Biomassa. in het klimaatakkoord en de energietransitie
|
|
- Godelieve Mertens
- 5 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Biomassa in het klimaatakkoord en de energietransitie
2 Over Morgen Energieke ruimdenkers en versnellers. Adviseurs die zichtbare oplossingen bieden voor een betere en toekomstbestendige leefomgeving. Oplossingen met blijvende maatschappelijke impact. over mij
3 Biomassa blijft actueel
4 Biomassa in ontwerp van het klimaatakkoord?
5 Biomassa in klimaatakkoord Ontwerp van het klimaatakkoord: Het kabinet is ervan overtuigd dat de inzet van biomassa nu en richting 2030 en 2050 noodzakelijk is voor de verduurzaming van onze economie en het realiseren van de klimaatopgave.
6 Biomassa in klimaatakkoord Uitgangspunten klimaatakkoord: Alleen duurzame biomassa Duurzame biomassa mondiaal op termijn schaars Biomassa gebruik zien we in een cascade: primair om de bodem vruchtbaar te houden en maken, vervolgens als humaan voedsel en als diervoer, daarna als grondstof voormaterialen (lange koolstof vasthouding), chemie en als laatste voor energie. Biomassa wordt in alle klimaatsectoren gebruikt als energiebron.
7 Biomassa in klimaatakkoord
8 Biomassa in klimaatakkoord Routekaart Nationale Biomassa (2019): In 2019 wordt over de sectoren heen, met de hiervoor benodigde partijen, een routekaart uitgewerkt gericht op een verdubbeling van het binnenlandse aanbod van duurzame biomassa. Relatie met Grondstoffenakkoord: Transitieagenda Biomassa en Voedsel Voor het realiseren van deze hernieuwbare energiedoelstelling voor transport worden in ieder geval niet meer additionele biobrandstoffen uit voedsel- en voedergewassen in Nederland ingezet dan het niveau van 2020.
9 Biomassa in klimaatakkoord De Rijksoverheid zorgt voor een robuust duurzaamheidskader voor biomassa (inclusief groen gas). Daarbij wordt bijzondere aandacht besteed aan borging, uitvoerbaarheid en handhaafbaarheid. Op dit moment is er nog een onbenut potentieel van onder meer bermgras, snoeiafval en zuiveringsslib en reststromen uit de voedingsmiddelenindustrie.
10 Biomassa in klimaatakkoord Bomen, bossen en natuur leggen al veel koolstof (CO 2 ) vast. Een toename van bomen, bossen en natuur (ten opzichte van het business as usual scenario) leidt dus tot klimaatwinst die bijdraagt aan de opgave voor 2030 en nadrukkelijk ook Bron: ProBos Hout als hernieuwbare brandstof
11 Biomassa in klimaatakkoord In de periode tot 2030 kan biomassa voor meerdere toepassingen dienen als transitiebrandstof. Bron: ProBos Toelichting en achtergrondinformatie infographics over houtige biomassa
12 Biomassa in klimaatakkoord In de periode tot 2030 kan biomassa voor meerdere toepassingen dienen als transitiebrandstof.
13 Aandeel biomassa in energievoorziening
14 Huidig aandeel biomassa in energievoorziening Bron: ECN Nationale Energieverkenning 2017
15 Huidig en toekomstig aandeel biomassa RE Bruto eindverbruik hernieuwbare energie (vastgesteld en voorgenomen beleid) Biomassa (PJ) 31,4 71,6 80,7 78,5 110,5 134,0 148,9 162,1 129,9 113,0 meestook elektriciteitscentrales 5 0,8 12,9 ntb ntb 13,1 26,4 27,1 26,4 2,1 1,5 afvalverbrandingsinstallaties 9,1 14,1 20,7 20,5 19,2 19,6 19,8 20,6 21,0 21,0 Biomassa huishoudens 14,5 17,1 18,6 19,0 19,0 19,0 19,0 19,0 19,0 19,0 biomassa ketels, bedrijven 3,2 9,9 ntb ntb 20,9 23,7 27,7 39,6 34,3 27,4 biogas 3,8 8,0 10,9 10,9 12,4 13,2 13,9 22,4 20,1 10,3 vloeibare biotransportbrandstoffen 0,0 9,6 13,3 10,4 25,8 32,0 41,3 34,1 33,3 33,8 Totaal bruto eindverbruik (PJ) Aandeel hernieuwbare energie 1,6% 3,9% 5,8% 6,0% 8,7% 10,6% 12,4% 19,9% 23,9% 27,6% Aandeel biomassa 1,5% 3,0% 4,0% 3,8% 5,5% 6,7% 7,4% 8,2% 6,7% 6,0% Biomassa als aandeel hernieuwbaar 89,5% 77,5% 67,7% 62,8% 62,9% 62,9% 60,0% 41,2% 28,2% 21,9% Bron: ECN Nationale Energieverkenning 2017
