Tweede Kamer der Staten-Generaal

Transcriptie

1 Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar Interdepartementaal beleidsonderzoek 1995: financieringssysteem van de forensisch psychiatrische hulpverlening Justitiële inrichtingen Zorg voor psychisch gestoorde gedetineerden Nr. 2 1 Samenstelling: Leden: V. A. M. van der Burg (CDA), voorzitter, Schutte (GPV), Korthals (VVD), Janmaat (CD), Soutendijk-van Appeldoorn (CDA), Van de Camp (CDA), Swildens-Rozendaal (PvdA), ondervoorzitter, M. M. van der Burg (PvdA), Scheltema-de Nie (D66), Kalsbeek-Jasperse (PvdA), Zijlstra (PvdA), Van Heemst (PvdA), Aiking-van Wageningen (groep-nijpels), Rabbae (GroenLinks), Koekkoek (CDA), J. M. de Vries (VVD), Van Oven (PvdA), Van der Stoel (VVD), Dittrich (D66), Verhagen (CDA), Rouvoet (RPF), B. M. de Vries (VVD), De Graaf (D66), O. P. G. Vos (VVD) en Van Vliet (D66). Plv. leden: Smits (CDA), Van den Berg (SGP), Van Blerck-Woerdman (VVD), Marijnissen (SP), Bremmer (CDA), Doelman-Pel (CDA), vacature PvdA, Feenstra (PvdA), Bijleveld-Schouten (CDA), Rehwinkel (PvdA), Vliegenthart (PvdA), Apostolou (PvdA), Meyer (Groep Nijpels), Sipkes (GroenLinks), Biesheuvel (CDA), Rijpstra (VVD), Middel (PvdA), Passtoors (VVD), Van Boxtel (D66), Van der Heijden (CDA), Leerkes (Unie 55+), Van den Doel (VVD), Roethof (D66), Weisglas (VVD) en De Koning (D66). 2 Samenstelling: Leden: Lansink (CDA), Schutte (GPV), Van Nieuwenhoven (PvdA), voorzitter, Van der Heijden (CDA), ondervoorzitter, Van Heemskerck Pillis-Duvekot (VVD), M. M. H. Kamp (VVD), Doelman-Pel (CDA), Swildens-Rozendaal (PvdA), Vliegenthart (PvdA), Mulder-van Dam (CDA), Versnel- Schmitz (D66), Middel (PvdA), Leerkes (U55+), Nijpels-Hezemans (Groep Nijpels), Fermina (D66), Oedayraj Singh Varma (GroenLinks), VERSLAG VAN EEN ALGEMEEN OVERLEG Vastgesteld 18 december 1997 De vaste commissies voor Justitie 1 en voor Volksgezondheid, Welzijn en Sport 2 hebben op 3 december 1997 overleg gevoerd met minister Sorgdrager van Justitie en minister Borst van Volksgezondheid, Welzijn en Sport over: het kabinetsstandpunt «doelmatig handelen» over het interdepartementaal beleidsonderzoek forensisch psychiatrische hulpverlening (24 561, nr. 1); de brief van 4 maart 1997 over voorzieningen voor psychisch gestoorde delinquenten (24 587, nr. 15); de brief van 5 november 1997 over het rapport «Forensische zorg, het gevangeniswezen en de geestelijke gezondheidszorg» (25 715). Van het overleg brengen de commissies bijgaand beknopt verslag uit. Vragen en opmerkingen uit de commissies De heer Dittrich (D66) zei verheugd te zijn dat ook de minister van VWS tijdens dit algemeen overleg aanwezig is. Justitie en psychiatrie hebben immers veel met elkaar te maken. In het verleden waren er nogal wat sombere geluiden uit het veld te vernemen over schotten tussen beide beleidsterreinen, maar gelukkig is de laatste jaren de samenwerking aanmerkelijk verbeterd. Van groot belang is dat er nu structureel overleg is; de problemen van psychisch gestoorde gedetineerden en TBS-patiënten zijn immers een gezamenlijke verantwoordelijkheid. Dat toeval een grote rol speelt bij de vraag in welk circuit iemand terecht komt, laten de volgende casusposities zien. Een man heeft al jarenlang ruzie met zijn buren; hij loopt bij een RIAGG omdat de problemen maar Dankers (CDA), Marijnissen (SP), Essers (VVD), Oudkerk (PvdA), Cherribi (VVD), Sterk (PvdA), Van Boxtel (D66), Van Vliet (D66), Van Blerck-Woerdman (VVD). Plv. leden: