1 MIP-ICON PROJECTEN...

Transcriptie

1 Portfolio MIP2

2

3 Inhoudstafel Programma 1 MIP-ICON PROJECTEN... 3 ALCHEMIS... 4 BRS... 6 PRIME... 8 SEWAGE PLUS II VAMORAS Programma 2 MIP-HAALBAARHEIDSSTUDIES BITUKRING C2C Steelcase Take Back Service CHAP-YT EOSAN Groene Datacenters Limburgs groen voor een groene economie Maatschappelijke en economische haalbaarheid van bio-energieregio s in Vlaanderen Restwarmtevalorisatie in de haven van Antwerpen VERDELING PARTNERS... 33

4

5 PROGRAMMA 1 MIP-ICON PROJECTEN

6 ALCHEMIS ALGAE FOR CHEMICALS AND EMISSION ABATEMENT ABATEME Een project rond het kweken van algen. Algen kunnen dienen als alternatieve grondstof, maar het probleem is het energieverbruik en het gebruik van nutriënten bij de productie. In ALCHEMIS wordt de productie van algen onderzocht op basis van rookgassen en afvalwater. Naast de productie van algen wordt ook het oogsten onder de loep genomen en maakt men tevens een inschatting van de afzetmarkt voor algen. Doelstellingen ondstoffen en de noodzaak om iets te Schaarsheid van fossiele grondstoffen ondernemen naar klimaatverandering dwingen de chemische sector om alternatieve grondstoffen te zoeken en de broeikasgassen te verminderen. Een potentiële oplossing voor beide problemen wordt geboden door algen. Een doorlichting lichting van de algenproductie geeft aan dat het energieverbruik van de productie en het gebruik van nutriënten gebaseerd op fossiele brandstoffen een grote impact hebben op zowel de productiekosten als op de duurzaamheid van de algenproductie. De energiekosten osten kunnen vooral worden verminderd door een beter reactorsysteem en door het oogstsysteem te verbeteren. Voor zowel de algenreactor als het oogsten hebben we innovatieve technologieën die verder ontwikkeld zullen worden in dit project. Voor de nutriënten n is er maar één oplossing namelijk het gebruik van afval nutriënten. Het project heeft de demonstratie van algenproductie op rookgassen en afvalwater in een algenproductie eenheid van 500 m² tot doel. De belangrijkste onderwerpen die worden onderzocht in het project zijn: 1. Ontwerpen en bouwen van een demonstratie installatie voor grootschalige productie van algen in Vlaanderen. 2. Het gebruik van CO2 en NOX van rookgassen en "afval" nutriënten van afvalwater voor de productie van algen. Hierbij wordt de impact imp van contaminanten op het gebruik van de biomassa onderzocht en dus ook op de productontwikkeling. MIP2 Portfolio Pagina 4

7 3. Onderzoek en ontwikkeling van de meest geschikte combinatie voor het oogsten van algen. 4. Onderzoek naar het hergebruik van effluent van de oogstinstallatie als groeimedium voor de algenproductie. De impact van metabolieten en zwevende stoffen op de groei van de algen zal worden nagegaan. 5. Ontwerp van een downstream processing op basis van beschikbare technologieën gecombineerd met onderzoek naar nieuwe technieken die werken op natte biomassa. 6. Ontwikkeling van een marketing plan voor algen biomassa voor verschillende schaalgroottes van productie. Bedrijfspartners Andere Onderzoekspartners Start 01/04/2010 Looptijd 30 maanden Budget Bedrijfspartners: EUR Onderzoekspartners: EUR Projectleider Bert Lemmens (VITO) Tel: 014/ Project website M I P 2 P o r t f o l i o Pagina 5

8 BRS BATCH RECUPERATIE VAN SOLVENTEN UIT AZEOTROPE SOLVENTMENGSELS GSELS DOOR HYBRIDE SCHEIDINGSPROCESSEN In dit project wordt onderzocht hoe men solventen batchgewijs kan recupereren en uit industriële afvalstromen door een hybride scheidingsproces (een combinatie van destillatie en pervaporatie). Dit project richt zich op azeotrope solventmengsels, waarbij solventrecuperatie via klassieke destillatie niet mogelijk is. Op dit moment is er onvoldoende technische kennis en know-how how aanwezig om deze mengsels batchgewijs te scheiden en worden ze verbrand. Doelstellingen In dit project zal de complementaire expertise van de 3 onderzoeksgroepen aangewend worden om een multi-inzetbaar inzetbaar hybride hybrid scheidingsproces te ontwikkelen voor de batchgewijze recuperatie van solventen uit proces- of afvalstromen uit de chemische industrie en aanverwante industrieën. Dit hybride scheidingsproces zal een voor batchprocessen innovatieve combinatie zijn van technieken tec die afzonderlijk niet volstaan om de beoogde scheiding op een duurzame en economische manier uit te voeren. De hybride systemen die zullen worden ontwikkeld zullen gebruik maken van een combinatie van een schone, energiezuinige techniek (pervaporatie) atie) en een robuuste techniek (destillatie). Pervaporatie als stand-alone alone proces is onvoldoende selectief voor deze scheidingen, terwijl (azeotrope) destillatie als onvoldoende duurzaam wordt beschouwd. De combinatie van beide in een hybride systeem evenwel el kan duurzaamheid met selectiviteit combineren. Het hybride systeem zal ontwikkeld worden op basis van een drietal reële processtromen die zullen aangeleverd worden door de industriële partners. Zowel solvent-solvent als solvent-water water mengsels zullen beschouwd chouwd worden. Voor elk type mengsel zal onderzocht worden hoe dit gescheiden kan worden via het hybride scheidingsproces. Op basis van computersimulaties zal een batch scheidingsproces voorgesteld worden, wat nadien getoetst zal worden aan de praktijk. In een eerste fase zullen MIP2 Portfolio Pagina 6

