KIJKWIJZER. Kandinsky en Der Blaue Reiter. Voortgezet onderwijs, niveau ** 6 februari 2010 t/m 24 mei 2010

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "KIJKWIJZER. Kandinsky en Der Blaue Reiter. Voortgezet onderwijs, niveau ** 6 februari 2010 t/m 24 mei 2010"

Transcriptie

1 KIJKWIJZER Kandinsky en Der Blaue Reiter 6 februari 2010 t/m 24 mei 2010 Voortgezet onderwijs, niveau ** 1

2 Kandinsky en Der Blaue Reiter > > LIFT Museumwinkel Museumshop Ingang / uitgang Entrance / exit Kassa checkout gad Het expressionisme is een stroming die de kunstwereld aan het begin van de 20 e eeuw volledig op zijn kop zette. In Duitsland speelden twee kunstenaarskringen hierbij een centrale rol: kunstenaarsgroep Die Brücke die in 1905 in Dresden werd opgericht, en de vereniging Der Blaue Reiter die in 1911 in München in het leven werd geroepen. Deze tentoonstelling gaat over Der Blaue Reiter. Het was een losse vereniging van kunstenaars van allerlei pluimage, met als centrale figuren Franz Marc en de Rus Wassily Kandinsky. WC Plattegrond 1 e verdieping De leden van Der Blaue Reiter schilderden vanuit hun gevoel. Ze gebruikten felle kleuren en waren gefascineerd door de natuur en door dieren. De abstracte* composities van Kandinsky uit de periode worden algemeen beschouwd als de eerste abstracte schilderijen ter wereld Een belangrijk moment voor de vereniging was de uitgave van de beroemde almanak in De almanak (het jaarboek) met reproducties en artikelen van kunstenaars zou eerst jaarlijks verschijnen, maar uiteindelijk bleef het bij één uitgave B I N N E N T U I N Tot aan het begin van de Eerste Wereld Oorlog in 1914 organiseerden de leden gezamenlijk tentoonstellingen, daarna viel de groep uiteen > > LIFT 2 Belangrijk! Houd voldoende afstand van de kunstwerken! Gebruik een clipboard en uitsluitend potlood om mee te schrijven (te lenen bij de infobalie in de hal). Woorden met een ster kun je achterin deze kijkwijzer in een begrippenlijst opzoeken Erezaal

3 Zaal 5 - Een nieuwe Kunst Wassily Kandinsky, Holland-Strandkorven, 1904 Münter achter haar ezel, schilderend in de natuur, 1902 Het werken in de openlucht 2 hadden Kandinsky en Münter overgenomen van de Franse impressionisten*. Deze geven een indruk (impressie) weer van wat ze zien. Het licht speelt bij hen een belangrijke rol. Dat zie je ook in het schilderij van Kandinsky. Hoe komt de luchtige sfeer tot stand? Wassily Kandinsky, Kallmünz Gabriele Münter aan het schilderen, 1903 Wassily Kandinsky, Rijdend paard, 1907 Gabriele Münter en Wassily Kandinsky waren een reislustig stel. In de tien 1 jaar voorafgaand aan Der Blaue Reiter verbleven ze in diverse plaatsen in Italië, Tunesië, Frankrijk en ook in Nederland. Ze werkten in de openlucht op een directe manier. Wat vind je van toepassing bij dit schilderij? Kruis aan. Er zijn meerdere antwoorden mogelijk. toets* zichtbaar toets* niet zichtbaar felle kleuren contrasterende* kleuren naast elkaar kleuren van één kleurfamilie, namelijk vooral verf transparant opgebracht verf pasteus (dik) opgebracht schilderij opgebouwd met meerdere verflagen verf alleen in één laag opgebracht Münter te paard op het strand van Scheveningen, 1904 Wassily Kandinsky, Het bonte leven, 1907 Wat vind je het meest opvallend 4 aan zijn techniek van schilderen? Omcirkel één of meerdere van de volgende begrippen als je deze belangrijk vindt: Kandinsky bracht het grootste deel van zijn 3 leven door ver van zijn geboorteland. Maar de rijke Russische folklore* en volkskunst bleven in zijn hart. Dit schilderij lijkt wel een sprookje. Duidelijk is ook te zien dat het niet in Nederland speelt. Waaraan zie je dat? lijn vlak contour* - contrast - stip toets* kleur licht compositie* 4 5

4 Zaal 11 - De aanloop tot Der Blaue Reiter Wassily Kandinsky, Impressie III (Concert), 1911 Op oudejaarsavond 1910 leerde 5 Kandinsky Franz Marc kennen. Twee dagen later bezocht hij met zijn kersverse vriend een concert van componist Arnold Schönberg. De klanken van Schönbergs atonale* muziek riepen bij Kandinsky een stroom aan kleuren op 1. Hij was er van onder de indruk. Kandinsky schreef een hartstochtelijke brief aan Schönberg. Hierin lichtte hij de verwantschap tussen de schilderkunst en de muziek toe. Het werd het begin van een levenslange vriendschap. Kort daarna schilderde hij dit werk. Naar wat voor muziek had Kandinsky geluisterd? Doe een gokje naar aanleiding van dit schilderij. Franz Marc, Ree in de kloostertuin, 1912 Soms zijn de schilderijen van 7 Marc alles behalve idyllisch. Hoe zit dat hier? De sfeer is Dat komt door Robert Delaunay, Venster op de stad, 1914 Je vindt dit schilderij in kabinet 16 Franz Marc, Koeien, geel rood groen, 1912 Franz Marc werd de trouwste artistieke 6 medegezel van Kandinsky, mederedacteur van de almanak en medeoprichter van Der Blaue Reiter. Zijn favoriete motief was dieren. Voor Franz Marc waren deze zuiver en ongerept. Ze staan dicht bij de natuur. Wat is van toepassing? Kruis aan. Franz Marc gebruikte de kleuren precies zoals je die ziet in de natuur. Het zijn de natuurlijke kleuren. Franz Marc gebruikte kleuren los van de zichtbare wereld. De kleuren verbeelden een innerlijke wereld, die van de schilder. Het zijn expressieve kleuren. De kleuren hebben een diepere betekenis, het zijn symbolische* kleuren. De gele/rode/groene koe betekent Niet alleen de kleuren, ook de vormen 8 gebruikt Franz Marc hier los van de zichtbare wereld. In 1912 bezocht hij samen met August Macke Robert Delaunay in Parijs. Parijs was toen het bruisende centrum van de kunstwereld. Een nieuwe kunst was het gesprek van de dag: het kubisme. De kubisten kijken naar de natuur alsof die alleen maar bestaat uit kubussen, kegels en bollen. Robert Delaunay had een kleurrijk kubisme ontwikkeld dat grote indruk maakte op Franz Marc. Vergelijk het schilderij Venster op de stad van Robert Delaunay (het origineel vind je in kabinet 16) met het schilderij van Franz Marc. Welke overeenkomsten zijn er? 1 In Moskou had Kandinsky dezelfde ervaring tijdens een opvoering van een stuk 6 van componist Richard Wagner. Hij besloot toen schilder te worden. 7

5 Delaunay zocht naar schoonheid die lijkt op de schoonheid van muziek. Dat 9 probeerde hij met kleuren te bereiken. Zijn schildersstijl wordt ook wel orfisme genoemd. Is er ook iets in het schilderij van Franz Marc dat een verband legt met muziek? Denk aan begrippen als compositie, ritme, harmonie, disharmonie, melodie, toon en klank. Zaal 12 - Der Blaue Reiter Alexej von Jawlensky, Zomeravond in Murnau, Wassily Kandinsky, Romantisch landschap, 1911 Kandinsky maakte dit schilderij in januari 1911, nadat hij op oudejaarsavond 10 Franz Marc had leren kennen. De twee voelden direct een diepe verwantschap. Het schilderij zou een vooraankondiging van Der Blaue Reiter kunnen zijn. Wat zouden de ruiters kunnen symboliseren*? 11 Kandinsky had een grote verzameling kindertekeningen en liet zich hierdoor ook inspireren. Zie je dat terug in dit schilderij? Nee. Zo ja, waar? Toen Wassily Kandinsky en Gabriele Münter zich in 1908 opnieuw in 12 München vestigden (na een paar jaar te hebben gereisd), ontdekten zij in de Beierse Alpen het plaatsje Murnau. Ze wisten ook Alexej von Jawlensky en Marianne von Werefkin ervan te overtuigen om in de natuur te komen werken. Waar gaat dit schilderij volgens jou over? Kruis aan en vul aan. Het gaat over de weergave van het landschap op een bepaald moment van de dag, namelijk de weergave van het seizoen, namelijk de gevoelens van de schilder. Von Jawlensky was gevoelens die iedereen kent. Soms voel je je anders, namelijk Eerste tentoonstelling Der Blaue Reiter, W Kandinsky, Compositie V in aangrenzende zaal De Neue Künstlervereinigung München 13 (NKVM) die o.a. Münter, Kandinsky, Von Werefkin en Von Jawlensky hadden opgericht, was de directe voorloper van Der Blaue Reiter. Maar de vereniging kreeg ook conservatieve leden. 8 9