Heeringa (CDA), Van der Vlies (SGP), Lilipaly (PvdA), Th. A. M. Meijer (CDA), Rijpstra (VVD), Voûte-Droste (VVD), Smits (CDA), Dijksma (PvdA), vacature PvdA, Beinema (CDA), Van den Bos (D66), M. M. van der Burg (PvdA), Rouvoet (RPF), Meyer (Groep Nijpels), Van Waning (D66), Sipkes (Groen- Links), G. de Jong (CDA), vacature CD, Passtoors (VVD), Apostolou (PvdA), J. M. de Vries (VVD), Noorman-den Uyl (PvdA), Bremmer (CDA), Bakker (D66), Hoogervorst (VVD). KST26949 ISSN Sdu Uitgevers s-gravenhage 1998 Tweede Kamer, vergaderjaar , enz., nr. 2 1

2 niet kunnen worden opgelost. Op een gegeven moment escaleert de ruzie en wordt hij door de politie meegenomen. De politie weet dat hij bij een RIAGG loopt en schakelt de psychiater in. De man is vervolgens gedwongen in een psychiatrisch ziekenhuis opgenomen. De andere casuspositie betreft een man die eveneens nogal gestresst is door problemen met zijn buren maar geen behandeling zoekt bij een RIAGG. Ook deze ruzie escaleert en de man wordt opgehaald door de politie. Het einde van het liedje is dat hij een gevangenisstraf krijgt opgelegd. Beide personen verkeerden in dezelfde situatie maar komen toch in totaal verschillende circuits terecht. De heer Dittrich vond het jammer dat de regering zo laat heeft gereageerd op het rapport-kaasjager. Nu zij welhaast alle aanbevelingen overneemt, had een snellere reactie in de rede gelegen. Hij was het eens met het selectiecriterium «medische noodzaak». Als veiligheid van personeel en andere patiënten in een algemeen psychiatrisch ziekenhuis niet in gevaar komt, moet overplaatsing van een penitentiaire inrichting naar een algemeen psychiatrisch ziekenhuis op een gemakkelijke en soepele manier mogelijk zijn. De heer Dittrich kon zich dan ook niet vinden in het voorstel om de bijzondere afdeling van de Noordsingel, waar mensen met een psychische stoornis verblijven, om te vormen tot een psychiatrisch kliniek. Hoe denken de bewindslieden het criterium «medische noodzaak» uit te werken? In penitentiaire inrichtingen is een sober regime ingevoerd. Gedetineerden zitten veel op cel en gedetineerden met psychische problemen worden daardoor extra onder druk gezet. De fractie van D66 vindt dat het regime niet nog soberder mag worden. Het liefst zou zij zien dat het regime iets soepeler wordt. Voorts constateerde de heer Dittrich dat er nogal wat zwakbegaafden in huizen van bewaring belanden. Is het waar dat een aantal van hen begeleid wonen buiten de inrichting maar dat de kwaliteit van de begeleiders niet optimaal is waardoor mensen gaan zwerven en in aanraking kunnen komen met criminaliteit? De fractie van D66 is voorstander van het herontwikkelen van de asielfunctie van algemene psychiatrische ziekenhuizen. Onderkend moet worden dat niet iedereen op eigen benen kan staan. Aan de diverse voorstellen op TBS-gebied voegde de heer Dittrich het voorstel toe om (dure en intensieve) TBS-behandelingen ook in een algemeen psychiatrisch ziekenhuis te laten plaatsvinden. Te denken valt aan mensen die onder invloed van hun verslaving een delict hebben begaan en niet in de eerste plaats aan serieverkrachters. Uiteraard dient de veiligheid van het personeel en andere patiënten geen gevaar te lopen. De fractie van D66 vindt de ketengedachte, waarbij het Meijersinstituut een centrale rol is toebedeeld, waardevol. Concluderend merkte de heer Dittrich op dat de regeringsstukken goede aanzetten geven en dat door een verdergaande samenwerking een betere