Locaties zonnevelden 2 e tranche. Locaties zonnevelden. tweede tranche -def.concept-

Transcriptie

1 Locaties zonnevelden tweede tranche -def.concept- April 2017

2 Inhoud 1. Inleiding Nieuwe locaties: tweede tranche Rioolwaterzuivering Drielsedijk (RWZI Arnhem-Zuid) Geluidsscherm spoorlijn Schuytgraaf Rolbaan Stadsblokken festivalterrein Weide Immerlooplas / Vredenburg Zonnecarports Locaties uit eerste tranche, geactualiseerd Stand van zaken zonnevelden eerste tranche Locaties vanuit de eerste tranche, actualisatie Elderhofseweg Weide bij OHRA Landtong Terrein tussen Merwedestraat en Eemslaan Oude Veerweg Terrein tussen spoorlijn en Oude Zevenaarseweg Parkeerterrein Winkelcentrum Presikhaaf Parkeerterrein IJsseloord Parkeerterrein Rijnhal Parkeerterrein Station Arnhem Zuid Weging en Vervolg Weging Ontwikkelen van locaties uit tweede tranche Doelstelling en volgende tranches van locaties Bijlage 1: Matrix met locaties Bijlage 2: Kaart met zonneveldlocaties, eerste en tweede tranche Bijlage 3 : Toelichting op werkwijze Op zoek naar zonneveldlocaties Draagvlak... 16

3 3 Ontwerp Omgevingsvisie Effecten op ecologie Effecten op bodem Effecten op stadsklimaat (hitte) Aansluiting op het energienet Toelichting op de weging Bijlage 4: Hitte attentiekaart Bijlage 5: Kaart met mogelijkheden zonneparken uit omgevingsvisie provincie Gelderland Bijlage 6: Arnhemse en regionale zonneveldondernemers Bijlage 7: Effecten van zonneparken op de omgeving en voorbeelden van meervoudig ruimtegebruik... 26

4 1. Inleiding In het programmaplan New energy made in Arnhem (NemiA, september 2015) heeft de raad voor de Arnhemse energietransitie een combinatie van in te zetten maatregelen vastgesteld, met doelen voor 2020 en Onderdeel daarvan is de inzet op duurzame opwekking van energie, waaronder zonne-energie. Voor de opwek van zonne-energie zijn de volgende doelen voor 2020 gesteld: zonnepanelen op daken (circa 30 MW, staat gelijk aan 10 windmolens) grondgebonden zonnepanelen in zonnevelden (circa 10 MW, staat gelijk aan ruim 3 windmolens). Hiertoe is circa hectare grond binnen de gemeentegrenzen van Arnhem nodig, afhankelijk van de dichtheid van de plaatsing van de panelen. - Om energieneutraliteit in 2050 te halen is na 2020 nog meer ruimte nodig voor zonnevelden. In deze rapportage wordt de tweede tranche beschreven van de zoektocht naar locaties voor grondgebonden zonnevelden en het toetsen van deze locaties aan de vastgestelde criteria. Op 19 december 2016 is het raadsvoorstel 'Afweging locaties zonnevelden eerste tranche' vastgesteld, en besloten om te starten met de ontwikkeling van zonnevelden op de locaties Koningspleij-Noord, Akzohaven en IJsseloord 2. Ook is besloten de overige onderzochte locaties van de eerste tranche samen met de nieuwe locaties af te wegen in de tweede tranche. De werkwijze van de tweede tranche is overeenkomstig de eerste geweest, de locaties zijn onderzocht, er zijn gesprekken gevoerd met de belangrijkste stakeholders, en er is een afweging gemaakt op basis van de criteria (beschikbaarheid, geschiktheid en profijt, beleidskaders, draagvlak en cocreatie), waarbij de locaties van de tweede tranche een score kregen. Vervolgens zijn de scores in verband gebracht met de scores van de eerste tranche en is de totaal afweging tot stand gekomen. Leeswijzer In hoofdstuk 2 worden de locaties beschreven die in de tweede tranche zijn beoordeeld aan de hand van de vastgestelde criteria, en in hoofdstuk 3 de geactualiseerde locaties uit de eerste tranche. Hoofdstuk 4 beschrijft de afweging en schetst hoe het vervolg eruit ziet, van zowel de volgende tranches als het realiseren van zonnevelden op locaties uit de tweede tranche. De matrix van bijlage 1, en kaart met locaties van bijlage 2, zijn vooral ondersteunend aan hoofdstuk 2. In bijlage 3 wordt de werkwijze beschreven, die gelijk is aan de werkwijze in de eerste tranche. Hier horen ook bijlage 4, de hitte-attentiekaart en bijlage 5, de kaart met mogelijkheden zonneparken uit omgevingsvisie provincie Gelderland, bij. 1

5 2. Nieuwe locaties: tweede tranche Aangezien er voor veel locaties afhankelijkheid is van eigenaren en pachters, we zorgvuldig willen omgaan met het bekend maken van locaties en eerst met de betrokken wijken willen spreken, kunnen niet alle geïnventariseerde locaties op hetzelfde moment aan de criteria getoetst en afgewogen worden. Daarom wordt in dit rapport gesproken van de toetsing van een volgende tranche van locaties. Dit betekent dat er naast de tweede tranche, nog meer tranches van locaties voor zonnevelden volgen, zie ook paragraaf 4.3. Er zijn in de tweede tranche vijf nieuwe locaties onderzocht en gewogen. En daarnaast, omdat bij de behandeling van de eerste tranche in de gemeenteraad er veel aandacht was voor de mogelijkheid om zonnecarports te realiseren bij parkeerterreinen, is dit onderwerp de afgelopen periode onderzocht. Daarbij is deels thematisch onderzocht welke kansen en randvoorwaarden van belang zijn bij zonnecarports, en deels ruimtelijk om te kijken welke locaties in aanmerking komen. Het betreft de volgende locaties. Zonnevelden Rioolwaterzuivering Drielsedijk (RWZI Arnhem-Zuid) Geluidsscherm spoorlijn Schuytgraaf Rolbaan Stadsblokken-festivalterrein Weide Immerlooplas - Vredenburg Zonnecarports: diverse locaties parkeerterreinen, rood gekleurd op de kaart van bijlage 2 In de matrix van bijlage 1 vindt u het resultaat van de toetsing aan de criteria van 5 locaties uit de tweede tranche, de parkeerterreinen en 10 overgebleven locaties uit de eerste tranche. Op de kaart van bijlage 2 zijn deze locaties aangegeven. 2.1 Rioolwaterzuivering Drielsedijk (RWZI Arnhem-Zuid) Deze locatie is genoemd vanuit de stad. Het Waterschap Rivierenland is eigenaar van de locatie en heeft concrete plannen om in 2018 een zonneveld te gaan realiseren. De energie die opgewekt wordt is voor de eigen stroomvoorziening. Het zonneveld is ruimtelijk goed inpasbaar op het bedrijventerrein en vanuit de (woon- )omgeving is er weinig zicht op de locatie. Op een klein deel van de locatie staat nu een bosschage, die zal moeten wijken om het zonneveld van circa 2 ha. te kunnen realiseren. Het verlies aan groen moet worden gecompenseerd. De kap van dit bosje heeft geen ruimtelijke gevolgen omdat er nog voldoende maat aan groen op gemeentelijk grondgebied staat, aan de randen om de locatie heen. Bekeken zal worden of de randen van het terrein nog versterkt kunnen worden door middel van groen, ter compensatie. Het Waterschap doet een flora- en fauna-onderzoek in het gebied. 2