6 Heinrich Campendonk, In de tuin, vrouw, paard, geit, 1915 Zaal 5 - Kandinskys abstracte schilderkunst Toen deze de toelating van Kandinsky s Compositie V tot een tentoonstelling dwarsboomden, stapten Kandinsky, Marc en Münter op. Ze organiseerden in dezelfde galerie op een andere verdieping een eigen tentoonstelling. Die werd bekend als de eerste tentoonstelling van Der Blaue Reiter. Ook Heinrich Campendonk behoorde tot de kunstenaars van het eerste uur. Net als Franz Marc schilderde hij graag dieren. Zijn er nog meer overeenkomsten met zijn collega? Wassily Kandinsky, Improvisatie kloof, 1914 August Macke, Hoedenwinkel, 1913 Zoals mevrouw slentert langs de hoedenwinkel, 14 zo dwalen onze ogen loom over de hoeden. Het voelt alsof we er zelf bij zijn. Hoe komt dat? Kandinsky wordt algemeen beschouwd als de eerste abstracte* schilder. De 16 anekdote wil dat Kandinsky viel voor de abstractie door een toevallig omgekeerd schilderij. Waar of niet waar, feit is dat Kandinsky geen streng onderscheid maakte tussen wel of niet abstract. Zelfs in zijn abstracte schilderijen zijn vaak nog wel flarden van landschappen en figuren te herkennen. Teken in onderstaand vakje alle dingen die in dit schilderij volgens jou nog refereren aan de zichtbare wereld. August Macke, Promenade, 1913 In 1910 raakte August Macke bevriend met 15 Franz Marc. Die introduceerde hem in de kring rond Kandinsky. Hoewel Macke maar één jaar in Beieren woonde, wordt hij gerekend tot de kern van Der Blaue Reiter. Dit schilderij maakte hij op het toppunt van zijn kunnen. Hij onderzocht het samenspel van licht en kleur. Hoe verbeeldt August Macke aan de hand van kleur deze lichte, warme zomerdag? 10 11

7 Zaal 14 - Het einde van Der Blaue Reiter Wassily Kandinsky, Schilderij met witte vorm, 1913 Wat is de betekenis van een abstract 17 kunstwerk? Een abstract kunstwerk refereert niet aan de werkelijkheid. Het refereert aan niets anders dan aan zichzelf. Het schilderij gaat dan bijvoorbeeld over (kruis aan wat je van toepassing vindt): rust beweging harmonie disharmonie klank kleur vorm zweven explosie agressie Volgens Kandinsky waren er twee soorten vormen, die elkaars uiterste zijn. 18 Er zijn vormen die iets voorstellen en die refereren aan de werkelijkheid (een boom). En er zijn vormen die op zichzelf staan zoals geometrische vormen (een driehoek). Kandinsky dacht dat de Innere Klang van een kunstwerk alleen bereikt kan worden door beide soorten vormen samen. Is dit van toepassing op dit schilderij zie je beide soorten vormen? Ja. Nee, het zijn alleen vormen die Wassily Kandinsky, Een centrum, 1924 August Macke, Turks De kleurencirkel van Johannes Itten café, 1914 In april 1914 maakte August Macke met 20 Louis Moillet en Paul Klee een studiereis naar Tunesië. Vanwege de kleuren en de helderheid van de aquarellen die de kunstenaars daar maakten, werd deze reis beroemd. August Macke werkte met een techniek die hij van de impressionisten had afgekeken. Kleuren die elkaars tegenovergestelde zijn op de kleurencirkel, versterken elkaar als ze naast elkaar staan. Dit soort contrast van complementaire kleuren noem je complementair contrast. Welke complementaire kleuren zijn hier naast elkaar geschilderd? Wat men zich bij een abstract schilderij moet 19 voorstellen, was voor velen en is zelfs vandaag dedag nog een raadsel. Kandinsky heeft dan ook zijn gedachten veelvuldig uitgelegd in teksten en publicaties. Wat vind jij? Geef je mening over dit schilderij. Alexej von Jawlensky, Nacht in St-Prx, Neem eens de rust en kijk goed. Wat vind je van dit schilderij? 12 13

8 Bekijk het beeld Twee paarden van Franz Marc en loop er omheen. Teken de paarden in jouw schets van Kandinskys Improvisatie. Vul de contouren in, zodat je de paarden goed in je tekening ziet. Wassily Kandinsky, Improvisatie 21a, 1911 Wassily Kandinsky, Improvisatie 26 (Roeien), 1912 Wassily Kandinsky gebruikte voor zijn schilderijen titels die uit de muziek 22 komen: Impressie voor een schilderij ontstaan uit een directe impressie van de buitenwereld (denk aan Impressie III, Concert, 1911) Improvisatie voor onbewuste uitdrukkingen van een binnenwereld (zoals hier) Compositie voor een meer langdurige uitwerking van schetsen en tekeningen Kies één van deze twee improvisaties en maak er een schets van in het kader hiernaast. Franz Marc, Twee paarden, Waar komt de naam Der Blaue Reiter vandaan? In 23 een terugblik schreef Kandinsky over Der Blaue Reiter en de samenwerking met Franz Marc: We bedachten de naam aan de koffietafel [ ]. We hielden allebei van blauw, Marc van paarden, ik van ruiters. Zo kwam de naam vanzelf. [ ]. Zo simpel als Kandinsky het later in deze uitspraak samenvatte, was het toen waarschijnlijk niet. Feit is dat de kunstenaarsgroep met het beeld van een ruiter en de kleur blauw een krachtig symbool* voor hun vooruitstrevende kunst heeft gevonden

9 Kabinet 8 - Het Russenhuis Zaal 6 - Murnau Gabriele Münter, Blik op het Murnauer Moos, 1908 Gabriele Münter, Stilleven met Sint-Joris, 1911 In 1908 kocht Gabriele Münter van het geld van een erfenis een kleine villa 24 waar zij met Kandinsky ging wonen. Het zogenaamde Russenhuis in Murnau werd een verzamelplaats van de kunstenaars van Der Blaue Reiter. Ze kwamen hier geregeld samen om onder andere te vergaderen over de beroemde almanak. Gabriele Münter en Kandinsky lieten zich inspireren door religieus houtsnijwerk of religieuze achterglasschilderingen* die zij in Murnau vonden. Ze hadden er een hele verzameling van in het Russenhuis. Een paar heilige figuren heeft Gabriele Münter hier geschilderd. Weet jij wie ze zijn? Het plaatsje Murnau in 25 de Beierse Alpen wordt gezien als de geboorteplaats van het Münchner expressionisme. Voor de vier schilders Kandinsky, Münter, Von Werefkin en Von Jawlensky betekende de zomer van 1908 in Murnau een radicale breuk met hun impressionistische* schilderstijl. Wel schilderden ze nog in de openlucht. Dat zie je aan het kleine formaat van de schilderijen. Toch sprak Gabriele Münter van een grote sprong voorwaarts: van het naschilderen van de natuur min of meer impressionistisch naar het voelen van een inhoud, naar abstraheren*. De vier kunstenaars brachten in Murnau een intense zomer met elkaar door. Kun je de schilderijen van Kandinsky eigenlijk onderscheiden van die van Münter en Jawlensky? Bekijk de reeks landschappen. Ja, namelijk door Nee, ze werkten allemaal in dezelfde stijl. Wat vind je het meest opvallend aan hun manier van schilderen voor in 26 die tijd? Omcirkel één of meerdere van de volgende begrippen als je deze belangrijk vindt: lijn vlak contour* - contrast - stip toets* kleur licht compositie* 16 17