behandeling mogelijk is die dan wellicht ook nog goedkoper zou kunnen zijn. Hij hoopte dat het rapport van de interdepartementale projectgroep, die zich bezighoudt met die samenwerking, nog voor de komende kabinetsformatie gereed zal zijn zodat er tijdens de formatie zelf spijkers met koppen kunnen worden geslagen. Ook de heer Bremmer (CDA) juichte de samenwerking tussen Justitie en VWS toe; dat mag echter niet ten koste gaan van de slagvaardigheid of tijdverlies opleveren. Hij vroeg zich eveneens af waarom het kabinet zo laat heeft gereageerd op het rapport over de forensische zorg. Dat er geen sprake is van een top-downbenadering is een uitstekende zaak. Samenwerking met de GGZ met betrekking tot de TBS-problematiek is onontbeerlijk, maar daartoe zal binnen de GGZ wel een cultuuromslag moeten plaatsvinden. Hoe oordeelt minister Borst hierover? De heer Bremmer benadrukte dat de TBS-indicatiestelling niet door financiële motieven mag worden bepaald. Er is natuurlijk niets op tegen Tweede Kamer, vergaderjaar , enz., nr. 2 2

3 om meer inzicht te hebben in kostenfactoren, maar in het veld worden vraagtekens geplaatst bij de gesuggereerde ontwikkeling van normen voor de duur van de behandelingsfase per patiëntencategorie. Men moet niet te overdreven verwachtingen hebben van efficiencymaatregelen nu het om een relatief beperkte TBS-populatie gaat. Heeft het onderzoek naar een herziening van de COTG-richtlijnen al resultaten opgeleverd? De heer Bremmer vroeg zich af of een objectieve indicatiestelling voor plaatsing in een forensische voorziening van ernstig gestoorden delinquenten haalbaar is. Hij zou daartegen zijn als dat omslachtige procedures met dubieuze kwalificaties betekent. Wat is er eigenlijk mis met de huidige praktijk? Aan de selectie moeten in de eerste plaats inhoudelijke overwegingen ten grondslag liggen. Hopelijk zal er vaart blijven in de voorstellen met betrekking tot de samenhang tussen instroom-, doorstroom- en uitstroombeleid. Hoe oordelen de bewindslieden over de suggestie om met het oog op de vereiste doelmatigheid het Meijersinstituut uitsluitend voor de meest gecompliceerde gevallen te gebruiken? Op basis van rapporten van het Pieter Baancentrum kan in veel gevallen al een grofmazige selectie plaatsvinden. Als het Meijersinstituut wordt gebruikt voor herselectie, bijvoorbeeld als een behandeling niet aanslaat, wordt dure capaciteit gewonnen. Wat betreft de monitoring en registratie bepleitte de heer Bremmer een realistische opzet. Was het Meijersinstituut al in 1991 bezig met een vorm van monitoring, die echter veel te ambitieus was opgezet? Hoeveel geld is er tot nu toe in het monitoringproject geïnvesteerd? Een evaluatie over vier jaar leek de heer Bremmer rijkelijk laat. Het leek hem gewenst om binnen een halfjaar met een concreet stappenplan te komen en daarna jaarlijks te rapporteren. De heer Bremmer merkte vervolgens op met verbazing kennis te hebben genomen van een invitatiebrief van de tweede werkgroep, die zich bezighoudt met doelmatig behandelen, waarin wordt gesproken van een maximale intramurale TBS-behandelduur van drie jaar. Dat was voor hem onverteerbaar. De druk op de voordeur van de TBS-kliniek mag er niet toe leiden dat de achterdeur na drie jaar automatisch openvliegt. Hoe verhoudt dat voornemen zich overigens tot rechterlijke beslissingen over duur en eventueel verlenging van de TBS-behandelduur? Het beveiligingsaspect in de TBS mag absoluut niet ondersneeuwen. Minister