Het budgettaire zorgenkind: wat kunnen we doen?

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Het budgettaire zorgenkind: wat kunnen we doen?"

Transcriptie

1 Presentatie VGE Masterclass, 14 april 2011 Het budgettaire zorgenkind: wat kunnen we doen? Erik Schut

2 2 Vragen Wat is het probleem? Welke oplossingen? Gaan die werken? Zo niet, wat dan?

3 3 Wat is het probleem? (1) 1. Dat zorguitgaven harder groeien dan BBP? op de lange duur niet houdbaar? maar: zorg is superieur goed met inkomenselasticiteit > 1 (Getzen 2000, Hall & Jones 2007) bij stijgend inkomen: liever extra (gezonde) levensjaren dan extra consumptie dus bij stijgend inkomen neemt optimale aandeel zorg in BBP toe (Hall & Jones: in 2050 ca. 30% optimaal voor VS) cruciale aanname: extra zorguitgaven leveren extra gezondheidswinst op (geen flat-of-the-curve medicine)

4 4 Wat is het probleem? (2) 2. Dat collectieve zorguitgaven te hard stijgen? collectieve belasting op arbeid verlaagt werkinspanning en daarmee nationaal inkomen ( deadweight loss ) collectieve zorguitgaven verdringen andere collectieve uitgaven ( crowding out ) maar: tegenover kosten van verstorende belastingen staan ook baten deze baten bestaan uit de sociale waarde van herverdeling (agv ongelijkheidsaversie; dalend marginaal nut van inkomen) de voorkeuren voor herverdeling blijken met name groot ten aanzien van gezondheidszorg ( recht op zorg ; commodity egalitarism ) dit blijkt uit surveys (SCP) maar ook uit maatschappelijke weerstand tegen uitdunning basispakket en verhoging eigen risico Jacobs & De Mooij (2009): bij goed functionerend democratisch proces zijn maatschappelijke kosten en baten van herverdeling aan elkaar gelijk: de vraag is dus of er maatschappelijk draagvlak is voor een toenemende herverdeling andere baten van collectieve uitgaven bestaan uit onzekerheidsreductie (agv risicoaversie)

5 5 Wat is het probleem? (3) 3. Dat de kosten van zorg de baten overtreffen? zorguitgaven zijn gestegen van 3% in 1950 tot ruim 10% nu door (sociale) zorgverzekeringen worden burgers niet gedwongen tot een kosten-baten afweging veel mensen hebben geen idee wat de zorg kost maar: uit diverse studies blijkt dat de baten van zorg in termen van QALY s de afgelopen 50 jaar de kosten ruim overtreffen (Cutler & Rosen 2006, Murphy & Topel 2006, Meerding et al. 2007, Pomp 2010) NB: deze studies hebben betrekking op de gemiddelde opbrengst van investeringen in gezondheidszorg, niet op de marginale opbrengst

6 6 Wat is het probleem? (4) 4. Dat de kosten van zorg hoger zijn dan nodig? onzekerheid en informatieasymmetrie leiden tot marktfalen én overheidsfalen dit leidt tot inefficiënties: regionale praktijkvariatie ( small area variation ) moral hazard aanbod-geïnduceerde vraag risicoselectie upcoding er is dus maatschappelijke verspilling van schaarse middelen risico op inefficiëntie neemt toe met complexiteit van gezondheidszorg maar: first best oplossingen bestaan niet onduidelijk welke marktordening second best is

7 7 Welke oplossingen? Oplossingen voor welk probleem? In essentie twee (potentiële) problemen: 1. Herverdelingsprobleem: stijging collectieve uitgaven 2. Doelmatigheidsprobleem: verspilling schaarse middelen

8 8 Oplossing herverdelingsprobleem Oplossing: minder / geringere toename herverdeling In essentie twee oplossingsrichtingen: 1. Beperking zorgaanspraken (financiële toegankelijkheid): uitdunning basispakket verhoging eigen betalingen 2. Beperking hoeveelheid/kwaliteit zorg (fysieke toegankelijkheid) prijs- en aanbodregulering macrobudgettering

