Verdieping: Bezuinigingen en koopkrachteffecten

Transcriptie

1 Verdieping: Bezuinigingen en koopkrachteffecten Korte omschrijving werkvorm: Het Kabinet Rutte II gaat in de periode per saldo 15,1 miljard euro bezuinigen op de overheidsuitgaven 1. Leerlingen bekijken eerst een blokkentabel waarin zij zien op welke posten er voornamelijk bezuinigd gaat worden en waarin juist geïnvesteerd gaat worden. Iedere Nederlander gaat de gevolgen van de bezuinigingen merken. Verschillende kranten publiceerden de doorberekeningen van de koopkrachteffecten door het CPB in een tabel. In deze werkvorm bestuderen de leerlingen de tabel en leren ze informatie uit een tabel te halen. Welke huishoudens gaan het meeste merken van deze bezuinigingen? Leerdoel: De leerlingen leren hoe ze informatie uit een tabel kunnen halen. De leerlingen leren wat koopkracht is. De leerlingen krijgen inzicht in de bedragen van de bezuinigingen. Bronnen: De Volkskrant, dinsdag 30 oktober 2012, p. 6 Duur: ca. 30 minuten Handleiding: 1. Leg uit dat het Kabinet Rutte II fors gaat bezuinigen. Iedereen gaat deze bezuinigingen merken. 2. Leg vervolgens uit wat koopkracht is: hoeveel kan een huishouden kopen met hun inkomen. Als het inkomen van een gezin gelijk blijft, maar de prijzen stijgen, dan daalt de koopkracht. Als je inkomen gelijk blijft, maar je zorgpremie veel lager wordt en de belastingen omlaag gaan, dan stijgt je koopkracht. 3. Deel de werkbladen uit. De leerlingen mogen in tweetallen aan de opdracht werken. 4. De leerlingen bestuderen de tabellen en beantwoorden de vragen op het werkblad. 5. Na ca. 20 minuten kunt u de antwoorden klassikaal nabespreken. 1 De Volkskrant, dinsdag 30 oktober 2012, p.6 Per saldo blijft na het optellen en aftrekken van alle ombuigingen, intensiveringen en lastenmaatregelen een bezuiniging van ruim 15 miljard over, zegt het CPB. VVD en PvdA komen op ruim 16 miljard, omdat zij de bezuinigingen bij de overheid gunstiger inschatten.

2 Werkblad 1a: Bezuinigingen tot 2017 Bestudeer onderstaande tabellen en beantwoord daarna de vragen.

3 Werkblad 1b: Bezuinigingen tot 2017 Bestudeer de tabel op werkblad 1a en beantwoord onderstaande vragen. 1. Hoeveel wordt er in totaal bezuinigd door kabinet Rutte II? 2. Hoeveel wordt er door kabinet Rutte II in totaal geïnvesteerd? 3. Hoeveel wordt er daadwerkelijk bezuinigd door de plannen van Rutte II? (bezuinigingen - extra uitgaven) 4. Klopt dit met de tabel in de krant? 5. Er wordt 5,5 bezuinigd op sociale zekerheid. Wat wordt er bedoeld met sociale zekerheid? 6. Op welke posten wordt zowel bezuinigd als geïnvesteerd? 7. Leg met een voorbeeld uit hoe het mogelijk is dat er op een bepaalde post wordt bezuinigd en tegelijkertijd geïnvesteerd. 8. Op welke post wordt meer geïnvesteerd dan bezuinigd? 9. Het regeerakkoord is gemaakt voor de periode In welk jaar worden volgens de rode staafdiagram de meeste bezuinigingen doorgevoerd?

4 Werkblad 2a: Koopkrachtverandering Bestudeer onderstaande tabel en beantwoord daarna de vragen. In de tabel zie je een overzicht van de koopkrachtverandering per huishouden. De huishoudens zijn ingedeeld naar bruto inkomen. De koopkrachtveranderingen zijn jaargemiddelden in procenten, op basis van de oude situatie plus regeerakkoord

5 Werkblad 2b: Koopkrachtverandering Bestudeer de tabel op werkblad 2a en beantwoord onderstaande vragen. 1. Stel: je bent een alleenstaande ouder die minder dan euro per jaar verdient. Hoeveel procent gaat je koopkracht er dan op vooruit of achteruit? 2. Wat betekent dit voor de uitgaven die je kunt doen? 3. Wat gebeurt er met de koopkracht van een alleenstaande ouder die meer dan euro verdient? 4. Wat gebeurt er met de koopkracht van een gepensioneerd echtpaar dat per jaar aan AOW en pensioen krijgt? 5. En wat gebeurt er met de koopkracht van een gepensioneerd echtpaar dat per jaar euro aan AOW krijgt? 6. Bekijk de informatie onder het kopje werknemers. Wie gaan volgens deze tabel het meeste merken van de bezuinigingen van het kabinet? 7. Wie heeft er meer last van de bezuinigingen, een gepensioneerde met een AOW van euro of een uitkeringsgerechtigde met een uitkering van euro? 8. Welk type huishouden mis je in deze tabel? 9. Kun je de informatie uit deze tabel gebruiken om uit te rekenen wat het regeerakkoord precies betekent voor jou of je ouders? 10. Wat is volgens jou de belangrijkste informatie die deze tabel ons geeft?

