gemeente Eindhoven Raadsvoorstel tot het vaststellen van de Eindhoven Een OV-Agenda en de HOV-Strategie

Transcriptie

1 gemeente Eindhoven Dienst Stedelijke Ontmikkeling en Beheer Raadsnummer O8.RZ8y8.OOZ Inboeknummer o8bstoa4o4 Beslisdatum B&W 3 december 2008 Dossiernummer Raadsvoorstel tot het vaststellen van de Eindhoven Een OV-Agenda en de HOV-Strategie Inleiding In maart 2007 hebben wij het ontwerp van de Eindhovense OV-Agenda, inclusief het ontwerp HOV-Strategie (Hoogwaardig Openbaar Vervoer) vastgesteld, met uw raad besproken en vrijgegeven voor consultatie in stad en regio. Beide documenten zijn opgesteld als uitwerking van de ambities uit het coalitieakkoord Eindhoven Een en vooruitlopend op de vaststelling van een nieuwe Structuurvisie. Consultatie in de stad heeft plaatsgevonden in samenwerking met de dienst Maatschappelijke Ontwikkeling. In alle zeven stadsdelen zijn consultatieavonden georganiseerd met vertegenwoordigers uit de wijk en andere betrokken organisaties. Deze consultatieronde is positief verlopen. De ambities van ons college worden onderschreven en er zijn afspraken gemaakt over de wijze waarop reacties op de plannen worden opgepakt en verwerkt. Regionale consultatie heeft naast bilaterale gesprekken met buurgemeenten, plaatsgevonden binnen de SRE studie Doorstroom- en HOV-assen voor Zuidoost Brabant. Het in de voorliggende nota gepresenteerde HOV streefnetwerk is verwerkt in de regionale visie en wordt door SRE nog nader getoetst op exploitatieve haalbaarheid. Besluitvorming over de resultaten van deze studie vindt plaats eind 2008 door het dagelijks bestuur van SRE. Daarnaast is het HOV-netwerkconcept ingebracht en verankerd in het Bereikbaarheidsprogramma Zuidoostvleugel BrabantStad. De als vervolg daarop uitgevoerde MIRT-verkenning met maatschappelijke kosten/batenanalyse heeft tot doel om de belangrijkste regionale projecten, waaronder het HOV-netwerk, op de rijksagenda te krijgen. Deze verkenning is inmiddels afgesloten met een positief resultaat. Dit biedt een positieve basis voor rijksfinanciering. De lokale vertaling van deze regionale plannen vindt plaats in de voor Eindhoven op te stellen Strategische Mobiliteitsagenda. Daarmee is een start gemaakt, in nauwe samenhang met de nieuwe Structuurvisie voor Eindhoven.

2 Doelstelling In het bestuursakkoord Eindhoven Een is gekozen voor voortdurende verbetering van het stedelijk en regionaal openbaar vervoer met als onderliggende doelen: verbetering van het aandeel openbaar vervoer binnen het gebruik van de verschillende vervoerwijzen; verbetering van de toegankelijkheid van het openbaar vervoer voor doelgroepen (fysiek dan wel door gratis en/of goedkoop vervoer); doorontwikkeling van het HOV-netwerk met de realisering van een tweede lijn en een ongelijkvloerse kruising met de Ring. Voorstel De OV-Agenda Eindhoven, inclusief HOV-Strategie, vaststellen als gemeentelijke inzet voor de regionale OV-plannen: ontwikkeling en uitvoering van OV-gerichte projecten binnen de vervoerkundige pijler (doorstroming, nachtnet, reisinformatie, stadspas) en de sociaalmaatschappelijke pijler (gratis met de bus, doelgroepen, toegankelijkheid); doorontwikkeling van het HOV-netwerk binnen de ruimtelijk-economische pijler met als streefbeeld voor 2020 HOV-corridors naar Nuenen, Geldrop, Aalst/Waalre/Valkenswaard, Veldhoven, Eindhoven Airport en Ekkersrijt/Son, en tangentverbindingen Winkelcentrum Woensel-Eindhoven Noordwest- Eindhoven Airport en High Tech Campus-ASML/City Centrum Veldhoven; realisering van de HOV-as Nuenen-Winkelcentrum Woensel-Binnenstad-High Tech Campus als tweede HOV-lijn, gericht op in exploitatiename 1 januari 2015; programmering van afgestemde stedelijke ontwikkeling binnen de Structuurvisie en afgestemd mobiliteitsbeleid binnen de Strategische Mobiliteitsagenda, gericht op een optimaal gebruik en functioneren van het HOV-netwerk; financiering van projecten vindt plaats binnen de vastgestelde visie na behandelen van voorstellen voor de komende Kadernota s. Argumenten 1.1 OV-Agenda Eindhoven en HOV-Strategie: logisch vervolg op het coali tieakkoord. In het coalitieakkoord Eindhoven Een is een bewuste keuze gemaakt voor voortdurende verbetering van het stedelijk en regionaal openbaar vervoer. Een verschuiving in de verdeling van vervoerwijzen dient actief bij te dragen aan de verbetering van de bereikbaarheid, de leefbaarheid en de luchtkwaliteit in Eindhoven. Tevens is de doorontwikkeling van het Hoogwaardig Openbaar Vervoer (HOV) aangekondigd. Een samenhangende aanpak is voorwaarde voor succes, waarbij niet alleen gekeken wordt naar vervoerkundige maatregelen. Ook de ruimtelijke samenhang van de maatregelen is van belang voor optimaal succes. Naast economische doelstellingen dient er ook nadrukkelijk aandacht te zijn voor de sociaal-maatschappelijke doelstellingen van openbaar vervoer.