9 9 Oplossing doelmatigheidsprobleem Oplossingsrichtingen: 1. verbetering incentivestructuur (gereguleerde concurrentie) zorgaanbieders: financieel belang bij doelmatige zorgverlening financiële risicodeling / P4P contracteervrijheid verzekeraars zorgverzekeraars: financieel belang bij doelmatige zorginkoop adequate ex-ante risicoverevening keuzevrijheid verzekerden (acceptatieplicht) zorggebruikers: financieel belang bij doelmatig zorggebruik verschoven eigen risico (Van Kleef et al. 2010) bevorderen / belonen gezonde leefstijl 2. verkleining informatieasymmetrie ontwikkelen / verspreiden betrouwbare kwaliteitsinformatie verticale integratie aanbieders - verzekeraars

10 10 Beide problemen simultaan oplosbaar? Gaan macrokostenbeheersing en micro-economische incentives voor doelmatigheidsverbetering samen? Beperking zorgaanspraken kan leiden tot negatieve spillover effecten: Ongewenste substitutie-effecten (agv verandering relatieve prijzen) Ongewenste mobiliteits- en selectie-effecten (agv uitbreiding aanvullende verzekering) Aanbod- en prijsregulering kan leiden tot: belemmering effectieve marktwerking ondoelmatig lange wachtlijsten minder innovatie misallocatie (overheidsfalen) Effectieve marktwerking verlaagt kosten per eenheid, maar niet noodzakelijk de totale kosten

11 11 Marktwerking binnen macrobudget? Voorstel Minister Schippers per 2012 ( Zorg die loont, maart 2011): B-segment: van 34% naar 70% ziekenhuisuitgaven A-segment: instellingsbudget vervangen door maximumprijzen Invoering DOT (nieuwe DBC-structuur) Macrobudget voor totale uitgaven ziekenhuiszorg Overschrijding macrobudget in jaar t omzetkorting in t+2 voor alle ziekenhuizen naar rato van hun landelijke marktaandelen

12 12 Markt binnen macrobudget: Worst of both worlds? Omzetkorting ziekenhuizen afhankelijk van gedrag andere ziekenhuizen Anticiperend gedrag op macrobudget: prijsverhogingen verdisconteren omzetkorting met risico-opslag risico op haasje-over door sterke uitbreiding B-segment en invoering DOT extra onzekerheid en mogelijkheden om hoog in te zetten Negatieve afwentelingseffecten: op concurrerende regio s op A-segment (vlucht naar buitenland) Negatief effect op innovatie: rendement op investeringen onzeker hogere prijs kredieten toetreding minder aantrekkelijk

13 13 Markt of macrobudget: wat krijgt het primaat? Voorjaar 2010 Voorjaar 2011

De Rijksbegroting voor dokters

De Rijksbegroting voor dokters Medisch Contact Live 11 december 2013 De Rijksbegroting voor dokters Marco Varkevisser Universitair hoofddocent Economie en Beleid van de Gezondheidszorg Erasmus Universiteit Rotterdam Contact: varkevisser@bmg.eur.nl

Nadere informatie

April 26, 2016 Bernard van den Berg

April 26, 2016 Bernard van den Berg 15-Jul-16 1 Financiële organisatie van het Nederlandse zorgsysteem: Welke gezondheidseconomische principes liggen ten grondslag aan het Nederlandse zorgstelsel? April 26, 2016 Bernard van den Berg Email:

Nadere informatie

Betere zorg: een kwestie van kiezen?

Betere zorg: een kwestie van kiezen? Betere zorg: een kwestie van kiezen? VGE Congres Consumer choice: De juiste keuze? 30 november 2006 Erik Schut Instituut Beleid en Management Gezondheidszorg (ibmg) Erasmus Universiteit Rotterdam 1 Populaire

Nadere informatie

Zorgstelsel: op weg naar de Triple aim?