6 De inschatting is dat het een locatie is met goed draagvlak, mits het een geïntegreerd verhaal is, belangen van omwonenden goed meegenomen worden, relevante stakeholders betrokken worden en het goed uitgelegd wordt. Mogelijk kan groencompensatie voor een deel in de naastgelegen wijk Elderveld plaatsvinden, wat het draagvlak kan vergroten. 2.2 Geluidsscherm spoorlijn Schuytgraaf Deze locatie is genoemd vanuit de stad als één van de mogelijke locaties. Een combinatie van zonnepanelen met geluidswerend scherm is kansrijk, wanneer de kosten voor het geluidsscherm zelf niet door de zonneexploitant opgebracht hoeven te worden. Dat is hier het geval omdat dit geluidsscherm nodig is voor de ontwikkeling van woningbouw bij Schuytgraaf. Voor het plaatsen en het ontwerp van een geluidsscherm, al dan niet met zonnepanelen is instemming nodig van eigenaar ProRail, en het geluidscherm zelf blijft in eigendom van de gemeente. De gemeente kan ervoor kiezen een ontwikkelaar en exploitant voor de zonnepanelen te zoeken. Een dergelijk meervoudig ruimtegebruik is een goede functionele afweging, en lijkt hier haalbaar. De maximale oppervlakte is ca. 1 ha (1,3 km tracé) in west opstelling, gemonteerd op een geluidsscherm onder een kleine hoek, met kwh/jaar als conservatieve opbrengstprognose. Zonnepanelen op het geluidscherm passen goed in de 'duurzame branding' van Veld 3 van Schuytgraaf. De verwachting is dat de bewoners in de wijk affiniteit met duurzaamheid hebben. Het is van belang om het goed af te stemmen met de bewoners. Aangezien er geen groen verloren gaat bij het plaatsen van een dergelijk geluidsscherm zijn de groencompensatieregels niet van kracht. Schematische weergave van een "pvgeïntegreerd geluidsscherm" 3

7 2.3 Rolbaan Het gebied Rolbaan Deelen is eigendom van de gemeente. Het beslaat een oppervlakte van circa 4 ha en is momenteel agrarisch in gebruik. De pachtovereenkomst met de huidige pachter eindigt eind 2017, en kent geen automatische verlenging. Volgens de omgevingsvisie van de Provincie is realisatie van een zonneveld hier onder voorwaarden mogelijk (zgn. groene ontwikkelzone). Dit houdt in dat economische ontwikkeling zoals een zonneveld mogelijk is, mits er tevens versterking van ecologische kwaliteiten plaatsvindt ten behoeve van doelsoorten en/ of habitattypen. Bij een bestemmingsplan wijziging is dit een belangrijk aspect voor de provincie, en moet de verbetering aangetoond worden met een plan, of inpassingsstudie. Groencompensatieregels zijn van kracht; echter bij dubbel grondgebruik (een groene functie + zonneveld) is er geen areaal groenverlies, dan is geen compensatie nodig. Vanuit cultuurhistorie is het gebied onderdeel van een beschermd rijksmonument, Vliegerhorst Deelen. De Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed staat open voor duurzame ontwikkelingen en heeft aangegeven dat een zonneveld hier kan, mits het reversibel is (na 20 jaar alles weg zonder aantasting van de waarden). Binnen het huidige bestemmingsplan heeft het gebied de dubbelbestemming Waarde Landschap, aanduiding zoekgebied bos- en natuurcompensatie. Landschappelijke inpassing is heel goed mogelijk; het gebied ligt bijna geheel omsloten door bos en het is vanuit openbaar gebied nauwelijks zichtbaar. De locatie is verdacht voor Niet Gesprongen Explosieven (NGE). Hiernaar zal onderzoek gedaan moeten worden en zonodig explosieven geruimd moeten worden. De locatie ligt ver van het dichtstbijzijnde onderstation Kattenberg van Liander (7,5 km), waardoor de kosten voor de aansluiting voor de ontwikkelaar en de maatschappelijke kosten aan de hoge kantzullen zijn. Dit maakt de businesscase voor deze locatie wat lastiger. De inschatting is dat het een locatie is met goed draagvlak wanneer het een geïntegreerd verhaal is, waarbij belangen van omwonenden, pachter en relevante stakeholders goed meegenomen zijn en er zorgvuldig gecommuniceerd wordt. 4

8 2.4 Stadsblokken festivalterrein Ook deze locatie is genoemd vanuit de stad. Dit terrein is een grootschalig evenemententerrein. Hierdoor is de locatie op dit moment niet geschikt voor zonnepanelen. 2.5 Weide Immerlooplas / Vredenburg Deze locatie is genoemd vanuit de stad. Volgens de Omgevingsvisie van de provincie zijn in dit gebied geen grote zonnevelden mogelijk omdat het zonneveld niet te combineren is met de kernkwaliteiten van de ruimtelijke functie van het gebied. Vanwege de doelen en kwaliteiten voor natuur en natuurwetgeving is het op dit moment niet mogelijk om grote zonneparken hier te ontwikkelen. 2.6 Zonnecarports In de praktijk blijkt een zonnecarport een lastiger businesscase te hebben dan een grondgebonden zonneveld. Dit komt door de extra kosten voor de carport-constructie. Hierbij zijn punten als veiligheid 5