Sorgdrager merkte op dat het zeer zeker niet de bedoeling is om na drie jaar intensieve behandeling de achterdeur van de TBS-inrichting open te zetten. De vraag is aan de orde gesteld of in die drie jaar een zodanige zorg kan worden gerealiseerd dat daarna een beslissing kan worden genomen voor voortzetting van de behandeling in een psychiatrisch ziekenhuis, een beschermde woonvorm of anderszins. De heer Bremmer (CDA) was blij te vernemen dat het niet de bedoeling is om TBS-patiënten in ieder geval na een periode van drie jaar vrij te laten. Met het oog op de vereiste doelmatigheid leek het hem dat er winst is te behalen in de preklinische fase. TBS ers zouden in de slotfase van hun detentie mee kunnen lopen in de kennismakingsperiode in de kliniek. Dan kan al aan het behandelplan worden gewerkt en wordt de nodige tijdwinst geboekt. Blijkens een onderzoek door «Research voor beleid» werken rijksinrichtingen zo n 30% duurder dan particuliere inrichtingen. De heer Bremmer pleitte voor een nader onderzoek in dezen. De fractie van het CDA kan zich vinden in het rapport over de forensische zorg. Grote vraag is natuurlijk hoe de extramurale setting (GGZ) en de intramurale setting (TBS-kliniek) nader tot elkaar kunnen worden gebracht. Bovendien spelen hierbij rechtspositionele problemen. Als de categorie psychisch ernstig gestoorde gedetineerden (3%) wordt getoetst Tweede Kamer, vergaderjaar , enz., nr. 2 3

4 aan het criterium «medische noodzaak», zouden zij dan in aanmerking kunnen komen voor overplaatsing uit de penitentiaire inrichting? Dat zou dan een majeure operatie zijn. Ook wat betreft het rapport-kaasjager vroeg de heer Bremmer om een stappenplan en financiële onderbouwing. Concluderende merkt de heer Bremmer op akkoord te gaan met de richting van de plannen. Hij benadrukte dat intensivering van de samenwerking in ieder geval niet mag leiden tot tijdverlies en hoopte dat de bewindslieden zijn zorgen hieromtrent kunnen wegnemen. Houdbare en sobere TBS mag niet betekenen dat budgettaire overwegingen het winnen van veiligheid voor de samenleving en zorg voor de gedetineerde. Het primaat van de beveiligingsfunctie moet overeind blijven. De heer Zijlstra (PvdA) stelde vast dat de tekorten aan (vervolg)voorzieningen voor TBS ers en geestelijk gestoorden in penitentiaire inrichtingen een gezamenlijke verantwoordelijkheid zijn voor VWS en Justitie. De thans voorliggende stukken getuigen daarvan. Hopelijk zal het niet blijven bij het vele aangekondigde (permanente) overleg en zullen er ook daadwerkelijk plaatsen bij komen. De heer Zijlstra vroeg naar de stand van zaken met betrekking tot de uitbreiding van de TBS-plaatsen. Hij had zijn twijfels over het bereiken van een evenwichtssituatie in In ieder geval moet voorkomen worden dat er straks een lijk in de kast wordt gevonden ten nadele van de financiering van de justitiële keten in het algemeen. Wat gebeurt er als normbehandelingen de gestelde termijnen overschrijden? Kan de minister aangeven welke risico s er zijn verbonden aan beperking van de TBS-duur? Er doen verschillende cijfers de ronde als het gaat om het percentage psychisch gestoorde delinquenten. In de stukken wordt gerept van 3% detentieongeschikt, terwijl 8% dermate psychisch gestoord is dat de gedetineerden toch nog in de gevangenis kunnen verblijven. Een onderzoek in Scheveningen leert echter dat drie van de vijf gedetineerden psychisch gestoord zijn. Welke cijfers zijn de juiste? Als de cijfers