Van kwetsbaar naar weerbaar: preventie en zorg voor kwetsbare jongeren en risicogedrag

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Van kwetsbaar naar weerbaar: preventie en zorg voor kwetsbare jongeren en risicogedrag"

Gabriël de Smedt
6 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Van kwetsbaar naar weerbaar: preventie en zorg voor kwetsbare jongeren en risicogedrag Dike van de Mheen Maart 2016

2 Due to the nature of the treatment,

9 Wat is er aan de hand? Middelengebruik en risicogedrag aanzienlijk probleem, maar aanpak toch onderschat? Met name kwetsbare groepen jongeren hebben specifieke aandacht en zorg nodig En moeten beter bereikt worden

10 Wat zijn de schadelijke gevolgen? (Alcohol)intoxicaties verslaving Hersen beschadiging School uitval Slechtere schoolprestaties Psychosociale problemen Verkeersongevallen Sexueel riskant gedrag Agressie en geweld Overlast

11 Wat maakt jongeren kwetsbaar? Hersenen zijn nog niet af (tot ca. 23 jaar): beschadigingen zijn groter Geen lange termijn inzicht: daarom is alleen voorlichting niet voldoende Risico op verslaving groter bij gebruik op jongere leeftijd -> grotere veranderingen in hersenen -> moelijker om te stoppen op latere leeftijd

12 Kwetsbare jeugd Opeenstapeling van problemen Complex samenspel tussen risico- en beschermende factoren Problemen ontwikkelen zich onvoorspelbaar & zijn nog niet uitgekristalliseerd Achterliggende risico- en beschermende factoren centraal stellen Over de grenzen van sectoren heen

13 - Eerst wat cijfertjes - Middelengebruik - Risicogedrag: gamen, social media

Heroïn Methadon Cocaïne Cocaïne-crack Methylfenidaat

14 Wat zijn de meest schadelijke stoffen? Het menu Tabak Alcohol Cannabis LSD Paddo s Khat Ecstacy Heroïn Methadon Cocaïne Cocaïne-crack Methylfenidaat (Ritalin) Benzodiazepines Buprenorfine GHB Ketamine Anabole steroïden Amfetamine en metamfetamine

15 Nuttt et al, 2010

17 Alcohol gebruik jongeren in Nederland Bron: Van Laar, et al., 2015, Nationale Drug Monitor Jaarbericht 2015

18 Tabaksgebruik jongeren jaar in Nederland Bron: Van Laar, et al., 2015, Nationale Drug Monitor Jaarbericht 2015

19 Subgroep: schoolniveau Schoollevel (%) VMBO-b VMBO-t HAVO VWO Last month Binge drinking: 5 glasses (among drinkers) Source: HBSC 2013

20 Ontwikkelingen in het gebruik van sociale media en games door jongeren

21 via Ouders Online

22 Meer dan..

23 Tijdsbesteding, uren per week

24 Problematisch / verslavend gebruik van sociale media, games en internet?

25 Lijdt je schoolwerk onder sociale media? Ja, helaas wel. Soms zit ik tot drie uur s nachts nog op Facebook. Je kunt daar spelletjes spelen waarbij je punten of (nep)geld moet verdienen. Dit werkt heel verslavend. Mijn ogen geven aan dat ik wil slapen, maar ik geef pas na een paar uur in. Hierdoor kan ik s ochtends maar moeilijk mijn bed uitkomen.

28 Overdrijven is ook een vak Het AD is duidelijk goed in het extreem aandikken van een verhaal. Dat mijn experiment doodeng is, zoals in de kop wordt beweerd, heb ik nooit gezegd. Integendeel zelfs, ik zag het als een leuke uitdaging, iets wat ook makkelijk vol te houden was. Wat is nou 48 uur? Ja, ik heb gezegd dat ik zenuwachtig was, maar diezelfde ochtend waren die zenuwen alweer weg en vond ik het heerlijk rustig zonder telefoon.

29 Problematisch ( verslavend ) internet- en gamegebruik is tussen 2010 en 2012 toegenomen (% ten opzichte van alle jongeren)

30 Psychosociale Problemen? Problematisch gamen Middelen gebruik

31 Middelengebruik en online gaming - Drinkers, rokers, cannabis gebruikers: geen significant verschil in % dat online gamet 40% 35% 30% 25% 20% 15% Alcohol use Non-alcohol use 10% 5% 0% Online gamer in 2009 Online gamer in 2009 Online gamer in

32 Drinken versus problematisch gamen 8% 7% 6% P<.001 P<.01 5% 4% Alcohol use Non-alcohol use 3% 2% 1% 0% Problem gamer in 2009 Problem gamer in 2010 Problem gamer in

33 Cannabis gebruik versus problematisch gamen 14% 12% P<.001 P<.01 10% 8% 6% Cannabis Non-cannabis use 4% 2% 0% Problem gamer in 2009 Problem gamer in 2010 Problem gamer in