10 Belangrijke leden van Der Blaue Reiter in het kort Gabriele Münter ( ) & Wassily Kandinsky ( ) De Rus Wassily Kandinsky was al een afgestudeerd jurist toen hij in 1896 naar München ging voor een kunstopleiding. Een paar jaar later richtte hij zelf een kunstschool op en kreeg Gabriele Münter les van hem. Kandinsky was getrouwd, zij was ook nog eens zijn student èn 11 jaar jonger. Ze verloofden zich in het geheim. Samen reisden Gabriele Münter en Wassily Kandinsky veel - naar Nederland, Italië en Zwitserland. In 1908 maakten ze net als hun kunstenaarsvrienden Alexej von Jawlensky en Marianne von Werefkin veel schilderijen in Murnau. Met hen richtten ze samen de Neue Künstlervereinigung München (NKVM) op. In december 1911 riepen Franz Marc en Wassily Kandinsky een nieuwe vereniging in het leven: Der Blaue Reiter. De relatie van Gabriele Münter en Wassily Kandinsky duurde tien jaar. Rond de Eerste Wereldoorlog gingen hun ideeën zo veel van elkaar verschillen dat ze niet meer bij elkaar pasten. Marianne von Werefkin ( ) & Alexej von Jawlensky ( ) Marianne von Werefkin en Alexej von Jawlensky leerden elkaar in St.-Petersburg kennen. Marianne was al een bekend schilderes. Hij was jonger dan zij en nog een student. Van Marianne kreeg hij schilderles. Na de dood van haar vader werd Marianne financieel onafhankelijk. Het stel verhuisde naar München waar veel moderne kunstenaars woonden. Tien jaar lang schilderde Marianne niet omdat ze zich vooral richtte op Alexej. Zij voelde zich als vrouw niet in staat om haar ideeën over kunst zelf te verwezenlijken. Ze zorgde dat Alexej interessante mensen ontmoette. Samen met hun vrienden richtten Marianne en Alexej in 1909 de Neue Künstlervereinigung München (NKVM) op. Toen Gabriele Münter en Wassily Kandinsky in 1911 opstapten, bleven ze wel lid. Maar in de jaren daarna namen ze deel aan de tentoonstellingen van Der Blaue Reiter. De liefde tussen Marianne en Alexej was toen al een tijd bekoeld. Na de Eerste Wereldoorlog kwam het tot een definitieve breuk. Franz Marc ( ) Franz Marc was de enige kunstenaar van Der Blaue Reiter die afkomstig was uit München. Hij studeerde daar tot 1903 aan de kunstacademie en werkte jarenlang teruggetrokken in de Beierse Alpen. Al vroeg schilderde hij zijn favoriete motief: het dier. Dieren beschouwde hij als zuiver en ongerept. Deze kregen een grote symbolische* uitstraling in zijn werk. Toen in 1914 de Eerste Wereldoorlog uitbrak, trok Franz Marc naar het Franse front. Hij sneuvelde in 1916 bij Verdun

11 August Macke ( ) August Macke groeide op in Bonn en studeerde aan de kunstacademie in Düsseldorf. Op 22 jarige leeftijd trouwde hij met de nicht van de welgestelde fabrikant Bernhard Koehler. Samen met haar ging hij een jaar in Beieren wonen. Begin 1910 leerde hij in München Franz Marc kennen, met wie hij een hechte vriendschap kreeg. Hoewel August Macke een jaar later naar Bonn terugkeerde, behoorde hij door zijn contact met Franz Marck tot de kern van Der Blaue Reiter. In het voorjaar van 1914 reisde hij samen met Paul Klee naar Tunesië. De reis naar Tunesië werd beroemd vanwege de indrukwekkende aquarellen die daar ontstonden. Een paar maanden later werd August Macke onder de wapenen geroepen en al enkele weken later sneuvelde hij aan het Franse front. Heinrich Campendonk ( ) Tijdens zijn opleiding aan de kunstnijverheidsschool in Krefeld leerde Heinrich Campendonk Helmuth Macke kennen, de neef van August Macke. Via Helmuth en August Macke kwam hij in contact met de Neue Künstlervereinigung München (NKVM). In de daaropvolgende jaren stond zijn werk onder invloed van zijn kunstenaarsvrienden, vooral van Kandinsky en Franz Marc. Hij maakte schilderijen met sprookjesachtige landschappen en dieren. Ook nadat Franz Marc in 1916 was gesneuveld, werkte Campendonk nog jarenlang verder in deze stijl

12 Begrippenlijst Abstract Voorstellingsloos, iets dat niet refereert aan de werkelijkheid om je heen Atonale muziek Atonale muziek is vaak abstracte muziek: een vorm van muziek, waarin de tonen onderling geen relatie met elkaar aangaan vanuit de meer traditionele klassieke harmonische en melodische tradities. Bauhaus (Weimar en Dessau, Duitsland) Het Bauhaus was een opleiding voor beeldende kunstenaars, ambachtslieden en architecten die van 1919 tot 1932 eerst te Weimar en later te Dessau was gevestigd. Compositie Ordening van delen tot een geheel (bijvoorbeeld op doek) Contrast Tegenstelling Contour(lijn) Omtrek Folklore oude gewoonten die min of meer in ere worden gehouden Impressionisme Belangrijke stijl in de tweede helft van de 19e eeuw. Kunstenaars geven een indruk (impressie) weer van wat ze zien Gemeentemuseum Den Haag Afdeling Educatie Februari 2010 Tekst: Andrea Freckmann Vormgeving: Afdeling Foto&Vorm Symbool Zinnebeeld, bijvoorbeeld: een haart is een symbool voor liefde Ook kleuren kunnen symbolische betekenis hebben, bijvoorbeeld rood voor liefde. Toets Penseelstreek 22 23

13 24

ART HISTORY de twintigste eeuw. H4-cp3 H4 Expressionisme

ART HISTORY de twintigste eeuw. H4-cp3 H4 Expressionisme ART HISTORY de twintigste eeuw H4-cp3 H4 Expressionisme Sigmund Freud (1856-1939) blz.34 De ideeën van de psychoanalyticus Sigmund Freud hadden veel invloed op de kunstenaars uit het begin van de twintigste

Nadere informatie

ART HISTORY DE TWINTIGSTE EEUW. H4 algemeen deel Hoofdstuk 4 Expressionisme - Kunst en gevoel.

ART HISTORY DE TWINTIGSTE EEUW. H4 algemeen deel Hoofdstuk 4 Expressionisme - Kunst en gevoel. ART HISTORY DE TWINTIGSTE EEUW H4 algemeen deel Hoofdstuk 4 Expressionisme - Kunst en gevoel. Sigmund Freud (1856-1939) De ideeën van de psychoanalyticus Sigmund Freud hadden veel invloed op de kunstenaars

Nadere informatie

ART HISTORY DE TWINTIGSTE EEUW. V4 algemeen deel Hoofdstuk 4 Expressionisme - Kunst en gevoel.

ART HISTORY DE TWINTIGSTE EEUW. V4 algemeen deel Hoofdstuk 4 Expressionisme - Kunst en gevoel. ART HISTORY DE TWINTIGSTE EEUW V4 algemeen deel Hoofdstuk 4 Expressionisme - Kunst en gevoel. Sigmund Freud (1856-1939) De ideeën van de psychoanalyticus Sigmund Freud hadden veel invloed op de kunstenaars

Nadere informatie

MONDRIAAN VOOR BEGINNERS

MONDRIAAN VOOR BEGINNERS KIJKWIJZER VOORTGEZET ONDERWIJS, NIVEAU * MONDRIAAN VOOR BEGINNERS Naam: Datum: > > > > Deze kijkwijzer gaat over Piet Mondriaan en hoort bij de tentoonstelling Mondriaan en De Stijl. Hoe ga je te werk

Nadere informatie

MONDRIAAN VOOR BEGINNERS

MONDRIAAN VOOR BEGINNERS KIJKWIJZER VOORTGEZET ONDERWIJS, NIVEAU * MONDRIAAN VOOR BEGINNERS Naam: Datum: > > > > Deze kijkwijzer gaat over Piet Mondriaan en hoort bij de tentoonstelling Mondriaan en De Stijl. Hoe ga je te werk

Nadere informatie

VAN GOGH KRIJGT KLEUR NIVEAU ++

VAN GOGH KRIJGT KLEUR NIVEAU ++ NIVEAU ++ 1/5 In 1886 vertrok Van Gogh naar Parijs. Hij maakte daar kennis met twee nieuwe schilderstromingen: het impressionisme en het pointillisme. Onder invloed van deze stromingen gingen de schilderijen

Nadere informatie

ART HISTORY DE TWINTIGSTE EEUW. H4 algemeen deel Hoofdstuk 4 Expressionisme - Kunst en gevoel.