uit laatstgenoemd rapport juist zijn, is het de vraag of het probleem überhaupt wel kan worden opgelost. Welke instanties worden betrokken bij het regionale overleg over de voorzieningen? Concluderend benadrukte de heer Zijlstra dat het vele aangekondigde overleg zal moeten leiden tot een vermindering en op termijn tot het verdwijnen van de problemen. Mevrouw Van Blerck-Woerdman (VVD) stelde de aanwezigheid van minister Borst eveneens op prijs. In het algemeen kon zij zich verenigen met de voornemens van het kabinet, maar zij vreesde dat pas het derde paarse kabinet de plannen zal kunnen implementeren als het tempo niet hoger wordt. Reeds in een overleg in 1988 werd geklaagd over het gebrekkige registratiesysteem en het gebrek aan samenwerking tussen Justitie en VWS. Het is volstrekt duidelijk dat alleen goede voornemens niet meer voldoende zijn. Net zo min als in de GGZ wordt in de forensische zorg gebruik gemaakt van standaardprotocollen en algemeen toepasbare indicatiestellingen. Helaas moet worden geconstateerd dat instellingen vaak ook nog andere belangen hebben dan patiënten en de samenleving als geheel. Mevrouw Van Blerck kon zich geheel vinden in het gestelde in de stukken over netwerken tussen het gevangeniswezen en de GGZ. Meer begrip voor elkaars problemen kan geen kwaad. Niet iedereen die in een dip zit, moet gelijk een depressie of een ander GGZ-probleem worden aangepraat. Dat geldt ook voor gedetineerden, maar betekent natuurlijk niet dat gedetineerden geen psychische problemen kunnen hebben. De minister van Justitie heeft onlangs gezegd dat de vermaatschappelijking van de GGZ voor een deel heeft bijgedragen Tweede Kamer, vergaderjaar , enz., nr. 2 4

5 aan een toename van psychisch gestoorde delinquenten en dat de asielfunctie van de GGZ terug moet keren. Is minister Borst het daarmee eens? Uit een onderzoek is overigens naar voren gekomen dat de meerderheid van de gedetineerden geen GGZ-verleden heeft. Mevrouw Van Blerck zei zich iets te kunnen voorstellen bij opname van gedetineerden in reguliere GGZ-instellingen, maar wees erop dat voorkomen moet worden slachtoffers en daders op dezelfde afdeling worden opgenomen. Zij verbaasde zich erover dat in de begroting geen middelen zijn opgenomen om voor de beveiliging zorg te dragen. Mevrouw Van Blerck kon zich vinden in de omschrijving van «medisch noodzakelijke zorg». Er zullen ongetwijfeld nog de nodige belemmeringen opdoemen bij de invulling van dit begrip. Zijn er wettelijke belemmeringen in de financiële sfeer die ertoe leiden dat zorg niet altijd van buiten naar binnen kan worden gehaald en dat dus niet in alle gevallen zorg in de gevangenis kan worden gehaald? De minister van VWS is verantwoordelijk voor het GGZ-budget maar bepaalt niet welk deel wordt besteed via het TBS-circuit. Hoe zal de gang van zaken zijn op dit punt? Mevrouw Van Blerck sloot zich aan bij de vragen van de heer Bremmer naar de privatisering van rijksinrichtingen. Hoe kunnen de verschillen in budgetten worden verklaard? Ook vroeg zij naar de stand van zaken met betrekking tot de voorziene TBS-capaciteitsuitbreiding. 