EEN ONDERWIJSSCHAKELLOKET (OSL) VOOR

Transcriptie

1 EEN ONDERWIJSSCHAKELLOKET (OSL) VOOR INLEIDING De overheid stuurt aan op de invoering van passend onderwijs en de wet op de zorgplicht per 1 augustus Het onderwijs bereidt zich hierop voor, samen met haar partners. Deze notitie informeert scholen en partners over de intenties van het samenwerkingsverband Amstelland en de Meerlanden. Het samenwerkingsverband Amstelland en de Meerlanden start op 1 augustus 2013 met een Onderwijschakelloket (OSL). In deze notitie informeren wij u over de betekenis van deze aanpak, hoever we zijn met de oprichting, voor welke ontwikkelvragen we nog staan, welke ambities er zijn en wat het bestuur van het samenwerkingsverband met deze aanpak beoogd. Het samenwerkingsverband heeft in augustus 2012 een projectgroep Indicering opgericht. Deze bestaat uit deskundigen en vertegenwoordigers van scholen. Deze projectgroep bereidt advisering voor over: de nieuwe wijze van indiceren (ofwel toewijzen ); het verwijzen naar het speciaal onderwijs; de inrichting van de commissie(s); de deskundigheid die nodig is; de inkoop van expertise (bijv. psychiatrie); de samenwerking met het speciaal onderwijs; de procedurele kanten; de juridische kanten van de toewijzing; de bezwaarcommissies voor ouders; de ondersteuningsarrangementen en de bekostiging daarvan.

2 Specifieke aandacht gaat uit naar de huidige inzet van middelen als ODR plaatsingen en de manier waarop de Rebound nu wordt ingezet. Het samenwerkingsverband stemt de nieuwe procedures voor indicatiestelling af met Kennemerland en Amsterdam. In deze notitie gaan we vooral in op de ontwikkeling van het Onderwijsschakelloket: een centrale plaats waar scholen terecht kunnen voor ondersteuning en advies bij complexe ondersteunings- en indiceringsvragen. Vanuit het OSL wordt ook de toeleiding van leerlingen met specifieke onderwijsbehoeftes naar de (geprofileerde) scholen georganiseerd en gemonitord. Deze toeleiding gebeurd onder bestuurlijke regie en gaat gepaard met inzet van budgetten en arrangementen. HET ONDERWIJSSCHAKELLOKET ALS ONDERDEEL VAN BREDE AANPAK Het bestuurlijk overleg van samenwerkingsverband kiest ervoor dat alle scholen voor voorgezet onderwijs (VO) in de regio een hoog niveau van basisondersteuning realiseren. Dat uitgangspunt vertaalt zich als volgt: voor de meeste leerlingen wordt onderwijs op maat geboden op de eigen school. Op iedere school zijn de ambities en ontwikkelingspunten vastgelegd in het ondersteuningsprofiel. Met betrekking tot extra arrangementen voor leerlingen geldt dat elke school arrangementen biedt aan leerlingen met specifieke ondersteuningsvragen. Daarover worden door de schoolbesturen afspraken gemaakt. Een hoog niveau van basisondersteuning impliceert dat een beperkt aantal leerlingen in aanmerking komt voor speciaal onderwijs en/of specifieke arrangementen. De basisondersteuning maakt duidelijk wát er van alle scholen verwacht mag worden als het gaat om aanmelding, aanpak, onderwijs en de ondersteuning van leerlingen. Dit wordt in scholjaar uitgebreid voorbereid en besproken met de directeuren en zorgcoördinatoren. De schoolbesturen stellen zich garant voor een niveau van basisondersteuning op alle scholen. Deze basisondersteuning wordt in schooljaar specifiek uitgewerkt