16 Huidig en toekomstig aandeel biomassa RE Bruto eindverbruik hernieuwbare energie (vastgesteld en voorgenomen beleid) Biomassa (PJ) 31,4 71,6 80,7 78,5 110,5 134,0 148,9 162,1 129,9 113,0 meestook elektriciteitscentrales 5 0,8 12,9 ntb ntb 13,1 26,4 27,1 26,4 2,1 1,5 afvalverbrandingsinstallaties 9,1 14,1 20,7 20,5 19,2 19,6 19,8 20,6 21,0 21,0 Biomassa huishoudens 14,5 17,1 18,6 19,0 19,0 19,0 19,0 19,0 19,0 19,0 biomassa ketels, bedrijven 3,2 9,9 ntb ntb 20,9 23,7 27,7 39,6 34,3 27,4 biogas 3,8 8,0 10,9 10,9 12,4 13,2 13,9 22,4 20,1 10,3 vloeibare biotransportbrandstoffen 0,0 9,6 13,3 10,4 25,8 32,0 41,3 34,1 33,3 33,8 Totaal bruto eindverbruik (PJ) Aandeel hernieuwbare energie 1,6% 3,9% 5,8% 6,0% 8,7% 10,6% 12,4% 19,9% 23,9% 27,6% Aandeel biomassa 1,5% 3,0% 4,0% 3,8% 5,5% 6,7% 7,4% 8,2% 6,7% 6,0% Biomassa als aandeel hernieuwbaar 89,5% 77,5% 67,7% 62,8% 62,9% 62,9% 60,0% 41,2% 28,2% 21,9% Bron: ECN Nationale Energieverkenning 2017
17 Huidig en toekomstig aandeel biomassa RE Bruto eindverbruik hernieuwbare energie (vastgesteld en voorgenomen beleid) Biomassa (PJ) 31,4 71,6 80,7 78,5 110,5 134,0 148,9 162,1 129,9 113,0 meestook elektriciteitscentrales 5 0,8 12,9 ntb ntb 13,1 26,4 27,1 26,4 2,1 1,5 afvalverbrandingsinstallaties 9,1 14,1 20,7 20,5 19,2 19,6 19,8 20,6 21,0 21,0 Biomassa huishoudens 14,5 17,1 18,6 19,0 19,0 19,0 19,0 19,0 19,0 19,0 biomassa ketels, bedrijven 3,2 9,9 ntb ntb 20,9 23,7 27,7 39,6 34,3 27,4 biogas 3,8 8,0 10,9 10,9 12,4 13,2 13,9 22,4 20,1 10,3 vloeibare biotransportbrandstoffen 0,0 9,6 13,3 10,4 25,8 32,0 41,3 34,1 33,3 33,8 Totaal bruto eindverbruik (PJ) Aandeel hernieuwbare energie 1,6% 3,9% 5,8% 6,0% 8,7% 10,6% 12,4% 19,9% 23,9% 27,6% Aandeel biomassa 1,5% 3,0% 4,0% 3,8% 5,5% 6,7% 7,4% 8,2% 6,7% 6,0% Biomassa als aandeel hernieuwbaar 89,5% 77,5% 67,7% 62,8% 62,9% 62,9% 60,0% 41,2% 28,2% 21,9% Bron: ECN Nationale Energieverkenning 2017
18 Huidig en toekomstig aandeel biomassa RE Bruto eindverbruik hernieuwbare energie (vastgesteld en voorgenomen beleid) Biomassa (PJ) 31,4 71,6 80,7 78,5 110,5 134,0 148,9 162,1 129,9 113,0 meestook elektriciteitscentrales 5 0,8 12,9 ntb ntb 13,1 26,4 27,1 26,4 2,1 1,5 afvalverbrandingsinstallaties 9,1 14,1 20,7 20,5 19,2 19,6 19,8 20,6 21,0 21,0 Biomassa huishoudens 14,5 17,1 18,6 19,0 19,0 19,0 19,0 19,0 19,0 19,0 biomassa ketels, bedrijven 3,2 9,9 ntb ntb 20,9 23,7 27,7 39,6 34,3 27,4 biogas 3,8 8,0 10,9 10,9 12,4 13,2 13,9 22,4 20,1 10,3 vloeibare biotransportbrandstoffen 0,0 9,6 13,3 10,4 25,8 32,0 41,3 34,1 33,3 33,8 Totaal bruto eindverbruik (PJ) Aandeel hernieuwbare energie 1,6% 3,9% 5,8% 6,0% 8,7% 10,6% 12,4% 19,9% 23,9% 27,6% Aandeel biomassa 1,5% 3,0% 4,0% 3,8% 5,5% 6,7% 7,4% 8,2% 6,7% 6,0% Biomassa als aandeel hernieuwbaar 89,5% 77,5% 67,7% 62,8% 62,9% 62,9% 60,0% 41,2% 28,2% 21,9% Bron: ECN Nationale Energieverkenning 2017
19 Huidig en toekomstig aandeel biomassa RE Bruto eindverbruik hernieuwbare energie (vastgesteld en voorgenomen beleid) Biomassa (PJ) 31,4 71,6 80,7 78,5 110,5 134,0 148,9 162,1 129,9 113,0 meestook elektriciteitscentrales 5 0,8 12,9 ntb ntb 13,1 26,4 27,1 26,4 2,1 1,5 afvalverbrandingsinstallaties 9,1 14,1 20,7 20,5 19,2 19,6 19,8 20,6 21,0 21,0 Biomassa huishoudens 14,5 17,1 18,6 19,0 19,0 19,0 19,0 19,0 19,0 19,0 biomassa ketels, bedrijven 3,2 9,9 ntb ntb 20,9 23,7 27,7 39,6 34,3 27,4 biogas 3,8 8,0 10,9 10,9 12,4 13,2 13,9 22,4 20,1 10,3 vloeibare biotransportbrandstoffen 0,0 9,6 13,3 10,4 25,8 32,0 41,3 34,1 33,3 33,8 Totaal bruto eindverbruik (PJ) Aandeel hernieuwbare energie 1,6% 3,9% 5,8% 6,0% 8,7% 10,6% 12,4% 19,9% 23,9% 27,6% Aandeel biomassa 1,5% 3,0% 4,0% 3,8% 5,5% 6,7% 7,4% 8,2% 6,7% 6,0% Biomassa als aandeel hernieuwbaar 89,5% 77,5% 67,7% 62,8% 62,9% 62,9% 60,0% 41,2% 28,2% 21,9% Bron: ECN Nationale Energieverkenning 2017
20 Biomassa voor duurzaam verwarmen gebouwde omgeving
21 Alternatieven voor verwarmen met aardgas
22 Alternatieven voor verwarmen met aardgas Alternatieve energie-infrastructuren voor de bestaande gasleidingen: Warmtenet: Een collectieve warmtevoorziening met een afleverset in de woning. 90 C: Geschikt voor slecht geïsoleerde woningen met verouderde radiatoren, geen aanvullende voorziening nodig in de woning voor warm tapwater 70 C: Geschikt voor woningen met een basis isolatieniveau (Label B), geen aanvullende voorziening nodig in de woning voor warm tapwater. 40 C: Geschikt voor zeer goed geïsoleerde bestaande woningen en nieuwbouwwoningen. Voor warm tapwater is nog wel een aanvullende voorziening nodig, bijvoorbeeld een woning gebonden booster met boilervat. All Electric: Een verzwaard elektriciteitsnet, met een individuele installatie voor de opwek van warmte voor ruimteverwarming en warm tapwater in de woning.