33% van de gedetineerden heeft een GGZ-dossier waar niets in staat. Kennelijk ontbreekt er nog het een en ander in het registreren van gegevens. Op deze manier wordt het wel heel moeilijk om stoornissen te herkennen en het is daarom van groot belang dat de registratie in het voortraject beter wordt. Het antwoord van de regering Minister Sorgdrager zegde allereerst toe de feitelijke en meer technische vragen schriftelijk te zullen beantwoorden. Psychiatrie en justitie hebben inderdaad veel met elkaar te maken. Gelukkig zijn de schotten tussen psychiatrie en justitie zo langzamerhand aan het verdwijnen. Dat contact moet zoveel mogelijk worden gehandhaafd in alle fasen van het proces. Het komt nog steeds voor dat mensen met grote persoonlijke problemen overlast veroorzaken en op een gegeven moment delicten plegen. Sommige van hen zitten in het TBS-circuit, maar dat had niet hoeven gebeuren als de problemen eerder waren gesignaleerd in de reguliere geestelijke gezondheidszorg. Het beleid moet erop zijn gericht dat deze groep niet almaar groter wordt. Hoe groot het percentage gedetineerden met een psychische stoornis is, kan niet exact worden vastgesteld. Op het ministerie wordt uitgegaan van een percentage van 10 à 12. Sommigen krijgen inderdaad het predikaat detentieongeschikt. Het ligt niet voor de hand deze mensen vrij te laten, zeker niet als ze een gevaar vormen voor de medemens. Het onderzoek van het Trimbosinstituut geeft een enigszins vertekend beeld omdat het verkeren in een penitentiaire inrichting uiteraard ook een negatieve invloed heeft op iemands psychisch welbevinden. Een groot deel van de gedetineerden zal «ja» antwoorden op de vraag of men wel eens angstgevoelens heeft. De minister was het eens met mevrouw Van Blerck dat mensen niet te snel het predikaat «psychische stoornis» moet worden opgeplakt. Het spreekt voor zich dat de budgetten voor detentiedoeleinden en de zorg zo doelmatig mogelijk moeten worden besteed. In de gewone penitentiaire inrichtingen wordt de laatste jaren steeds meer geestelijke gezondheidszorg ingevoerd. Mensen worden niet meer alleen begeleid maar soms ook behandeld in de penitentiaire inrichting. De minister was overigens geen voorstander van het situeren van een psychiatrische kliniek binnen de gevangenismuren. Het sober regime in penitentiaire inrichtingen is bewust ingevoerd en Tweede Kamer, vergaderjaar , enz., nr. 2 5

6 begint ook wortels te krijgen binnen de inrichtingen. Voor mensen die een korte straf moeten ondergaan is dit zeker verantwoord. Voor langgestraften kan daarmee niet worden volstaan; voor die mensen moet iets meer gebeuren. De gevolgen van het sober regime worden momenteel geëvalueerd. De minister had de indruk dat de grenzen nu ongeveer zijn bereikt en dat er geen aanleiding is om het sober regime uit te breiden naar andere groepen gedetineerden. Desgevraagd zegde zij toe na te zullen gaan wanneer de resultaten van bedoelde evaluatie bekend zullen zijn. De minister merkte vervolgens op dat TBS een topvoorziening is. De vraag is nu hoe lang een TBS-behandeling moet duren (uit behandelingsen kostenoogpunt). Rekening houdend met de wet van de afnemende meeropbrengsten moet op een gegeven moment worden geconcludeerd dat het verlenen van deze topzorg weinig zin meer heeft. Wellicht is het mogelijk te komen tot een onderscheid in categorieën patiënten die dan na de TBS-behandeling een op hun situatie toegespitste «nabehandeling» krijgen. Wanneer er nog een korte tijd nodig is om iemand te laten uitstromen, moet dat kunnen. Bij anderen kan worden gedacht aan een plaatsing op een goedkopere plaats in een longstayafdeling. Het is bepaald niet de bedoeling dat deze mensen per definitie vrij komen na de TBS-behandeling. De TBS kan een doeltreffende methode zijn, maar het is wel van belang ook de maatschappelijke