3 1.2 De ruim telij k-economi sche pijler: goede bereikbaarheid als basi c van Brai nport. In de nieuwe stedelijke Structuurvisie wordt de ruimtelijke agenda voor Brainport nader uitgewerkt. De ruimtelijke structuur moet een uitdagend perspectief bieden aan Brainport. Naast een leefbare en veilige woon- en werkomgeving is een goede bereikbaarheid daarbij een van de basics. Verbetering van het gebruik van openbaar vervoer is een van de essentiele onderdelen. Het huidige OV-gebruik in de stad (Ba/o) en in de regio (3a/o) is verhoudingsgewijs laag. Om de verwachte groei in mobiliteit acceptabel (bereikbaar, leefbaar) te faciliteren is groei van dit aandeel een must. Het HOV-netwerk biedt reizigers een aantrekkelijk perspectief voor het bereiken van belangrijke locaties in de stad. Ook dient het HOV-netwerk als voor- en natransport vanaf de spoorstations, aansluitend op de landelijke groeiplannen voor het spoorgebruik. 1.3 I/ervoerkundi ge pijler: een voortdurende verbetering van het stedelijk en regionaal openbaar vervoersysteem. Voor een goed openbaar vervoerssysteem geldt de regio als drager. De OV-Agenda sluit nauw aan bij het actuele beleid van SRE (ORION II) en op de aanbestede vervoersconcessie voor het SRE gebied ( ), ingaande 14 december Het voorgestelde netwerkconcept is ingebracht in de regionale studie Doorstroom- en HOV-assen voor Zuidoost-Brabant van SRE. De regionale uitwerking van het netwerkconcept vindt in dit verband plaats. Daarbij wordt onder meer een exploitatieve toets uitgevoerd in samenhang met de te nemen maatregelen op het onderliggend busnet. De resultaten van deze studie komen eind 2008 beschikbaar. Binnen OV-netwerk BrabantStad wordt samengewerkt aan de verdere kwaliteitsverbetering van het openbaar vervoernetwerk op (boven)regionaal niveau, bijvoorbeeld door de introductie van een Brabants Nachtnet. Via OV-netwerk BrabantStad wordt ook geparticipeerd in landelijke actieprogramma s, zoals Groei op het spoor en het Actieprogramma Regionaal Openbaar Vervoer. In internationaal verband wordt gewerkt aan verbetering van de aansluiting op het Duitse hoge snelheids spoornetwerk (RoCK). Op stads- en agglomeratieniveau zijn projecten geformuleerd gericht op verbetering van de kwaliteit van reisinformatie en de doorontwikkeling van de Stadspas als handzame mobiliteitskaart. Enkele daarvan ook in internationaal verband (BAPTS) oei aal-maa tschappelij ke pijler: conform het i nclusi ef belei d van de overheid gericht op toegankelijkheid openbaar vervoer voori edereen en een optimaal gebruik van de algemene vervoersvoorzi eni ngen. Naast verbeterde inzet van openbaar vervoer op de belangrijke vervoersassen in stad en regio is ook de sociaal-maatschappelijke functie van het openbaar vervoer nu en in de toekomst van belang. Beschikbaarheid en toegankelijkheid van openbaar vervoer voor een zo groot mogelijke doelgroep zijn daarbij de belangrijkste uitgangspunten. Tegelijk met de ontwikkeling van het HOV-netwerk

