Biomassaverbruik en beschikbaarheid in Nederland

Transcriptie

1 Biomassaverbruik en beschikbaarheid in Nederland Martijn Boosten (Zwolle, 30 maart 2017)

2 Hernieuwbare energie en houtige biomassa Situatie in 2015: 5,8% van NL energieverbruik kwam uit hernieuwbare bronnen Hiervan is 70 % opgewekt met biomassa, waarvan 40% hout Bijstook in elektriciteitscentrales Houtkachels bij bedrijven Houtkachels bij huishoudens Verbranden afvalhout in BEC s Inzet houtige biomassa sterk toegenomen: ca. 14 PJ in 2000 => ca. 49 PJ * in 2015 (* primair verbruik) oftewel 800 kton ds in 2000 => 2700 kton in 2015 Bron: CBS, Hernieuwbare energie in NL 2015

3 Hernieuwbare energie en houtige biomassa Energieakkoord (2013): 14% duurzame energie in 2020 ( 300 PJ) Klimaatakkoorden Parijs (2015): in % broeikasgasreductie t.o.v (voor hele EU)

4 Ontwikkelingen biomassa Korte termijn Afname bij- en meestook in kolencentrales Toename houtkachels bij bedrijven en huishoudens (Middel)lange termijn Biomassa voor hoge temperatuur warmte in industrie Brandstoffen voor lucht- en scheepvaart Grondstof voor chemicaliën en materialen

5 Opkomst biobased toepassingen Agro & Chemie, juni 2014 Wageningen World, nr Cobouw

6 Verwachte ontwikkelingen in EU Bron: Oldenburger, J Is er in de toekomst voldoende hout voor iedereen? Bosberichten. Nr Hoeveelheden in mil. m3 Rondhout Equivalenten

7 Stijgende vraag biomassa NL Bron: Oldenburger, J Consumptie van hout en houtproducten in Nederland. Bosberichten. Nr

8 Duurzaamheid biomassa

9 Beschikbaarheid houtige biomassa Verbruik: 49 PJ Import: 33 PJ* Eigen productie NL: 16 PJ ** Resthout en gebruikt hout: 9 PJ Bos, landschap en bebouwde omgeving: 7 PJ * Schatting op basis van: CBS, Hernieuwbare energie in NL 2015 ** Bron: Boosten, M. & J. Oldenburger Biomassapotentieel NBLHsector in 2020 en Wageningen, Stichting Probos

10 Import (67% van totale verbruik) Herkomst vaste biomassa voor bij- en meestook Bron: Green Deal Duurzaamheid Vaste Biomassa rapportage II, 2013 (RVO, 2014)

11 Resthout en gebruikt hout Vers resthout: 98 kton ds/jr 13 kton ds energie in NL 29 kton ds energie export 56 kton in producten (m.n. strooisel en plaatmaterialen) Droog resthout: 224 kton ds/jr 32 kton ds energie in NL 75 kton ds energie export 117 kton in producten (m.n. strooisel) Gebruikt hout: 983 kton ds/jr A-, B- en C-hout 454 kton ds energie in NL Bron: Boosten, M. & J. Oldenburger Biomassapotentieel NBLH-sector in 2020 en Wageningen, Stichting Probos

12 Chips, shreds en zeefoverloop (excl. haardhout) Bron: Groot, C. de & J. Oldenburger miljoen ton houtige biomassa op de Nederlandse markt in Bosberichten 2016, nr. 1

13 Houtige biomassa uit bos Haardhout & Energiehout (rondhout en tak- en tophout) Totale houtoogst nu: 580 kton ds ( 1,27 milj. m 3 spilhout) Daarvan: 132 kton biomassa voor energie - 92 kton haardhout - 20 kton energiehout binnenlandse toepassing - 20 kton energiehout export