ART HISTORY DE TWINTIGSTE EEUW. H4 algemeen deel Hoofdstuk 4 Expressionisme - Kunst en gevoel. ART HISTORY DE TWINTIGSTE EEUW H4 algemeen deel Hoofdstuk 4 Expressionisme - Kunst en gevoel. EXPRESSIONISME 20ste eeuw De kunstenaar drukt zijn eigen persoonlijke gevoelens uit. EXPRESSIONISME 20ste eeuw

Nadere informatie

Expressionisme. Vanaf 1900

Expressionisme. Vanaf 1900 Expressionisme Vanaf 1900 Vincent van Gogh, Olijfbomen in berglandschap. Vincent van Gogh, De sterrennacht. Die Brucke Dresden, 1905 Neue Kunstlervereinigung Munchen, 1909 Der Blauwe Reiter Munchen, 1912

Nadere informatie

MONDRIAAN VOOR BEGINNERS

MONDRIAAN VOOR BEGINNERS KIJKWIJZER MONDRIAAN VOOR BEGINNERS Naam: Datum: VOORTGEZET ONDERWIJS NIVEAU > > > > Deze kijkwijzer gaat over Piet Mondriaan en hoort bij de tentoonstelling Mondriaan & De Stijl. Hoe ga je te werk Een

Nadere informatie

MONDRIAAN VOOR BEGINNERS KIJKWIJZER

MONDRIAAN VOOR BEGINNERS KIJKWIJZER MONDRIAAN VOOR BEGINNERS KIJKWIJZER Naam: Datum: VOORTGEZET ONDERWIJS NIVEAU 26 27 24 15 16 17 21 22 23 18 > > LIFT 33 32 31 30 29 WC 14 9 11 28 13 10 12 20 19 34 35 5 4 9 3 7 8 6 36 37 38 39 40 2 > >

Nadere informatie

DEEL 3. Der Blaue Reiter

DEEL 3. Der Blaue Reiter DEEL 3 Der Blaue Reiter Die Erste Ausstellung der Redaktion Der Blaue Reiter München, 18 december 1911 t/m 1 januari 1912 Over het spirituele in de kunst (1911 / 1912) Wassily Kandinsky (1866 1944) Het

Nadere informatie

MONDRIAAN VOOR BEGINNERS KIJKWIJZER

MONDRIAAN VOOR BEGINNERS KIJKWIJZER MONDRIAAN VOOR BEGINNERS KIJKWIJZER Naam: Datum: VOORTGEZET ONDERWIJS NIVEAU Over deze kijkwijzer Deze kijkwijzer gaat over Piet Mondriaan en hoort bij de tentoonstelling Mondriaan & De Stijl. Plattegrond

Nadere informatie

VAN GOGH KRIJGT KLEUR NIVEAU ++

VAN GOGH KRIJGT KLEUR NIVEAU ++ NIVEAU ++ 1/5 In 1886 vertrok Van Gogh naar Parijs. Hij maakte daar kennis met twee nieuwe schilderstromingen: het impressionisme en het pointillisme. Onder invloed van deze stromingen gingen de schilderijen

Nadere informatie

5.7. Boekverslag door R. 962 woorden 15 januari keer beoordeeld. Voorwoord

5.7. Boekverslag door R. 962 woorden 15 januari keer beoordeeld. Voorwoord Boekverslag door R. 962 woorden 15 januari 2004 5.7 144 keer beoordeeld Vak CKV Voorwoord Dit werkstuk gaat over het expressionisme het expressionisme is een kunststroming uit de 20ste eeuw. In dit werkstuk

Nadere informatie

Klee. en Cobra. Opnieuw beginnen

Klee. en Cobra. Opnieuw beginnen Klee Lesmateriaal groep 5 en 6 deel 1: klassikale les op school bij de tentoonstelling Klee en Cobra Het begint als kind 28.01-22.04 2012 en Cobra Opnieuw beginnen Dit is Paul Klee En dit ook. En dit is

Nadere informatie

ART HISTORY de twintigste eeuw. H5 profiel Hfdst. 4 Expressionisme Kunst en gevoel

ART HISTORY de twintigste eeuw. H5 profiel Hfdst. 4 Expressionisme Kunst en gevoel ART HISTORY de twintigste eeuw H5 profiel Hfdst. 4 Expressionisme Kunst en gevoel Voorlopers van het expressionisme: Vincent van Gogh (1853-1890) De autodidact Vincent van Gogh wordt wel de vader van

Nadere informatie

EXPRESSIEF SCHILDEREN HET KLEURRIJKE PALET VAN JAWLENSKY. LEES- EN VERTELTEKST s GROEP 4 T/M 6

EXPRESSIEF SCHILDEREN HET KLEURRIJKE PALET VAN JAWLENSKY. LEES- EN VERTELTEKST s GROEP 4 T/M 6 EXPRESSIEF SCHILDEREN HET KLEURRIJKE PALET VAN JAWLENSKY LEES- EN VERTELTEKST s GROEP 4 T/M 6 VOOR DE LEERKRACHT Karl Schmidt-Rottluff (1884-1976) Vrouwen in het groen, 1914 MUSEUMLESBESCHRIJVING Feestelijk,

Nadere informatie

DE STIJL OF TOCH JE EIGEN STIJL? NIVEAU ++

DE STIJL OF TOCH JE EIGEN STIJL? NIVEAU ++ NIVEAU ++ 1/5 Deze leskaart gaat over (misschien wel) Nederlands beroemdste kunststroming: De Stijl. Initiatiefnemer was kunstenaar Theo van Doesburg. Samen met o.a. Bart van der Leck en Piet Mondriaan

Nadere informatie

Mee met De Blauwe Ruiter. Lees- en verteltekst voor groep 5 t/m 8

Mee met De Blauwe Ruiter. Lees- en verteltekst voor groep 5 t/m 8 Mee met De Blauwe Ruiter Lees- en verteltekst voor groep 5 t/m 8 Voor de leerkracht Museumlesbeschrijving Dit lesprogramma met zowel een beeldende als muzikale componenten is vakoverstijgend van opzet.

Nadere informatie

DE OGEN VAN CHARLEY NIVEAU ++

DE OGEN VAN CHARLEY NIVEAU ++ NIVEAU ++ 1/5 Charley Toorop (1891-1955) kwam uit een echte kunstenaarsfamilie. Haar vader was de beroemde Jan Toorop en ook haar zonen bleken zeer creatief: één zoon werd documentairemaker, de andere

Nadere informatie

Kröller - Müller museum. van Oscar Zuethoff uit klas B2G

Kröller - Müller museum. van Oscar Zuethoff uit klas B2G Kröller - Müller museum van Oscar Zuethoff uit klas B2G Inhoudsopgave 1. Het Impressionisme... 3. 2. Het Pointillisme uit Frankrijk... 4. 3. Het Kubisme uit Frankrijk... 5. 4. Het Expressionisme in Duitsland...

Nadere informatie

Scriptie CKV Kandinsky

Scriptie CKV Kandinsky Scriptie CKV Kandinsky Scriptie door een scholier 3547 woorden 3 december 2003 6,5 50 keer beoordeeld Vak CKV Inhoudsopgave: Algemene inleiding: - Waarom koos ik voor Kandinsky Inleiding tot de stroming:

Nadere informatie

Praktijkopdracht 1 - kleur

Praktijkopdracht 1 - kleur Praktijkopdracht 1 - kleur Bekijk het werk van August Macke. Je ziet hier een landschap van August Macke, Kairouan (III), 1914 In het werk zijn horizontale, verticale en diagonale lijnen te ontdekken.

Nadere informatie

1907-1914. Bram Vrielink Jim Bloemen 2de

1907-1914. Bram Vrielink Jim Bloemen 2de Bram Vrielink Jim Bloemen 2de 1907-1914 INHOUDSOPGAVE INHOUDSOPGAVE... 2 INLEIDING... 3 HET KUBISME... 4 KUNSTENAARS KUBISME... 5 L AFICIONADO... 6 PORTRAIT OF PABLO PICASSO... 7 SIMULTANEOUS WINDOWS ON

Nadere informatie

Paul Klee. Kunst geeft niet het zichtbare weer maar maakt zichtbaar. Opdracht 7: Academie Arendonk 2018 Door: Jelske Loots, MMM 3 e jaars.