9 (betonnen voeten) en beperkingen in de hoogte ook van belang. Per locatie is het maatwerk om te bepalen of een businesscase haalbaar zal zijn. Als een parkeerterrein ook bereikbaar moet zijn voor vrachtwagens, vallen bepaalde constructies af. Een aantal parkeerterreinen (deel van Winkelcentrum Presikhaaf, Rijnhal) zijn aangewezen als evenemententerrein, waardoor die niet uitgerust kunnen worden met zonnecarports. Overige parkeerterreinen zijn veelal kleiner in oppervlakte,waardoor een businesscase wat lastiger wordt. Een oppervlakte van > 0,5 ha komt in aanmerking voor een goede businesscase. Er zijn kansen voor zonnecarports tijdens natuurlijke momenten bij parkeerplaatsen (reconstructie) en door het tegelijk op de markt zetten van meerdere parkeerplaatsen voor het realiseren van een zonnecarport. Hierdoor kunnen mogelijk wel kleinere parkeerplaatsen opgepakt worden dan 0,5 ha, waarbij wel rekening gehouden moet worden met een minimum van 200 panelen per locatie. Bij kleinere aantallen is het niet rendabel. Geïnventariseerd wordt welke parkeerterreinen op natuurlijke momenten uitgerust kunnen worden met zonnecarports, Hiervoor wordt vanuit de gemeente gekeken naar haar eigen parkeerterreinen en wordt contact gezocht met eigenaren van grotere parkeerterreinen (zoals bij winkelcentra en sportaccommodaties). Inschatting is dat het bij het realiseren van zonnecarports op parkeerterreinen zal gaan om honderden zonnepanelen, niet duizenden, gezien de oppervlaktes van de parkeerterreinen. Als een locatie voor een zonnecarport concreet wordt en ontwikkeld wordt is het van belang de omgeving goed mee te nemen. 6

10 3. Locaties uit eerste tranche, geactualiseerd De locaties Koningspleij Noord, Akzohaven en IJsseloord II zijn door de gemeenteraad in december 2016 vastgesteld. In paragraaf 3.1 wordt kort verslag gedaan van de ontwikkelingen afgelopen maanden voor deze lokaties. Omdat voor dit rapport de locaties uit de eerste tranche zijn meegewogen met de locaties uit de tweede tranche, zijn deze geactualiseerd. Paragraaf 3.2 en verder hebben betrekking op die actualisatie. 3.1 Stand van zaken zonnevelden eerste tranche 2017 Koningspleij Noord Voor Koningspleij Noord worden de voorbereidingen getroffen om een ontwikkelende partij te vinden die de grond voor 20 jaar gaat huren van de gemeente. In februari 2017 is er een marktconsultatie openbaar gemaakt, en 7 partijen hebben daar op gereageerd. De informatie wordt gebruikt bij het opstellen van de selectieleidraad. Deze zal naar verwachting in mei openbaar gemaakt worden en tot een definitieve gunning komen in juli De gemeente zal voor de selectie een openbare procedure volgen die zij Europees bekend maakt. Dat laatste is omdat de omvang van het project een grensoverschrijdend belang heeft. Daarnaast is het concept bestemmingsplan Windpark en Zonneveld Koningspleij Noord ter inzage gelegd en zijn daarvoor een viertal informatiemarkten gehouden in Presikhaaf, Centrum, Malburgen en Westervoort. In dat kader is ook een visualisatie gemaakt van het zonneveld, die hieronder is weergegeven. Akzohaven en IJsseloord II Beide locaties zijn in eigendom van derden, en met hen lopen op dit moment gesprekken over wat er nodig is om de locaties tot ontwikkeling te krijgen. De gemeente heeft hierin een actieve faciliterende rol. 7

11 Zon op water In de praktijk blijkt dat een businesscase voor zonnepanelen op water een lastiger is dan bij een grondgebonden zonneveld. Dit komt door de extra kosten voor de drijvende constructie en het onderhoud van de constructie. Per locatie is het maatwerk om te bepalen of een businesscase haalbaar zal zijn. Binnen het grondgebied van Arnhem wordt gekeken welk water mogelijk geschikt is voor zonnepanelen op water. Hierbij wordt bijvoorbeeld ook gekeken naar natuurwaarden en naar vervoersbewegingen. 3.2 Locaties vanuit de eerste tranche, actualisatie Hieronder is de volgorde van de eerste tranche gehandhaafd, echter met de opmerking dat de diverse parkeerterreinen, vanwege de vergelijkbare thematiek met zonnecarports, samengevoegd zijn. De opnieuw te wegen locaties vanuit de eerste tranche zijn op volgorde van beschikbaarheid en daarbinnen op volgorde van grootte benoemd: Zonnevelden: Elderhofseweg Weide bij OHRA Landtong Terrein tussen Merwedestraat en Eemslaan Oude Veerweg Terrein tussen spoorlijn en Oude Zevenaarseweg Oranjekazerne en Vliegbasis Deelen 1 Zonnecarports: Parkeerterrein Winkelcentrum Presikhaaf Parkeerterrein IJsseloord 2 Parkeerterrein Rijnhal Parkeerterrein Station Arnhem Zuid Hieronder is per locatie kort de toetsing aan de criteria beschreven, de matrix van bijlage 1, de kaart met locaties van bijlage 2 en de beschreven werkwijze in bijlage 3 zijn hierbij ondersteunend. 3.3 Elderhofseweg Positief voor deze locatie is dat deze gemeentelijk eigendom is, er geen verplichtingen op rusten en de locatie dus direct beschikbaar is. Ook heeft de locatie van 3,5 ha behoorlijke maat, waardoor landschappelijke inpassing van een zonneveld goed mogelijk is. Minder positief zijn de impact van een zonneveld op het groenblauwe netwerk, en de mogelijke effecten op de verkoelende werking van de locatie op het stadsklimaat als de dichtheid van zonnepanelen te hoog is. Verder scoort deze locatie relatief laag in de draagvlakscan. Er is weerstand 1 Locatie Oranjekazerne en Vliegbasis Deelen uit de eerste tranche is niet meer opgenomen in deze rapportage, aangezien het bij de Oranjekazerne niet om een veldopstelling gaat (slechts zonnepanelen op het dak) en Vliegbasis Deelen geen Arnhems grondgebied is, maar in gemeente Ede ligt. 8