14 Biomassamobilisatie Scenario s Nu Lange termijn PLUS Jaar Eenheid kton ds PJ kton ds PJ Houtige biomassa uit houtverwerkende industrie en afvalsector Houtige biomassa uit bos, landschap en bebouwde omgeving 499 9, , , ,0 Biomassaplantages (wilg, populier, miscanthus) 1 0, ,8 Totaal , ,8 Niet-houtige biomassa (riet, gras, heide) 24 0, ,2

15 Biomassa uit bos, landschap en bebouwde omgeving Totaal potentieel > Oogstbaar potentieel > Contracteerbaar potentieel Wat bepaalt het daadwerkelijk contracteerbare potentieel? Jaarlijkse aanwas Duurzame oogst = niet meer oogsten dan er jaarlijkse bijgroeit Kosten oogst en afvoer (bereikbaarheid, ontsluiting en ruimtelijke spreiding percelen) Afzetkanalen en biomassaprijs Ruimtelijke/landschappelijke kwaliteit Natuurwaarden (flora en fauna) Nutriëntenbalans: voorkomen uitputting!

16 Voorbeeld tak- en tophoutoogst Naar schatting jaarlijks 36 kton beschikbaar Wordt momenteel nog maar weinig geoogst, vooral bij: Kaalkap bij omvorming bos naar ander bodemgebruik/natuurtype Kaalkap binnen regulier bosbeheer Creëren van betere uitgangssituatie voor bosverjonging Creëren van opgeruimder bosbeeld Bron: Boosten, M. & J. Oldenburger Kostenefficiënte en verantwoorde oogst van taken tophout. Wageningen, Stichting Probos

17 Voorbeeld tak- en tophoutoogst Kosten Onderdeel Kosten Voorconcentreren in de opstand 1 tot 2 per ton Uitrijden met forwarder 8 tot 5 per ton bij kaalkap ( 18 tot 20 per ton bij dunning) Chippen 10 tot 12 per ton Transportkosten naar eindgebruiker 7 tot 15 per ton Totaal (bij kaalkap) 26 tot 34 per ton Opbrengst afgeleverd bij eindgebruiker: ca. 25 tot 35 per ton

18 Voorbeeld tak- en tophoutoogst Effecten op bodemvruchtbaarheid Afvoer extra nutriënten: 50 % - 90% meer nutriëntenafvoer dan bij alleen stamoogst m.n. N, P, K, Ca en Mg Afvoer van P, K, Ca en Mg wordt maar deels gecompenseerd door depositie en verwering Kan leiden tot verzuring en lager organisch stofgehalte

19 Mobilisatie biomassa uit bos, landschap en bebouwde omgeving Verminderen export Nu: > 50% van de vrijkomende energiehout (los van haardhout) wordt geëxporteerd (= ca. 126 kton uit bos, landschap en bebouwde omgeving) Betere binnenlandse afzetmogelijkheden biomassa Hogere biomassaprijs Meer houtgestookte installaties Verhogen oogst M.n. in landschap en bebouwde omgeving: Verdere mechanisatie biomassaoogst Verbeteren oogstlogistiek en planning Herinrichting: verbeteren ontsluiting Randvoorwaarden: Niet meer oogsten dan bijgroei (nu: oogst in bos ca. 45 % v.d. bijgroei) Geen aantasting nutriëntenbalans (alleen op rijkere gronden, 30 % achterlaten) Waarborgen beeldkwaliteit en landschappelijke kwaliteit Werken aan maatschappelijke en bestuurlijke acceptatie Gemeenten spreken niet van biomassaoogst

20 Actieplan Bos en Hout ha bosuitbreiding (waaronder ha energiebossen) Regionale biomassahubs

21 Biomassateelt

22 Kansen in NL Geen grootschalige teelt op landbouwgrond Kan economisch niet concurreren Verdringing productie voedsel- / voedergewassen voorkomen M.n. restgronden en functiecombinaties Teelt voor eigen gebruik of lokale/regio afzet

23 Vragen?