Zorgstelsel: op weg naar de Triple aim? SEMH Seminar 2015 Zorgstelsel: op weg naar de Triple aim? 9 maart 2015 Prof. Dr. F.T. Schut Erasmus Universiteit Rotterdam Triple aim 1. Verbeteren ervaren kwaliteit van zorg 2. Verbeteren volksgezondheid

Nadere informatie

Boek Gezondheid loont, tussen keuze en solidariteit

Boek Gezondheid loont, tussen keuze en solidariteit Boek Gezondheid loont, tussen keuze en solidariteit Esther Mot en Ilaria Mosca Op 21 maart heeft het Centraal Planbureau (CPB) het boek Gezondheid loont, tussen keuze en solidariteit gepresenteerd. Dit

Nadere informatie

Keuzes in de zorg De rol van de zorgverzekeraar. Theo Langejan Voorzitter Raad van Bestuur

Keuzes in de zorg De rol van de zorgverzekeraar. Theo Langejan Voorzitter Raad van Bestuur Keuzes in de zorg De rol van de zorgverzekeraar Theo Langejan Voorzitter Raad van Bestuur Inhoud presentatie 1. Aanleiding heroverweging 2. Rol verzekeraar bij zorginkoop 3. Alternatief model: zorgsparen

Nadere informatie

Zorg en betaalbaarheid - de rol van zorgverzekeraars. AndrØ Rouvoet, Voorzitter Zorgverzekeraars Nederland Zorgseminar AvØro Achmea, 3 september 2013

Zorg en betaalbaarheid - de rol van zorgverzekeraars. AndrØ Rouvoet, Voorzitter Zorgverzekeraars Nederland Zorgseminar AvØro Achmea, 3 september 2013 Zorg en betaalbaarheid - de rol van zorgverzekeraars AndrØ Rouvoet, Voorzitter Zorgverzekeraars Nederland Zorgseminar AvØro Achmea, 3 september 2013 Rode draad De kosten van de zorg: een probleem? Rol

Nadere informatie

Ins en Outs van de Risicoverevening. Dr. Richard van Kleef

Ins en Outs van de Risicoverevening. Dr. Richard van Kleef Ins en Outs van de Risicoverevening Dr. Richard van Kleef vankleef@bmg.eur.nl Risicoverevening Wat? Waarom? Hoe? Wat betekent het voor u? Wat is risicoverevening? Het risicovereveningssysteem is onderdeel

Nadere informatie

10 jaar Zvw. Operatie Cure geslaagd? Centraal Planbureau

10 jaar Zvw. Operatie Cure geslaagd? Centraal Planbureau 10 jaar Zvw Operatie Cure geslaagd? 10 jaar Zvw: Resultaten in grote lijnen Werkt het zoals beoogd? Hoe nu verder? Ontwikkeling uitgaven in de curatieve zorg 9 Volumegroei curatieve zorg in % (rechteras)

Nadere informatie

Optimale stijging AOW- en pensioenleeftijd

Optimale stijging AOW- en pensioenleeftijd Optimale stijging AOW- en pensioenleeftijd Harry ter Rele Netspar, 4 juni 2019 Inhoud presentatie Aanleiding en doel studie Methode Uitkomsten gestileerde exercitie waarover binnenkort een Discussion Paper

Nadere informatie

Marktwerking in de zorg. Prof Ruud ter Meulen Director Centre for Ethics in Medicine

Marktwerking in de zorg. Prof Ruud ter Meulen Director Centre for Ethics in Medicine Marktwerking in de zorg Prof Ruud ter Meulen Director Centre for Ethics in Medicine Inhoud Wat is marktwerking? Gezondheidszorg: een imperfecte markt Privatisering van de zorg Zorgen over de markt What

Nadere informatie

Van goede zorg verzekerd. Zorgverzekering. Oegstgeest 27 september 2014

Van goede zorg verzekerd. Zorgverzekering. Oegstgeest 27 september 2014 1 Van goede zorg verzekerd Zorgverzekering Oegstgeest 27 september 2014 Volksgezondheid Toekomst Verkenningen VTV 2013 Uitgangspunten zorgverzekeraars Zorgverzekeraars: Hanteren solidariteit en voor iedereen

Nadere informatie

Zorgverzekering een zorg?

Zorgverzekering een zorg? Prof. C.N. Teulings 2007 Zorguitgaven in Nederland en VS % BBP 18 16 14 12 10 8 6 4 2 Ontwikkeling Zorguitgaven als % GDP (OECD-definities) VS (totaal) Nederland (totaal) VS (publiek) Nederland (publiek)

Nadere informatie

Sturen op kosten. en opbrengsten!