9 de parameters die de efficiëntie van deze scheiding beïnvloeden geoptimaliseerd worden met behulp van synthetische mengsels. De invloed van de aanwezigheid van bv. anorganische en organische zouten en andere organische componenten op de efficiëntie van het scheidingsproces zal onderzocht worden met behulp van de reële stalen die aangeleverd worden door de industriële partners. In een volgende fase zal onderzocht worden of de bekomen scheidingstechniek kan opgeschaald worden naar industriële schaal. Ten slotte zal ook een economische en ecologische vergelijking gemaakt worden van de voorgestelde scheidingstechniek met de traditionele behandelingsmethode van de solventstromen (verbranden). Bedrijfspartners Onderzoekspartners Start 01/09/2010 Looptijd 24 maanden Budget Bedrijfspartners: EUR Onderzoekspartners: EUR Projectleider Steven Vreysen (K.H.Kempen) Tel: 014/ Project website M I P 2 P o r t f o l i o Pagina 7

10 PRIME PERFECTING RESEARCH ON INTELLIGENT MATERIAL MATER EXPLOITATION Met PRIME beoogt men de verbetering van de recycleerbaarheid en recyclage van EoL flat screen TV s. Hierbij gaat men enerzijds bekijken hoe de huidige generatie flat screen TV s optimaal gerecycleerd kan worden. En anderzijds wordt er ook onderzocht hoe een business model optimaal opt kan afgestemd worden op een maximale recycleerbaarheid.. Bovendien zal een aanzet gegeven worden voor een C2C-geïnspireerd geïnspireerd flat screen ontwerp. Doelstellingen Vanuit een holistisch perspectief is recycleren niet meer dan het gebruiken van state of the he art technologie om de schade die bedrijven een productlevenscyclus cyclus geleden hebben aangericht, ongedaan te maken. PRIME wil deze onbewuste marktgewoonte kortsluiten en het recyclagerecyclage aspect in de ontwerpfase van flat screen TV s installeren. Door zo te werken rken hopen we ook besparingen te realiseren terwijl eco-effectieve eco IP gecreëerd wordt die de marktpositie van de partners binnen het eigen expertisedomeinen zal verstevigen. De materialisatie van dit idee is het hoofddoel van dit project. Een parallelle motivator tivator is het behoud en de versterking van O&O activiteiten in Vlaanderen, de creatie van nieuwe industriële activiteiten en de verhoging van de werkgelegenheid in Vlaanderen. Een bredere sociale en ecologische motivator is de reductie van maatschappelijkee kosten veroorzaakt door de recuperatierecuperatie en verwerkingsprocessen van TV s. De partners willen een nieuwe standaard zetten voor best beschikbare technologieën en een internationaal internation voorbeeld worden inzake C2C TV-ontwikkeling ontwikkeling en recuperatie programma s. Tevens ens is er de indirecte ambitie dat dit innovatief project een C2C en bedrijfsmodel revolutie zal initiëren in andere businesses of business segmenten. MIP2 Portfolio Pagina 8

11 Om dit te kunnen realiseren moeten andere innovatieve doelstellingen gehaald worden: 1. De ontwikkeling van algoritmes om optimale desassemblageniveaus en eco-effectieve componentclusters te berekenen die materiaal puurheid en recycleerbaarheid helpen te maximaliseren. 2. Pre-processing technieken en uiteindelijke materiaalrecuperatie linken. 3. Verbreden van de bestaande proces-gestuurde BBT-methodologie naar het incorporeren van de volledige waardeketen. 4. Ontwikkeling van nieuwe (shredding) technieken in samenspraak met kennisuitwisseling over LED-technologie om de materiaal recuperatiegraad te verhogen. 5. Het genereren van een holistische visie op materiaalstromen, bedrijfsmodellen en ontwerp. Bedrijfspartners Onderzoekspartners Start 01/09/2010 Looptijd 24 maanden Budget Bedrijfspartners: ,61 EUR Onderzoekspartners: ,84 EUR Projectleider Tom Duhoux (Van Gansewinkel) Tel: 0479/ Project website M I P 2 P o r t f o l i o Pagina 9