acceptatie van dat fenomeen in de gaten te houden. Er mag best in TBS-behandelingen worden geïnvesteerd, maar daarmee mag niet worden doorgegaan tot het moment waarop de begeleidende deskundigen het ook niet meer weten. Daarmee wilde de minister overigens niet zeggen dat de termijn van drie jaar nooit mag worden overschreden. Het onderzoek is met name gericht op de vraag of het inderdaad mogelijk is om binnen deze termijn goede resultaten te boeken. Rijksinrichtingen zijn duurder omdat daarin andere categorieën mensen verkeren dan in particuliere klinieken. De Mesdagkliniek is zo duur omdat een optimale beveiliging moet worden geboden. De minister benadrukte niets te voelen voor verdere privatisering van rijksinrichtingen, al was het maar omdat zij ten volle verantwoordelijk wilde blijven voor de beveiliging. Voorts merkte de minister op dat er in 1997 behoefte is aan 931 plaatsen. De planning was 872; er worden waarschijnlijk 852 plaatsen plus enkele plaatsen in de GGZ gerealiseerd. De geraamde behoefte in 2000 is 1059 terwijl er budgettaire ruimte is voor realisering van 1069 plaatsen. Uiteraard is niet te voorzien hoe het aantal opleggingen zich zal ontwikkelen. Zij vond dat eventueel extra geld voor de TBS niet ten koste mag gaan van de justitiële keten. De minister zegde ten slotte toe nog voor de kabinetsformatie met een meerjarenplan te komen. Minister Borst zei blij te zijn met de toegenomen samenwerking tussen VWS en Justitie als het gaat om de hulpverlening aan psychisch gestoorde delinquenten. Het blijft natuurlijk niet bij praten op ministerieel niveau en de minister zegde toe de commissie schriftelijk te informeren over activiteiten die al lopen of binnenkort worden gestart. Daarbij zullen een geactualiseerde tijdsplanning en een rapportagefrequentie worden gevoegd. Een van die activiteiten betreft de uitwerking van het criterium «medisch noodzakelijke zorg». De minister zei niet op de hoogte te zijn van klachten over een gebrekkige begeleiding van begeleid wonen buiten de inrichting. Zij zegde toe hierover contact te zullen opnemen met de staatssecretaris. Ook zegde zij toe na te zullen gaan of er onderzoek is gedaan naar de ontwikkeling in aantallen zwakbegaafden in penitentiaire inrichtingen. De commissie forensisch psychiatrische zorg is gevraagd extra aandacht te besteden aan deze groep en een plan van aanpak op te stellen. Tweede Kamer, vergaderjaar , enz., nr. 2 6

7 Onderzoek door het Trimbosinstituut leert dat 13% van de onderzochte gedetineerden in de penitentiaire inrichting Scheveningen ooit is opgenomen in een psychiatrisch ziekenhuis, een TBS-kliniek of een verslavingskliniek, terwijl iets minder dan de helft van deze groep uitsluitend een APZ-voorgeschiedenis heeft. Hieraan liggen allerlei maatschappelijke ontwikkelingen ten grondslag, los van de ontwikkelingen in de asielfunctie van algemene psychiatrische ziekenhuizen. Het advies van de Raad voor de volksgezondheid om de intramurale GGZ-voorziening voor langdurig verblijf terug te brengen wordt in een gematigder tempo uitgevoerd dan de raad in zijn advies verwoordde. Het proces wordt zo goed mogelijk gemonitord om ongewenste effecten te voorkomen. In het GGZ-veld groeit de bereidheid om mensen van Justitie over te nemen en verder te behandelen. Een deel van de opgelegde beddenreductie mag worden omgezet in forensische zorg. In de sector is daarnaast ook veel aandacht voor om- en bijscholing voor dit specifieke terrein. De