3 en gekoppeld aan het ondersteuningsprofiel van elke school. Helder wordt gemaakt welke arrangementen de scholen zelf bieden en voor welke vragen er extra ondersteuning moet worden ingezet en/of ontwikkeld. Dit vraagt van het Voortgezet Speciaal Onderwijs (VSO) om nauwkeurige aansluiting op ondersteuningsvragen die in de scholen leven, door het organiseren van een flexibel en breed inzetbare dienst, die de gevraagde inzet en deskundigheid levert. Met de inzet van trajectvoorzieningen wordt een start gemaakt met de samenwerking met het speciaal onderwijs. Voor het VSO brengt de start van het OSL een belangrijke wijziging van de bestaande praktijk met zich mee. VISIE Hieronder beschrijven we de gewenste omslag die met passend onderwijs wordt beoogd, via met elkaar samenhangende lijnen: van curatief naar preventief, van indiceren naar arrangeren en van sectoraal naar integraal en intersectoraal. Van curatief naar preventief In de eerste plaats wordt binnen passend onderwijs een beweging ingezet van curatieve naar meer preventieve onderwijszorg. Binnen het nieuwe stelsel van budgetfinanciering is het streven om via preventie de uitstroom van leerlingen naar bovenschoolse onderwijszorgvoorzieningen te reduceren. Mogelijke besparingen komen ten goede aan uitbouw en verdere versterking van de basisondersteuning op alle scholen. Dit vraagt om nieuwe manieren waarmee de expertise van het (voortgezet) speciaal onderwijs en jeugdzorg school- en thuisnabij wordt ingezet. Van indiceren naar arrangeren Indicatiestelling zoals die binnen het huidige stelsel plaatsvindt maakt plaats voor meer handelingsgerichte vormen van diagnostiek en ondersteuningsarrangementen. Binnen het nieuwe stelsel staat de ondersteuningsvraag centraal: wat heeft dit kind in deze situatie nodig, hoe gaan we dat organiseren en arrangeren en wie en/of wat hebben

4 we daarvoor nodig? Dit vereist een flexibele(r) inzet van expertise en voorzieningen die nu deel uitmaken van samenwerkingsverband. Van sectoraal naar integraal De derde beweging is de ontwikkeling van sectoraal naar intersectoraal en integraal denken en werken. Preventieve basisondersteuning beperkt zich niet tot de school. Opvoedondersteuning moet integraal onderdeel zijn van het totale zorgsysteem rond de school en het gezin. Ook de handelingsgerichte diagnostiek heeft een integraal karakter. Goed onderwijs Kwaliteit van onderwijs is een voorwaarde om deze omslag waar te maken. Leerlingen met een ondersteuningsbehoefte zijn sterker afhankelijk van goed onderwijs dan andere leerlingen. Er moet worden geïnvesteerd in goede didactische kwaliteiten van docenten, een pedagogisch klimaat van hoge verwachtingen en een schoolcultuur waarin resultaten op alle niveaus zichtbaar worden gemaakt. TAAKSTELLING OSL Het OSL is een bovenschools loket ten behoeve van het Voortgezet Onderwijs in de regio Amstelland en de Meerlanden. Scholen kunnen met hun vragen over leerlingen bij dat loket terecht. Het OSL biedt toegang tot aanbieders van ondersteuningsarrangementen en verzorgt op eenvoudige en niet bureaucratische manier de toewijzing en de monitoring. In het loket zijn de volgende functies samengebracht: Advisering en ondersteuning aan de scholen; Toewijzing van arrangementen speciaal onderwijs en specifieke arrangementen; Advies en doorverwijzing voor ouders; Adviseren en doorverwijzing naar externe instanties (leerplicht/jeugdzorg e.d.).