23 Basismaatregelen Basismaatregelen brengen de minimale afgiftetemperatuur voor ruimteverwarming terug naar maximaal 70 C. Dit is het minimale niveau voor aardgasvrije verwarming (no-regret). Basismaatregelen bestaan uit: Basisisolatie (label B/C) Ventilatie Elektrisch koken
24 Vergaande maatregelen Vergaande maatregelen brengen de minimale afgiftetemperatuur voor ruimteverwarming terug tot C Vergaande maatregelen bestaan uit: Vergaande isolatie (waaronder dak, schil en kozijnen) Energiezuinige ventilatie Aanpassen afgiftesysteem (laag temperatuur radiatoren of vloerverwarming)
25 Alternatieven voor verwarmen met aardgas
26 Biomassa in gebouwde omgeving
27 Biomassa in gebouwde omgeving
28
Circulair Congres TKI-BBE Ronald Zwart, Platform Bio-Energie 08 mei 2019
De Toekomst van Bio-energie Circulair Congres TKI-BBE Ronald Zwart, Platform Bio-Energie 08 mei 2019 De Toekomst van Bio-energie Bio-energie is vandaag de belangrijkste bron van hernieuwbare energie in
Nadere informatieVertaling strategische Visie Biomassa 2030 naar Klimaattafels
Aan Klimaatberaad Directoraat-generaal Energie, Telecom & Mededinging Directie Klimaat Datum 21 november 2018 1 DGETM-K/18287026 Vertaling strategische Visie Biomassa 2030 naar Klimaattafels Managementsamenvatting
Nadere informatieEfficiEncy Duurzaam. EnErgiEbEsparing. Warmte en koude. KEnnis industrie. energie financiering. instrumenten. GebouwDe omgeving
Warmte en koude Kennis, advies, instrumenten en financiële steun EfficiEncy Duurzaam GebouwDe omgeving energie financiering KEnnis industrie instrumenten EnErgiEbEsparing De Nederlandse overheid streeft
Nadere informatieTechnieken en financiering van de aardgasvrijoplossingen
Nieuwbouw is relatief eenvoudig aardgasvrij te realiseren. Er zijn grofweg twee alternatieven: - Verzwaard elektriciteitsnet met een lucht- of bodemwarmtepomp in de woning (all electric) - collectieve
Nadere informatieKansenstudie Aardgasloos Purmerend
Kansenstudie Aardgasloos Purmerend 6 december 2016 Friso Waagmeester Peter Heijboer Transitie naar aardgasloos 1. Aanleiding en achtergronden 2. De Opgave van Purmerend 3. Scenario-analyses 4. Conclusies
Nadere informaties-gravenland van het gas af? Wat, waar, wanneer en hoe?
s-gravenland van het gas af? Wat, waar, wanneer en hoe? Waarom deze presentatie? Veel media aandacht voor energietransitie Tot 2019 weinig informatie van de gemeente Bewoners vragen zich af wat, waar,
Nadere informatieEnergiebesparing Gemeente Huizen
Energiebesparing Gemeente Huizen Programma presentatie Duurzaam Bouwloket De aanpak en landelijke ontwikkelingen Stapsgewijs naar aardgasvrij Subsidies en regelingen Duurzaam Bouwloket Voor onafhankelijke
Nadere informatieDUURZAME WARMTEVOORZIENING
DUURZAME WARMTEVOORZIENING Wijk van de Toekomst Xandra van Lipzig Pauline Tiecken ledenvergadering Zuidoost 20190423 Locatie: wijkcentrum De Stolp, Violierenplein 101. 24/4/19 Inhoud Verzoek om scenario
Nadere informatieBiomassa in het Voorstel voor Hoofdlijnen van het Klimaatakkoord (VHKA)
Biomassa in het Voorstel voor Hoofdlijnen van het Klimaatakkoord (VHKA) Marit van Hout, PBL 10 oktober 2018, Den Bosch TKI BBE overleg Wat staat er over biomassa in het Voorstel voor Hoofdlijnen van het
Nadere informatieDe 10 meest gestelde vragen over aardgasvrij wonen
De 10 meest gestelde vragen over aardgasvrij wonen 1. Waarom gaan we van het aardgas af? 2 2. Wanneer moet mijn woning aardgasvrij zijn? 2 3. Wat is de rol van de gemeente? 3 4. Hoe kan ik mijn woning
Nadere informatieDe warmtemarkt van morgen: rol van gas, elektriciteit en warmtedistributie bij verwarming van woningen.
De warmtemarkt van morgen: rol van gas, elektriciteit en warmtedistributie bij verwarming van woningen. Inhoud De warmtemarkt Warmtevraag woningen Warmtemarkt voor woningen Gasdistributie en CV ketel Elektriciteitsdistributie
Nadere informatieBiomassa. Pilaar in de energietransitie. Uitgangspunt voor de biobased economie
Biomassa Pilaar in de energietransitie en Uitgangspunt voor de biobased economie Klimaatverandering: onze uitdaging Onze opdracht om er snel en écht iets aan te gaan doen Overeenstemming: er moet wat gebeuren!
