EXPEDITIE LOEVESTEIN & JEUGDACCOMMODATIE MUNNIKENLAND. Juli 2009

Transcriptie

1 EXPEDITIE LOEVESTEIN & JEUGDACCOMMODATIE MUNNIKENLAND Juli 2009

2 Introductie Het Wereld Natuur Fonds, Staatsbosbeheer en Stayokay hebben gezamenlijk een plan ontwikkeld om het bestaande natuur-educatieprogramma (Expeditie Loevestein) in het gebied Munnikenland uit te breiden met een jeugdaccommodatie. In de recreatievisie Oude waarden, nieuwe functies (2008) van de Gemeente Zaltbommel is het plan voor een jeugdaccommodatie in Munnikenland reeds genoemd. Het plan is in de recreatievisie als volgt omschreven: een innovatieve, flexibele, drijvende jeugdherberg op een locatie nabij Munnikenhof, nabij het Rechthuis of nabij het oostelijk deel van Munnikenland. Randvoorwaarden die in de visie werden gesteld, zijn: veiligheid; passend in het karakter van Munnikenland ; afstemming met bewoners, gebruikers en lokale ondernemers; en, complementair aan andere faciliteiten. In deze notitie wordt het voorstel voor de jeugdaccommodatie door het Wereld Natuur Fonds, Staatsbosbeheer en Stayokay, verder genoemd als de initiatiefnemers, op hoofdlijnen toegelicht. Zeist, 27 juli 2009 Staatsbosbeheer Stayokay Wereld Natuur Fonds De initiatiefnemers Het Wereld Natuur Fonds (WNF) is in diverse deltagebieden op de wereld betrokken bij het vinden van veilige klimaatoplossingen voor mens en natuur. De problematiek is vaak hetzelfde: zeespiegelstijging, grotere piekafvoeren van rivieren en langere droge periodes en verzilting. Het WNF werkt aan oplossingen waar natuur en veiligheid hand in hand kunnen gaan. Waar natuurlijke oplossingen voor veiligheid ook economische kansen bieden. Het rivierengebied in Nederland is een inspirerend voorbeeld, zowel nationaal als internationaal, dat laat zien dat werken met natuur haar vruchten afwerpt. Staatsbosbeheer (SBB) werkt aan behoud, herstel en ontwikkeling van natuur en is eigenaar van delen van Munnikenland. Samen met het Wereld Natuur Fonds wil Staatsbosbeheer een educatieprogramma bieden aan kinderen en jongeren en hen dichter bij de natuur brengen. Stayokay is een ervaren exploitant in budgetaccommodatie met jeugd/scholen als een van haar doelgroepen, die de doelstellingen van WNF en SBB volledig onderschrijft. De stichting wil een bijdrage leveren aan de maatschappij met een specifieke focus op Ontmoeten-Delen-Beleven Stayokay doet dat met respect voor omgeving en milieu. De organisatie ontving in 2008 als eerste Europese accommodatieketen het Europees Ecolabel en is ISO gecertificeerd. Stayokay is aangesloten bij Hostelling International, een breed samenwerkingsverband

