Bijlage verwerking meestervervalsers

Transcriptie

1 Bijlage verwerking meestervervalsers Cultuurtraject 2 e leerjaar VO beeldende kunst Schooljaar skvr.nl/onderwijs

2 inhoud meestervervalsers originelen 3 Tips & Trucs Ter verwerking Van het project Schilderen op muziek Maak je eigen Mondriaan Mijn impressie Schilderen in de stijl Tentoonstellen en veilen Verdiepende les vervalsen 7 Pagina 2

3 Meestervervalsers Originelen Aan de hand van reproducties uit de collectie van Museum Boijmans Van Beuningen maakten uw leerlingen in kleine teams een werk naar eigen keuze. Enkele van de onderstaande meesters hebben uw leerlingen geïnspireerd voor hun vervalsingen. Voor meer informatie over de werken, stromingen en kunstenaars kunt u kijken op: Surrealisme, Rene Magritte Le modele rouge III, 1937 Realisme, Gerhard Righter der stuhl, 1965 Cobra, Karel Appel Paysan avec ane et seau, 1950 Expressionisme, Kees van Dongen La commode, ca 1910 Expressionisme, Vasili Vasileevich Kandinsky lyrisches, 1911 Post-impressionisme, Vincent van gogh Portret van Armand Roulin, 1888 Kubisme, pablo picasso De kunstenaar 1963 Impressionisme, Claude Monet de vissershut te varengeville, 1882 De stijl, Piet Mondriaan compositie met kleurvlakjes, 1917 Pagina 3

4 1. tips & trucs ter verwerking Na de workshop vervalsen, vergeleken uw leerlingen onder begeleiding van een museum docent hun vervalsing met de originele kunstwerken. In het museum bespraken ze de verschillende kunstwerken, schilderstijlen en technieken. Als experts lichtten de leerlingen hun eigen ervaringen en ontdekkingen rondom het meesterwerk toe. De onderstaande lessuggesties kunt u naar eigen inzicht inzetten en aanpassen aan het niveau van uw eigen leerlingen. Veel plezier met de verwerking! 1.1 SCHILDEREN OP MUZIEK Duur: 1,5 uur Opdracht: Organiseer een schilderen-op-muziek-sessie. Bedenk van tevoren met welke materialen je wilt werken: waterverf, vetkrijt, kleurpotlood, of viltstiften bijvoorbeeld. Zet de uitgekozen muziek op (of laat eventueel leerlingen hun eigen muziek uitkiezen op hun mp3-speler). Laat de leerlingen goed luisteren. Waar je aan bij deze muziek? Welke kleuren horen er bij de klanken die je hoort? Vrolijk of somber? Snel of langzaam? Zit er veel ritme in of zijn er zwierende melodieën? In het museum hebben de leerlingen schilderijen gezien van de kunstenaar Wassily Kandinsky. De kunstenaar gebruikte voor zijn schilderijen titels uit de muziek, zoals: Impressie een schilderij ontstaan uit een directe impressie van de buitenwereld (denk aan Impressie III, Concert, 1911), Improvisatie dit zal waarschijnlijk gaan om onbewuste uitdrukkingen van een binnenwereld, op het doek, Compositie als er sprake is van een uitwerking van schetsen en tekeningen op verschillende manieren. Naar het voorbeeld van Kandinsky volgen de leerlingen hun gevoel en maken er een muzikaal werk van. 1.2 MAAK JE EIGEN MONDRIAAN Duur: 20 minuten Opdracht: Op deze site kun je je eigen Mondriaan maken door te klikken op vakjes en zo de vakjes te veranderen van kleur of grootte. Waarschijnlijk zullen de leerlingen verbaasd zijn dat er meer mogelijkheden zijn dan ze hadden gedacht. Als ze tevreden zijn over hun 'compositie', slaan ze hun creatie op deze site en vergelijken ze hun werk met dat van hun klasgenoten. U kunt ze ook de link laten bekijken van een bekende animatie die de ontwikkeling van Mondriaans schilderijen uitbeeldt met op de achtergrond zijn favoriete Boogie Woogie muziek. Pagina 4

5 Achtergrond: In het bezoek aan Museum Boijmans maakten de leerlingen kennis met Piet Mondriaan. In de tijd dat Mondriaan zijn abstracte schilderijen maakte, vond hij schilderijen met ronde of kromme vormen lelijk. Hij brak zelfs met de beweging 'de Stijl', omdat vertegenwoordigers van deze groep diagonale lijnen gingen gebruiken. Ook alles wat vuil was, of vaag, of vaal van kleur vond hij niet mooi. Hij besloot voortaan te schilderen met zwart en wit en duidelijke kleuren. Volgens Piet Mondriaan waren dat de primaire kleuren. Dat zijn alleen de kleuren geel, rood en blauw. Hij wilde in zijn schilderijen rust en evenwicht uitbeelden. Dat deed hij door de verhouding tussen lijnen en vakjes goed af te stemmen. 1.3 MIJN IMPRESSIE Duur: 3 uur Opdracht: In het museum hebben de leerlingen kennis gemaakt met het Impressionisme van Claude Monet. Na het bekijken van een aantal schilderijen van Monet (afbeeldingen uit een kunstboek of van internet op het smartboard laten zien) en een korte uitleg van impressionisme op school, kunt u de leerlingen meenemen naar een bruggetje, mooi landschap of park in de buurt. Laat de leerlingen elk een zelfgemaakt kader (passe-partout) en schetsmaterialen meenemen. Laat de leerlingen een mooi plaatje zoeken met het kader. Wat zie je allemaal? Is er misschien iemand die iets ziet dat stoort, als het op een foto of een schilderij zou komen? Wat stoort je? Wat zou je erop zetten en wat niet? Wat is het verschil tussen een schilderij en een foto? Als je een schilderij maakt, kun je iets weglaten wat je niet mooi vindt. Laat de leerlingen met behulp van hun kader en schets de indruk die zij hebben bij het bruggetje/park/ landschap vastleggen met kleurpotlood, aquarelpotlood of waterverf. Daarbij proberen ze in dezelfde stijl als Monet te werken. Ze mogen werken met vlekken en vegen. Laat ze goed kijken naar de kleuren, ze moeten redelijk vlug werken, want het licht verandert voortdurend. Hierna worden in de klas de resultaten besproken. Uit dit klassengesprek zal naar voren komen wat impressionisme inhoudt: dat wat jij belangrijk vindt om vast te houden, kan iets heel anders zijn dat wat een ander vindt. Van dezelfde omgeving of situatie kan je dus een heel ander schilderij maken. Achtergrond Vóór de opkomst van de fotografie had de schilderkunst twee functies: die van het afbeelden van de werkelijkheid en die van het scheppen van een wereld in kleur. Dat veranderde met de uitvinding van de fotografie vanaf dat moment kon de werkelijkheid op foto s worden vastgelegd. De belichtingstijd van de eerste foto was wel 8 uur! Fotografie zorgt ervoor dat we elk moment snap-shots kunnen maken van de wereld om ons heen. Het heeft echter ook nadelen... Pagina 5