Paul Klee. Kunst geeft niet het zichtbare weer maar maakt zichtbaar. Opdracht 7: Academie Arendonk 2018 Door: Jelske Loots, MMM 3 e jaars. Paul Klee Kunst geeft niet het zichtbare weer maar maakt zichtbaar. Opdracht 7: Academie Arendonk 2018 Door: Jelske Loots, MMM 3 e jaars. Paul Klee, Münchenbuchsee, 18 december 1879 Muralto, 29 juni 1940

Nadere informatie

125 jaar. Geïnspireerd door de beroemde werken van Nederlands schilder. Vincent van Gogh (1853-1890)

125 jaar. Geïnspireerd door de beroemde werken van Nederlands schilder. Vincent van Gogh (1853-1890) 125 jaar Geïnspireerd door de beroemde werken van Nederlands schilder Vincent van Gogh (1853-1890) WWW.BNWALLCOVERINGS.COM 125 JAAR GEÏNSPIREERD DOOR DE WERKEN VAN KUNSTSCHILDER VINCENT VAN GOGH De collectie

Nadere informatie

1 Het classicisme (1775-1840)

1 Het classicisme (1775-1840) 1 Het classicisme (1775-1840) Een tijd van perfect evenwicht Zoals de naam al zegt liet de kunst zich tijdens het classicisme leiden door haar klassieken: de Grieken en Romeinen. De uitbundige rococostijl

Nadere informatie

DE STIJL OF TOCH JE EIGEN STIJL? NIVEAU ++

DE STIJL OF TOCH JE EIGEN STIJL? NIVEAU ++ NIVEAU ++ 1/5 Deze leskaart gaat over (misschien wel) Nederlands beroemdste kunststroming: De Stijl. Initiatiefnemer was kunstenaar Theo van Doesburg. Samen met o.a. Bart van der Leck en Piet Mondriaan

Nadere informatie

Reader/begrippenlijst periode 4 toetsweek :

Reader/begrippenlijst periode 4 toetsweek : Roncalli mavo Tekenen/Kunstgeschiedenis. Klas 3 Reader/begrippenlijst periode 4 toetsweek : Hoe moet je leren??? De begrippen zijn bij deze toets gekoppeld aan de kunststromingen van de kunstpromotie.

Nadere informatie

Kijkwijzer HAVO / VWO. Joep Nicolas. 11 juni 2014 t/m 11 januari 2015. Pierre Cuypersstraat 1, 6041 XG Roermond, 0475 359102, www.cuypershuis.

Kijkwijzer HAVO / VWO. Joep Nicolas. 11 juni 2014 t/m 11 januari 2015. Pierre Cuypersstraat 1, 6041 XG Roermond, 0475 359102, www.cuypershuis. Kijkwijzer HAVO / VWO Joep Nicolas 11 juni 2014 t/m 11 januari 2015 Pierre Cuypersstraat 1, 6041 XG Roermond, 0475 359102, www.cuypershuis.nl Welkom in het Cuypershuis Het museumgebouw is een uniek complex

Nadere informatie

ZOEKEN NAAR DE VOLMAAKTE VORM NIVEAU ++

ZOEKEN NAAR DE VOLMAAKTE VORM NIVEAU ++ NIVEAU ++ /5 Deze leskaart gaat over het zoeken naar de volmaakte vorm. Dat klinkt misschien wat verheven, maar je zult ontdekken dat deze zoektocht in de kunstgeschiedenis erg belangrijk is geweest. Piet

Nadere informatie

ZOEKEN NAAR DE VOLMAAKTE VORM NIVEAU ++

ZOEKEN NAAR DE VOLMAAKTE VORM NIVEAU ++ NIVEAU ++ /5 Deze leskaart gaat over het zoeken naar de volmaakte vorm. Dat klinkt misschien wat verheven, maar je zult ontdekken dat deze zoektocht in de kunstgeschiedenis erg belangrijk is geweest. Piet

Nadere informatie

examenkijkwijzer Taste it!

examenkijkwijzer Taste it! examenkijkwijzer Taste it! Deze kijkwijzer sluit aan bij het examenthema Proeven van kunst. vmbo 2008-2009 Deze kijkwijzer gaat over kunstwerken uit verschillende tijden en windstreken in het Gemeentemuseum

Nadere informatie

ART HISTORY DE TWINTIGSTE EEUW MASSACULTUUR. H5 CKV-profiel Cobra en Karel Appel Moderne Amerikanen in musea

ART HISTORY DE TWINTIGSTE EEUW MASSACULTUUR. H5 CKV-profiel Cobra en Karel Appel Moderne Amerikanen in musea ART HISTORY DE TWINTIGSTE EEUW MASSACULTUUR H5 CKV-profiel Cobra en Karel Appel Moderne Amerikanen in musea Tijdsbeeld tweede helft 20ste eeuw Vrijheid na WOII-Europa ligt in puin.. Koude oorlog: angst

Nadere informatie

Een werkboek met creatieve ideeën om met kinderen originele portretten en zelfportretten te maken. Voor kinderen van 6 12 jaar

Een werkboek met creatieve ideeën om met kinderen originele portretten en zelfportretten te maken. Voor kinderen van 6 12 jaar Ursula Gareis CREATIEF WERKEN MET PORTRET EN ZELFPORTRET Een werkboek met creatieve ideeën om met kinderen originele portretten en zelfportretten te maken Voor kinderen van 6 12 jaar Elke pagina van dit

Nadere informatie

Kijkwijzer. niveau** BEELDBESCHRIJVING SCHILDERIJEN. SPECIAL: Koninklijke Prijs voor Vrije Schilderkunst 2007. Noot voor de leerling

Kijkwijzer. niveau** BEELDBESCHRIJVING SCHILDERIJEN. SPECIAL: Koninklijke Prijs voor Vrije Schilderkunst 2007. Noot voor de leerling Kijkwijzer niveau** BEELDBESCHRIJVING SCHILDERIJEN SPECIAL: Koninklijke Prijs voor Vrije Schilderkunst 2007 Malin Persson, Sound, silence, echo, 2007 Noot voor de leerling Gebruik een clipboard en uitsluitend

Nadere informatie

INLEIDING ZAAL 49. Pablo Picasso

INLEIDING ZAAL 49. Pablo Picasso INLEIDING 1 Over deze tentoonstelling Als iemand de titel kunstenaar van de twintigste eeuw verdient dan is het Pablo Picasso (1881 1973) wel. Misschien was hij zo n goede kunstenaar omdat hij buitengewoon

Nadere informatie

rijks museum Verwerkingsmateriaal Examentour VWO ANTWOORDMODEL VERSIE A + B Visuele analyse van schilderkunst in de 17DE, 19DE en 20STE eeuw 1/5

rijks museum Verwerkingsmateriaal Examentour VWO ANTWOORDMODEL VERSIE A + B Visuele analyse van schilderkunst in de 17DE, 19DE en 20STE eeuw 1/5 1/5 VERSIE A Vraag 1 A Gebruik van licht om de dramatiek te uiten. Het subtiele licht (vs. clair-obscur in de barok) geeft diepte aan het schilderij en accentueert het hoofdmotief. Het zorgt er dus voor

Nadere informatie

Thema: de K van. Moeilijkheid : *** Samenleving Tijdsduur : ***

Thema: de K van. Moeilijkheid : *** Samenleving Tijdsduur : *** Thema: de K van. Moeilijkheid : *** Samenleving Tijdsduur : *** Nederland juf Yvonne Het land Doel: Na deze opdracht weet je heel wat over bekende en beroemde kunstschilders van vroeger en nu. Uitleg opdracht:

Nadere informatie

Kijkroute Kunstenaarsdorp

Kijkroute Kunstenaarsdorp Kijkroute Kunstenaarsdorp Alvast ter informatie een indruk van de kijkroute voor de leerlingen PO groep 7/8 Alle leerlingen ontvangen in het museum de kijkroute om in de museumzaal zelfstandig, maar wel

Nadere informatie

Visuele analyse van schilderkunst in de 17de, 19de en 20ste eeuw

Visuele analyse van schilderkunst in de 17de, 19de en 20ste eeuw 1/5 Eregalerij, Rijksmuseum Brieflezende vrouw, Johannes Vermeer, ca. 1663 Dit verwerkingsmateriaal wordt aangeboden na afloop van zeventiende eeuw laat Johannes Vermeer zien in de examentour Burgerlijke

Nadere informatie

Over schilderijen van Debbie, een paar gedichten en muziek

Over schilderijen van Debbie, een paar gedichten en muziek 1 Over schilderijen van Debbie, een paar gedichten en muziek Wie Debbies schilderijen en tekeningen van de afgelopen jaren bekijkt, zal zich misschien verwonderen over de ogenschijnlijke stijlbreuk die

Nadere informatie

1. Heb jij weleens een museum bezocht? Wat heb je er gezien of gedaan?

1. Heb jij weleens een museum bezocht? Wat heb je er gezien of gedaan? 1. Heb jij weleens een museum bezocht? Wat heb je er gezien of gedaan? 2. Binnenkort ga je met je klas naar Singer Laren. Singer Laren is een museum, een theater en een beeldentuin. 3 Misschien ben je