4 moet gezocht worden naar zinvolle en doelmatige aanpassing van het onderliggende busnet. Ingezet wordt op behoud en verbetering van de beschikbaarheid van openbaar vervoer op stadsdeel- en wijkniveau. Enerzijds wordt dit onderzocht in de expoitatieverkenning in overleg met SRE, anderzijds door studie te maken van mogelijke nieuwe oplossingen op stadsdeel- en wijkniveau die als openbaar vervoersvorm het gat kunnen dichten tussen de huidige reguliere buslijnen en het vraagafhankelijk vervoer. Deze studie zal ook in internationaal verband (BAPTS) plaatsvinden. In dit kader zal ook bezien worden hoe persoonlijk reisadvies beter beschikbaar kan komen voor doelgroepen. Voor verbetering van de fysieke toegankelijkheid wordt in 2008, met rijkssubsidie en regionaal afgestemd, een start gemaakt met de aanpassing van een groot aantal bushalten in de stad. Met ingang van de nieuwe vervoersconcessie in december 2008 zal vervoerder Hermes met nieuw beter toegankelijk materieel gaan rijden. Met structurele voortzetting van Gratis met de bus voor 12- en 65+ wordt het prijsinstrument gericht op specifieke doelgroepen succesvol ingezet voor beter gebruik van het regulier openbaar vervoer en sociale doelstellingen. Voor overige doelgroepen wordt aangesloten op regionaal af te stemmen maatregelen gericht op goedkoper vervoer, zoals die nu door SRE en provincie worden onderzocht en op proef ingezet. 1.5 De Noordzuid-as vormt de kern van het HOV-netwerk, legt de basis voor verder te ontwikkelen corridors en tangenten en is daarmee de eerstvolgende te ontwikkelen HOV-as. De kern van de noordzuid-as ligt op het traject Winkelcentrum Woensel- Binnenstad-Genneper parken. De noordzuid-as is de essentiele schakel binnen het HOV-netwerkconcept. Uit studie blijkt dat de noordzuid-as nu en in de toekomst de hoogste vervoerwaarde heeft. De as is tevens het basiselement in het netwerk, gekoppeld aan busstation Neckerspoel, waarop verdere corridor en belangrijke bijdrage leveren aan de gewenste ontlasting van de verkeersdruk en een verbetering van de leefbaarheid van de Binnenstad. De as is als focuscorridor opgenomen in het B5 programma Stedelijke Bereikbaarheid. Met SRE en buurgemeenten wordt de planvorming voor de tweede HOV-as verder uitgewerkt. De ontwerpfase omvat 2009 en De realisering start in Uitgegaan wordt van volledige ingebruikname in de exploitatie van de tweede HOV-as uiterlijk op 1 januari De andere corridors en tangenten sluiten daar rond 2015 zo spoedig mogelijk op aan. Uiterlijk 2020 is het streefbeeld gerealiseerd. Onderzoeksprojecten gericht op kwaliteitsverbetering van het openbaar vervoer lopen gelijk op met de planvoorbereiding voor het HOV. Vooralsnog geldt de in de visie gegeven planning voor het gehele netwerk als uitgangspunt. Met de regionale partners zal deze verder worden geconcretiseerd gericht op financiering en daadwerkelijke uitvoering.