12 SEWAGE PLUS II GECOMBINEERDE VERWERKING VAN HUISHOUDELIJK AFVALWATER ATER EN AFVALSTROMEN In SewagePlus II gaat men onderzoeken hoe het opconcentreren van huishoudelijk afvalwater met organische afval- of nevenstromen de energie-efficiëntie efficiëntie van waterzuiveringsinstallaties kan verhogen. De aanpak zou zelfs kunnen leiden tot een energieproductie bij het zuiveren van aangerijkt afvalwater. Doelstellingen In Vlaanderen is alle infrastructuur voor de zuivering van huishoudelijk afvalwater reeds aanwezig en gebaseerd op actief slibsystemen. Een volledige ommezwaai in zuiveringsconcept is op korte termijn niet haalbaar. Hier moet dus eerder gekeken worden naar mogelijkheden om de bestaande systemen te optimaliseren. Door covergisting van organische afvalstromen in de slibdigestoren, kan de geproduceerde hoeveelheid biogas verhoogd worden en zou een energieneutraal systeem bekomen kunnen worden. Elders in de wereld, eld, zijn de uitdagingen groot om snel groeiende en/of nieuwe steden van de nodige infrastructuur te voorzien voor afvalwaterzuivering, afvalophaling en verwerking. verwerking. Hier kan bij het uitwerken van de stedelijke ontwikkelingsprojecten wel aan nieuwe concepten en gedacht worden voor gecombineerde behandeling van afvalwater en afvalstromen. Om te komen tot een correcte dimensionering en kosteninschatting zijn uiteraard langere termijntesten op grotere schaal essentieel. Dit project beoogt dan ook het testen op grotere gr schaal (demonstrator) van de SewagePlus aanpak, die slaat op de gecombineerde zuivering van afvalwater en afvalstromen met een centrale rol voor fermentatieve processen. Zowel voor de regionale als de internationale piste, is aanvoer van organische stromen tromen nodig. Daarom zal eerst een voorstel gedaan worden van de stromen die getest kunnen worden. Verder zullen verschillende technieken voor opconcentrering van rioolwater onderzocht worden. Tot slot worden verschillende aanvoerscenario s van organische stromen geëvalueerd. Het onderzoek voor de Vlaamse situatie met bestaande waterzuiverings-infrastructuur infrastructuur zal zich toespitsen op de MIP2 Portfolio Pagina 10

13 optimalisatie van het codigestieproces. Omdat slibvergisting al grootschalig toegepast wordt, zullen de covergistingstesten op pilootschaal worden uitgevoerd. Voor nieuwe infrastructuur, wordt gewerkt rond de opschaling van de eerste stap van het SewagePlus concept, namelijk een zure fermentatie. Finaal worden een aantal scenario s voor de SewagePlus aanpak vastgelegd waarvan het energieverbruik, de milieu-impact, enz. vergeleken wordt met de conventionele rioolwaterzuivering via Life Cycle Assessment (LCA). Het scenario dat als beste uit de LCA naar voren komt, zal in finaal gedimensioneerd worden voor een industriële toepassing. Bedrijfspartners Onderzoekspartners Start 01/10/2010 Looptijd 24 maanden Budget Bedrijfspartners: EUR Onderzoekspartners: EUR Projectleider Ron Gerards (Waterleau Group) ron.gerards@waterleau.com Tel: 016/ Project website M I P 2 P o r t f o l i o Pagina 11

14 VAMORAS VALORISATIE VAN MECHANISCH ANISCH ONTWATERDE BAGGERSPECIE In het project VAMORAS beoogt men het hergebruik van mechanisch ontwaterde baggerspecie die afkomstig is uit het Antwerpse havengebied. Hierbij denkt men vooral aan het gebruik als grondstof of toeslagstof in de bouwsector, zoals bij de aanmaakk van betonproducten, de productie van bakstenen of lichtgewichtgranulaten. Maar ook aan het toepassen in onderfunderingen of wegenwerken. Doelstellingen In het VAMORAS project wordt de technische en economische haalbaarheid van een aantal innovatieve, hoogwaardige toepassingen van mechanisch ontwaterde baggerspecie onderzocht. Concreet gaat het om de volgende toepassingen: Gebruik als grondstof voor de productie van geëxpandeerde kleikorrels; Gebruik als grond- of toeslagstof voor de productie van bakstenen; Gebruik als vulstof in beton; Gebruik als grondstof voor (onder)fundering van wegen. De eerste fase van het onderzoek focust op de technische haalbaarheid. Het startproduct, na mechanische ontwatering, is een filterkoek met bepaalde grondmechanische, fysische en chemische eigenschappen. Indien nodig zullen bijkomende behandelingsstappen overwogen worden om de specie in overeenstemming te brengen met de grondstofspecificaties opgelegd door de verschillende toepassingen. In de technische haalbaarheidsstudie udie zullen ook de financiële, en de milieukosten en -baten van de verschillende behandelingen in beeld gebracht worden. Vertrekkende vanuit de behandelde specie worden voor elk van de beoogde producten of toepassingen testen uitgevoerd om de grondstofspecificaties ificaties waaraan de specie moet voldoen eenduidig vast te leggen en de mate waarin de specie kan gebruikt worden, te bepalen. Uiteindelijk zullen in het Antwerpse pilootprojecten uitgevoerd, inclusief MIP2 Portfolio Pagina 12