12 in de wijk tegen deze locatie, alhoewel er ook voorstanders zijn. Dit laatste wordt onderschreven doordat deze locatie is genoemd vanuit de stad als één van de mogelijke locaties (zie ook paragraaf 5.3) 3.4 Weide bij OHRA Deze gemeentelijke locatie, met privaatrechtelijke beperkingen, ligt in de groengordel Elden en is onderdeel van het groenblauwe netwerk, zoals vastgelegd in de structuurvisie. Deze locatie is genoemd vanuit de stad als één van de mogelijke locaties (zie ook paragraaf 5.3) De relatief geringe grootte van de locatie (0,8 ha) is niet gunstig voor een goede businesscase. 3.5 Landtong Op de Landtong (19 ha) bevindt zich dé regionale slaapplaats voor wulpen. De wulp is een soort die in het kader van de Natura 2000 vogelrichtlijn een instandhoudingsdoelstelling heeft. De soort heeft vier satelietverblijven in regio Oost Nederland, die als slaapplaats vooral in de winterperiode worden gebruikt. De locatie Landtong is daarbij de hoofdslaapplaats. Deze moet in het kader van natuurontwikkeling in stand gehouden worden en dat gaat niet samen met een zonneveld. 3.6 Terrein tussen Merwedestraat en Eemslaan Deze locatie is ook genoemd vanuit de stad als één van de mogelijke locaties (zie ook paragraaf 5.3). Het terrein van circa 1,7 ha is eigendom van de gemeente Arnhem, maar gezien de contractuele verplichtingen die er op rusten, is deze op dit moment niet beschikbaar voor een zonneveld. Mogelijk dat er op termijn wel kansen op deze locatie ontstaan. 3.7 Oude Veerweg De locatie Oude Veerweg (1,5 ha) is een ontwikkellocatie. Dit betekent dat de locatie niet voor 20 jaar beschikbaar is, zonder aanvullend besluit en wijziging van de kaders. Verder heeft IPKW een eerste recht van koop op de locatie. Op dit moment is de grond verhuurd aan de Grondbank, die er grond opslaat. 3.8 Terrein tussen spoorlijn en Oude Zevenaarseweg Deze locatie is ook genoemd vanuit de stad als één van de mogelijke locaties (zie ook paragraaf 5.3) De eigenaar, NS Vastgoed, is geïnteresseerd in verkoop van de kavel, niet in het ontwikkelen van de kavel tot zonneveld. Er staan op de locatie veel bomen, die voor een zonneveld gekapt moeten worden en elders gecompenseerd. De locatie heeft een relatief geringe oppervlakte (0,85 ha.), wat voor een goede businesscase niet gunstig is. Daarbij komt dat de locatie eerst verworven zou moeten worden door een initiatiefnemer. 3.9 Parkeerterrein Winkelcentrum Presikhaaf Het parkeerterrein bij Winkelcentrum Presikhaaf heeft een relatief kleine bruikbare oppervlakte van 0,5 ha. De locatie wordt naast parkeerterrein ook voor markt en andere openluchtevenementen gebruikt (bv kermis). Dit gebruik is niet te combineren met een overkapping met zonnepanelen. Verder wordt het verlies van het zicht op het maaiveld vanuit de omliggende hoogbouw en het mogelijk verdwijnen van bomen als ongunstig beoordeeld. Alleen als een zonneveld (op overkapping) bijdraagt aan het opknappen van de omgeving rondom het winkelcentrum, en het vergroenen van de omgeving, kan deze locatie op draagvlak rekenen. Dit laatste wordt nader onderzocht. Er vindt momenteel herontwikkeling plaats van het winkelcentrum; het betreft zowel de bebouwing als openbare ruimte. 9

13 De wens van gebruik van zonnepanelen op daken en carports is meegegeven aan de ontwikkelende partij Parkeerterrein IJsseloord 2 Deze locatie, in eigendom van de VVE IJsseloord 2, is een relatief kleine locatie (0,5 ha), wat voor een goede businesscase niet gunstig is. Een overkapping van het parkeerterrein met zonnepanelen is een te overwegen optie. Het combineren van een zonneveld op de bult IJsseloord 2 met zonnepanelen op de daken van de bedrijven én overkapping van het parkeerterrein is een kans die is meegegeven aan de eigenaar van IJsseloord Parkeerterrein Rijnhal Deze gemeentelijke locatie is op dit moment voor het grootste deel een ontwikkellocatie en voor een deel evenementen-locatie. Dit betekent dat de locatie nu niet voor 20 jaar beschikbaar is en voor deel geen zonnepanelen geplaatst kunnen worden in verband met evenementen. De relatief kleine oppervlakte (<0,5 ha) die overblijft, is niet gunstig voor een goede businesscase Parkeerterrein Station Arnhem Zuid Deze gemeentelijke locatie is op dit moment een ontwikkellocatie. Dit betekent dat de locatie nu niet voor 20 jaar beschikbaar is. Ook is de relatief kleine oppervlakte (0,58 ha) niet gunstig voor een goede businesscase. Wellicht nog een optie indien een combinatie mogelijk is met de zonnepanelen op het geluidsscherm langs het spoor. 10

14 4. Weging en Vervolg 4.1 Weging In deze rapportage zijn de locaties zo feitelijk mogelijk beschreven en getoetst aan de totale set van de vastgestelde criteria. Op basis van de toetsing aan de criteria constateren we dat de locaties Rioolwaterzuivering Drielsedijk, Geluidsscherm spoorlijn Schuytgraaf en Rolbaan op dit moment het meest haalbaar zijn om te gaan ontwikkelen als zonneveld. Deze locaties hebben een totaal bruto oppervlakte van 7 ha. Hierop kunnen tussen en zonnepanelen worden gerealiseerd, afhankelijk van de dichtheid van plaatsing, het ontwerp en de combinatie met andere functies. Deze drie locaties scoren goed in de weging om verschillende redenen. De Rioolwaterzuivering Drielsedijk is een locatie van ca. 2 ha. op eigen terrein van het Waterschap en ten behoeve van de eigen bedrijfsvoering. De eigenaar (Waterschap Rivierenland) is enthousiast. Voor het Geluidscherm Spoorlijn Schuytgraaf geldt dat het een kans is om met ProRail tot de innovatieve ontwikkeling van een geïntegreerd geluids-en zonscherm te komen, dat aansluit op de duurzame branding van veld 3 van Schuytgraaf, en de gemeente al van plan is om een geluidscherm te realiseren als onderdeel van de ontwikkeling van Schuytgraaf (publiekrechtelijke afspraak). Vooral de omvang van de locatie Rolbaan (4 ha. ) en de verscholen ligging maakt deze locatie interessant. Hieronder zijn voor het onderdeel "draagvlak" de waarderingen/scores van de drie meest haalbare locaties aangegeven. De eindscores van deze locaties zijn ook te vinden in de matrix van bijlage 1. De toelichting op deze methodiek is in bijlage 3 te vinden. Factor / Locatie Rioolwaterzuiver ing Drielsedijk Geluidsscherm Schuytgraaf 1. Zichtlocatie Alternatieve plannen Verstedelijking Monumentaal Historie gemeente Bestemmingsplan Communicatie Historie ontwikkelingen Totaal score Gemiddelde score 4,5 4,4 3,9 Kwalitatieve score Eindscore 5 4,5 4,0 Rolbaan 4.2 Ontwikkelen van locaties uit tweede tranche Na positieve besluitvorming door het college zullen voor de genoemde drie locaties zo snel mogelijk vervolgstappen gezet worden die nodig zijn om tot ontwikkeling van het zonneveld (of scherm) te komen. Dit is maatwerk per locatie en moet leiden tot een geïntegreerde aanpak waarbij belangen van 11