5 1.6 Alleen OV-kwali tei t levert onvoldoende basis voor succes. (H) OV-succes vereist een afgestemde stedelijke ontwikkeling en ondersteunend mobi li tei tsbelei d. De HOV-Strategie heeft een onlosmakelijke samenhang met diverse stedelijke en regionale maatregelen en projecten. Realisatie en financiering van het netwerk moet plaatsvinden in samenhang met deze projecten. Integratie met ruimtelijke projecten, zoals A2 zone en het stationsgebied, is belangrijke voorwaarde voor succes. Ook op andere corridors dient de samenhang met stedelijke verdichting en intensivering nadrukkelijk te worden gezocht. Het HOV-netwerk is daartoe expliciet opgenomen in de Structuurvisie. Dit biedt de mogelijkheid om niet alleen vervoerkundig de samenhang te zoeken, maar ook bijdragen te realiseren in de financiering vanuit de stedelijke ontwikkelingen. Gericht beleid voor voetganger, fiets en auto ondersteunt het functioneren van het OV-netwerk. Goede langzaam verkeerroutes naar halten, veilige fietsparkeermogelijkheden, parkeertarifering en park&ride mogelijkheden zijn uit te werken ondersteunende maatregelen. Ook de ontwikkeling van een nieuw station in Eindhoven Noordwest speelt een belangrijke rol. De vertaling van de samenhangende mobiliteitsmaatregelen zal plaatsvinden in de Strategische Mobiliteitsagenda. Het gaat dan om een actualisering van het Mobiliteitsplan 2000/2002 op basis van nieuwe inzichten en vertrekpunten. De ruimtelijke vertaling van deze Mobiliteitsagenda vindt plaats in de Structuurvisie. 1.7 Consultatie van burgers en regionale partnersi s positief verlopen. In de eerste helft van 2008 zijn in overleg met de stadsdelen zeven consultatieavonden gehouden op de thema s openbaar vervoer, parkeren en verkeersveiligheid. In totaal zijn aan circa 350 vertegenwoordigers uit stadsdelen en -wijken de ambities voor het openbaar vervoer toegelicht en is met hen gediscussieerd over dit thema. De openbaar vervoer ambities en het HOV-concept worden onderschreven. Door de aanwezigen is specifiek aandacht gevraagd voor het doorbreken van de radiale netwerkstructuur en voor kwalitatief en voldoende openbaar vervoer op wijk- en buurtniveau. De resultaten van deze consultatie zijn meer in detail omschreven in de paragraaf Burgerparticipatie van de rapportage OV-Agenda. De OV-Agenda en HOV-Strategie zijn ook gepresenteerd aan het Centraal Verkeers Overleg (CVO). In dit overleg hebben diverse belanghebbenden organisaties zitting. Het CVO heeft vooral aandacht gevraagd voor een duurzame aanpak en goede onderlinge afstemming van maatregelen. In de regio participeren alle betrokken gemeenten in het Bereikbaarheidsprogramma Zuidoostvleugel BrabantStad. Het HOV-netwerk maakt integraal onderdeel uit van het Bereikbaarheidsprogramma, waarop eind 2007 door alle betrokken gemeenteraden akkoord is gegeven. In de daaruit voortvloeiende MIRT-verkenning is een maatschappelijke kosten/baten-analyse uitgevoerd met positief resultaat. De verdere regionale uitwerking van het netwerkconcept vindt thans in overleg met de regionale partners plaats binnen de opgestarte SRE studie Doorstroom- en HOV-assen voor Zuidoost-Brabant. De

6 Eindhovense visie en strategie dient als gemeentelijke inzet voor deze regionale uitwerking. Kosten en Organisatie Kosten. De uitvoering van de OV-Agenda inclusief de HOV-Strategie vraagt flinke financiele inspanningen. Niet alleen voor het fysieke netwerk, ook voor integrale verbetering van kwaliteit zoals, reisinformatie, beschikbaarheid en toegankelijkheid, dynamisch verkeersmanagement, halte- en busstationvoorzieningen, e.d. Voor een aantal (lopende) projecten uit de OV-Agenda is al in de financiering voorzien: Halteplan Toegankelijkheid ( ); Brabants Nachtnet ( ); Voortzetting Gratis met de bus voor 12- en 65+ ( ); Implementatie Concessie 2009/ aanpassing en beheer busroutes (2009). Samenhangend met het HOV-netwerk kennen stationslocaties hun eigen ontwikkelings- en financieringstraject (Eindhoven CS, Beukenlaan/Strijp S, Eindhoven Noordwest). De afronding van de eerste HOV-as vindt nu (werkzaamheden Heerbaan) en in 2009 (HOV Strijp S) plaats en zijn financieel afgedekt. Qua kosten en financiering voor de verdere doorontwikkeling van het HOV-netwerk wordt gefocused op de realisering van de tweede HOV-as: Nuenen-Winkelcentrum Woensel-Binnenstad-High Tech Campus. De totale kosten voor Eindhoven worden ÃćâĆňâĂİ inclusief kruisingen met de Ring ÃćâĆňâĂİ geraamd op tot 125 miljoen. Voor de financiele dekking daarvan zijn thans: hard voorzien in: Eindhovense begroting: 6 9,8 miljoen; gelabelde reserveringen getroffen vanuit: SRE, bestedingsreservering BDU: 6 20 miljoen; Ministerie van Verkeer en Waterstaat, Actieprogramma Regionaal OV: 6 36,2 miljoen; Provincie Noord-Brabant, Samen Investeren: 6 10 miljoen. Op basis van verdere planuitwerking dienen deze subsidies te worden veiliggesteld; aanvullende externe financiering wordt verkend, aangevraagd of voorbereid, o.a. richting Brabants MIT, Budget Nota Ruimte A2-zone, Financieringsfonds, Europa.

