Keuzes in de zorg De rol van de zorgverzekeraar. Theo Langejan Voorzitter Raad van Bestuur

Transcriptie

1 Keuzes in de zorg De rol van de zorgverzekeraar Theo Langejan Voorzitter Raad van Bestuur

2 Inhoud presentatie 1. Aanleiding heroverweging 2. Rol verzekeraar bij zorginkoop 3. Alternatief model: zorgsparen 2

3 Aanleiding heroverweging: Private baten en publieke lasten Zorguitgaven (%BBP) en levensverwachting bij geboorte 82,0 14% 80,0 12% 10% 78,0 Boter bij de vis (vanaf 2001) 8% 76,0 Harde budgettering ( ) 6% 74,0 Open einde (tot en met 1983) 4% 72,0 2% 70, % levensverwachting % BBP zorg 3

4 Hoge kosten, maar hogere inkomens hogere zorguitgaven hogere zorguitgaven hogere levensverwachting baten van zorg fors hoger dan kosten extra baten van technologische vooruitgang bij hartfalen, neonatologie en depressie samen al groter dan totale kostenstijging van zorg in dezelfde periode 4

5 Probleem: private baten maar publieke kosten Hoe de betaalbaarheid en solidariteit (inkomensoverdracht) handhaven? Drie peilers heroverwegingsrapporten: 1. Rol verzekeraar bij zorginkoop 2. Pakket 3. Eigen betalingen Deze presentatie concentreert zich op de rol van de verzekeraar Waar grootste ondoelmatigheid? - prijs en kosten per eenheid product (20-30%?) - marktmacht, inefficiency - omvang totale volume (20-30%?) 5

6 Marktordening in de brede heroverweging We zijn stuck in the middle - spagaat budgettering en gereguleerde concurrentie - concurrentie tussen aanbieders - twee scenario s verzekeraars zorgverzekering wordt publieke voorziening (A) sterk vergroten prikkels en risicodragendheid (B) De verzekeraar heeft alleen een rol in scenario B 6

7 Rol zorgverzekeraars in het nieuwe stelsel 7

8 Belang van consumentensturing Mogelijkheden creëren om zorgverlening te beïnvloeden: onderhandelen over prijs en kwaliteit Instrumenten: - Aanwijzen voorkeursaanbieders - Consumentensturing: sturen van verzekerden naar voorkeursaanbieders Succesvolle consumentensturing leidt tot een verlies in marktaandeel voor de niet-gecontracteerde zorgverlener Zorgverzekeraars sturen patiënten nog niet of weinig. Anderen sturen wel. 8

9 Mogen zorgverzekeraars sturen? - Weinig wettelijke belemmeringen, alleen de zorgplicht verplicht de verzekeraar voldoende kwalitatief goede en toegankelijke zorg in te kopen - Experimenteer status mogelijk bij bepaalde contracten (bijv. als contractvormen in strijd is met vastgestelde prestaties) 9

10 Kunnen zorgverzekeraars sturen? 1. Verzekeraar is bang voor imagoschade 2. Huisartsen houden onvoldoende rekening met inkoopbeleid verzekeraar 3. Verzekerden wantrouwen verzekeraar: - Wantrouwen inkoopbeleid - Bang dat verzekeraar behandeling bepaalt - Weinig inzicht in kwaliteit voorkeursaanbieders 10

11 Willen zorgverzekeraars sturen? Op dit moment weinig prikkels om rol op te pakken: 1. Ex-post compensatie van de risico-verevening verstoort prikkels 2. Bij afschaffen ex-post compensatie veel prikkels om de kosten te minimaliseren. In beide gevallen is er geen prikkel om de gezondheidswinst per euro te maximaliseren 11