15 omwonenden en relevante stakeholders goed meegenomen zijn en er zorgvuldig gecommuniceerd wordt. Voor de Rolbaan is bijvoorbeeld een onderzoek naar Niet Gesprongen Explosieven nodig en een ruimtelijke inpassingsstudie ten behoeve van gesprekken met de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed en de Provincie, maar ook andere onderzoeken in het kader van de wijziging van het bestemmingsplan. De businesscase voor deze locatie is wat lastiger en zal verder uitgewerkt moeten worden. Voor het vinden van een goede ontwikkelaar zal gebruik gemaakt worden van de ervaringen bij Koningspleij Noord. Voor het Geluidscherm Schuytgraaf zal de gemeente initiatief nemen om in afstemming met ProRail het te plaatsen scherm uit te rusten met zonnepanelen, en zal onderzocht moeten worden hoe daarvoor een marktpartij gevonden kan worden. Voor de locatie Rioolwaterzuivering Drielsedijk neemt Waterschap Rivierenland initiatief voor het plaatsen van zonnepanelen op hun eigen terrein. Ten aanzien van de zonnecarports zullen de ontwikkelingen bij grotere parkeerplaatsen (zoals herinrichting) in de gaten gehouden worden, omdat er dan mogelijk een combinatie met zonnecarports gestimuleerd kan worden. Een businesscase is eerder haalbaar als het samen komt met een ontwikkeling of eventueel meerdere parkeerplaatsen samengenomen worden om die uit te rusten met zonnecarports. 4.3 Doelstelling en volgende tranches van locaties De 3 locaties uit de eerste tranche die het meest haalbaar zijn hebben een totaal bruto oppervlakte van 13,5 hectare. Hierop kunnen tussen en zonnepanelen worden gerealiseerd, afhankelijk van de dichtheid van plaatsing, het ontwerp en de combinatie met andere functies. Businesscases hiervoor zijn in voorbereiding of gesprekken hierover lopen met de eigenaren van de betreffende locaties. De 3 locaties uit de tweede tranche die het meest haalbaar zijn hebben een totaal bruto oppervlakte van 7 hectare. Hierop kunnen tussen en zonnepanelen worden gerealiseerd, afhankelijk van de dichtheid van plaatsing, het ontwerp en de combinatie met andere functies. Businesscases zullen nog moeten worden opgesteld om het uiteindelijk te realiseren aantal zonnepanelen te weten te komen. Het is daarmee nog niet zeker of de doelstelling (minimaal zonnepanelen in 2020) gehaald wordt. Op de locaties uit de eerste en tweede tranche samen zijn minimaal en maximaal panelen te realiseren. Er lopen op dit moment onderzoekacties naar en gesprekken met pachters en eigenaren over andere locaties in Arnhem. Deze zullen in een volgende tranche worden onderzocht en getoetst, op het moment dat die locaties daar rijp voor zijn. Locaties uit de eerste en tweede tranche waar zonnepanelen mogelijk zijn, maar die nu niet als meest haalbaar zijn gescoord worden daarbij ook weer meegewogen. Vervolgens wordt bepaald met welke aanvullende locaties bovenop de hierboven genoemde, de doelstelling van minimaal zonnepanelen in 2020 wordt gerealiseerd. Ook kan bij een volgende tranche mogelijk al meer worden gezegd over het aantal panelen dat gerealiseerd kan worden op een aantal van voornoemde zes locaties uit de eerste en tweede tranche. 12

16 Locaties genoemd vanuit de stad De locaties die eerder vanuit de stad zijn genoemd zijn nagelopen. Voor zover er voldoende informatie nu was om deze locaties mee te wegen zijn die in de eerste of tweede tranche meegewogen en komen die locaties terug in hoofdstuk 2 en 3. Voor zeven locaties die genoemd zijn vanuit de stad wordt nog informatie verzameld of lopen gesprekken met de eigenaren. Dat gaat om de volgende locaties: - Akker Deelen - Mariëndaal - Spoortalud Schuytgraaf - La Cabine, Amsterdamseweg Nieuwe Haven (op water) - Braakliggend terrein achter Akzo Velperweg - Meinerswijk en de Praets Daarnaast zijn er gedurende het onderzoek ook andere locaties in beeld gekomen. Deels omdat partijen zich spontaan bij de gemeente melden, deels omdat locaties in gesprekken naar voren komen, of omdat belangengroepen ze opperen. De volgende locaties zijn op die manier aangedragen: - Rolbaan - Schelmseweg - Koningsweg - Ten oosten van Postiljon Hotel - Defensiedijk bij OHRA - Knooppunt Velperbroek - Knooppunt Waterberg Behalve de Rolbaan moeten deze locaties nog verder onderzocht en gewogen worden en komen ze op het moment dat ze er rijp voor zijn terug in een volgende tranche. 13