7 Het HOV-netwerk wordt als uitvoeringsproject van stedelijk belang opgenomen in de Structuurvisie/WroGrex. Ruimtelijke ontwikkelingen langs de lijnen kunnen daarmee een bijdrage in de realisering ervan worden gevraagd. Ongedekte projecten voor de komende jaren zijn nog: incidenteel: KAR: in het dynamisch verkeersbeheer voor bussen wordt de overstap gemaakt naar de techniek met Korte Afstands Radio. Deze techniek is op termijn goedkoper en flexibeler in de toepassing. De invoeringskosten zijn geraamd op ,ÃćâĆňâĂİ ; doorstroommaatregelen/-assen: de doorstroomassen vormen de korte termijnmaatregelen voor de gewenste verbetering van de afwikkeling van het busverkeer in de stad op belangrijke busroutes. Op sommige routes (bijvoorbeeld Karel de Grotelaan richting Veldhoven) zijn dit tevens de lange termijnmaatregelen omdat hier niet gekozen wordt voor HOV. Voor doorstroomassen geldt een cofinancieringverplichting die nog niet expliciet en volledig is gerealiseerd. Zonder extra middelen kan het openbaar vervoer enkel meeliften met en is afhankelijk van overige projecten en maatregelen (bijvoorbeeld BBZOB). Extra impulsen zijn dan niet mogelijk; structureel: structureel onderhoud busroutes (vanaf 2009): Eindhoven is als wegbeheerder verantwoordelijk voor de haltevoorzieningen en weginfrastructuur op busroutes. Elk jaar is er sprake van grote of kleine wijzigingen die investeringen vragen. Voor 2009 is in verband met de nieuwe concessieverlening ,ÃćâĆňâĂİ gereserveerd in de Kadernota. Voor de jaren daarop ontbreekt een onderhoudsbudget vooralsnog. Met de ontwikkeling van het HOV-netwerk zal het daartoe benodigde onderhoudsbudget ook toe nemen. Organi sa ti e. Voor de doorontwikkeling van het HOV zal een projectorganisatie worden opgezet, waarin de noodzakelijke samenwerking met SRE (vervoersautoriteit), Hermes (vervoerder) en betrokken buurgemeenten wordt vormgegeven. Met heldere taken en verantwoordelijkheden. Vanuit haar bevoegdheden, de regionale impact en de samenhang tussen infrastructuur en exploitatie ligt hier een regisserende rol voor het SRE. Op stedelijk niveau ligt de regie voor ontwerp en inpassing van infrastructuur en de gewenste samenhang met de ruimtelijke ontwikkeling bij de gemeente. Voor dit laatste is de Structuurvisie Eindhoven het leidende beleidskader. Omdat het HOV integraal onderdeel uitmaakt van het Bereikbaarheidsprogramma Zuidoostvleugel BrabantStad ligt er een belangrijke relatie met de uitvoeringsorganisatie voor dit maatregelenpakket. De projectorganisatie omvat het totale HOV-netwerk, maar zal zich in eerste instantie richten op de realisering van de noordzuid-as. Inzet is een slagvaardige bestuurlijke en ambtelijke organisatie, gebaseerd op voldoende kwaliteit en tijd.