Nadere informatie

rijks museum Verwerkingsmateriaal Examentour VWO versie b Visuele analyse van schilderkunst in de 17de, 19de en 20ste eeuw 1/5

rijks museum Verwerkingsmateriaal Examentour VWO versie b Visuele analyse van schilderkunst in de 17de, 19de en 20ste eeuw 1/5 1/5 Eregalerij, Rijksmuseum Mondriaanjurk, Yves Saint Laurent, Abraham, Bianchini-Férier, 1965 Dit verwerkingsmateriaal wordt aangeboden na afloop van de examentour Burgerlijke cultuur in de zeventiende

Nadere informatie

Thema 1: De Moderne, de eerste helft van de twintigste eeuw

Thema 1: De Moderne, de eerste helft van de twintigste eeuw beeldende vorming Naam:... Thema 1: De Moderne, de eerste helft van de twintigste eeuw. 1900-1945 inleiding De twintigste eeuw is een tijd waarin stijlen en stromingen elkaar snel opvolgen om plaats te

Nadere informatie

DE STIJL OF TOCH JE EIGEN STIJL? NIVEAU ++

DE STIJL OF TOCH JE EIGEN STIJL? NIVEAU ++ NIVEAU ++ 1/5 Deze leskaart gaat over (misschien wel) Nederlands beroemdste kunststroming: De Stijl. Initiatiefnemer was kunstenaar Theo van Doesburg. Samen met o.a. Bart van der Leck en Piet Mondriaan

Nadere informatie

BASISREADER KG: BEELDEND

BASISREADER KG: BEELDEND BASISREADER KG: BEELDEND Ontwikkelingen in de beeldende kunst in de eerste helft van de twintigste eeuw. HOOFDSTUK: BEELDENDE KUNST - Stromingen in de beeldende kunst vanaf 1900. 2011 -M.T. van de Kamp

Nadere informatie

Kijken naar Mondriaan

Kijken naar Mondriaan KIJKWIJZER Kijken naar Mondriaan Tentoonstelling Mondriaan & De Stijl Voortgezet onderwijs, niveau ** 26 27 24 15 16 17 24 25 26 27 32 33 34 21 22 23 18 23 28 30 36 22 35 37 19 20 21 29 31 18 WC 14 9 11

Nadere informatie

Huis Wylerberg Otto Bartning Expressionisme - Entartete Kunst Marie Schuster Hiby [ ] Open Monumentendag 2014

Huis Wylerberg Otto Bartning Expressionisme - Entartete Kunst Marie Schuster Hiby [ ] Open Monumentendag 2014 Huis Wylerberg Otto Bartning Expressionisme - Entartete Kunst Marie Schuster Hiby [1867-1949] Open Monumentendag 2014 Het expressionisme Max Ernst Een stroming in de Europese kunsten schilderkunst, muziek

Nadere informatie

A-tekst. De aquarel. Mesdag Israëls Mauve Breitner Mondriaan

A-tekst. De aquarel. Mesdag Israëls Mauve Breitner Mondriaan A-tekst De aquarel Mesdag Israëls Mauve Breitner Mondriaan In de 19de eeuw maakte de Nederlandse aquarel een ongekende bloeiperiode door. De artistieke idealen van die tijd vonden in dit medium een perfecte

Nadere informatie

DE STIJL OF TOCH JE EIGEN STIJL? NIVEAU ++

DE STIJL OF TOCH JE EIGEN STIJL? NIVEAU ++ NIVEAU ++ 1/5 Deze leskaart gaat over (misschien wel) Nederlands beroemdste kunststroming: De Stijl. Initiatiefnemer was kunstenaar Theo van Doesburg. Samen met o.a. Bart van der Leck en Piet Mondriaan

Nadere informatie

Beeldbeschrijving. Kunstnijverheid. Kijkwijzer

Beeldbeschrijving. Kunstnijverheid. Kijkwijzer Beeldbeschrijving Kunstnijverheid Kijkwijzer Inhoud Inleiding I. De bedoeling van deze kijkwijzer II. Opdrachten p. 1 p. 2 p. 3 schetsopdracht opdrachten algemeen opdrachten over de functie Slotopdracht

Nadere informatie

VOORBEELDRONDLEIDING EEN BIJZONDERE PLEK

VOORBEELDRONDLEIDING EEN BIJZONDERE PLEK Voorbereiding Wat is je thema? Een bijzondere plek Kun je je thema nader toelichten? Wat houdt het thema in, en wat wil je dat de deelnemers meenemen na het deelnemen aan je rondleiding? Bijzondere plekken

Nadere informatie

Vorm & Interactie, 2013 Spelen met vorm. Zsa Zsa Linnemann Robert Crain

Vorm & Interactie, 2013 Spelen met vorm. Zsa Zsa Linnemann Robert Crain Vorm & Interactie, 2013 Spelen met vorm Zsa Zsa Linnemann Robert Crain Vanaf de renaissance tot aan het midden van de 19e eeuw is kunst gebaseerd op het perspectief. Paolo Veronesse / 16e eeuw Aan het

Nadere informatie

PASPOORTEN BOVENBOUWERS.NL

PASPOORTEN BOVENBOUWERS.NL PASPOORTEN M.C. Escher 17 juni 1898 27 maart 1972 Leeuwarden Tekeningen die niet klopten. Maurits Cornelius Escher werd geboren in in 1898 in een Friese familie. Hij was de jongste thuis en zijn familie

Nadere informatie

7. IMPRESSIONISME & EXPRESSIONISME. KLU www.klu.nl Inleiding Kunstgeschiedenis Hanneke Lenders

7. IMPRESSIONISME & EXPRESSIONISME. KLU www.klu.nl Inleiding Kunstgeschiedenis Hanneke Lenders 7. IMPRESSIONISME & EXPRESSIONISME KLU www.klu.nl Inleiding Kunstgeschiedenis Hanneke Lenders Inhoud 1. Impressionisme (1863 1900) 2. Post-Impressionisme (1886 ) Van Gogh Expressionisme Gauguin Expressionisme

Nadere informatie

Kijkwijzer Stromingen

Kijkwijzer Stromingen Kijkwijzer Stromingen Welkom in Museum de Fundatie De kijkwijzer stromingen die je nu in handen hebt, leidt je langs een aantal highlights van de moderne kunstwerken uit de collectie van Museum de Fundatie.

Nadere informatie

Liefde ik heb je zo lief! Kijktocht Voortgezet onderwijs havo vwo onderbouw

Liefde ik heb je zo lief! Kijktocht Voortgezet onderwijs havo vwo onderbouw Liefde ik heb je zo lief! Kijktocht Voortgezet onderwijs havo vwo onderbouw 1 zaal 3 2 zaal 4 zaal 5 Liefde ik heb je zo lief! zaal 2 zaal 1 Ingang Uitgang begane grond Als je verliefd bent wil je er over

Nadere informatie

GONZÁLEZ, PICASSO & VRIENDEN KIJKWIJZER VMBO EN HAVO/VWO 1 EN 2

GONZÁLEZ, PICASSO & VRIENDEN KIJKWIJZER VMBO EN HAVO/VWO 1 EN 2 GONZÁLEZ, PICASSO & VRIENDEN KIJKWIJZER VMBO EN HAVO/VWO 1 EN 2 NU T/M 2 APRIL 2018 HOE HET WERKT... Neem je telefoon mee om foto s te maken (zonder flits). Per zaal zijn er opdrachten te doen. Op de plattegrond

Nadere informatie

Gauguin, Bonnard, Denis. Dit werkboekje is van:

Gauguin, Bonnard, Denis. Dit werkboekje is van: Gauguin, Bonnard, Denis Dit werkboekje is van: Hallo! Je gaat binnenkort op bezoek in het museum Hermitage Amsterdam. Het woord Hermitage spreek je uit als hermitaasje. Een museum is een gebouw waarin

Nadere informatie

Kijkwijzer Ruimtelijke Kunst

Kijkwijzer Ruimtelijke Kunst Kijkwijzer Ruimtelijke Kunst Beeldbeschrijving * Inhoudsopgave Deel I Deel II Deel III Deel IV Deel V Basisopdrachten Wat is het? Techniekverkenning Beeldbeschrijving Opdrachten voor thuis of in de klas

Nadere informatie

DE OGEN VAN CHARLEY NIVEAU ++

DE OGEN VAN CHARLEY NIVEAU ++ NIVEAU ++ 1/5 Charley Toorop (1891-1955) kwam uit een echte kunstenaarsfamilie. Haar vader was de beroemde Jan Toorop en ook haar zonen bleken zeer creatief: één zoon werd documentairemaker, de andere

Nadere informatie

6) Aan welke periode uit de bouwkunst van de jaren 20 van de 20e eeuw doet dit denken? 18e, 19de en 20-eeuwse bouwkunst.