Nadere informatieAardgasloze toekomst, waarom? ecn.nl
Aardgasloze toekomst, waarom? Stroomversnelling Energy Up 2018 Casper Tigchelaar Inhoud presentatie 2 belangrijkste redenen voor aardgasvrije gebouwde omgeving Hoe heeft het energiegebruik in huishoudens
Nadere informatie-Werkconferentie uitfaseren aardgas -Carla Roghair Alliander -Marc van der Burght gemeente Arnhem -24 mei 2017
-Werkconferentie uitfaseren aardgas -Carla Roghair Alliander -Marc van der Burght gemeente Arnhem -24 mei 2017 Uitfaseren aardgas en geen energie-initiatieven in de wijk Nederland aardgasvrij in 2050:
Nadere informatieWarmtetransitie en het nieuwe kabinet. Nico Hoogervorst
Warmtetransitie en het nieuwe kabinet Nico Hoogervorst 24 november 2017 Regeerakkoord Rutte III (2017 - ) Opmerkelijk: Lange formatie Klimaat-minister op EZ Duurzaam = klimaatbescherming Milieubescherming
Nadere informatieDe snelste route naar aardgasvrije wijken
De snelste route naar aardgasvrije wijken Smart Energy NL, 5 juni 2018 Marijke Kellner, Gasunie #2 Energieverbruik: gebouwde omgeving 32% Bron: NEV 2017. Aandeel van sectoren in het bruto eindverbruik
Nadere informatieVRAGEN EN ANTWOORDEN OVER WONEN ZONDER AARDGAS IN DE DRECHTSTEDEN
SEPTEMBER 2018 VRAGEN EN ANTWOORDEN OVER WONEN ZONDER AARDGAS IN DE DRECHTSTEDEN Inhoud 1. Waarom gaan we stoppen met aardgas? 2. Drechtsteden aardgasvrij 3. Wonen zonder aardgas in nieuwbouw 4. Wonen
Nadere informatieEnergietransitie Utrecht: gebiedsgericht naar een aardgasvrije stad. Hier komt tekst Joop Oude Lohuis. Utrecht.nl
Energietransitie Utrecht: gebiedsgericht naar een aardgasvrije stad Hier komt tekst Joop Oude Lohuis Hier 22 mei komt 2017 ook tekst Van Globaal Doel naar Lokaal aan de Slag Klimaatakkoord Parijs In 2050
Nadere informatieWarmte in Nederland. Onze warmtebehoefte kost veel energie: grote besparingen zijn mogelijk
Nationaal Expertisecentrum Warmte maakt duurzame warmte en koude mogelijk Warmte in Nederland Onze warmtebehoefte kost veel energie: grote besparingen zijn mogelijk In opdracht van 1 Warmte kost veel energie
Nadere informatieUw eigen woning bouwen in Gemeente Heerenveen. Comfortabel verwarmen en koken zonder aardgas
Uw eigen woning bouwen in Gemeente Heerenveen Comfortabel verwarmen en koken zonder aardgas Welkom! Uw nieuwe woning, een duurzame woning Gefeliciteerd met de aankoop van uw bouwkavel. Een plek waar u
Nadere informatieBerkum Energieneutraal Welkom!
Berkum Energieneutraal 2025 Welkom! 30 oktober 2018 Doelstelling voor vanavond U informeren over: Waar staan we met ons project? Wat is er de afgelopen periode gebeurd? Hoe gaan we verder? We gaan in op
Nadere informatieNaar energieneutrale sociale woningvoorraad in 2050
Naar energieneutrale sociale woningvoorraad in 2050 Datum mei 2017 1 Naar energieneutrale sociale woningvoorraad in 2050 Datum mei 2017 Samenvatting 1 2 3 Betreft Naar energieneutrale sociale woningvoorraad
Nadere informatieDe voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG. Datum 4 juli 2019
> Retouradres Postbus 20901 2500 EX Den Haag De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA DEN HAAG Rijnstraat 8 2515 XP Den Haag Postbus 20901 2500 EX Den Haag T 070-456 0000
Nadere informatieAardgasvrij en BENG gaat goed samen
Aardgasvrij en BENG gaat goed samen Harm Valk / Nieman Groep Luc Bakker / Nijhuis Bouw Workshop ZEN-Aardgasvrije nieuwbouw 29 maart 2018 BENG 1 Waarde van BENG Vraagbeperking BENG 1 Samenhang BENG 2 Hernieuwbare
Nadere informatieWarmte in Nederland. Onze warmtebehoefte kost veel energie: grote besparingen zijn mogelijk
Warmte in Nederland Onze warmtebehoefte kost veel energie: grote besparingen zijn mogelijk Warmte kost veel energie Warmtevoorziening is verantwoordelijk voor bijna 40% van het energiegebruik in Nederland.
Nadere informatieECN-N Energiescenario s Drenthe 2030
December 2016 ECN-N--16-031 Energiescenario s Drenthe 2030 Gerdes, J. Gewijzigd op: 16-12-2016 13:20 2 Inhoud 1 Context van de energiescenario s voor 2030 4 2 Uitgangspunten voor drie scenario s 5 3 Ontwikkelingen
Nadere informatieVan het aardgas af, maar hoe dan? Een kijkje in Oostvoorne
Van het aardgas af, maar hoe dan? Een kijkje in Oostvoorne CE Delft Onafhankelijk onderzoek en advies sinds 1978 Energie, transport en grondstoffen Economische, technische en beleidsmatige expertise 60
Nadere informatieLT-warmtenet. Ruimteverwarming. Warmtapwater
Een lagetemperatuurwarmtenet () levert warmte voor en warmtapwater. Eén of meerdere collectieve bronnen verwarmen water dat via een buizensysteem naar de woning wordt vervoerd. In de woning is een afgifteset
Nadere informatieMartin Horstink & Albert Rodenboog. De woningbouw verduurzamen met warmtepompen
Martin Horstink & Albert Rodenboog De woningbouw verduurzamen met warmtepompen Wie is BDH? Denkt mee over de transitie in de woningbouw 2 3 Wie is BDH? Speelveld BDH Waarom CO₂-neutraal en aardgasvrij?
Nadere informatieVRAGEN EN ANTWOORDEN OVER WONEN ZONDER AARDGAS IN DE DRECHTSTEDEN
MAART 2019 VRAGEN EN ANTWOORDEN OVER WONEN ZONDER AARDGAS IN DE DRECHTSTEDEN Inhoud 1. Waarom gaan we stoppen met aardgas? 2. Drechtsteden gaan voor nieuwe energie 3. Wat is een Transitievisie Warmte?