15 het benodigde testprogramma, om de haalbaarheid op industriële schaal te bewijzen. Het tweede luik van het project focust op de marktpotenties van de toepassingen. Daarbij zullen de externe factoren die een invloed hebben op het vermarkten van deze producten in beeld worden gebracht en zal worden nagegaan wat er gedaan kan worden om de marktpotenties te verhogen. Het project zal in detail onderzoeken welke factoren belemmeren dat vraag en aanbod elkaar kunnen ontmoeten en zal onderzoeken wat er nodig is om deze obstakels uit de weg te ruimen. Hierbij zal onderscheid gemaakt worden tussen privé-afzetmarkten en afzetmarkten in de openbare sfeer. Tenslotte besteedt het project aandacht aan het regelgevend kader en de certificatie. Het verkrijgen van de nodige certificaten is immers cruciaal bij het verder vermarkten van de producten. Producten op basis van baggerspecie kampen immers met een negatief imago. Dit beperkt hun marktwaarde en hindert hun marktintroductie. Bedrijfspartners Onderzoekspartners Overheden Start 01/01/2011 Looptijd 24 maanden Budget Bedrijfspartners: EUR Onderzoekspartners: EUR Projectleider Joris Dockx (Vlaamse Overheid, dept. MOW, afd. Maritieme Toegang) Tel: 03/ Project website M I P 2 P o r t f o l i o Pagina 13

16

17 PROGRAMMA 2 MIP-HAALBAARHEIDSSTUDIES

18 BITUKRING RECYCLAGE VAN BITUMINEUS AFVAL Een studie naar de recyclage van dakbitumen met het oog op hergebruik in hoogwaardige toepassingen. Het gaat over 3 types van afval: productieproductie afval, snij-afval afval en sloopafval. Technologisch gezien is er geen probleem voor recyclage, maar het zijn vooral logistieke gistieke en economische aspecten die nog verder studiewerk vragen. Bovendien heeft veel van het bitumineus afval een sterk wisselende samenstelling zodat de verwerking niet door één type bedrijf kan gebeuren. Doelstellingen De activiteiten die uitgevoerd zullen worden binnen het kader van deze studie zijn gericht op het gedetailleerd in kaart brengen van de vraagstelling en het beantwoorden van alle vragen die nodig zijn om het hoofddoel van de studie te kunnen verwezenlijken, namelijk: Het evalueren van het gebruik van bitumineus afval (van dakmembranen) voor hoogwaardige toepassingen En als dusdanig het verbruik en de afhankelijk van virgin bitumen laten dalen naar de toekomst toe. Hiervoor is het project opgesplitst in 4 werkpakketten waarin waari activiteiten gegroepeerd zijn: WP 1: Onderzoek omtrent de specificaties van het uitgangsmateriaal (bitumineus afval) die gebruikt kunnen worden door de eindgebruikers. WP 2: Het evalueren van het logistieke gebeuren dat er op dit moment is en dat eventueel nodig iss naar de toekomst toe om een optimaal hergebruik van het uitgangsmateriaal te krijgen. WP 3: Evalueren van de economische haalbaarheid van verschillende scenario s voor hergebruik van bitumineus afval. WP 4: Coördinatie van het studiewerk/consortiumactiviteiten. MIP2 Portfolio Pagina 16

19 Bedrijfspartners Vzw s Start 01/10/2010 Looptijd 12 maanden Budget EUR Projectleider Koen Sneiders (Imperbel) koen.sneiders@derbigum.com Tel: 081/ Project /bitukring.aspx website M I P 2 P o r t f o l i o Pagina 17