5 Als PM punt: Toewijzing praktijkonderwijs / leerwegondersteunend onderwijs / AWBZ). Een belangrijke doelstelling van het OSL is het voorkomen van (ongeoorloofd) schoolverzuim. Daarvoor zijn nu nog tussenvoorzieningen als de Rebound nodig. Met het ontwikkelen van de trajectvoorzieningen en de nieuwe blik van het speciaal onderwijs op samenwerking kan het zijn dat op termijn een tussenvoorziening als de Rebound niet langer nodig is. Voorlopig is dat nog niet aan de orde. Volgend schooljaar worden de resultaten van het actieonderzoek duidelijker en kunnen we het voorzieningenniveau in het samenwerkingsverband beter afstemmen op de vragen uit de scholen. De samenwerking met de gemeenten is daarvoor essentieel. Plaatsing van leerlingen, ook tussentijds en soms voor een korte periode, zal ook via het OSL verlopen. Uitgangspunt is dat de school waar de leerling is ingeschreven verantwoordelijk blijft voor de leerling. Het OSL maakt structureel deel uit van het voorzieningenniveau van het samenwerkingsverband en geeft inhoudelijk sturing aan processen rond de ondersteuning aan leerlingen (en docenten). Daarom kan het OSL niet los gezien worden van het voorkomen van voortijdig schoolverzuim en het voorzieningenniveau in de regio, inclusief het speciaal onderwijs en het gebruik van voorzieningen van buiten de eigen regio. Om die reden wordt voorgesteld om: een kwalitatieve analyse te maken van de doelgroep leerlingen waarbij sprake is van ongeoorloofd schoolverzuim en sterk school afwijzend gedrag: over welke problematiek en ondersteuningsvragen gaat het? Blijkbaar zijn scholen hier handelingsverlegen, het kind zit thuis; naast de inrichting van de trajectvoorzieningen met de scholen te onderzoeken wat de benodigde inzet van de Rebound binnen het SWV moet zijn; welk arrangementen er geboden moeten worden, welke deskundigheid dit vraagt en binnen welke structuur een "nieuwe" rebound gepositioneerd moet en kan worden;

6 om een dekkend netwerk van tussenvoorzieningen binnen het SWV in 2014 te kunnen realiseren wordt er met de directieleden van de Waterlelie; het Altracollege; de Praktijkschool de Linie een separate projectgroep ingericht die het arrangeren van leerlingen en de nieuwe wijze van samenwerken met het speciaal onderwijs voorbereidt. De inzet en opbrengst van het OSL wordt onder meer dat alle leerlingen waarbij er sprake is van afstroom, arrangementen, indicaties en (een risico op) ongeoorloofd schoolverzuim kwalitatief worden geanalyseerd en gevolgd. Tevens worden er door het OSL arrangementen voor plaatsing in de Rebound afgegeven. Het OSL heeft een signalerings- en monitoringsfunctie op de doelgroep voortijdig schoolverlaten (VSV) en leerlingen met sterk schoolafwijzend gedrag. Het OSL zet ook in op advies en ondersteuning aan de scholen voor de aanpak van leerlingen met opvallend verzuimgedrag, maar bewaakt ook een correcte aanpak en begeleiding van en door de scholen bij het voorkomen van afstroom, uitstroom en VSV. Het OSL werkt in opdracht van het bestuur van het SWV en rapporteert cyclisch aan het bestuur van het SWV over de voortgang van de aanpak op VSV door de scholen en de reductie van het aantal VSV-ers. Voor onderzoek en uitvoering is een subsidieaanvraag bij de RMC regio ingediend. De Rebound is nu een crisisinterventiearrangement. Zij richt zich op de complexe doelgroep van leerlingen met ernstig schoolafwijzend gedrag, vanwege een gestapelde problematiek in combinatie met vaak psychische- en sociaal emotionele problemen. Deze leerlingen zijn niet tot nauwelijks te bewegen om naar een vorm van dagbesteding te komen. Het vraagt een zeer specifieke aanpak en trajectbegeleiding om deze leerlingen weer toe te leiden naar een vorm van onderwijs; dagbesteding vaak aangevuld met het opstarten en begeleiden naar/van de benodigde hulpverlening.