Nadere informatieBDH Inspiratiesessie hybride warmtepompen voor en door corporaties
BDH Inspiratiesessie hybride warmtepompen voor en door corporaties 28 maart 2018 Perry van Happen Adviseur Duurzaamheid & Huurbeleid Resulaten duurzaamheid Alwel (B+R) 2008 2016 Doel Energie Index 1,9
Nadere informatieen uitdagingen voor de toekomst Pieter Boot, maart 2018
Energie-infrastructuur: overzicht en uitdagingen voor de toekomst Pieter Boot, maart 2018 Indeling De drie fasen van ordening en regulering infrastructuur Nederland doorvoerland Wat is de opgave? Investeringen
Nadere informatieProvinciaal klimaat- en energiebeleid: doelen, emissies, maatregelen. Robert Koelemeijer - PBL
Provinciaal klimaat- en energiebeleid: doelen, emissies, maatregelen. Robert Koelemeijer - PBL Doelstellingen - Mondiaal Parijs-akkoord: Well below 2 degrees. Mondiaal circa 50% emissiereductie nodig in
Nadere informatieWELKOM Doorpakken met aardgasvrije wijken Donderdag 6 december, Jaarbeurs Utrecht. 7. De juiste match
WELKOM Doorpakken met aardgasvrije wijken Donderdag 6 december, Jaarbeurs Utrecht 7. De juiste match De juiste match De juiste match tussen warmtebron en bouwfysische en installatietechnische aspecten
Nadere informatiekijk Warmtegids Informatieavond Aa-landen / Holtenbroek 12 maart 2019 Raymond Frank, Energieadviseur Gemeente Zwolle
kijk Warmtegids Informatieavond Aa-landen / Holtenbroek 12 maart 2019 Raymond Frank, Energieadviseur Gemeente Zwolle 13-3-2019 1 Energie(k)! Nederland 2 kijk Landelijk - Gaswinning Groningen sluit in 2030
Nadere informatieEen comfortabele, gasloze en toekomstbestendige woning
Een comfortabele, gasloze en toekomstbestendige woning Bent u voorbereid op de toekomst? Een toekomst zónder gas? AM ontwikkelt in Park Centraal comfortabele, gasloze en toekomstbestendige woningen. Deze
Nadere informatieNIEUWBOUW ZONDER AARDGAS VOOR EEN DUURZAME TOEKOMST
Deze folder is een uitgave van de gemeente Winterswijk NIEUWBOUW ZONDER AARDGAS VOOR EEN DUURZAME TOEKOMST NIEUWBOUW ZONDER AARDGAS; VOOR EEN DUURZAME TOEKOMST Per 1 juli 2018 is in heel Nederland de aansluitplicht
Nadere informatieDUURZAME WARMTEVOORZIENING
DUURZAME WARMTEVOORZIENING Wijk van de Toekomst Carla Fransen (gemeente Apeldoorn) OWA, 18 februari 2019 Locatie: ACEC, Apeldoorn 19/2/19 Inhoud Aanleiding & voorgeschiedenis Informeren over de warmtekansenkaart
Nadere informatieLes Biomassa. Werkblad
LESSENSERIE ENERGIETRANSITIE Les Biomassa Werkblad Les Biomassa Werkblad Niet windenergie, niet zonne-energie maar biomassa is de belangrijkste bron van hernieuwbare energie in Nederland. Meer dan 50%
Nadere informatieEen comfortabele, gasloze en toekomstbestendige woning
Een comfortabele, gasloze en toekomstbestendige woning Bent u voorbereid op de toekomst? Een toekomst zónder gas? Heijmans ontwikkelt op Forteneiland comfortabele, gasloze en toekomstbestendige woningen.
Nadere informatieOnderzoeksresultaten draagvlak stoppen met aardgas HIER
Onderzoeksresultaten draagvlak stoppen met aardgas HIER Panel: Peil.nl Datum peiling: 1 juli 2019 In het Klimaatakkoord staat dat de verwarming van woningen in Nederland in 2050 geen CO₂-uitstoot meer
Nadere informatieDUURZAME OPLOSSINGEN VOOR DE WARMTEVRAAG
DUURZAME OPLOSSINGEN VOOR DE WARMTEVRAAG Introductie Jon van Diepen Register Energie Adviseur (rea) Afgestudeerd in Business of Energy Systems (TopTech/TU Delft) Achtergrond: ICT / Financieel Analist Interessegebied:
Nadere informatieEnergievoorziening nieuwbouw. Hans van Wolferen 24 november Wageningen
Energievoorziening nieuwbouw Hans van Wolferen 24 november 2016 - Wageningen Van Wolferen Research Ervaring Verwarming, warmtapwater, koeling Rapporteur EPG en EMG (NEN 7120 / 7125) Betrokken bij CEN normen
Nadere informatieWarmtenetten: hoe en waarom? Wim Mans 18 april 2018 Arnhem
Warmtenetten: hoe en waarom? Wim Mans 18 april 2018 Arnhem Warmte is belangrijker dan elektriciteit Het is afgelopen met aardgas! Bestaansrecht van warmtenetten collectieve warmtebronnen: Duurzamer en/of
Nadere informatieAlterna(even voor aardgas
Alterna(even voor aardgas Koken en stoken zonder aardgas Energiecafé dea, 16 mei 2017 Rokus Wijbrans, EP4B Het EP4B Team Albert van Dam, albert.vandam@ep4b.nl Marcel van der Maal, marcel.vandermaal@ep4b.nl
Nadere informatieNa aardgas komt zonneschijn
Economisch Bureau Na aardgas komt zonneschijn Hans van Cleef, sr. sectoreconoom energie 17 november 2016 @hansvancleef De uitdagende overgang naar een duurzame energievoorziening Mondiaal Europees Nederland
Nadere informatieVerdiepingsbijeenkomst Kom van dat gas af. 29 januari 2018 Gemeente Barendrecht
Verdiepingsbijeenkomst Kom van dat gas af 29 januari 2018 Gemeente Barendrecht 1. Terugblik 13 november jl. 1. Enquête resultaten Programma 2. Vragenlijst 3. Mogelijke maatregelen aardgasvrij 4. Tussenresultaten