20 C2C Steelcase Take Back Service In deze haalbaarheidsstudie zoekt men een antwoord op de vraag of het haalbaar is om een terugname- en recyclageprogramma voor kantoormeubilair op te zetten. Men streeft hierbij ook naar het inzetten inzette van laaggeschoolde arbeiders en beoogt eoogt dus niet enkel een financieel haalbaar programma, maar tevens een maatschappelijk verantwoord recyclageprogramma. Er wordt onderzocht of oud kantoormeubilair hersteld of ontmanteld kan worden voor hergebruik van onderdelen. Doelstellingen De concrete aanleiding is het opzetten van een financieel haalbaar en maatschappelijk te verantwoorden terugname- en recyclageprogramma voor kantoormeubilair. meubilair. De initiatiefnemers zijn Steelcase en Van Gansewinkel, die hier rond een pilootproject ter evaluatie wensen op te zetten in Vlaanderen en dat op relatief korte termijn is op te schalen binnen de regio Benelux. De eerste centrale vraag: is het financieel inancieel rendabel om oud kantoormeubilair te selecteren uit de afvalstroom, te herstellen voor hergebruik, te ontmantelen voor hergebruik van onderdelen en effectieve recyclage van de recycleerbare fracties? Dit vraagt om een nader onderzoek van de kosten en inkomstenfactoren van het terugnameterugname en recyclagebedrijfsmodel. Dit wordt afgetoetst aan de hand van een beperkt opgezet pilootproject in Vlaanderen. Tegelijk wordt geëvalueerd wat het tewerkstellingpotentieel is. Wat is het profiel van de arbeiders die di dit type activiteiten van hergebruik, herstel en mogelijks recyclage kunnen uitvoeren? Er wordt nagegaan wat de minimale competenties zijn en welke opleidingen of attesten nodig zijn. Ten slotte wordt in de totale haalbaarheidsstudie ingeschat wat het aantal ntal VTE tewerkstelling is dat kan gecreëerd worden. De tweede centrale vraag: Hoe kan het business model en het samenwerkingsverband tussen Steelcase, Van Gansewinkel en Levanto naar de toekomst toe verder uitgewerkt worden? Welke vorm kan dit samenwerkingsverband aannemen (bv. juridisch, invoegbedrijf ) en hoe MIP2 Portfolio Pagina 18

21 zullen operationeel, de kernactiviteiten van deze bedrijven binnen dit consortium worden opgezet en op elkaar worden afgestemd. Bedrijfspartners Vzw s Start 01/10/2010 Looptijd 21 maanden Budget ,5 EUR Projectleider Sophie Meurin (Steelcase) smeurin@steelcase.com Tel: 02/ Project /c2c-stbs.aspx website M I P 2 P o r t f o l i o Pagina 19

22 CHAP-YT GEBRUIK VAN GERECYCLEERD EERD CELLENBETON IN CHAPE Een haalbaarheidsstudie naar de recyclage van cellenbeton voor het gebruik in chape. Cellenbeton is één van de weinige fracties van het bouwbouw en sloopafval waarvoor nog geen en valabele recyclagetechniek bestaat. In deze haalbaarheidsstudie kijkt men naar recyclage voor hergebruik in traditionele chape ter vervanging van zand, hergebruik in gietchapes, en hergebruik in isolerende chapes (ter vervanging van kleikorrels). Doelstellingen Deze studie beoogt het gebruik van gerecycleerd cellenbeton waarbij de uitloging geen rol speelt en waarbij de intrinsieke eigenschappen van het materiaal kunnen gevaloriseerd worden. Met name het gebruik van gerecycleerd cellenbeton in chape. Om de recyclage van cellenbeton in chape te kunnen realiseren dienen de volgende zaken nog uitgeklaard worden: Blijft de kwaliteit van een chape met gerecycleerd cellenbeton behouden in de tijd? Hoe reageert het mengsel op de verouderingstests? recycleerd cellenbeton ook voor gietchapes gebruikt Kan het gerecycleerd worden? Kan het gerecycleerd cellenbeton ook voor isolerende chapes gebruikt worden ter vervanging van kleikorrels? De haalbaarheidsstudie bestaat uit 3 delen, nl.. gerecycleerd cellenbeton ter vervanging van zand in traditionele chape, gerecycleerd cellenbeton in gietchapes en gerecycleerd cellenbeton in isolerende chape ter vervanging van kleikorrels. De firma Emlyn NV beschikt over de nodige installaties om het cellenbeton ellenbeton voor de 3 toepassingen in de geschikte vorm aan te leveren. Per toepassing zal Jochems Chapewerken NV een proefproject uitvoeren op een werkelijke schaal. Indien de verwerkbaarheid van het MIP2 Portfolio Pagina 20