12 Vormen ex-post compensatie risicoverevening In 2009 vijf vormen van ex-post correcties: 1. Verzekerdennacalculatie: werkelijke verzekerdenaantallen en hun kenmerken. - na (verplichte) acceptatie maar vóór de realisatie van zorguitgaven - geen effect op de individuele doelmatigheidsprikkels 2. Macronacalculatie: 100% van afwijkingen tussen macrokostenramingen en - realisaties 3. Hogekostenverevening (HKV): 90% vd kosten individuele verzekerden > Individuele nacalculatie resultaat zorgverzekeraar. - voor A0-segment en GGZ 100%, A-segment 40%, B-segment 15%, overige verstrekkingen 0% 5. Bandbreedteregeling: 90% van het resultaat buiten een bandbreedte van plus of minus 22,50 euro per verzekerde. 12

13 Hoe vertrouwen consument vergroten? 1. Meer inzicht geven in kwaliteit van geselecteerde zorgverleners 2. Verzekerden informeren dat selectie op kwaliteit reden is voor beleid 13

14 Het volumeprobleem 1. Te veel, te snel - Geen eigen betalingen consument - Te weinig prikkels bij verzekeraars - Aanbodgeïnduceerde vraag - Defense medicine 2. Te weinig, te laat - Rantsoenering, wachtlijsten - Chronische zorg en therapietrouw - Preventie 3. Niet geprotocolleerd - Regionale praktijkverschillen - Postcodegeneeskunde 14

15 Bekostiging van output of outcome? That any sane nation, having observed that you could provide for the supply of bread by bakers a pecuniary interest in baking for you, you should go on to give a surgeon a pecuniary interest in cutting off your leg, is enough to make one despair of political humanity (G.B. Shaw, The Doctor s Dilemma) 15

16 16

17 Kanteling in contractering zorgverzekeraars: van output naar outcome Toegevoegde waarde Preventie, therapietrouw Bekostiging van uitkomsten Intensiteit Disease management Ketenzorg High-tech zorg (grote praktijkverschillen) Traditionele bekostiging 17

18 Conclusie 1. Zorg is duur, maar gewenst, want zeer rendabel: - hogere inkomens hogere zorguitgaven - hogere zorguitgaven hogere levensverwachting - toegevoegde gezondheidswinst weegt op tegen kostenstijging 2. Volumeprobleem: ondoelmatigheid. Verkeerde prikkels voor: - Patiënten - Verzekeraars - Aanbieders - betaald voor wat ze doen, niet voor wat ze bereiken - volledig-variabele tarieven: overbehandeling - tarieven onder kostprijs: onderbehandeling - ondoelmatige variatie in behandelpraktijk 18

19 Oplossingen 1. Aanpassen prikkels patiënten - Uitsmeren eigen risico over groter deel zorguitgaven 2. Aanpassen prikkels verzekeraars - Verantwoord afbouwen ex-post verevening - Gezondheidswinst betrekken bij ex-ante verevening 3. Aanpassen prikkels zorgaanbieders - Lange termijn: bekostiging uitkomsten i.p.v. behandeling - Middellange termijn: protocollering behandelingen - Korte termijn: degressieve tarieven en monitoring uitkomsten 19

20 Is er een alternatief voor de verzekeraar? 20

21 Alternatief: Zorgsparen - Consumenten sparen zelf (verplicht) voor zorguitgaven en verzorgen zelf de zorginkoop - De overheid verzekert catastrofes (kosten > Euro) - Alleen uitgaven van de zorgrekening aan geaccordeerde doelen (vergelijkbaar met pakket) - Geen (of beperkte) rol zorgverzekeraar - Risicoverevening voor bepaalde groepen (bijv. chronisch zieken). Overheid stort geld op de zorgrekening Gevolg: consument zit zelf aan het roer als zorginkoper (Variaties op) dit idee zijn toegepast in Singapore en de VS. 21

22 Ter overpeinzing (RAND Health Insurance Experiment ( ) mensen kregen random zorgverzekering toegewezen - grote verschillen in eigen risico - van volledige tot catastrofale verzekering ($2,000 zelf betalen) Uitkomsten - tot 30% lager zorggebruik bij catastrofale verzekering - zonder noemenswaardige verschillen in gezondheid - grote impuls voor forse eigen betalingen bij managed care Latere studies: mogelijk te weinig preventie bij met name lagere inkomens 22