6 Antwoordblad 1b: Bezuinigingen tot Hoeveel wordt er in totaal bezuinigd door kabinet Rutte II? 5,6 + 6,4 + 5,5 + 1,7 + 1,0 + 1,0 + 0,8 + 0,4 + 0,2 + 0,1 + 0,1 + 0,1 = 22,9 miljard 2. Hoeveel wordt er door kabinet Rutte II in totaal geïnvesteerd? 3,9 + 1,3 + 0,9 + 0,8 + 0,4 + 0,3 + 0,1 = 7,7 miljard 3. Hoeveel wordt er daadwerkelijk bezuinigd door de plannen van Rutte II? (bezuinigingen extra uitgaven) 22,9 miljard 7,7 miljard = 15,2 miljard 4. Klopt dit met de tabel in de krant? Nee, er is een klein rekenfoutje gemaakt, waarschijnlijk doordat de bedragen zijn afgerond op een getal achter de komma (10mln euro). 5. Er wordt 5,5 miljard bezuinigd op sociale zekerheid. Wat wordt er bedoeld met sociale zekerheid? Bijvoorbeeld uitkeringen, huurtoeslag, pensioenen etc. 6. Op welke posten wordt zowel bezuinigd als geïnvesteerd? Sociale zekerheid Zorg Milieu Openbaar bestuur Onderwijs Veiligheid 7. Leg met een voorbeeld uit hoe het mogelijk is dat er op een bepaalde post wordt bezuinigd en tegelijkertijd geïnvesteerd. Bijvoorbeeld bij onderwijs: a. De studiebeurs en de ov-jaarkaart verdwijnen, de gratis schoolboeken verdwijnen en er komen minder studies. Dit zijn allemaal bezuinigingen. b. Er wordt wel geld geïnvesteerd in de kwaliteitsverbetering van leraren en schoolleiders op het mbo, voor hogere salarissen en voor wetenschappelijk onderzoek. Ook andere voorbeelden zijn mogelijk. 8. Op welke post wordt meer geïnvesteerd dan bezuinigd? Milieu 9. Het regeerakkoord is gemaakt voor de periode In welk jaar worden volgens de rode staafdiagram de meeste bezuinigingen doorgevoerd? 2015, dan veranderen de bezuinigingen van 3 miljard naar 9 miljard, dus 6 miljard in een jaar. Andere jaren lopen de bezuinigingen op met 3 miljard per jaar.

7 Antwoordblad 2b: Koopkrachtverandering Bestudeer de tabel op werkblad 2a en beantwoord onderstaande vragen. 1. Stel: je bent een alleenstaande ouder die minder dan euro per jaar verdient. Hoeveel procent gaat je koopkracht er dan op vooruit of achteruit? Je koopkracht gaat met 0,5% omhoog. 2. Wat betekent dit voor de uitgaven die je kunt doen? Je kunt met hetzelfde loon iets meer besteden dan in Wat gebeurt er met de koopkracht van een alleenstaande ouder die meer dan euro verdient? De koopkracht gaat met 1,25% omlaag. 4. Wat gebeurt er met de koopkracht van een gepensioneerd echtpaar dat per jaar aan AOW en pensioen krijgt? De koopkracht gaat met 0,5 procent omlaag. 5. En wat gebeurt er met de koopkracht van een gepensioneerd echtpaar dat per jaar euro aan AOW krijgt? De koopkracht gaat met 0,5 procent omhoog. 6. Bekijk de informatie onder het kopje werknemers. Wie gaan volgens deze tabel het meeste merken van de bezuinigingen van het kabinet? Mensen met een inkomen hoger dan euro en alleenverdieners gaan het meeste merken van de bezuinigingen. Hun koopkracht daalt. 7. Wie heeft er meer last van de bezuinigingen: een gepensioneerde met een AOW van euro of een uitkeringsgerechtigde met een uitkering van euro? Bij gepensioneerden daalt de koopkracht meer. 8. Welk type huishouden mis je in deze tabel? Tweeverdieners met kinderen of een gezin met eenverdiener met kinderen. 9. Kun je de informatie uit deze tabel gebruiken om uit te rekenen wat het regeerakkoord precies betekent voor jou of je ouders? Nee, het is lastig om concrete maatregelen uit deze tabel te halen. Het geeft slechts een overzicht van de gemiddelde koopkrachtverandering. Je kunt niet op individueel niveau zien wat de bezuinigingen voor jou betekenen. Dit hangt van veel factoren af, bijvoorbeeld of je een huis bezit, veel zorg nodig hebt, je veel autorijdt etc. 10. Wat is volgens jou de belangrijkste informatie die deze tabel ons geeft? De tabel laat in grote lijnen zien bij welke groepen inwoners de koopkracht stijgt en bij welke deze daalt. Het geeft inzicht voor welke groepen het beleid van de regering de grootste gevolgen zal hebben. Maar er kan weinig concrete informatie uit worden afgeleid.