23 cellenbeton potentieel blijkt te hebben zal er vervolgens gestart worden met de laboratoriumproeven. Hiervoor zal beroep gedaan worden op de afdeling bouwkunde van de Katholieke Hogeschool Brugge-Oostende. Indien positief, zullen de resultaten van de haalbaarheidsstudie ook voorgelegd worden aan het WTCB met de vraag om de producten/technieken op te nemen in de van toepassing zijnde voorschriften voor het plaatsen van chapes. Bedrijfspartners Jochems Chapewerken nv Start 01/10/2010 Looptijd 12 maanden Budget EUR Projectleider Johan D Hooghe (Recycling Assistance bvba) johan@recyclingassistance.be Tel: 03/ Project website M I P 2 P o r t f o l i o Pagina 21

24 EOSAN MET ENERGIE- EN VOEDSELPRODUCTIE NAAR EEN GEZONDE BODEM In het MIP1-project project Fytoremediatie voor het gelijktijdig saneren van gronden en produceren van biobrandstoffen is gebleken dat bij het telen van maïs op gronden vervuild met zware metalen, de zware metalen zich voornamelijk concentreren treren in de restplant. De studie focust op het ophalen van de restplant van maïs voor vergisting en daarna voor verbranding. Belangrijke aspecten die in deze studie aan bod komen zijn: de landbouwkundige haalbaarheid, technische haalbaarheid, mogelijke conflicten nflicten met de bestaande wetgeving, en tenslotte de financiële haalbaarheid. Doelstellingen Het hoofddoel van dit project is nagaan van de haalbaarheid van een hernieuwbaar energie project gepaard met een bijdrage op lange termijn tot verbeteren van de bodemkwaliteit. 1. Landbouwkundige haalbaarheid: Het productiepotentieel per hectare kan geoptimaliseerd worden door bijvoorbeeld geschikte tussenteelten op te nemen in de oogstrotatie. Verder worden ook hulpgewassen voor inkuilen opgenomen in de oogstrotatie. Door het ophalen van de restplant wordt de normale werkwijze van de landbouwer sterk verstoord. Dit heeft een impact op de bemestingsmogelijkheden en -behoeften, behoeften, maar ook op de nutriënten- en koolstofbalans van de bodem. Er moeten oplossingen uitgewerkt worden zodat er op termijn geen problemen ontstaan op vlak van nutriënten en koolstofinhoud van de bodem. De restplant van de maïs blijft momenteel achter op het veld tijdens het dorsten. Er moet in samenwerking met loonwerkers en producenten van dorsmachines nes en hakselaars gezocht worden naar de meest kostenefficiënte oogstwijze wijze om de restplanten in te zamelen. 2. Technische haalbaarheid: Een continue vergisting is enkel mogelijk wanneer de plantenresten die in korte tijd verzameld worden, voor lange periodes bewaard worden zonder verlies aan biogaspotentieel. De technische haalbaarheid omvat het bevestigen van de continue vergistbaarheid MIP2 Portfolio Pagina 22

25 van de restplant van maïs. Met labotesten wordt aangetoond welke volumebelasting en biogasproductie kan gehaald worden om tot een dimensionering van de installatie te kunnen komen. Verder dient de ontwatering van het digestaat en droging van de perskoek onderzocht te worden. Bovendien wordt er een afnemer voor de perskoek gezocht. Eén van de mogelijkheden is verwerking bij Nyrstar of Umicore. 3. Wettelijk kader: Dit MIP-project dient de relevante elementen van de wetgeving op te lijsten en eventuele probleempunten aan te stippen. Vervolgens dient er met de overheid gezocht te worden naar oplossingen en zal er ongetwijfeld een beleidsdomeinoverschrijdende samenwerking opgezet moeten worden om conflicten tussen bestaande wetgevingen weg te werken. Hiernaast kan er in samenwerking met de overheid en belangenorganisaties een zo groot mogelijk maatschappelijk draagvlak gecreëerd worden. 4. Financiële haalbaarheid: De financiële haalbaarheid dient op verschillende niveaus geëvalueerd te worden. Door de fytoremediatiedimensie zal de eindbalans ongetwijfeld negatief zijn. Er zijn bijkomende werkingskosten door het ophalen van de restplant en het verwerken van het gecontamineerde digestaat. De inkomsten uit de elektriciteitsproductie zijn onvoldoende om al deze bijkomende kosten te dragen. Door overheidssteun kan het project financieel haalbaar gemaakt worden. Bedrijfspartners Start 09/04/2010 Looptijd 12 maanden Budget ,14 EUR Projectleider Andy Peene (Organic Waste Systems) Tel: 09/ Project website M I P 2 P o r t f o l i o Pagina 23