17 Bijlage 1: Matrix met locaties Als apart document bijgevoegd 14

18 Bijlage 2: Kaart met zonneveldlocaties, eerste en tweede tranche 15

19 Bijlage 3 : Toelichting op werkwijze 1 Op zoek naar zonneveldlocaties Naast de lokaties die door de stad genoemd zijn en in gesprekken met partijen naar voren zijn gekomen, is met behulp van kaarten, GIS-selectietechnieken en beoordeling van luchtfoto's zijn onbebouwde, onverharde terreinen, verharde terreinen (parkeerterreinen bij winkelcentra, bedrijven en sportaccommodaties) en gebieden met groter oppervlakte aan water geselecteerd. 2 Draagvlak Er is een inschatting gemaakt van het draagvlak voor locaties. Hiervoor zijn gesprekken gevoerd met de wijkteams. De inschatting van de draagvlak is opgenomen in de matrix. De volgende indicatoren zijn besproken en gewaardeerd, per locatie: Factoren Toelichting Ranking 1 Zicht locatie Is het een duidelijke zichtlocatie en voor wie? Is het een toegankelijke locatie die gebruikt wordt 1 = wordt als zeer hinderlijk ervaren 5 = wordt als niet hinderlijk ervaren 2 Fysieke locatie 3 Mate van verstedelijkin g 4 Monumenta al karakter 5 Historie met gemeente 6 Bestemming splan Zijn er alternatieve plannen of gebruikswensen voor het gebied? Is er sprake van strijd tussen voedselproductie en energieproductie? Ligt de beoogde locatie dichtbij of in een woonwijk? Heeft het een (cultuur)historische waarde? Bijvoorbeeld een landgoed, natuurgebied, fysiek of wettelijk monument. Zijn er in de afgelopen tien jaar projecten of processen geweest waarbij gedoe was, meningsverschil met de omgeving, vragen waaraan niet voldaan zijn,? Bestaat er al onduidelijkheid of gedoe met het bestemmingsplan? 1 = meerdere alternatieve plannen 5 = geen alternatieve plannen 1 = volledig omsloten door woonwijk 5 = geheel vrij 1 = volledig monumentale status, die wordt aangetast door zonnepanelen 5 = geen monumentale status 1 = ja, heel veel negatief gedoe 5 = goede relatie, geen geschiedenis 1 = niet mogelijk vanuit huidige bestemmingsplan 5 = 100% zekerheid dat het kan 16

20 7 Communicat ie 8 Historie met ontwikkeling 9 Wijksamenstelling (a.d.h.v. gemeentelijk e kencijfers en Motivaction onderzoek) Communicatie: hebben mensen in het gebied over het algemeen het gevoel dat er te weinig met hen gecommuniceerd is/wordt? Is er in de afgelopen vijf jaar al veel gedaan? Heerst het gevoel in de omgeving dat alles daar komt, op hun bord? Mate van organisatie: is er een actief platform, actieve wijkvereniging of bedrijvenvereniging, etc? En welke instelling/doelstelling hebben deze? 1 = er wordt geen communicatie ervaren 5 = van alles volledig en op tijd op de hoogte en betrokken 1 = heel sterk aanwezig gevoel 5 = gevoel is geheel niet aanwezig Voor punten 9 t/m 15 geen standaard ranking mogelijk deze worden kwalitatief beschreven en op basis van hun negatief of positief effect meegenomen in de waardering. 10 Bevolkingssamenstelling: is de wijk vergrijsd of juist heel erg jong. 11 Ideologie: waarom woon je daar waar je woont, wat zijn belangrijkste pull-factoren voor die omgeving (natuur, groen, rust, ruimte). Zijn de huizen gekocht met een bepaalde belofte? 12 Cultuur in de wijk of gebied: komen ze snel in opstand, willen ze in alles meegenomen worden/ of hebben ze meer afstand, minder interesse/open houding. Opleidingsniveau? 13 Participatie Hoe wordt de buit verdeeld? Wie heeft er wat aan? Is er sprake van win-win situatie? 14 Kunnen de mensen meedenken in het ontwerp? Zijn ze onderdeel van het proces? 15 Afzender of eigenaar van het project Is dit een partij die kan rekenen op het vertrouwen van omwonenden? Gun factor? Sprake van openheid (geen verborgen agenda)? Vaste boegbeelden voor het project. De laatste drie indicatoren (participatie, eigenaarschap en afzender) spelen pas een rol als er een concreet plan is met een initiatiefnemer/ontwikkelaar. In de scan is wel beschreven of zij positief of negatief zullen gaan bijdragen aan het draagvlak. 17

21 Draagvlak en co creatie in vervolg van het proces Bij het ontwikkelen van locaties als zonneveld zullen de ontwikkelaars en de gemeente belanghebbenden en omwonenden betrekken en waar mogelijk hun ideeën meenemen in het ontwerp en de inrichting van de locatie. Ook wordt bekeken in hoeverre participatie in het zonneveld mogelijk is. 3 Ontwerp Omgevingsvisie De provincie heeft in haar ontwerp omgevingsvisie [PM datum en check titel] kaders geschetst voor het realiseren van grote zonneparken, buiten de bebouwde kom. Deze zijn bij het beoordelen van de in hoofdstuk 2 genoemde locaties gehanteerd. In bijlage 4 is de kaart uit de dit actualisatieplan omgevingsvisie opgenomen. In het actualisatieplan wordt onderscheid gemaakt in de volgende gebieden: - Gebieden waar geen grote zonneparken zijn toegestaan. Dit betreft gebieden in het Gelders Natuurnetwerk (GNN), Natura 2000 gebied, weidevogelgebieden en ganzenfoerageergebieden. Dit, vanwege doelen en kwaliteiten voor natuur en de natuurwetgeving (GNN en Natura 2000) resp. de onverenigbaarheid met de kernkwaliteit (weidevogelgebied, ganzenfoerageergebied). - Gebieden waar onder voorwaarden grote zonneparken zijn toegestaan. Het gaat hier o.m. om de Groene Ontwikkelingszone (GO) binnen het GNN. De provincie en haar partners streven samen naar een compact en hoogwaardig stelsel van onderling verbonden natuurgebieden. De Groene Ontwikkelingszone (GO) heeft een dubbele doelstelling. Er is ruimte voor verdere economische ontwikkeling in combinatie met een (substantiële) versterking van de samenhang tussen aangrenzende en inliggende natuurgebieden. De GO bestaat uit terreinen met een andere bestemming dan bos of natuur die ruimtelijk vervlochten zijn met het Gelders Natuurnetwerk (GNN). Het gaat vooral om landbouwgrond, maar ook om terreinen voor verblijfs- en dagrecreatie, infrastructuur, woningen en bedrijven. De Ecologische verbindingszones maken deel uit van de GO, evenals weidevogelgebieden en ganzenfoerageergebieden. Enkele weidevogelreservaten maken deel uit van het GNN. Door de samenhang met de aangrenzende en inliggende natuur van het GNN herbergt de GO ook kenmerkende natuurwaarden. Overige gebieden waar grote zonnevelden onder voorwaarde mogelijk zijn (categorieën provinciale omgevingsvisie): landbouwontwikkelingsgebied, waterwingebied, waardevol open gebied, dagrecreatieterreinen, nationaal landschap - Gebieden waar grote zonneparken mogelijk zijn, zie de kaart van de provinciale omgevingsvisie (bijlage 4). Binnen de gemeentegrenzen van Arnhem bevinden zich bijna geen gebieden waar zonnevelden zonder voorwaarden mogelijk zijn. Diverse locaties genoemd in hoofdstuk 2 liggen in de Groene Ontwikkelingszone. Op die locaties zijn dus grote zonnevelden onder voorwaarden mogelijk. 4 Effecten op ecologie Algemene aandachtspunten Zonnevelden worden vaak met hekken afgeschermd. In ecologisch waardevolle gebieden heeft de toepassing van waterelementen of meidoornhagen om publieke toegankelijkheid te beperken de voorkeur. 18

