Huis Wylerberg Otto Bartning Expressionisme - Entartete Kunst Marie Schuster Hiby [ ] Open Monumentendag 2014

Transcriptie

1 Huis Wylerberg Otto Bartning Expressionisme - Entartete Kunst Marie Schuster Hiby [ ] Open Monumentendag 2014

2 Het expressionisme Max Ernst Een stroming in de Europese kunsten schilderkunst, muziek literatuur, architectuur, toneel en film van de 20e eeuw, met name in de jaren Expressia = uitdrukking: de kunstenaar probeert zijn gevoelens en ervaringen, voor de waarnemer uit te drukken door een zekere vervorming van de werkelijkheid. Belangrijk is daarbij vooral dat de gevoelswaarde [het onderbewuste, dat de kunstenaar ervaart naar aanleiding van het onderwerp], de boventoon voert. Zo vervaagt in het expressionisme de band met de werkelijkheid vaak, soms valt die zelfs helemaal weg. Hierdoor krijgen onvoorstelbaar nieuwe vormen hun kans. Het expressionisme kent maar één wet: dat er geen wetten zijn, en dat die dan ook niet mogen worden opgelegd. De subjectieve beleving staat voor alles centraal. Martha Graham Arnold Schönberg André Breton Schwitters/van Doesburg

3 Het expressionisme volgens Otto Bartning Voor hem was het de tijd van de "Kristalzielen". De Kristal staat voor het Hoogste, het Zuivere. Alleen kristallijnen stoffen kunnen kristalliseren. Bartning had als doel het onnoembare tastbaar te maken in zijn gebouwen. Zoals kristallen groeien, ontstond in zijn handen een klei ontwerp. Via berekeningen en technische know how kon het erna gebouwd worden.

4 Otto Bartning [ ] Königliche Technische Hochschule in Berlin (Technische Universität). Wereldreis van 18-maanden Zet zijn studie voort in Berlin en Karlsruhe. Werkt tegelijkertijd als architect in Berlin. Hij verlaat de TH zonder diploma. Na W.O.I ontwikkelt hij samen met Walter Gropius e.a. het Bauhaus concept en program. [ WG: Dresden en OB: Weimar] Das andere Bauhaus te Weimar [sluiting 1930], meer praktisch en ambachtelijk [ontwerpen realiseren niet alleen als ontwerp] Terug in Berlijn bouwt hij na W.O.II o.a. sociale woningbouw, ziekenhuis, conservatorium en ontwikkelt hij een prototype voor experimentele kerken, gemeenschapshuizen en kapellen in de diaspora.

5 Kun je de wereld eigenlijk wel lezen? (variant op Kafka 1913) Begin 20e eeuw verdiepen velen zich in het onbewuste (Freud), in dromen (Jung), in het nieuwe kijken, luisteren, bouwen nieuwe logica, moraal....waarom zou de emancipatie van de kleur niet kunnen samengaan met de bevrijding van de vorm? Iedere kleur spreekt een eigen taal met een eigen expressie en in elke kleur en vorm zit een ziel. De kleuren samen bewerkstellingen een innerlijke beleving bij de beschouwer. Zoals ook klanken in muziek een innerlijke beleving bij de luisteraar opwekken. Kandinsky. Deze krachtige uitwerking die kleur en klank hebben op de menselijke psyche, noemt hij innerlijke klank of seelische Vibration. Ik tutoyeer mijn tekeningen, maar mijn schilderijen spreek ik met U aan. Ernst Ludwig Kirchner.

6 Expressionisme Die Brücke Die Blaue Reiter De Ploeg Dresden [ ] München [ ] Groningen [1918 Ernst Ludwig Kirchner Vladimir Kandinsky JanWiegers Czardastänzerinnen Ernst Ludwig Kirchner [kleurenpallet] Davos Ernst Ludwig Kirchner JanWiegers [kleurenpallet en kubisme]

7 Expressionisme Mary Wigman Martha Graham

8 Dadaïsme: mengvorm: beeldende kunst, poëzie, theater en grafisch ontwerp. Reactie op WO I: ondergraven van algemene. geaccepteerde standaarden.

9 Surréalisme Max Ernst ( )l ange du foyer

10 Fauvisme fauve: 'wilden', wilde dieren [ de nobele wilden van J.J.Rousseau] Paul Gauguin Frans Polynesiën

11 Kubisme Picasso Geïnspireerd door Afrikaans masker Matisse Lyonell Feininger

12 Entartete Literatur [boekverbranding 1933 Berlijn] Entartete Kunst [reizende expositie 1937] Herdenkingsmonument 1933 Entartete Musik [expositie 1938 Dusseldorf] Expressief : Geen natuurlijke weergave van de realiteit Individualistisch Orgie van vorm, kleur en klank

13 Entartete Kunst Paul Gauguin [ ] Franz Marc [ gesneuveld in W.O. I] Otto Mueller [ ] Ernst Ludwig Kirchner [ , zelfmoord] Marc Chagall [ ] Otto Dix [ ] Max Ernst [ ] Wassily Kandinsky [ ] Paul Klee [ ] Edvard Munch [ ] Max Pechstein [ ] Oskar Schlemmer [ ] Karl Schmidt-Rottluff [ ] Heinrich Campendonk [ ] Giorgio de Chirico [ ] Lyonel Feininger [ ] Daarnaast nog vele anderen

14 Entartete Musik [expositie 1938 Dusseldorf] atonale jazz, arrangementen, improvisatie, muziek zonder vast tooncentrum, toonsoort, alle muziek van joodse componisten. Atonale muziek [Arnold Schönberg] Er wordt niet uitgegaan van een grondtoon en de daarmee verbonden akkoorden die leiden tot een harmonie van klanken. De tonen staan op zichzelf, de twaalftonen hebben geen relatie tot elkaar volgens de traditionele, melodische wetten

15 Ich fühle Luft von andere Planeten Ach alte Luft von Märchenwelt (Opus 10 ) Arnold Schönberg Schönberg transformeert het tonale systeem, alle muzikale regels en wetten voorbijgaand.

16 Kandinsky en Schönberg: kunstvrienden Muziek was 'bevrijd' van de noodzaak om in melodieën en akkoorden te denken, zoals abstracte kunst bevrijd was van het afbeelden van de werkelijkheid You Tube: Arnold Schönberg-Wassily Kandinsky: Music and Art Get One

17 Wylerberghuis Paul Klee Christian Rohlfs Die Zigeuner Otto Mueler Der Hirte Heinrich Campendonk

18 Entartete Musik in het Wylerberghuis LP heruitgave op CD Pianiste Else Kraus ( ) & Zangeres Alice Schuster ( ), levenspartners, musiceerden en organiseerden concerten tussen

19 Wylerberghuis Der Seiltänzer Paul Klee Laat vrienden helen wat grenzen delen