26 Groene Datacenters Een studie waarin men streeft naar energie-neutrale datacenters door een combinatie van verschillende (bestaande) technieken. Daarbij wordt zowel gekeken naar de energieconsumptie als naar de valorisatie van de warmte die vrijkomt in het datacenter. In de studie komen zowel technische, ecologische als economische aspecten aan bod. Doelstellingen De cluster die zich rond dit voorstel voor een haalbaarheidsstudie verzameld heeft, wil een antwoord geven op het toenemende energieverbruik en de daaraan gelinkte milieu impact van datacenters. Het wil hierbij verder rder gaan dan enkel toepassing van de klassieke technieken om de energie-kosten kosten van datacenters te reduceren en heeft zich de visie aangemeten om te streven naar een energie-neutraal neutraal datacenter. Dit betekent dat verschillende duurzame en innovatieve energieconcepten energi voor de energievoorziening van datacenters gebundeld worden waarbij ook verder gekeken wordt dan enkel naar de primaire energiebesparing en/of CO2 emissie reductie. Toekomstige datacenters zullen naast de ICT functionaliteit ook energiediensten kunnen leveren met een zo klein mogelijke impact op de locale omgeving en de beschikbare energiebronnen. Het aandeel hernieuwbare energie zal dan ook op elk moment zo groot mogelijk zijn, zodat terecht gesproken kan worden van groene datacenters. Bij dit streven wordt het principe van de trias energetica gevolgd. Studies tonen aan dat het energieverbruik 20 tot 50 keer hoger is dan een kantoorgebouw. Naast het verbruik van de servers en randapparatuur is er ook nog een aanzienlijk verbruik voor de koeling. ng. Alle intern verbruikte energie moet immers opnieuw weggekoeld worden. De hoge energieenergie intensiteit, de nood aan koeling en eventueel ook koelwaterconsumptie resulteren in hoge kosten en een zware milieubelasting. Via deze haalbaarheidstudie wensen we voor or een aantal relevante cases aangereikt door Telenet een antwoord te vinden op verschillende energievragen. MIP2 Portfolio Pagina 24

27 Bedrijfspartners Start 01/10/2010 Looptijd 20 maanden Budget EUR Projectleider Jos van Sas (Alcatel-Lucent Bell nv) Tel: 03/ Project website M I P 2 P o r t f o l i o Pagina 25

28 Limburgs groen voor een groene economie Een studie naar het potentieel en de optimalisatie van houtige biomassastromen voor hernieuwbare energie. Eerst en vooral gaat men een inventarisatie maken van de vrijkomende houtige biomassa. Men kijkt ook naar de economische haalbaarheid voor de oogst van residuen uit groengebieden. Tenslotte heeft men ook aandacht voor het business model en de knelpunten inzake regelgeving. Doelstellingen Het project wil de haalbaarheid van energetische valorisatie van houtige biomassastromen vergroten door geheel of gedeeltelijk de barrières weg te werken die de markt momenteel nog hinderen. Dit wil het project doen door zich te focussen op essentiële elementen in deze sterk ontwikkelende maar nog relatief jonge markt, zijnde: Het bevorderen van het gebruik bruik van biomassa voor bio-energie bio door inzicht te verschaffen in de mogelijkheden inzake logistiek, be- en verwerking van biomassa. Tevens wil het project ook de mogelijkheden nagaan voor biomassastromen die tot dusver nog niet (optimaal) werden ingezet in een groene economie maar mits voldoende kennis en middelen mogelijk wel inzetbaar kunnen zijn. Te streven naar een duurzame en voldoende transparante handel van biomassa door inzicht te creëren in de achterliggende prijsvorming (naast de prijsevoluties bij fossiele brandstoffen en ondersteunende beleidsmaatregelen ook focus op de productiekosten) en door te werken aan de onvolwassen statistieken inzake gebruik en potentie van houtige biomassa voor energie. Kansen te inventariseren voor realistische en werkbare rkbare juridische en technische kaders. De kosten en baten voor People, Planet en Profit te becijferen om een breder draagvlak te creëren zowel vanuit een ecologische als economische invalshoek. MIP2 Portfolio Pagina 26

29 Aandacht te schenken aan disseminatie en communicatie van de resultaten van het project teneinde verschillendee betrokkenen een beter inzicht te geven in de biomassaketen en de potenties tot samenwerking. Het project beoogt vooral de energetische valorisatie van biomassa. Hierbij wil het project echter ook voldoende aandacht geven aan andere verwerkingsmogelijkheden (materiaalgebruik, compostering, ) teneinde voor biomassastromen te streven naar een totaaloplossing. Het doel is dus niet te focussen op energetische valorisatie of materiaalrecyclage maar te zoeken naar een optimale invulling van energetische valorisatie én materiaalrecyclage. Bedrijfspartners M.I.G. bvba Overheden Start 01/10/2010 Looptijd 12 maanden Budget EUR Projectleider Rob Wouters (M.I.G. bvba) rob.wouters@myoffice.mobistar.be Tel: 0495/ Project website M I P 2 P o r t f o l i o Pagina 27