22 Locaties zullen via Quick scan op natuurwaarden moeten worden onderzocht, dan wel bestaande onderzoeken geactualiseerd. Ook op verharding kunnen bijzondere soorten voorkomen. Veluwe Voor de Veluwe wordt al jaren het beleid gevoerd: hoe verder op de Veluwe hoe minder stedelijke activiteit en uitstraling er moet zijn. Het gaat dan om: De beleving van rust en ruimte voor de natuurvorser Het is het gebied dat men provinciaal weer op nummer 1 van de toeristische trekkers wil hebben. Natuur is daarbij de belangrijkste slogan Het onthekken is een blijvende uitdaging voor grootschalige landschappelijke en natuurlijke samenhang Het gebied waar nog een aantal agrarische bedrijven zit en duurzame landbouw en de actuele inzet op de productie van regionaal voedsel belangrijk zijn voor het invullen van de afspraken rond stadslandbouw. In de rapportage van RHO (zie bijlage 6) over de effecten van zonneparken op de omgeving, is aangegeven dat zonneparken een positiever effect op de biodiversiteit van een gebied kunnen hebben dan wanneer de locatie gebruikt wordt voor agrarische doeleinden. Ook een gunstig effect is afname van emissie van mest en bestrijdingsmiddelen en vermindering van verdroging (door vermindering bemaling). In de rapportage is ook het effect op aanwezige (beschermde) dier- en plantsoorten en op beschermde gebieden beschreven. Zonneparken realiseren op als natuur of bos bestemde percelen verdient geen aanbeveling, aangezien de ecologische meerwaarde zoals hierboven beschreven bij agrarische gebieden minder is dan het effectueren van de natuur- of bosbestemming. 5 Effecten op bodem De invloed op bodem onder zonnevelden en invloed op ecologie hebben deels met elkaar te maken. In de beoordeling van de effecten van zonnevelden op de bodem zijn de volgende beoordelingscriteria gebruikt: 1. waardevolle bodem met ecologische en natuurwaarde, af te raden 2. waardevolle bodem met landbouwgrond, onder voorwaarden geschikt 3. verharde locatie, genoeg groen in de omgeving, geschikt 4. vasteland: verharde locatie, stortplaats of niet te benutten stroken/gebieden, zeer geschikt Uit het onderzoek van RHO (zie bijlage 6) blijkt dat hoog en middelhoog opgestelde panelen, respectievelijk 2,8 en 1,6 meter goede mogelijkheden bieden voor het ontwikkelen van de meerwaarde vanuit bodem en ecologie. Laag opgestelde panelen (0,9 meter boven maaiveld) niet, omdat er onder de panelen dan te weinig licht, lucht en regen kan toetreden. Voorwaarde voor een goed zonneveld is dus een middelhoge of hoge opstelling van panelen, die voldoende licht, lucht en regen op de bodem toelaat. 6 Effecten op stadsklimaat (hitte) De beoordeling van het effect van de mogelijke locaties voor zonnevelden op de in de Structuurvisie vastgelegde ambities (het beleid) van het stadsklimaat (hitte) is geen exacte wetenschap. Het gaat om het inschatten van de gevolgen van de plaatsing van zonnevelden op de grond, dan wel op enige hoogte (bijvoorbeeld boven een parkeerplaats) op het lokale stadsklimaat; dus de klimatologische situatie in het omringende gebied. In de beoordeling is uitgegaan van de volgende insteek: 19

23 1. Uitgangspunt is de Hitte-attentiekaart (HAK) van Arnhem opgenomen in de structuurvisie en denkwijze achter de totstandkoming van deze kaart. 2. Op de HAK worden 3 typen eenheden, gebieden onderscheiden (zie bijlage 3): a. gebieden die sterk opwarmen tijdens hittegolven, waar de situatie verbeterd moet worden of minimaal niet verslechterd (rode en oranje gekleurde gebieden), b. gebieden die een goed stadsklimaat hebben; deze situatie dient behouden te blijven (geel gekleurde gebieden), 3. Gebieden die een positief effect hebben op het stadsklimaat, die dus beschermd moeten worden zodat ze hun werking niet kwijt raken (blauw gekleurde gebieden). In de beoordeling is verder gekeken naar het specifieke ruimtegebruik van de locatie, en in het geval er nu sprake is van een verharde locatie (bv parkeerterrein) van het type verharding. In de toetsing is daarbij de albedo als denkrichting gebruikt. Albedo, ook wel reflectiecoëfficiënt genoemd, geeft de mate aan waarin een oppervlak zonnestraling reflecteert, dus terugkaatst. Zie voor een uitleg het kader. De albedo wordt uitgedrukt in een cijfer tussen de 0 en de 1. Een wit spiegelend oppervlak kent een albedo van nagenoeg 1. Bij zo'n oppervlak wordt veel straling teruggekaatst en warmt het oppervlak niet op. Een zwart oppervlak, bijvoorbeeld een asfaltweg, heeft een albedo van 0,1. Zo'n oppervlak reflecteert nauwelijks straling en warmt sterk op. Voor het stadsklimaat betekent dit dat overdag het oppervlak sterkt opwarmt (warmte in zich op neemt), waardoor het boven het asfalt heel warm wordt en ook warm aanvoelt, terwijl 's nachts het oppervlak warmte gaat uitstralen en dus voorkomt dat de omgeving afkoelt. Gras heeft een albedo van 0,25. Ad 1 en 2: Voor potentiële zonnevelden in bebouwde gebieden (rood, oranje en geel gekleurd op de HAK) is gekeken of de plaatsing van zonnepanelen de huidige klimatologische situatie zou kunnen verslechteren. Is daar naar verwachting sprake van dan is de locatie vanuit stadsklimaat niet wenselijk, niet aan te bevelen. Ad 3: de Potentiële zonnevelden die zijn gelegen in de blauw gekleurde, over het algemeen niet of nauwelijks bebouwde, gebieden zouden de verkoelende werking van die gebieden op de directe omgeving of zelfs de stad (denk aan de dalwinden op de rand van de Veluwe) niet mogen aantasten. Er is dus per geval gekeken naar het effect van het potentiële zonneveld op het stadsklimaat van de locatie zelf én naar het stadsklimaat in de omringende wijken, gebieden. Op de HAK heeft het gehele noordelijke deel van Arnhem de eenheid 'gebied met verkoelende dalwinden beschermen' gekregen (donkerblauwe kleur). Dat is bij nadere bestudering niet juist. Alleen de gebieden die zijn gelegen ten zuiden van de zogenaamde 'waterscheiding (kam)' dient deze klimatologische eenheid te krijgen. Daar, op de zuidelijke helling van de Veluwezoom, is sprake van dalwinden die een verkoelende effect hebben op het noordelijke stadsdeel. Het gebieden ten noorden van de 'waterscheiding (kam)' dient de eenheid 'gebieden met natuurlijke achtergrondwind open houden' te krijgen. Aan de hand van deze uitgangspunten zijn alle potentiële zonneveldlocaties beoordeeld voor het effect op het thema stadsklimaat. Daarbij is de volgende indeling gehanteerd die is opgenomen in de matrix: 20