Nadere informatieBijeenkomst Leercirkel
'Utrecht Bijeenkomst Leercirkel '14 maart 2018 'Jaap Neeleman Onderweg naar 2050 in de bestaande woningbouw Ons verhaal: compleet en concreet Onze aanpak: doelgerichtheid, convergerend, samenwerking en
Nadere informatieNaar energieneutrale sociale woningvoorraad in 2050
Naar energieneutrale sociale woningvoorraad in 2050 1 Naar energieneutrale sociale woningvoorraad in 2050 Samenvatting 1 2 3 Betreft Naar energieneutrale sociale woningvoorraad in 2050 4 Betreft Naar energieneutrale
Nadere informatieDuurzame woningverbetering
Duurzame woningverbetering Op weg naar energieneutraal Houten, 20 februari 2017 Kees Stap Gemiddelde energierekening Maandrekening Gemiddeld energieverbruik jaar 15% 1500 m3 aardgas 5% 80% verwarming warmwater
Nadere informatiePerspectief voor klimaat neutraal en hernieuwbaar gas
Perspectief voor klimaat neutraal en hernieuwbaar gas Aardgas als transitiebrandstof of transitie van een brandstof? Marcel Weeda, ECN AkzoNobel Center, Amsterdam VEMW seminar, 22 april 2016 www.ecn.nl
Nadere informatieHet KlimaatAkkoord (ieder z n opinie; hier is de mijne)
Het KlimaatAkkoord (ieder z n opinie; hier is de mijne) Gert Jan Kramer Tilburg Science Café, 15 Januari 2019 Haalbaarheid en Draagvlak 300 Dutch GHG emissions emissions (Mton CO 2eq ) 200 100-12% -49%
Nadere informatieDe Kromme Rijnstreek Off Grid in Hoe kan dat eruit zien?
De Kromme Rijnstreek Off Grid in 00. Hoe kan dat eruit zien? De gemeenten Houten, Wijk bij Duurstede en Bunnik op weg naar energieneutraal in 00 Exact bepalen hoe het energiesysteem van de toekomst er uit
Nadere informatieDe duurzaamheid van warmtenetten
De duurzaamheid van warmtenetten De duurzaamheid van verschillende warmtebronnen voor een warmtenet overzichtelijk in een CO 2 -ladder Een regionaal warmtenet in de regio Amsterdam Warmte. We kunnen niet
Nadere informatieVRAAG EN ANTWOORD HOUTIGE BIOMASSA ALGEMEEN
VRAAG EN ANTWOORD HOUTIGE BIOMASSA ALGEMEEN Wat is biomassa? Biomassa is organisch materiaal afkomstig van bomen en planten. Ook mest, slib en andere biologisch afbreekbare stoffen worden beschouwd als
Nadere informatieHAAL MEER ENERGIE UIT JE HUIS START MET ENERGIEBESPARING
HAAL MEER ENERGIE UIT JE HUIS START MET ENERGIEBESPARING BEZIG MET EEN KOOPHUIS EN HYPOTHEEK? OF AAN HET KLUSSEN EN VERBOUWEN? 8 redenen om te starten met energiebesparing: Je hebt direct lagere energiekosten
Nadere informatieVerduurzaming 39 woningen Seringenlaan
Verduurzaming 39 woningen Seringenlaan Duurzaamheid Voor huurders: Beperking van energie voor een aangenaam binnenklimaat. Betaalbare woonlasten. Maatschappelijk: Zorgen voor een leefbare en duurzame woonomgeving.
Nadere informatieWat vraagt de energietransitie in Nederland?
Wat vraagt de energietransitie in Nederland? Jan Ros Doel/ambitie klimaatbeleid: Vermindering broeikasgasemissies in 2050 met 80 tot 95% ten opzichte van 1990 Tussendoelen voor broeikasgasemissies Geen
Nadere informatieImpressie van de bewonersbijeenkomsten Overvecht-Noord aardgasvrij
Impressie van de bewonersbijeenkomsten Overvecht-Noord aardgasvrij Meer dan 420 woningeigenaren uit Overvecht-Noord bezochten de bijeenkomsten op 22 en 28 november 2017 over aardgasvrij wonen. Wat betekent
Nadere informatieEnergiebesparen doe je nu!
Foto Solesta Energiebesparen doe je nu! No-regret-maatregelen Jos van der Lint Loes van Wersch Loket Duurzaam Wonen Plus gemeente Nijmegen onijmegen13-4-2019nbeur Duurzaam wonen Energie besparen Energie
Nadere informatieDe weg van de energietransitie d.d VEBOA - Alphen aan den Rijn Dhr. E.J. Reemst
De weg van de energietransitie d.d. 20-11-2018 - VEBOA - Alphen aan den Rijn Dhr. E.J. Reemst M3E groep (Vestigingen Rotterdam, Breda, Amsterdam ) M3E Kostenmanagement M3E Brandveiligheid consultants M3E
Nadere informatieSamen naar een duurzaam verwarmde gebouwvoorraad zonder aardgas. Hans Schneider (Liander) programma
Samen naar een duurzaam verwarmde gebouwvoorraad zonder aardgas Hans Schneider (Liander) programma Alliander en de warmtetransitie Verantwoord van het aardgas af, op naar een nieuwe (lokale) warmtevoorziening
Nadere informatieNotitie totale investeringen warmtetransitie provincie Noord-Holland
Notitie totale investeringen warmtetransitie provincie Noord-Holland Samenvatting De totale investeringsomvang om de woningen en utiliteitsgebouwen in de provincie Noord-Holland in 2050 klimaatneutraal
Nadere informatieWijkuitvoeringsplan Aardgasvrij. Voor gemeenten
Wijkuitvoeringsplan Aardgasvrij Voor gemeenten Wij zijn Over Morgen. Energieke ruimdenkers en versnellers. Adviseurs die zichtbare oplossingen bieden voor een betere en toekomstbestendige leefomgeving.