7 Het is de inzet van het SWV om het aantal thuiszitters in met 40% te verminderen, het resterende percentage is in beeld gebracht en wordt gearrangeerd binnen (trajectvoorzieningen van) de scholen of binnen de Rebound (of andere voorzieningen). Dit betekent voor de Rebound een toename van het gebruik en het aantal (tussentijdse en tijdelijke) plaatsen. Het OSL levert daarnaast een bijdrage aan de verdere professionalisering van de medewerkers die betrokken zijn bij leerlingen met extra ondersteuningsbehoeften in de scholen. Dit start in met een vaste bijdrage aan het overleg van de zorgcoördinatoren. ORGANISATIE OSL Een belangrijk uitgangspunt bij de vormgeving van het OSL is dat de lijnen tussen scholen van het samenwerkingsverband en het OSL kort, snel en schoolnabij zijn. Dit betekent dat medewerkers van het OSL goed bereikbaar zijn en een sterke servicegerichte houding hebben. Een ander uitgangspunt is dat de ondersteuning zo dicht mogelijk bij de school blijft. Daarom blijven de scholen verantwoordelijk voor het voortraject. In feite vormt de school zelf het front office. Natuurlijk kan het OSL, ook in het kader van preventie, in het voortraject een adviserende /begeleidende rol spelen. Ook bij een hoog niveau van basisondersteuning blijft een deel van de leerlingen om extra ondersteuning vragen. Zij kunnen na toewijzing door het OSL gebruik maken van ondersteuningsarrangementen die binnen het samenwerkingsverband nu al mogelijk zijn. Ook gaan we in nauwe samenspraak met de scholen nieuwe vormen van ondersteuning organiseren. De trajectvoorziening is de eerste vorm. Indien nodig wordt nu nog gebruik gemaakt van arrangementen van buiten het samenwerkingsverband. Over het gebruik en de toegankelijkheid worden afspraken gemaakt met Amsterdam en Kennemerland, onze aangrenzende samenwerkingsverbanden. Op deze manier wordt voor alle leerlingen met een extra ondersteuningsvraag een passend aanbod mogelijk gemaakt.

8 WERKWIJZEN Ten aanzien van de adviserende/begeleidende rol van het OSL is de werkwijze als volgt: De zorgcoördinator van de school neemt bij een ondersteuningsvraag per mail contact op met het secretariaat van het OSL. Afhankelijk van de vraag kan het aanmeldingformulier van de website worden ingevuld en meegestuurd. De coördinator van het OSL neemt binnen drie werkdagen contact op (per mail of telefonisch) met de zorgcoördinator van de school. Bij complexe ondersteuningsvragen maakt de coördinator van het OSL een afspraak om op de school de situatie te bespreken. De school is verantwoordelijk voor de toestemming van ouders/verzorgers om informatie te delen met het OSL. Alle aanvragen worden gemonitord om meer inzicht te krijgen in de omvang en inhoud van de ondersteuningsbehoeften van scholen. Het OSL speelt een adviserende rol bij vragen van ouders/verzorgers en externe instanties. Indien de situatie daartoe aanleiding geeft, speelt het OSL een bemiddelende rol. Vanaf 1 augustus 2014 is het OSL het loket dat de toewijzing regelt voor leerlingen met specifieke ondersteuningsbehoeften die de basisondersteuning van de school overstijgen. Leerlingen waar de school niet mee verder kan kunnen bij het loket worden aangemeld, nadat in het multidisciplinaire overleg (MDO) op school is vastgesteld dat al het mogelijke is geprobeerd. Opzet is om dergelijke situaties door preventieve betrokkenheid te voorkomen. Van belang is dat ouders/verzorgers én de leerling vanaf het eerste moment betrokken zijn bij het traject. De school doet na een gezamenlijk besluit in het MDO een aanvraag voor een arrangement bij het OSL. Hoe de toewijzing van een arrangement door het OSL plaats gaan vinden, is op dit moment onderwerp van bespreking in de werkgroep

