nodig hebben. Dit veronderstelt een adaptieve organisatie, waarbij de hulpvraag zorgvuldig wordt gedefinieerd bij de toegang én wordt gemonitord tijdens de uitvoering, opdat de juiste dienstverlening, zorg en ondersteuning wordt geboden. Voorgesteld wordt dan ook de komende periode aandacht te besteden aan het in kaart brengen en ontwikkelen van sturingsinstrumenten, zodat u, uw kaderstellende en controlerende taak uit kunt voeren en waar nodig bij kunt sturen. Daarbij moet gezegd worden dat ons college uw meedenkende houding, van in het bijzonder de raadswerkgroep sociaal domein, zeer waardeert en van groot belang acht voor het transformatieproces, Ons college kiest voor ontwikkeling van sturingsinformatie gericht op het maatschappelijk effect voor onze inwoners. Dit geldt voor zowel het reguliere werk op gebied van beleid en uitvoering in het sociaal domein, als ook voor de ontwikkeltaken, die ons college heeft onderscheiden. Onze gemeente heeft tijdens de transformatie van het sociaal domein namelijk de kans om haar visie op het gehele sociale domein door te ontwikkelen en haar gewenste maatschappelijke resultaten te benoemen. Door maatschappelijke resultaten en ambities te formuleren, helpen we, waar nodig, ook zorgorganisaties zich anders in te richten: van het draaien van gestandaardiseerde zorgproductie in minuten of producten naar een systeem, waarbij zorgorganisaties vraaggericht maatwerk kunnen bieden aan onze inwoners. Dat vergt uitwerking op alle vlakken: van de wijze van organiseren van werken in de wijken en de dorpen, tot andere vormen van bekostiging, alsook tot vernieuwde verantwoording op output én outcome. Hierbij denken wij aan het ontwikkelen van een Monitor en hierbij aan te sluiten bij reeds ontwikkelde monitorinstrumenten, zoals bijvoorbeeld de Maatschappelijke Monitor Resultaat voor de Jeugd (Zie bijlage "Voorbeeld Monitor Maatschappelijk Resultaat"). Aanpak/uitvoering In voorgaande zijn de meegegeven richtinggevende uitspraken van uw raad nader vormgegeven in vier Speerpunten. Voorgesteld wordt om deze Speerpunten na besluitvorming nader uit te werken, waarbij de inhoudelijke, organisaties en financiële consequenties in kaart worden gebracht.

6 Inspraak/overleg met externen Alle relevante partners in het sociaal domein zijn betrokken bij dit voorstel. Denk hierbij aan Werkplein Fivelingo, Centrum voor Jeugd en Gezin,, SWD, etc. Ook de adviesraad Sociaal Domein is aan de voorzijde betrokken. Financiële dekking De kosten van het Uitvoeringsprogramma Sociaal Domein zijn sinds 2016 structureel opgenomen in de (meerjaren)begroting. Gelet op dit raadsvoorstel is de behoefte geuit tot zowel herijking alsook een versterking van het Uitvoeringsprogramma. Voorgesteld wordt om bij de ontwikkeling van het Sociaal Domein de komende vier jaar verder te gaan aan de hand van vier Speerpunten. Hiermee wordt zowel de dienstverlening van de gemeente kwalitatief versterkt, terwijl de structurele kosten van de uitvoering mogelijk kunnen afnemen. Ingeschat wordt dat met deze herijking en versterking van de Uitvoeringsagenda middels de vier Speerpunten ca. 1,2 miljoen is gemoeid ( ,= in 2018, ,= in 2019 en ,= in 2019). Deze middelen wordt ingezet om focus te zetten op ontwikkeling binnen het sociaal domein. Het betreft incidentele inzet in 2018, 19 en 20 op de vier Speerpunten (in het bijzonder de beleidsthema s: Jeugd, Wmo, Participatie, Preventie, Sociaal Gebiedsregie, sociale openbare orde en veiligheid en het vergroten van sturing op het sociaal domein). Voorgesteld wordt de komende jaren het restant van de structureel begrote uitvoeringskosten (voorheen de Uitvoeringsagenda) door terugverdieneffecten te storten in de reserve projecten Sociaal Domein en deze aan te wenden voor de inzet op deze Speerpunten. De omvang van deze reserve is voldoende en is dan tevens het financieel kader waarbinnen de projecten kunnen plaatsvinden. Bijlagen 1. Quick scan evaluatie realisatie doelen beleidsnotitie 4D s ; 2. Overzicht realisatie projecten op de Uitvoeringsagenda; 3. Voorbeeld Monitor Maatschappelijk Resultaat.; Burgemeester en wethouders van Delfzijl, burgemeester. (G. Beukema) secretaris. (P. Leeuw) Behandeld door: Rik van Niejenhuis, tel

7 Nummer 4.1 De raad van de gemeente Delfzijl; gelezen het voorstel van burgemeester en wethouders d.d. 24 oktober 2017; besluit: 1. Kennis te nemen van de status van de projecten transformatie sociaal domein; 2. De volgende vier Speerpunten vast te stellen: a. Speerpunt 1: Sociaal Plein Delfzijl, verder vormgeven in Delfzijl, de dorpen en de wijken; b. Speerpunt 2: Gebiedsgericht werken c. Speerpunt 3: Transformatie van onze werkwijze in het sociaal domein d. Speerpunt 4: Versterking van de regie en sturing 3. De kosten van herijking en versterking van de Uitvoeringsagenda middels de vier Speerpunten, te dekken uit de reserve projecten Sociaal Domein, welke is opgebouwd uit jaarlijkse overschotten door o.a. terugverdieneffecten ( ); 4. Opdracht te verlenen tot nadere uitwerking van de speerpunten, inclusief de consequenties (inhoud, organisatorisch en financieel). Delfzijl, 2 november 2017, De raad voornoemd, voorzitter. (G. Beukema) griffier. (O. Rijkens)