Nadere informatieLogin op: gebruikersnaam: VvE. Rookgasafvoer renoveren? Of meteen aardgasloos?
Login op: https://www.vvestemt.nl gebruikersnaam: VvE Rookgasafvoer renoveren? Of meteen aardgasloos? ing. J.J. (Jacco) van de Sandt Klik om de titelstijl van het Energie- en bouwkundig adviseur Stichting
Nadere informatieMet opmaak: Tabstops: Niet op 2 cm. Duurzame warmte. De techniek van de warmtetransitie December 2017
Met opmaak: Tabstops: Niet op 2 cm Duurzame warmte De techniek van de warmtetransitie December 2017 Colofon Publicatie Titel: Duurzame warmte Auteur: Servicepunt Duurzame Energie Contactpersoon: Peter-Paul
Nadere informatieDe impact van de energietransitie op de Nederlandse werkgelegenheid,
De Nederlandse economie De impact van de energietransitie op de Nederlandse werkgelegenheid, 2008 2017 Niels Schoenaker Frank Notten December 2018 CBS De Nederlandse economie, 1 Inhoud Inleiding 3 1. De
Nadere informatieTransitie naar een duurzame elektriciteitsvoorziening en de rol van biomassa. Ir. Harry A. Droog
Transitie naar een duurzame elektriciteitsvoorziening en de rol van biomassa Ir. Harry A. Droog Voorzitter Platform Duurzame Electriciteitsvoorziening Biomassa meestook symposium, 27 mei 2010, Amsterdam
Nadere informatieDe leden van de raad van de gemeente Groningen te GRONINGEN
Onderwerp Steller Biomassa Anne Helbig De leden van de raad van de gemeente Groningen te GRONINGEN Telefoon 8892 Bijlage(n) - Ons kenmerk Datum Uw brief van Uw kenmerk - Geachte heer, mevrouw, Tijdens
Nadere informatieBuildDesk kennisdocument
BuildDesk kennisdocument Woningen energieneutraal renoveren: hoe doe je dat? Leer hoe bestaande woningen energieneutraal te renoveren zijn. Met als belangrijkste ingrediënten: terugdringen van de energiebehoefte
Nadere informatieVergezicht Energieneutraal Heumen 2050, Hoe ziet dit er uit?
Notitie HaskoningDHV Nederland B.V. Transport & Planning Aan: Els Rademacher, Walter van Doesem van de gemeente Heumen Van: Edward Pfeiffer, Ralf Speek, Claudia Algra Datum: 12 februari 2017 Kopie: --
Nadere informatieKLIMAATAKKOORD NETBEHEER NEDERLAND 11 JULI 2018
KLIMAATAKKOORD NETBEHEER NEDERLAND 11 JULI 2018 DE OPDRACHT. Meer dan 100 partijen verlagen CO 2 -uitstoot van Nederland met 49% ten opzichte van 1990 via het klimaatakkoord. Maatschappelijke organisaties,
Nadere informatieWarmtepompen. Wie, wat, hoe, waar, waarom?
Warmtepompen Wie, wat, hoe, waar, waarom? Even voorstellen Thomas Engberts Adviseur energietransitie Specialist (hybride) warmtepompen Gasunie Transport Services B.V. Groningen woont SLIM 3 jaar bezig
Nadere informatieDuurzaamheid: ervaringen uit Woerden. Hans Haring, wethouder duurzaamheid Woerden
Duurzaamheid: ervaringen uit Woerden Hans Haring, wethouder duurzaamheid Woerden Duurzaamheid: ervaringen uit Woerden - Woerden: duurzaamheid tot in de haarvaten van de samenleving - Het klimaatakkoord
Nadere informatieOnderzoeksresultaten draagvlak stoppen met aardgas HIER klimaatbureau
Onderzoeksresultaten draagvlak stoppen met aardgas HIER klimaatbureau Panel: Peil.nl Datum peiling: 26 juni 2017 In het Energierapport van het ministerie van Economische Zaken staat dat de verwarming van
Nadere informatieKlimaatakkoord: Kijkje in de keuken. Ingrid Giebels
Klimaatakkoord: Kijkje in de keuken Ingrid Giebels 1-11-2018 Voor wie? Regio, gemeenten, woningbouwcorporaties in Noord-Holland Voor wat? Aardgasvrij, en energiebesparing Hoe? Faciliteren, aanjagen en
Nadere informatieGeothermie in de gebouwde omgeving
Geothermie in de gebouwde omgeving Ans van den Bosch Plv. Directeur Warmte en Ondergrond Programma manager Duurzame Warmte Onderwerpen 1. Klimaatakkoord 2. Geothermie in de gebouwde omgeving 3. Beleid
Nadere informatieENERGIECAFÉ. Aardgasvrije wijken 28 januari 2019
ENERGIECAFÉ Aardgasvrije wijken 28 januari 2019 AGENDA Inleiding Presentatie Eline van den Ende (HVC) Aanvullende informatie Peter Verheggen (Gemeente Zoetermeer) Discussietafels Afsluiting DEZo Burgerinitiatief,
Nadere informatieNationale Energieverkenning 2014
Nationale Energieverkenning 2014 Remko Ybema en Pieter Boot Den Haag 7 oktober 2014 www.ecn.nl Inhoud Opzet van de Nationale Energieverkenning (NEV) Omgevingsfactoren Resultaten Energieverbruik Hernieuwbare
Nadere informatieKees Bakker
Kees Bakker info@energiehuishelmond.nl Vrijwilliger Energiehuis op cover blad Eigen Huis! Ervaringsdeskundige! Verwarmen van een woning verwarmt met aardgas gestookte CV verwarmt elektrisch met warmtepomp
Nadere informatieBENG en NTA. Stand van zaken
BENG en NTA Stand van zaken Ir. Harm Valk Nieman Groep ZEN-Platformbijeenkomst 20 juni 2017 BENG, maar ook ZEN! Integraal benaderen comfort gebruik energie Werkgroep BENG Nieuwe projecten BENG vanaf het