3 Expeditie Loevestein Het Wereld Natuur Fonds (WNF) en Staatsbosbeer (SBB) zijn in 2008 in Munnikenland gestart met Expeditie Loevestein. Een speciaal natuureducatieprogramma met als doel om de jongere generatie (6 tot 16 jaar) te betrekken bij natuurontwikkeling en klimaatverandering in Nederland. Met spannende en grappige activiteiten maken de jonge deelnemers kennis met de prachtige natuur rond Loevestein. Munnikenland is een uniek voorbeeld om te laten zien hoe ons rivierenlandschap er in de toekomst uit zal zien. Hoe gaan we met rivieren en hoogwaters om in het licht van het rap veranderende klimaat? Hoe blijven we hier prettig en veilig wonen, werken en recreëren? Welke rol kan de natuur hierin spelen? De deelnemers leren over natuurlijke klimaatbuffers en hun mogelijke bijdrage aan het opvangen van de gevolgen van klimaatverandering in de toekomst. Ze zien hoe spectaculaire natuur ontstaat na ontkleiingen en als de rivier meer ruimte krijgt. Ze leren de wilde grazers kennen en ervaren hoe de natuur op eigen benen kan staan. De uitvoering van het natuureducatieprogramma in Munnikenland wordt in opdracht van het Wereld Natuur Fonds gedaan door ARK Natuurontwikkeling. Een jeugdaccommodatie Om het leerproces en de ervaring ter plekke zo bijzonder mogelijk te maken, willen SBB en WNF in samenwerking met Stayokay meerdaagse arrangementen kunnen aanbieden. Een jeugdaccommodatie in dit bijzondere natuurgebied kan deze kans realiseren. De initiatiefnemers willen de huidige jonge generatie in lijn met het lopende Expeditie Loevestein van heel dichtbij laten zien dat meebewegen met het water een goede oplossing biedt in de strijd tegen klimaatverandering. Een oplossing die veilig, flexibel en effectief is en ruimte biedt aan cultuurhistorie, natuur en recreatie. Het Ruimte voor de Rivier project Munnikenland is met haar dijkteruglegging en uiterwaardvergraving een uitstekend voorbeeld van meebewegen met het water. Tussen nu en 2015 vindt hier een ingrijpende, landschappelijke ingreep plaats om de riviersituatie veiliger te maken. Een moderne, nieuwe dijk met meer ruimte voor natuurlijke processen, kan de gevolgen van klimaatverandering het hoofd bieden. Er ontstaat extra ruimte voor natuur en recreatie. Het meebewegen met het water wordt gedemonstreerd in een landschap waar met o.a. Slot Loevestein de historische sporen van het vechten tegen én vechten met het water ruim voor handen zijn. De toekomstige accommodatie moet een icoon worden voor een nieuwe relatie van Nederlanders met water. Een unieke plek in Nederland waar de initiatiefnemende organisaties ook buitenlandse gasten willen inspireren: Munnikenland als wereldidee. De locatie De locatie van de jeugdaccommodatie moet nadrukkelijk aansluiten bij zowel het verleden als de toekomst van het gebied. De historie van Munnikenland is doortrokken van het samenspel met het omringende water. Fysieke iconen in het gebied maken dit duidelijk. Slot Loevestein, met haar vestingdijken en haar notities van hoge waterstanden bij de poort als icoon voor die tijd. De Hollandse Waterlinie die zijn stempel op het gebied drukt in de vorm van inundatie- en schootsvelden, maar natuurlijk ook de twee batterijen bij Brakel en Poederoijen. En de toekomstige jeugdaccommodatie, die met haar flexibele fundament als voorbeeld voor de toekomstige relatie met het water fungeert. Juist deze iconen maken dat de initiatiefnemers Munnikenland in het vizier hebben als dé plek in Nederland voor de accommodatie. De jeugdaccommodatie is buitendijks gepland, op of nabij de historische locatie van het Munnikenlands kasteel - vlakbij de Wakkere Dijk. De initiatiefnemers willen het meebewegen met het water zo dicht mogelijk bij de bezoekers brengen. De Waal met haar grote schaal, robuustheid en dynamiek, de toekomstige nevengeulen in de Brakelse Benedenwaarden, de sporen die de rivier in het landschap achterlaat