30 Maatschappelijke en economische haalbaarheid van bio-energieregio s energieregio s in Vlaanderen In deze studie vertrekt men van een typevoorbeeld van het bio-energiedorp bio Jühnde in Duitsland. Het Duitse model kan echter niet zomaar gekopieerd worden omwille van een sterk verschillende context. Het doell van de studie is dan ook een aanpassing van het Duitse model aan de lokale context, cultuur en wetgeving. Doelstellingen De focus van dit project is gericht op het lokaal en participatief duurzaam sluiten van biomassakringlopen met maximale energetischee valorisatie. De studie zal in twee fasen worden aangepakt. In de eerste fase willen we de haalbaarheid van het Duitse concept van bio-energiedorpen energiedorpen vertalen naar de Vlaamse context. In een tweede fase worden deze randvoorwaarden en de aangepaste manier van aanpak uitgetest in minstens één concreet voorbeeld. Als eindresultaat wensen we zo een draaiboek te bekomen dat praktisch aangeeft wat, waar onder welke voorwaarden mogelijk is, en hoe lokaal draagvlak verkregen kan worden voor het implementeren van dit concept in de praktijk. Deze aanpak vertrekt vanuit de huidige, Vlaamse realiteit en wil een kader scheppen waarbinnen dergelijke duurzame materiaal- en energieprojecten kunnen groeien. Daarop verder bouwend wensen we dit kader vervolgens te toetsen tsen in de praktijk. De praktische toets heeft eveneens als doel om zo de concrete barrières bij dergelijke initiatieven te identificeren en er eventueel concrete oplossingsgerichte beleidsaanbevelingen voor te voorzien. MIP2 Portfolio Pagina 28

31 Bedrijfspartners Vzw s, overheden Start 01/10/2010 Looptijd 12 maanden Budget EUR Projectleider Kristof Debrabandere (Bond Beter Leefmilieu) Tel: 02/ Project website M I P 2 P o r t f o l i o Pagina 29

32 Restwarmtevalorisatie in de haven van Antwerpen Een haalbaarheidsstudie naar de concepten voor de recuperatie en valorisatie van restwarmte. Daarnaast heeft men ook aandacht voor belemmerende factoren en de rol die de overheid hierin kan spelen om die te verhelpen. En tenslotte kijkt men ook naar het business model voor een collectieve aanpak van de valorisatie van industriële restwarmte en de rol die de overheid kan spelen om het model rendabel te maken. Doelstellingen n antwoord gezocht op de volgende In de haalbaarheidsstudie wordt een vragen: Volgens welke concepten kan laagwaardige industriële restwarmte het best worden gerecupereerd en gevaloriseerd? Hoeveel energie kan met deze concepten potentieel worden bespaard? Naast de potentiële besparingen op primaire energiedragers wordt tevens de daling van de emissies van CO2 (en andere polluenten) opgenomen. Wat zijn momenteel de struikelstenen voor het in de markt plaatsen van industriële restwarmte, en welke rol kan de overheid opnemen om hieraan te verhelpen? elpen? De aanleg van m.n. warmtenetten vergt aanzienlijke investeringen die op hun beurt vereisen dat grote hoeveelheden warmte kunnen worden verhandeld om tot aanvaarbare terugverdientijden te komen. Wat is het meest aangewezen business model voor een collectieve aanpak van de valorisatie van lagetemperatuur industriële restwarmte? Kan dit business model rendabel worden gemaakt? Waar situeren zich de financiële risico's en hoe kunnen deze worden gekwantificeerd? gekwan Welke financierings- en steunmechanismen zijn het meest aangewezen om een business model te rendabiliseren en de risico's te beheersen? Welke is de rol die de (Vlaamse) overheid daarin kan spelen? MIP2 Portfolio Pagina 30

33 Bedrijfspartners Vzw s Start 01/10/2010 Looptijd 18 maanden Budget EUR Projectleider Paul De Rache (Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen) paul.derache@haven.antwerpen.be Tel: 03/ Project website M I P 2 P o r t f o l i o Pagina 31

34

35 VERDELING PARTNERS

36 Verdeling bedrijfspartners Programma 1 Kleine ondernemingen 3 6 Middelgrote ondernemingen 2 12 Grote ondernemingen Vzw's, overheden Verdeling bedrijfspartners Programma 2 Kleine ondernemingen 8 12 Middelgrote ondernemingen Grote ondernemingen 8 8 Vzw's, overheden MIP2 Portfolio Pagina 34

37 Totaal 59 Kleine ondernemingen 18 Middelgrote ondernemingen 10 Grote ondernemingen 20 Vzw s, overheden 11 Verdeling bedrijfspartners Programma 1 & Kleine ondernemingen Middelgrote ondernemingen Grote ondernemingen Vzw's, overheden M I P 2 P o r t f o l i o Pagina 35

38

39

40 Milieu- en energietechnologie Innovatie Platform Roderveldlaan 5 B-2600 Berchem T F Info@mipvlaanderen.be