Nadere informatieTotaal Ik ben een: Mijn leeftijd is: Mijn nielsen regio is Man Vrouw Grote steden
Onderzoeksresultaten draagvlak stoppen met aardgas HIER klimaatbureau Panel: Peil.nl Datum peiling: 11 juni 2018 In het Energierapport van het ministerie van Economische Zaken staat dat de verwarming van
Nadere informatieNIEUWBOUW ZONDER AARDGAS DUURZAAM EN COMFORTABEL
NIEUWBOUW ZONDER AARDGAS DUURZAAM EN COMFORTABEL Gefeliciteerd, u gaat straks uw eigen woning (ver) bouwen! Dit betekent heel veel mogelijkheden en complexe vraagstukken. En moet u dan ook nog iets met
Nadere informatieInspiratiesessie Hybride Warmtepompen in de Sociale Woningbouw
Inspiratiesessie Hybride Warmtepompen in de Sociale Woningbouw Inleiding en techniek Paul Friedel Patrimonium, Groningen 13 maart 2018 Versnellingsprogrammma (hybride) warmtepompen Marktontwikkeling voor
Nadere informatieIndividuele energievoorziening
04/12/2014 Potentieel voor collectieve energie en warmte in Vlaanderen Erwin CORNELIS Klankbordgroep Lerend Netwerk Duurzame Wijken 3 december 2014 Presentatie in het kader van het STRATEGO-project Individuele
Nadere informatieDuurzaam Bouwloket. Voor onafhankelijke informatie en advies over:
Duurzaam Bouwloket Voor onafhankelijke informatie en advies over: Duurzaam (ver)bouwen Energie besparen Zelf duurzame energie opwekken Duurzame financiering Subsidies ~45% Energielabel D of lager Een gemiddeld
Nadere informatieUw woning aardgasvrij. Werkboek
Uw woning aardgasvrij Werkboek Waarom dit boekje Een kleine inleiding en werking van dit werkboekje om uw woning aardgasvrij te maken. 2 Inleiding Toelichtingen Aardgas - blz 2 Aardgasvrij in 2050 Alle
Nadere informatieZEN en BENG Scenario s voor bijna energieneutrale woningen
ZEN en BENG Scenario s voor bijna energieneutrale woningen Ir. Harm Valk Nieman Groep Platform ZEN 10 december 2015 Routekaart BENG 9-12-2015 2 BENG wat gaat er veranderen Bijna EnergieNeutrale Gebouwen
Nadere informatieAgenda. Strategie Cogas en speerpunten. Stadsverwarming Windmolenbroek. Toekomstige ontwikkelingen Cogas op gebied van warmtenetten
Stadsverwarming Windmolenbroek Agenda Strategie Cogas en speerpunten Stadsverwarming Windmolenbroek Toekomstige ontwikkelingen Cogas op gebied van warmtenetten 1 Cogas staat voor verduurzaming Strategie
Nadere informatieWarmtevisie Nijmegen. In het kort. Op weg naar een aardgasvrij Nijmegen
Warmtevisie Nijmegen In het kort Op weg naar een aardgasvrij Nijmegen nijmegen.nl/aardgasvrij Warmtevisie Nijmegen in het kort Op weg naar een aardgasvrij Nijmegen Nijmegen wil in 2045 energieneutraal
Nadere informatieVerwachtingen over de warmte van de toekomst
Verwachtingen over de warmte van de toekomst Van de toekomstige warmtevoorziening vragen Nederlanders vooral dat deze betaalbaar, betrouwbaar, duurzaam en veilig is. Een meerderheid (66,7%) vindt lage
Nadere informatieBijna Energieneutrale Gebouwen (BENG)
Bijna Energieneutrale Gebouwen (BENG) Op weg naar bijna energieneutraal bouwen in 2020 Jean Frantzen Adviseur duurzaam bouwen Kennisevent Routekaart richting energieneutraal bouwen R c 2,5 R c 3,5 R c
Nadere informatieAdvies Ontwerp Levering Installatiepartners Inbedrijfstelling
Advies Ontwerp Levering Installatiepartners Inbedrijfstelling Een warmtepomp genereert op een efficiënte manier warmte om uw huis comfortabel te verwarmen of van warm water te voorzien. Warmtepompen hebben
Nadere informatieEnergie besparen is verleidelijk
Energie besparen is verleidelijk Wie / wat is Energie Actief Soest (EAS)? 14 maart 2019 EAS en Groene Kerk - Emmakerk 1 Energie Actief Soest Ontstaan in 2011 / 2012 met Zonaanbidders Burgerinitiatief bestaat
Nadere informatieInformatiebijeenkomst VvE s. Oegstgeest 1 april 2019
Informatiebijeenkomst VvE s Oegstgeest 1 april 2019 Klik om de titelstijl van het model te bewerken ing. J.J. (Jacco) van de Sandt Energie- en bouwkundig adviseur Stichting VvE Belang VVE ELLEN, ASSEN
Nadere informatieDuurzaam Bouwloket. Voor onafhankelijke informatie en advies over:
Duurzaam Bouwloket Voor onafhankelijke informatie en advies over: Duurzaam (ver)bouwen Energie besparen Zelf duurzame energie opwekken Subsidies en regelingen ~38% Energielabel D of lager Anticiperen op
Nadere informatieYpenburg 100% duurzame warmte
Ypenburg 100% duurzame warmte Verkenning van de mogelijkheden Rotterdam, 13 november 2018 Edward.pfeiffer@rhdhv.com 06-52 01 86 58 Doelstelling van de verkenning Eneco en de Stichting Hernieuwbare Warmte
Nadere informatieLes Biomassa LESSENSERIE ENERGIETRANSITIE. Werkblad. Les Biomassa Werkblad. Over biomassa. Generaties biobrandstoffen
LESSENSERIE ENERGIETRANSITIE Les Biomassa Werkblad Les Biomassa Werkblad Niet windenergie, niet zonne- energie maar biomassa is de belangrijkste bron van hernieuwbare energie in Nederland. Meer dan 50%
Nadere informatie