9 Indicering. De verwachting is dat in oktober 2013 meer duidelijkheid is over welk model er zal worden gehanteerd door het OSL. Vanaf dat moment kan concreet uitgewerkt worden wat er nodig is om de toewijzing van arrangementen per 1 augustus 2014 goed te laten verlopen. Vanaf januari 2014 gaan we proefdraaien met toewijzingen. MONITOR Het loket zorgt ervoor dat alle leerlingen in beeld komen en blijven. Het OSL monitort en verzorgt registratie en inventarisatie van de problematiek die in het OSL wordt behandeld. Per kwartaal wordt hierover door mw. Luyckx gerapporteerd aan het besturenoverleg. Hierdoor ontstaat de mogelijkheid om het beleid goed af te stemmen op de vragen vanuit de scholen. Het secretariaat ondersteunt mw. Luyckx hierbij. RANDVOORWAARDEN Omgeving: Er is bij alle betrokkenen in het samenwerkingsverband sprake van een gezamenlijke verantwoordelijkheid. Er wordt oplossingsgericht gehandeld; Er is via de schoolbesturen sprake van doorzettingsmacht voor het OSL; Er zijn flexibele arrangementen beschikbaar om leerlingen tijdelijk een onderwijsplaats te bieden (Rebound/Transferium/leerwerktrajecten e.d.); Het VSO (en het Praktijkonderwijs) fungeert als een flexibel en breed inzetbare dienst, die de nodige inzet en deskundigheid kan leveren.; Het VSO kent geen wachtlijsten. Geen kind zit met een indicatie thuis; Er is afstemming met de aangrenzende samenwerkingsverbanden over een efficiënte overgang van leerlingen met een extra ondersteuningsvraag of ondersteuningsbehoefte. De continuïteit is gewaarborgd; Er is afstemming met het PO en MBO;

10 Scholen zijn voldoende professioneel om ervoor te zorgen dat het voortraject in orde is. De uitwisseling en de samenwerking met de (externe) partners verloopt goed (samenwerking met gemeenschappelijke doelen en een stabiele situatie; 1 gezamenlijk formulier voor ondersteuningsarrangementen e.d.). Zorgcoördinatoren zijn goed toegerust voor hun taak; De basisondersteuning van scholen maakt duidelijk wát er van de scholen verwacht mag worden. Daarvoor staan de schoolbesturen garant en hierover vindt regelmatige rapportage plaats aan het bestuurlijk overleg. Facilitering: Het OSL heeft deskundigen in dienst die de scholen (de zorgcoördinatoren, het MDO overleg etc.) kunnen ondersteunen. Coördinator, orthopedagoog, ev. afhankelijk van de modelkeuze voor toewijzing (IVO) een trajectbegeleider; Het secretariaat ondersteunt de deskundigen in het OSL; Er is een efficiënt systeem om leerlingstromen te monitoren; De website is aangepast aan de nieuwe situatie;. Er zijn werkruimten voor het secretariaat en de deskundigen van het OSL op 1 locatie; In materieel opzicht zijn de voorwaarden vervuld (telefoon/mobiel, computers, laptops, printer, dossierkast etc.). COMMUNICATIE Het werken met een Onderwijschakelloket leidt tot nieuwe werkwijzen en procedures. De omgeving van het OSL is goed op de hoogte van de functie en de werking van het OSL en handelt daarnaar. Om dat te bewerkstelligen wordt een communicatietraject afgesproken om het OSL sterk en eenduidig en daardoor herkenbaar neer te zetten. Op dit moment zijn de betrokkenen op schoolniveau nog onvoldoende eenduidig op de hoogte van de plannen, de mogelijkheden en de consequenties voor het dagelijkse werk. Dit is speerpunt in september Het communicatietraject richt zich op duidelijkheid over passend onderwijs en het OSL voor alle participanten in en rond het samenwerkingsverband Amstelland en de Meerlanden.

11 Het communicatietraject voorziet in: Informatiemateriaal, waaronder nieuwsbrieven, folders, ombouw van de huidige websites tot een website voor het OSL; Een duidelijk aanspreekpunt (persoon, telefoonnummer) in verband met vragen over de ontwikkeling van het project; Informatieve bijeenkomsten, in verschillende samenstelling. Bijvoorbeeld voor schooldirecties en voor zorgcoördinatoren etc; Presentatie van het OSL aan de omgeving, waaronder lokale overheden. De website van het samenwerkingsverband wordt in september 2014 volledig aangepast aan de nieuwe situatie. Ontwerp en inrichting van een dergelijke website is een voorwaarde voor het functioneren van het OSL. Resultaat is dat de scholen, maar ook het PO, het VSO en de omgeving van het samenwerkingsverband bekend zijn met de werkwijzen het OSL. Tonny Luyckx Co de Custer