8 Beslissers dan wel cofinanciers hebben zitting in een stuurgroep. De aandachtsvelden voor de projectorganisatie zijn: voertuigtechniek, infrastructuur, flankerend beleid (parkeren, fiets, ruimtelijke ordening), exploitatie en marketing, informatie en communicatie, financien en fondsenwerving, monitoring. Kanttekeningen De realisering van de OV-Agenda met HOV-Strategie is, zoals eerder aangegeven, zeker niet een zaak van Eindhoven alleen. Er zal intensief samengewerkt moeten worden met buurgemeenten, SRE en de vervoerder bij de verdere uitwerking, voorbereiding en invoering van maatregelen. In de rapportage is de Eindhovense ambitie verwoord. Hoewel die nauw aansluit op de regionale inzet en voornemens kunnen in de verdere voorbereiding nog aanpassingen verwacht worden; bijvoorbeeld in planning dan wel in kosten. Uitvoering van de gestelde ambities vereist meer inzet van eigen middelen dan tot op heden hard is opgenomen in de Kadernota. Op basis van de visie, planning en verdere verkenning van kosten en financiering zullen aanvullende voorstellen voor inzet van eigen middelen worden gedaan voor de komende meerjarenbegrotingen. Communicatie Persbericht. Planning en uitvoering De planhorizon voor de OV-Agenda en HOV-Strategie is gesteld op Met een aantal projecten uit de sociale en vervoerkundige pijler is al gestart. Voor de doorontwikkeling van het HOV-netwerk wordt gestart met realisatie van de HOV Noordzuid-as (Nuenen ÃćâĆňâĂİ Winkelcentrum Woensel ÃćâĆňâĂİ Eindhoven CS ÃćâĆňâĂİ High Tech Campus). De planning is gericht op start realisatie van de noordzuid-as in 2011, uiterlijk in exploitatie op 1 januari Evaluatie Voortgang van de projecten zal jaarlijks aan u worden gerapporteerd. Bijlage(n) Als bijlage(n) bij dit voorstel behoren: Eindhoven OV-Agenda, oktober 2008; HOV Strategie Eindhoven, oktober 2008; Verslaglegging Consultatieavonden Verkeer, januari-maart De eerste twee bijlagen zijn separaat toegezonden. De verslaglegging ligt ter inzage in de leeskamer. Een ontwerpraadsbesluit bieden wij u hierbij ter vaststelling aan.

9 Burgemeester en wethouders van Eindhoven, A. Brunninkhuis, secretaris.

10 Raadsnummer o8.rz8y8.oor Onteer praadsbeslui t De raad van de gemeente Eindhoven; gezien het voorstel van burgemeester en wethouders van 9 december 2008; besluit: de OV-Agenda Eindhoven, inclusief HOV-Strategie, vast te stellen als gemeentelijke inzet voor de regionale OV-plannen: ontwikkeling en uitvoering van OV-gerichte projecten binnen de vervoerkundige pijler (doorstroming, nachtnet, reisinformatie, stadspas) en de sociaalmaatschappelijke pijler (gratis met de bus, doelgroepen, toegankelijkheid); doorontwikkeling van het HOV-netwerk binnen de ruimtelijk-economische pijler met als streefbeeld voor 2020 HOV-corridors naar Nuenen, Geldrop, Aalst/Waalre/Valkenswaard, Veldhoven, Eindhoven Airport en Ekkersrijt/Son, en tangentverbindingen Winkelcentrum Woensel-Eindhoven Noordwest- Eindhoven Airport en High Tech Campus-ASML/City Centrum Veldhoven; realisering van de HOV-as Nuenen-Winkelcentrum Woensel-Binnenstad-High Tech Campus als tweede HOV-lijn, gericht op in exploitatiename 1 januari 2015; programmering van afgestemde stedelijke ontwikkeling binnen de Structuurvisie en afgestemd mobiliteitsbeleid binnen de Strategische Mobiliteitsagenda, gericht op een optimaal gebruik en functioneren van het HOV-netwerk; financiering van projecten vindt plaats binnen de vastgestelde visie na behandelen van voorstellen voor de komende Kadernota s. Aldus vastgesteld in de openbare vergadering van, voorzitter. 10

11 BE