6) Aan welke periode uit de bouwkunst van de jaren 20 van de 20e eeuw doet dit denken? 18e, 19de en 20-eeuwse bouwkunst. Tentoonstelling door een scholier 1931 woorden 8 december 2003 5 20 keer beoordeeld Vak CKV 2) Berlage 1) Tot welke stroming behoorde Berlage? Neo-gotiek of de neo-renaissance. 2) Wanneer is het gebouw

Nadere informatie

WAARNEMEN SCHETS DE LIJN PERSPECTIEF EN RUIMTELIJKHEID COMPOSITIE KLEUR MUZIEK EN ABSTRACTIE

WAARNEMEN SCHETS DE LIJN PERSPECTIEF EN RUIMTELIJKHEID COMPOSITIE KLEUR MUZIEK EN ABSTRACTIE WAARNEMEN SCHETS DE LIJN PERSPECTIEF EN RUIMTELIJKHEID COMPOSITIE KLEUR MUZIEK EN ABSTRACTIE Concept: Annelinde de Jong Tekst: Annelinde de Jong en Kevin Aerts Annelinde de Jong, 2012 1 WAARNEMEN Check,

Nadere informatie

2 Eeuw van het Verstand

2 Eeuw van het Verstand 2 Eeuw van het Verstand Caravaggio, 1600 Veranderingen Het vorige werkboek eindigde met de barok in Zuid-Europa en de Gouden Eeuw in Nederland. Zowel in de 16e als de 17e eeuw leefden een aantal van de

Nadere informatie

November Glaceren met Acrylmedium December Het licht van Rembrandt / Het december gevoel de duisternis van Rembrandt

November Glaceren met Acrylmedium December Het licht van Rembrandt / Het december gevoel de duisternis van Rembrandt PROGRAMMA 2011 2012 Uitgangspunt van de lessen is dat kennis van de schilderkunstige technieken en stromingen vanuit de eigen ervaring wordt ontdekt en ontwikkeld. De opdrachten hebben betrekking op zowel

Nadere informatie

beeldanalyse-kunstbeschouwing

beeldanalyse-kunstbeschouwing beeldanalyse-kunstbeschouwing Bij het kijken naar kunstwerken kun je je allerlei vragen stellen wat het kunstwerk met je doet. Door aandachtig te kijken verzamel je informatie over vorm en inhoud. In deze

Nadere informatie

Van schilderen volgens de regels naar schilderen met kleur

Van schilderen volgens de regels naar schilderen met kleur Van schilderen volgens de regels naar schilderen met kleur 61 Corr01_Matisse-boek_NL_april2015.indd 61 20-04-15 14:00 Het jaar 1897 luidt een nieuwe tijd in voor Matisse: in dit jaar maakt hij kennis met

Nadere informatie

Ze hebben daarbij o.a. kennis opgedaan over diverse beeldaspecten op het gebied van kleurtoepassing en compositie, ruimte en perspectief.

Ze hebben daarbij o.a. kennis opgedaan over diverse beeldaspecten op het gebied van kleurtoepassing en compositie, ruimte en perspectief. Kijkwijzer beeldaspecten Groep 7 Leerkrachtenblad Vooraf Voorafgaand hebben de leerlingen van groep 7 de KunstKabinetsen 7.10 Complementaire kleuren en 7.14 Vogel of kikvors? in groepjes of klassikaal

Nadere informatie

[DE BASILIEK VAN KOEKELBERG]

[DE BASILIEK VAN KOEKELBERG] 1 e graad secundair onderwijs Naam:... NATIONALE BASILIEK VAN HET HEILIG HART KOEKELBERG [DE BASILIEK VAN KOEKELBERG] Met dit boekje kan je zelfstandig of in groep kennismaken met de basiliek. 2 Hoe ga

Nadere informatie

KIJKWIJZER. Cézanne Picasso Mondriaan. In nieuw perspectief. Voortgezet onderwijs, niveau ** 17 oktober 2009 t/m 24 januari 2010

KIJKWIJZER. Cézanne Picasso Mondriaan. In nieuw perspectief. Voortgezet onderwijs, niveau ** 17 oktober 2009 t/m 24 januari 2010 KIJKWIJZER Cézanne Picasso Mondriaan In nieuw perspectief 17 oktober 2009 t/m 24 januari 2010 Voortgezet onderwijs, niveau ** 1 Over deze tentoonstelling > > LIFT Museumwinkel Museumshop Ingang / uitgang

Nadere informatie

beeldende vakken CSE GL en TL

beeldende vakken CSE GL en TL Examen VMBO-GL en TL 2012 tijdvak 2 dinsdag 19 juni 13.30-15.30 uur beeldende vakken CSE GL en TL Bij dit examen hoort een bijlage. Dit examen bestaat uit 34 vragen. Voor dit examen zijn maximaal 76 punten

Nadere informatie

Kijkwijzer. Niveau** Erwin Olaf

Kijkwijzer. Niveau** Erwin Olaf Kijkwijzer Niveau** Erwin Olaf Rain Hope Grief & Fall 27 september 2008 t/m 18 januari 2009 1 Erwin Olaf, 2008 Erwin Olaf, 2008 Welkom op de tentoonstelling van Erwin Olaf! Erwin Olaf is een Nederlandse

Nadere informatie

Kunstlessen over Hundertwasser

Kunstlessen over Hundertwasser Kunstlessen over Hundertwasser Bovenbouw primair onderwijs en vmbo - een tekst met vragen en opdrachten voor een les op school - opdrachten in de tentoonstelling in het Cobra Museum Colofon 2013 Uitgave

Nadere informatie

KIJKWIJZER BEELDENTUIN ZIE... DE MENS. In de beeldentuin van Museum de Fundatie staan veel beelden met als onderwerp: de mens.

KIJKWIJZER BEELDENTUIN ZIE... DE MENS. In de beeldentuin van Museum de Fundatie staan veel beelden met als onderwerp: de mens. KIJKWIJZER BEELDENTUIN SCHOOL: NAAM: ZIE... DE MENS In de beeldentuin van Museum de Fundatie staan veel beelden met als onderwerp: de mens. Elke kunstenaar benadert dit op zijn eigen manier, bijvoorbeeld

Nadere informatie

Verslag CKV museum Rijksmuseum

Verslag CKV museum Rijksmuseum Verslag CKV museum Rijksmuseum Verslag door D. 1044 woorden 20 juni 2016 3,9 13 keer beoordeeld Vak CKV Informatie Museumstraat 1, 1071 XX Amsterdam Het Rijksmuseum is een heel belangrijk museum voor Nederland.

Nadere informatie

Paulo op bezoek in de klas

Paulo op bezoek in de klas Kunst voor peuters en kleuters Dit materiaal is bestemd voor leerkrachten van groep 0, 1 en 2. Met de informatie en lessuggesties kunt in de klas aan de slag met beeldende kunst. Het kijken naar en praten

Nadere informatie

KIJKWIJZER. Cézanne Picasso Mondriaan In nieuw perspectief. 17 oktober 2009 t/m 24 januari 2010. Voortgezet onderwijs, niveau *

KIJKWIJZER. Cézanne Picasso Mondriaan In nieuw perspectief. 17 oktober 2009 t/m 24 januari 2010. Voortgezet onderwijs, niveau * KIJKWIJZER Cézanne Picasso Mondriaan In nieuw perspectief 17 oktober 2009 t/m 24 januari 2010 Voortgezet onderwijs, niveau * 1 LIFT Museumshop Entrance / exit checkout Plattegrond 1 e verdieping WC 24

Nadere informatie

ART DECO - PARIS KIJKWIJZER

ART DECO - PARIS KIJKWIJZER ART DECO - PARIS KIJKWIJZER VMBO NU T/M 4 MAART 2018 HOE HET WERKT... t Neem je mobiel mee om foto s te maken (zonder flits). t De opdrachten van deze kijkwijzer zijn gegroepeerd per zaal. t Op de plattegrond

Nadere informatie

STAD EN TAAL ONTMOET KUNST

STAD EN TAAL ONTMOET KUNST STAD EN TAAL ONTMOET KUNST OPTIONELE OPDRACHTEN EN HUISWERKOPDRACHTEN 1 WAT WILT U? (voorbereiding op het bezoek) A. Wat wilt u graag in het Stedelijk Museum zien? (welke soort kunst, welke kunstenaar,

Nadere informatie

abstract expressionisme America CoBrA Denemarken België - Nederland

abstract expressionisme America CoBrA Denemarken België - Nederland abstract expressionisme America 1946 1960 1948 CoBrA Denemarken België - Nederland abstract expressionisme Amerikaanse moderne schilderstroming binnen de abstracte kunst van de 20e eeuw. De stroming domineerde

Nadere informatie

Roncalli mavo Tekenen/Kunstgeschiedenis klas 3.