4 Voor het slagen van de educatieve programma s en het belevingsaspect van het hostel, is de buitendijkse ligging zeer belangrijk. Vanuit het educatieve programma van meebewegen met het water bezien, moet de accommodatie letterlijk mee kunnen bewegen met het water. In droge tijden kan het met de voeten op de vloer staan en bij hoogwater kan het zich aanpassen aan de rivier. Denk aan een fundament dat op palen staat, een fundament dat flexibel is en bij hoog water kan drijven of een andere uitwerking. De toekomstige ontwerpers van de accommodatie, zullen deze waterrijke uitdaging in hun ontwerp goed moeten uitwerken. De inpassing De architectuur moet leiden tot een goed ingepast ontwerp, in harmonie met natuur en landschap en in samenhang met de omgeving (zoals het Rechthuis, de Wakkere Dijk en het oude haventje). Er zal zoveel mogelijk worden gewerkt met materialen uit de omgeving. Dit vanuit esthetisch oogpunt, maar ook om de ecologische voetafdruk van de accommodatie te beperken. Bij de bouw zullen duurzaamheid, innovatie en schone technologie voorop staan. Voorzieningen op het gebied van energie, water, verwarming en riolering zullen een voorbeeld zijn voor vernieuwende, zuinige, CO 2 - arme toepassingen in gebouwen. Toegangsroute Toegangsroutes en transportmogelijkheden naar de accommodatie zijn divers, innovatief en worden afgestemd op locale voorzieningen en op de nieuwe inrichtingsschets. Er komt geen parkeergelegenheid voor bezoekers, het toekomstige TOP dient ook voor bezoekers van het hostel. Met name toegang via de Waal wordt gestimuleerd. De accommodatie zal alleen direct per auto bereikbaar zijn voor leveranciers en hulpdiensten. Inpassen cultuurhistorie Toekomstige architecten van de jeugdaccommodatie, zien zich gesteld voor de ontwerpuitdaging om de historie van deze plek te gebruiken als inspiratie. De uitgangspunten voor de ontwerpopdracht zullen in samenspraak met de gemeente Zaltbommel worden vastgesteld. Hieronder enkele voorbeelden die een drijvend gebouw of bouw op palen kunnen illustreren.. Omvang en capaciteit De accommodatie biedt onderdak in een inspirerende omgeving waarbij jongeren erop uittrekken en aan het eind van de dag elkaar weer ontmoeten en ervaringen uitwisselen. Voor een rendabele accommodatie gaat Stayokay uit van 180 bedden. Ter verduidelijking, in het hostel-concept van Stayokay bestaan kamers uit meerdere (stapel)bedden. In totaal gaat het om een volume van 1950m². Uitgaande van een 2-bouwlagen ontwerp zou dit een grondoppervlak van circa 1000m² betekenen. Samenwerking Slot Loevestein Slot Loevestein is beeldbepalend voor Munnikenland en heeft nationale uitstraling. De toekomstige accommodatie wil die uitstraling versterken, door samen te werken en elkaars aanwezigheid te benutten. De accommodatie trekt immers een jonge doelgroep die interessant is voor het Slot. Omgekeerd trekt het Slot bezoekers die mogelijk gebruik willen maken van de jeugdaccommodatie. De uitvoering van het huidige veldprogramma Expeditie Loevestein (gestart mei 2009) verloopt al in

5 goede samenwerking met het Slot. Vanzelfsprekend willen de initiatiefnemers deze samenwerking voortzetten in de planuitwerking voor de jeugdaccommodatie. Ontwikkeling van natuur en economie Ervaringen met vergelijkbare natuurontwikkelingsprojecten, bijvoorbeeld in de Gelderse Poort, laten zien dat er niet alleen een toename is van biodiversiteit en veiligheid, maar ook dat de lokale economie een stimulans krijgt. 1 Wat betreft het voorstel voor de jeugdaccommodatie Munnikenland zien de initiatiefnemers de volgende winstpunten voor regio: De accommodatie biedt, in combinatie met de nieuwe natuur die nu ontstaat, voor inwoners uit de directe omgeving en de regio een aantrekkelijke, nieuwe plek om te recreëren. De accommodatie trekt belangstellenden en recreanten die ook andere plekken in de (directe) omgeving bezoeken. Bij de ontwikkeling van de accommodatie en het bijbehorende natuureducatieprogramma zal samengewerkt worden met Slot Loevestein om zoveel mogelijk synergie te creëren. De exploitatie door Stayokay van de accommodatie zal nieuwe banen opleveren. Daarnaast zal de toename van het aantal bezoekers ook extra werkgelegenheid creëren in andere sectoren. De publiciteit die de drie initiatiefnemers genereren rond dit initiatief (zowel via eigen communicatiemiddelen als de Nederlandse media) zal een positieve uitstraling hebben op Munnikenland en de Bommelerwaard. Planning Om het gehele proces van de dijkteruglegging, de veranderingen in het landschap, en de ontwikkelingen in de natuur te kunnen volgen, wordt getracht de jeugdaccommodatie ruim voor afronding van de inrichting van het gebied (2015) te realiseren. Vanuit dit educatieve oogpunt is het streven van de initiatiefnemers om de accommodatie in 2012 te openen. Contactgegevens Mocht u nog vragen hebben dan staan de initiatiefnemers u graag te woord. Natuurlijk is een uitleg op locatie ook mogelijk. Neem hiervoor contact op met Dhr. Jan van den Bremer van het Wereld Natuur Fonds (Projectleider Jeugdaccommodatie): of jbremer@wwf.nl Een onderzoek van Alterra (Universiteit Wageningen) naar de positieve economische gevolgen van natuurontwikkeling in de Gelderse Poort: