Betere zorg: een kwestie van kiezen?

Transcriptie

1 Betere zorg: een kwestie van kiezen? VGE Congres Consumer choice: De juiste keuze? 30 november 2006 Erik Schut Instituut Beleid en Management Gezondheidszorg (ibmg) Erasmus Universiteit Rotterdam 1

2 Populaire misverstanden Kiezen moet gelukkig maken Hoe mobieler hoe beter Iedereen moet kiezen Alleen de slimmeriken profiteren 2

3 Kiezen maakt niet gelukkig... Paradox of choice (Schwartz): Meer keuze maakt niet gelukkig Keuzevrijheid leidt tot keuzestress Kiezen kost vaak tijd en moeite zorg & zorgverzekeringen: geen fun shopping Kiezen = verliezen: het beste ziekenhuis moet gewoon bij iedereen om de hoek staan Ergo: Kiezen tegen keuzevrijheid? (Hurenkamp & Kremer 2005) 3

4 maar niet kunnen kiezen ook niet Kunnen kiezen kan gelukkiger maken zie de discussie over de vrijheid van artsenkeuze Het effect van kunnen kiezen kan gelukkiger maken beter inspelen op voorkeuren betere prijs/kwaliteitverhouding het ziekenhuis om de hoek wordt geprikkeld tot betere prestaties Maar die potentiële baten zijn wel afhankelijk van beschikbaarheid informatie bruikbaarheid informatie hoeveelheid keuzemogelijkheden teveel keuzemogelijkheden leiden tot slechtere keuzen ( decision making overload ) 4

5 5

6 Hoe mobieler hoe beter? Mobiliteit is de resultante van de kosten en baten van switchen In een volkomen concurrerende markt is de mobiliteit nul omdat de baten van switchen in evenwicht gelijk zijn aan nul Maar de potentiële mobiliteit (prijsgevoeligheid) is extreem hoog Wat telt is de dreiging dat klanten overstappen 6

7 Moet iedereen kiezen? Een kritiek verlies aan klanten door een substantiële prijsverhoging is voldoende voor prijzen om en nabij het concurrerende niveau Wat telt is een kritische massa van marginale consumenten: de rest is free-rider Dus niet alleen de slimmeriken profiteren... Kanttekeningen: variëteit en specifiekheid preferenties heterogeniteit producten 7

8 Leidt kiezen tot betere zorg? Antwoord afhankelijk van drie keuzeprocessen: 1. Hoe kiezen verzekerden hun zorgverzekeraar? 2. Hoe kiezen patiënten hun zorgverlener? 3. Hoe beïnvloeden zorgverzekeraars de keuze van patiënten? 8

9 Hoe kiezen verzekerden hun zorgverzekeraar? In 2006 enorme verzekerdenmobiliteit: 18% overstappers Profiel: relatief jong, gezond, hoog opgeleid, wonend in grote steden, niet-alleenstaand Niettemin zijn ook 11% verzekerden met slechte gezondheid overgestapt (versus 27% met uitstekende gezondheid) 9

10 Hoe kiezen verzekerden hun zorgverzekeraar? Belangrijkste redenen om te veranderen: prijs dekking aanvullende verzekering collectief contract Belangrijkste reden om te blijven: dienstverlening Vijf van de zes zorgverzekeraars die in 2006 marktaandeel wonnen hadden: de laagste individuele premie de hoogste waardering voor dienstverlening Kwaliteit zorginkoop speelt geen rol 1

11 Zijn er voldoende kritische verzekerden voor álle onderdelen uit het basispakket? Basispakket is een samengesteld product Kijken consumenten even kritisch naar alle onderdelen? Onderzoek VS (Garnick et al. 1993) blijkt: verzekerden relatief goed op de hoogte van dekking voor: ziekenhuiszorg medisch specialistische zorg maar relatief slecht op de hoogte van dekking voor: medicijnen geestelijke gezondheidszorg verslavingszorg langdurige zorg 1

12 Hoe kiezen patiënten hun zorgverlener? Zorg is reputatiegoed Weinig objectieve kwaliteitsinformatie beschikbaar Toenemende aandacht voor ontwikkeling prestatie-indicatoren Toenemende aandacht voor prestatievergelijking Wat is het effect van informatie op keuzegedrag? health plan report cards kunnen belangrijke aanvulling vormen op market-based learning (Dafny & Dranove 2005, Jin & Sorensen 2006) maar kunnen ook ongewenst gedrag bij aanbieders induceren (Dranove et al. 2003) 1

13 Hoe beïnvloeden zorgverzekeraars de keuze van patiënten? Ervaringen: In 2006 nauwelijks selectieve contracten Gering vertrouwen in zorgverzekeraars: Managed care backlash nog voordat er sprake is van managed care? Vooralsnog gering succes diabetes polis en patiëntencollectieven (1% van collectief verzekerden) Verzekerden blijken gevoelig voor incentives om voorkeursapotheken te bezoeken (Boonen & Schut 2006) 1

14 Hoe kunnen zorgverzekeraars invloed uitoefenen op de keuze van patiënten? Mogelijkheden: Lagere vergoeding niet-gecontracteerde zorg Sturing achteraf effectiever dan sturing vooraf? Sturing via collectiviteiten? Indirecte sturing via eerstelijn? Verticale integratie? Voorwaarden: Goede prestatie-indicatoren Goed werkend reputatiemechanisme rol consumenten/patiëntenorganisaties 1