24 Score Betekenis Conclusie 1 Groot effect op het stadsklimaat Bezwaar tegen de locatie vanuit stadsklimaat 2 Gering effect op het stadsklimaat Onder voorwaarden geen bezwaar tegen de locatie vanuit stadsklimaat 3 Geen effect op stadsklimaat (neutraal) Geen bezwaar tegen de locatie vanuit 4 Wellicht licht positief effect op het lokale stadsklimaat stadsklimaat Geen bezwaar tegen de locatie vanuit stadsklimaat Specifieke situatie bij panelen op hoogte boven een parkeerplaats In de matrix zitten locaties waar het idee is om zonnepanelen op hoogte boven een parkeerplaats aan te leggen (overdekt parkeren). In dat geval is bepalend of de ondergrond is verhard en zo ja waarmee. Is er sprake van een asfaltverharding dan, kijkende naar onder meer de 'albedo' (zie kader), kan het zonneveld een licht positief effect hebben op het lokale stadsklimaat. Immers het dak zorgt voor meer schaduw waardoor het asfalt overdag minder opwarmt en 's nachts ook minder warmte afgeeft. Daarbij zullen de inzittenden van de auto ook een prettigere situatie ervaren (gevoelstemperatuur lager onder het dak met panelen). Voor een zonnepergola boven een asfaltverharding komt zo tot een score van (4) tot stand; voor een zonnepergola boven een halfopen verharding een score van (2). 7 Aansluiting op het energienet Netbeheerder Liander heeft voor de onverharde locaties aangegeven of er een geschikte netaansluiting in de buurt ligt, en zo ja, welk type (onderstation, middenspanning-ring), waar dit aansluitpunt te vinden is en een inschatting van de kosten voor de ontwikkelaar om een zonneveld aan sluiten. Indien er geen geschikte aansluiting in de buurt is, of als de dichtstbijzijnde geen ruimte heeft, zal Liander moeten uitwijken naar een andere locatie. In zo'n geval zijn dit (maatschappelijke) kosten voor Liander. Bij verharde locaties gaat Liander uit van een LDE-aansluiting (lokale duurzame energie) waar mogelijk gekoppeld aan een grootverbruiker in de vorm van een postcoderoos. Een andere optie is om de panelen op het dak van een derde separaat aan te sluiten en hier een SDE-subsidieregeling op te treffen. Liander heeft haar inschattingen gebaseerd op de globale grootte van een locatie, en daarmee een ingeschat globaal op te stellen opwekvermogen, uitgaande van 1,5 ha = 1 MWp (Megawatt piek). Bij de realisatie van een zonneveld is het zaak om Liander vroegtijdig te betrekken. 8 Toelichting op de weging De criteria hebben een verschillende mate van doorwerking. De criteria 'vergoeding' en 'aansluiting op energienet' en 'veiligheid en toegankelijkheid' hebben bijvoorbeeld (in)directe invloed op de uiteindelijke businesscase van het zonneveld. De criteria onder 'Belangen en waarden' kunnen, indien een locatie hierdoor niet wordt uitgesloten, vertaald worden in randvoorwaarden bij de ontwikkeling van zonnevelden. Draagvlak is een resultaat van het betrekken van mensen erbij en het doorlopen van een zorgvuldig proces, het betekent niet dat iedereen het eens moet zijn met het realiseren van een zonneveld op een locatie. 21

25 Bij sommige locaties gaat het om plekken die onderdeel zijn van het groenblauwe raamwerk in de structuurvisie en ook groen zijn bestemd in bestemmingsplannen (beide door raad vastgesteld). Om de volgende redenen kan gekozen worden om daar toch zonnepanelen te realiseren, en dus een bestemmingsplanwijziging door te voeren: Grote energieopbrengst en relatief beperkte verstoring van groen Door zonnepanelen ontstaat toegevoegde waarde voor het gebied: plaatsing van zonnepanelen waarbij er ook een meerwaarde wordt gegeven aan het gebied: bijvoorbeeld meer toegankelijkheid, meer waterberging, meer recreatieve gebruiksmogelijkheden en/of waarde toevoeging aan (resterend) groen: ecologie, landschap. Zie ook bijlage 3, waar wordt aangegeven dat de ecologische waarde met zonnepanelen hoger kan worden dan wanneer een terrein agrarisch wordt gebruikt. Dit is ook de achterliggende gedachte bij het aanwijzen van gebieden waar zonnevelden onder voorwaarden mogelijk zijn in het Ontwerp Actualisatieplan van de Provinciale omgevingsvisie. Een mooie kans om gemeentelijke eigendom van formaat te ontwikkelen naar een nieuw energielandschap dat proportioneel bijdraagt aan de gemeentelijke en landelijke energiedoelstellingen. 22

26 Bijlage 4: Hitte attentiekaart 23

27 Bijlage 5: Kaart met mogelijkheden zonneparken uit omgevingsvisie provincie Gelderland 24

28 Bijlage 6: Arnhemse en regionale zonneveldondernemers De volgende Arnhemse en regionale bedrijven hebben interesse getoond in het (mede) realiseren van een zonneveld in Arnhem. De meeste bedrijven hebben ervaring met grootschalige zonneprojecten, al dan niet grondgebonden. Diegene zonder ervaring hebben aangegeven een ervaren partner erbij te zoeken. - Rijn en IJssel Energiecoöperatie - Greenspread - Slim opgewekt! - Greencrowd - Solix zon - Zoncorp - Industriepark Kleefse waard - Locol - Energie van Hollandse Bodem - Pfixx Solar - IQ Solar - Cofely/Engie - Giesbers - Solar Energie Works - Outsmart - Sparkling Projects - Kies Zon - Nuon - TP Solar B.V. 25

29 Bijlage 7: Effecten van zonneparken op de omgeving en voorbeelden van meervoudig ruimtegebruik Onderzoek RHO, september 2016, als apart document bijgevoegd 26