34 Conclusie Gamers die problematic gamen gebruiken vaker middelen: cannabis gebruikers rapporteren drie tot vier keer vaker problematisch game gedrag en alcohol gebruikers twee keer zo vaak. Online gamers rapporteren minder depressieve klachten en hoger selfesteem, maar meer eenzaamheid en lagere schoolprestaties. Bij jongeren met problematisch game gedrag wijzen de resultaten echter allemaal dezelfde, negatieve kant op: ze rapporteren meer depressive klachten, lager self-esteem, meer eenzaamheid, meer sociale angst en lagere school prestaties. 34

35 Genetische kwetsbaarheid voor middelengebruik en risicogedrag Genetic Shared environment Unique environment (heredity) (upbringing, school) (friends) Experiment with smoking 40% 55% 5% Number of cigarettes 50% 30% 20% Nicotine dependence 75% 0% 25% Source: Vink, Willemsen and Boomsma, 2005

36 Erfelijk of omgeving? Verslaving wordt meer bepaald door aanleg (75%) dan door omgeving Beginnen met drinken wordt meer bepaald door de omgeving dan door aanleg (60%) -> dus vroeg beginnen met aanpak van de omgeving! Bron: Vink, Willemsen and Boomsma, 2005

37 Wij moeten het doen! Voorzorgbeginsel Verantwoordelijkheid niet alleen bij jongere zelf Ouders, school, maatschappij, overheid Vroege opsporing

39 Zinberg s driehoek drug Risicogedrag & middelengebruik set (persoon) (setting) omgeving

40 Risico- en beschermende factoren I Persoonsgebonden: Persoonlijkheidskenmerken (impulsiviteit, sensatie zoeken) Psychische- en gedragsproblemen Sekse (jongens gebruiken meer) Adolescentiefase Schoolniveau Verstandelijke beperkingen/ intelligentie Verwachtingen t.a.v. gebruik Frequent uitgaan (ook omgevingsfactor) Op jonge leeftijd beginnen met gebruik

41 Risico- en beschermende factoren II Omgeving: Buurtkenmerken (sociale controle, armoede) Gezin (opvoedstijl, toezicht, ouder-kindrelatie, problemen ouders) Beschikbaarheid van alcohol en alcoholreclame Invloed van vrienden

42 Gedragsverandering: twee processen Omgeving Bewuste keuze Automatisme verleiding gedrag

43 Preventieve acties Voorlichting, school campagnes etc. Beleidsmaatregelen: bijv. leeftijdsgrenzen: het werkt!!!

44 Preventieve interventies Massamediale campagnes Schoolinterventies Multicomponenten-interventies Interventies in de drinkomgeving Interventies via gezondheidszorg en welzijnswerk Online zelfhulp

45 Beleidsmaatregelen Maatregelen rondom beschikbaarheid Prijsmaatregelen Leeftijdsgrenzen Verkeersmaatregelen Maatregelen gericht op de marketing door de alcoholindustrie Maatregelen gericht op handhaving

46 Waar moeten we op letten?

47 1. Niet meer maar beter Aandacht besteden aan de kwaliteit van de implementatie van (bewezen effectieve) interventies Investeren in handhaving van beleidsmaatregelen Vaker inzetten op verbetering en uitbouw van bestaande interventies, in plaats van nieuwe interventies ontwikkelen of uit het buitenland halen. Zo wordt aanwezige kennis, expertise en infrastructuur optimaal gebruikt

48 2. Richt preventie voor kwetsbare groepen op vroege jeugd Begin vroeg met interventies op achterliggende risicofactoren (bijv. ADHD) Pak niet (alleen) middelengebruik of risicogedrag aan, maar de kwetsbaarheid van de jongere voor het ontwikkelen van een problematische leefstijl

49 3. Versterk aanbod voor en bereik van kwetsbare jongeren Verantwoordelijkheid jeugd op lokaal niveau: Kansen: interventies via gezondheidszorg (CJG, SEH, huisarts), welzijnswerk (waaronder jeugd- en jongerenwerk), wijkteams, ZAT-teams scholen, maar ook politie en justitie. Kortom: -> samenwerking

50 4. Versterk aanbod gericht op de omgeving van jongeren Geef ouders een structurele rol binnen preventieprojecten voor jongeren Er is nog veel ruimte voor innovatie, om te ontdekken hoe de fysieke omgeving jongeren kan uitnodigen tot gezond (en veilig) gedrag (leeftijdsgrens, maatregelen horeca etc).

51 Wie de jeugd heeft, heeft de toekomst!

52 Dank voor uw aandacht!

Vergelijkbare documenten

Keuzevak Effectieve Verslavingspreventie. Welkom. iri Kruit Voorlichting en training

Keuzevak Effectieve Verslavingspreventie Welkom Docent: Siri Kruit s.r.kruit@hr.nl 1 Huiswerkopdracht : Programma les 2 Theorie basis informatie Cannabis -presentatie Voorlichtingsmateriaal -nabespreken