6 1.4 SCHILDEREN IN DE STIJL VAN Duur: 1,5 uur Opdracht Laat de leerlingen een schilderij maken in de stijl van één van de meesterschilders (Kandinsky, Monet, etc) uit de workshop. Haal het voorbeeld uit de workshop van Han van Meegeren nog even terug. De meestervervalser, die de hele kunstwereld belazerde met zijn namaak Vermeer. Bekijk als het kan meer schilderijen van de gekozen meesterschilder op Laat de leerlingen goed kijken en benoem samen de techniek en het onderwerp van de kunstwerken. De leerlingen kunnen nu een eigen onderwerp kiezen en maken hun eigen meestervervalsing a la van Meegeren. Achtergrond: De leerlingen zijn in de workshop Meestervervalsers in feite bezig met leren schilderen zoals dat tot ver in de 19e eeuw gebruikelijk was voor leerling kunstschilders. De eerste stap was erg goed kijken en leren van de meester. De volgende stap bestond uit een kunstwerk van de meester namaken. Daarna leerde de leerling de stijl van de kunstenaar nadoen. Dat leidde tot het ontstaan van een nieuw kunstwerk. Het hoogste doel voor de leerling was natuurlijk om zelf het voorbeeld van de meester te overtreffen en een eigen meesterwerk te maken. 1.5 TENTOONSTELLEN EN VEILEN Duur: dagdeel Verzamel alle meestervervalsingen van alle klassen die hebben meegedaan aan het project. Organiseer een tentoonstelling en laat de leerlingen zelf meewerken aan deze presentatie. Ze kunnen hun medeleerlingen zelfs rondleiden langs de werken. Na afloop van de presentatie kunnen de leerlingen ook een veiling organiseren waarbij hun eigen meestervervalsers worden verkocht aan de hoogste bieders. Geef de opbrengsten aan een goed doel. Pagina 6

7 1.6 VERDIEPENDE LES VERVALSEN Duur: 50 minuten Bezoek de website van meestervervalser Geert Jan Jansen: Bekijk samen de documentaire over het leven van Jansen: Geert Jan Jansen meestervervalser Of lees het boek Magenta van Geert Jan Jansen. Achtergrond: Geert Jan Jansen is, naast Han van Meegeren, de bekendste meestervervalser uit Nederland. Tientallen jaren vervalste hij schilderijen van onder andere Picasso en Dalí. Deze schilderijen zijn voor veel geld als echte originele schilderijen verkocht. Geert Jan Jansen stopte met vervalsen nadat hij hiervoor werd opgepakt door de Franse politie. Hij heeft over zijn leven als meestervervalser het boek Magenta geschreven. Of lees zelf - De Vervalser - Edward Dolnick Het waargebeurde verhaal van Han van Meegeren ( ), de grootste kunstvervalser van de twintigste eeuw. Geschreven door de Amerikaanse wetenschapsjournalist Edward Dolnick. Tijdens de Duitse bezetting van Nederland verdiende Han van Meegeren grof geld aan het vervalsen van 'verloren' Vermeers. Kunstverzamelaars, musea en critici waren blind voor de fouten die de werken bevatten en betaalden miljoenen guldens om een 'echte' Vermeer aan te kopen. Van Meegeren werd rijk en nam wraak op de critici die zijn eigen werk niet wilden waarderen. Ook de nazitop met zijn ongehoorde kunstverzamelwoede liet de ontdekking van nieuwe Vermeers niet ongemoeid: Hermann Göring was bijvoorbeeld ook klant bij Van Meegeren. Göring was echter ook degene die de vervalser ontmaskerde. In eigen land kreeg Van Meegeren echter de reputatie een held te zijn die zelfs de nazi's om de tuin wist te leiden. Na de oorlog werd hij wel gearresteerd en veroordeeld tot een gevangenisstraf van een jaar. ISBN: Colofon SKVR Afdeling Beeldende kunst, Mode & Design Contact: Liesbeth Slats Aert van Nesstraat 45 / 3012 CA Rotterdam T: / l.slats@skvr.nl Copyright SKVR/Beeldende kunst / september 2017 Pagina 7