herziening van de COTG-tarieven biedt goede mogelijkheden om de zaken financieel beter te regelen. De minister zei dat er geen aanleiding is om zich zorgen te maken over de besteding van het GGZ-budget ten behoeve van het TBS-circuit. Er zijn net als in de gezondheidszorg productieafspraken gemaakt. Er worden momenteel protocollen ontwikkeld voor de TBS-zorg. De minister gaf toe dat men hiermee nogal aan de late kant is. Hetzelfde geldt voor de registratie. Het is inderdaad merkwaardig dat er lege dossiers zijn. De laatste jaren is hierin verbetering gebracht, maar het registratiesysteem is bepaald nog niet volmaakt. Nadere gedachtewisseling De heer Bremmer (CDA) meende dat het door hem aangehaalde onderzoek door «research voor beleid» het beveiligingsaspect heeft afgezonderd en vooral betrekking heeft op dagbehandeling e.d. De minister van Justitie heeft in het voorjaar in antwoord op een schriftelijke vraag te kennen gegeven dat van de 139 passanten met een wachttijd langer dan drie maanden het merendeel zal kunnen worden weggewerkt. Op 1 oktober waren er echter 170 passanten. Ten slotte vroeg de heer Bremmer commentaar van de bewindslieden op de in het rapport van de interdepartementale werkgroep forensisch psychiatrische hulpverlening verwoorde praktische knelpunten. De heer Zijlstra (PvdA) stelde prijs op een nadere toelichting op de risico s van een verdere verkorting van de TBS-behandelingsduur. Mevrouw Van Blerck-Woerdman (VVD) was evenals de heer Van Bremmer van mening dat het onderzoek naar kostenverschillen tussen rijksinrichtingen en private inrichtingen het beveiligingsaspect buiten beschouwing heeft gelaten. Het leek haar dat er niets op tegen is eens na te gaan of meer cliënten dan tot nu toe gebruik kunnen maken van de voorzieningen van geprivatiseerde inrichtingen. Is het tempo van terugbrengen van de asielfunctie in de GGZ een kwestie van opvatting of van geld? Minister Sorgdrager wees erop dat in de rijksinrichtingen mensen zitten met problemen die een zeer intensieve en dus dure behandeling vergen. In de particuliere klinieken ligt dat anders. Het leek haar wenselijk om voorzieningen te hebben die toegespitst zijn op de verschillende soorten stoornissen. Zij voelde er met name met het oog op het beveiligingaspect weinig voor om nog meer particuliere inrichtingen te laten bouwen. Voor mensen die niet extreem delictgevaarlijk zijn, maar die wel begeleiding behoeven, kan worden gedacht aan particuliere inrichtingen. In het Tweede Kamer, vergaderjaar , enz., nr. 2 7

8 vervolgonderzoek wordt met name aandacht besteed aan de vraag of de TBS-behandelingsduur kan worden verkort met behoud van dezelfde mate van effectiviteit en veiligheid voor de samenleving. De minister zei af en toe de indruk te hebben dat er nu te lang wordt doorbehandeld met te weinig resultaat. Minister Borst merkte aan het adres van mevrouw Van Blerck nog op dat de argumenten om het advies van de Raad voor de volksgezondheid niet te volgen als het gaat om het tempo van de tenuitvoerlegging puur van inhoudelijke aard waren. De asielfunctie van de GGZ blijft belangrijk en als mensen die zorg wordt ontnomen, geeft dat veel persoonlijke en ook maatschappelijke ellende. De voorzitter van de vaste commissie van Justitie, V. A. M. van der Burg De voorzitter van de vaste commissie voor Volksgezondheid, Welzijn en Sport, Van Nieuwenhoven De griffier van de vaste commissie voor Justitie, Pe Tweede Kamer, vergaderjaar , enz., nr. 2 8