Roncalli mavo Tekenen/Kunstgeschiedenis klas 3. Roncalli mavo Tekenen/Kunstgeschiedenis klas 3. Reader/begrippenlijst periode 3 toetsweek : Hoe moet je leren??? 1. In de tekst worden belangrijke begrippen aangegeven met een*. Deze begrippen moet je

Nadere informatie

narratieve zorg Elder empowering the elderly

narratieve zorg Elder empowering the elderly narratieve zorg Elder empowering the elderly huisbezoek 1: KENNISMAKING - 2 - KENNISMAKING - huisbezoek 1- a kennismaking huisbezoek 1: KENNISMAKING a vertrouwelijkheid individueel in teamverband naar

Nadere informatie

Handleiding. Pagina 1 van 9

Handleiding. Pagina 1 van 9 Begeleiding De website is opgebouwd uit stappen. De stappen op de website volgen elkaar logisch op en alle opdrachten staan duidelijk op de website beschreven. De informatie op de website is voor iedere

Nadere informatie

Jacob van Ruisdael: Landschap met korenveld (1660-1665)

Jacob van Ruisdael: Landschap met korenveld (1660-1665) Jacob van Ruisdael: Landschap met korenveld (1660-1665) Een klassiek landschap Dit is wat we ons voorstellen bij het woord landschapsschilderkunst. We hebben alle elementen van een landschap: een blikvanger

Nadere informatie

Kijken naar Mondriaan

Kijken naar Mondriaan KIJKWIJZER Kijken naar Mondriaan Tentoonstelling Mondriaan & De Stijl Voortgezet onderwijs, niveau ** 26 27 24 15 16 17 24 25 26 27 32 33 34 21 22 23 18 23 28 30 36 22 35 37 19 20 21 29 31 18 WC 14 9 11

Nadere informatie

Bijlage CULTUURTRAJECT MEESTERVERVALSERS. TIPS & TRUCS TER Verwerking

Bijlage CULTUURTRAJECT MEESTERVERVALSERS. TIPS & TRUCS TER Verwerking Bijlage CULTUURTRAJECT MEESTERVERVALSERS TIPS & TRUCS TER Verwerking 2015-2016 skvr.nl/onderwijs Meestervervalsers Originelen Onderstaande meesters hebben uw leerlingen geïnspireerd. Voor meer informatie

Nadere informatie

CENTRAAL MUSEUM DE WERELD VAN UTRECHT. Werkblad voortgezet onderwijs. Goed om te weten:

CENTRAAL MUSEUM DE WERELD VAN UTRECHT. Werkblad voortgezet onderwijs. Goed om te weten: Voor de docent: grote groep? Deel de groep op en laat een deel opdracht 1, 2, 3, 4, 5 en een deel opdracht 6, 5, 4, 1, 2 maken in die volgorde. Weten waar de zalen zijn? Vraag het aan één van onze publieksmedewerkers

Nadere informatie

Aan het werk! Kijkwijzer voor het VMBO bij de tentoonstelling Mens en Werk

Aan het werk! Kijkwijzer voor het VMBO bij de tentoonstelling Mens en Werk Aan het werk! Kijkwijzer voor het VMBO bij de tentoonstelling Mens en Werk Aan het werk! Als je straks klaar bent met school ga je waarschijnlijk werken. Misschien wil je wel automonteur of metaalbewerker

Nadere informatie

Schilderijen van Debbie, een paar gedichten en muziek

Schilderijen van Debbie, een paar gedichten en muziek 1 Schilderijen van Debbie, een paar gedichten en muziek Wie Debbies schilderijen en tekeningen van de afgelopen jaren bekijkt, zal zich misschien verwonderen over de veelzijdigheid in stijlen van haar

Nadere informatie

IK ZIE, IK ZIE... BENNER

IK ZIE, IK ZIE... BENNER IK ZIE, IK ZIE... BENNER onderwijsprogramma primair onderwijs groep 5 t/m 8 INLEIDING Gerrit Benner vond de gewone wereld lang niet altijd even leuk, dus die schilderde hij ook niet. Maar achter die gewone

Nadere informatie

Bijlage verwerking meestervervalsers

Bijlage verwerking meestervervalsers Bijlage verwerking meestervervalsers Cultuurtraject 2 e leerjaar VO beeldende kunst Schooljaar 2014-2015 skvr.nl/onderwijs inhoud 1. Tips & Trucs Ter verwerking Van het project 3 1.1 Schilderen op muziek

Nadere informatie

De schatten van Caroline en Maurice Verbaet

De schatten van Caroline en Maurice Verbaet Dit boekje is van: De schatten van Caroline en Maurice Verbaet Ik heb het museum bezocht met: Een reis door de tijd Hallo! Wij zijn Caroline en Maurice en we hebben een passie voor Belgische moderne kunst.

Nadere informatie

Tuin van Heden 3 en 4 Werken met kunst in de paasperiode. Kernles 1: Kunstenaar, wat vertel je mij?

Tuin van Heden 3 en 4 Werken met kunst in de paasperiode. Kernles 1: Kunstenaar, wat vertel je mij? Tuin van Heden 3 en 4 Werken met kunst in de paasperiode Opmerking vooraf: Voor de uitwerking van deze lessen hebben we doelen gehaald uit verschillende thema s van de betreffende graad. Na elk doel verwijzen

Nadere informatie

roem eindexamenkijkwijzer In samenwerking met het Mauritshuis naam school klas datum vmbo, niveau

roem eindexamenkijkwijzer In samenwerking met het Mauritshuis naam school klas datum vmbo, niveau roem eindexamenkijkwijzer In samenwerking met het Mauritshuis naam school klas datum TEHATEX vmbo, niveau 2013-2014 hoe het werkt plattegrond Voor de leerling Deze eindexamenkijkwijzer leidt je langs kunst

Nadere informatie

Lesplan Keith Haring (2 lessen)

Lesplan Keith Haring (2 lessen) Lesplan Keith Haring (2 lessen) Benodigdheden: Kopieën van het leesblad Werkblad Rol tekenpapier Stiften Potloden Verf Kwasten Schorten Restpapier Smartboard Leerdoelen: Leren wie Keith Haring is en wat

Nadere informatie

Wild Beest. Opdrachtenboekje. Basisonderwijs groep 5 t/m 8

Wild Beest. Opdrachtenboekje. Basisonderwijs groep 5 t/m 8 Wild Beest Opdrachtenboekje Basisonderwijs groep 5 t/m 8 24 februari t/m 29 mei 2015 Wild Beest In dierentuin Dierenrijk zijn door een computerstoring bij een aantal kooien de elektronische sloten open

Nadere informatie

De afbeeldingen staan zwart/wit op een los blad. Ze staan in KLEUR op de website van tekenen en de ELO

De afbeeldingen staan zwart/wit op een los blad. Ze staan in KLEUR op de website van tekenen en de ELO 4H/5V OEFENVRAGEN BasisToets-1 (KB t/m Beeldende Aspecten) Naam:. Klas: 02_Oefenvragen_BasisToets-1; v1: 1312; v2: 1401; v3: 1401; v4: 1402; v5: 1403; v6: 1512 Je kunt deze oefenvragen BasisToets-1 maken

Nadere informatie

KIJKWIJZER BEELDASPECTEN

KIJKWIJZER BEELDASPECTEN KIJKWIJZER BEELDASPECTEN SCHOOL: NAAM: Deze kijkwijzer kun je gebruiken voor elk kunstwerk of voorwerp van je keuze. Ga op zoek naar een kunstwerk wat je aanspreekt en vul aan de hand daarvan deze kijkwijzer

Nadere informatie

Vincent van Gogh. Hier zie je er een afbeelding van.

Vincent van Gogh. Hier zie je er een afbeelding van. Vincent van Gogh Een van de beroemdste schilders die Nederland heeft gehad was Vincent van Gogh. Deze kunstenaar heeft zelfs zijn eigen museum gekregen in Amsterdam. Toch wel heel bijzonder, zeker als

Nadere informatie