Sturen op kosten. en opbrengsten! Sturen op kosten. en opbrengsten! Werner Brouwer Professor of Health Economics Instituut Beleid en Management Gezondheidszorg Erasmus Universiteit Rotterdam Sturen op kosten? Pas op! Zorgkosten stijgen

Nadere informatie

De zorgverzekeringsmarkt

De zorgverzekeringsmarkt De zorgverzekeringsmarkt Masterclass NieuweZorg 7 april 2017 Wim Groot Health Services Research Focusing on Chronic Care and Ageing Health Services Research Focusing on Chronic Care and Ageing 1 Onderwerpen

Nadere informatie

Opbouw. Zorgverzekeringswet 2006 Redenen voor hervorming. De kern van Zvw. Privaat zorgstelsel met veel publieke randvoorwaarden

Opbouw. Zorgverzekeringswet 2006 Redenen voor hervorming. De kern van Zvw. Privaat zorgstelsel met veel publieke randvoorwaarden Opbouw De visie van zorgverzekeraars Jaarcongres V&VN, 10 april 2015 Marianne Lensink Het stelsel en de rol van zorgverzekeraars Opgaven voor de toekomst: - minder meer zorguitgaven - transparantie over

Nadere informatie

Doelmatigheid als panacee, makkelijker gezegd dan gedaan

Doelmatigheid als panacee, makkelijker gezegd dan gedaan Doelmatigheid als panacee, makkelijker gezegd dan gedaan Laura van Geest Overzicht 1. Historische trends 2. Toekomstscenario s CPB overzicht is meer zorg een probleem? meer zorg en meer solidariteit? 3.

Nadere informatie

Marktwerking in de zorg Zorg of zegen?

Marktwerking in de zorg Zorg of zegen? Marktwerking in de zorg Zorg of zegen? Symposium Medische Afdeling Thijmgenootschap s- Hertogenbosch, 7 maart 2013 Lid Medische O ja O nee Medische Afdeling Symposia van de afgelopen jaren: Eed van Hippocrates.

Nadere informatie

Eindexamen vwo economie I

Eindexamen vwo economie I Opgave 1 1 maximumscore 1 Uit het antwoord moet blijken dat de hoogte van de arbeidsinkomensquote 0,7 / 70% is. 2 maximumscore 2 Een antwoord waaruit blijkt dat als b 1 daalt, het inkomen na belastingheffing

Nadere informatie

Percentage wisselaars blijft gelijk. Premie net als in eerdere jaren de belangrijkste reden om te wisselen.

Percentage wisselaars blijft gelijk. Premie net als in eerdere jaren de belangrijkste reden om te wisselen. Dit factsheet is een uitgave van het NIVEL. De gegevens mogen met bronvermelding (A. Brabers, A. Verleun, R. Hoefman en J. de Jong, Percentage wisselaars blijft gelijk. Premie net als in eerdere jaren

Nadere informatie

Zorguitgaven een zorg?

Zorguitgaven een zorg? Prof. C.N. Teulings Zorguitgaven in Nederland en VS % BBP 18 16 14 12 10 8 6 4 Ontwikkeling Zorguitgaven als % GDP (OECD-definities) VS (totaal) Nederland (totaal) VS (publiek) Nederland (publiek) 2 0

Nadere informatie

Informatiekaart samenwerking zorgverzekeraars. Toelichting. Overzichtskaart

Informatiekaart samenwerking zorgverzekeraars. Toelichting. Overzichtskaart Deze Informatiekaart geeft een overzicht van de waar onder zorgverzekeraars mogen samenwerken bij selectieve inkoop van medisch-specialistische zorg. Deze kaart is gemaakt in opdracht van de Nederlandse

Nadere informatie

Als de lonen dalen, dalen de loonkosten voor de producent. Hetgeen kan betekenen dat de producent niet overgaat tot mechanisatie/automatisering.

Als de lonen dalen, dalen de loonkosten voor de producent. Hetgeen kan betekenen dat de producent niet overgaat tot mechanisatie/automatisering. Top 100 vragen. De antwoorden! 1 Als de lonen stijgen, stijgen de productiekosten. De producent rekent de hogere productiekosten door in de eindprijs. Daardoor daalt de vraag naar producten. De productie

Nadere informatie

economie havo 2018-I Opgave 4

economie havo 2018-I Opgave 4 Opgave 4 Zekerheidszoekers in de zorg Sinds 2006 is de verzekering tegen zorgkosten in Nederland geprivatiseerd. Om hoge zorgpremies te voorkomen is in de Zorgverzekeringswet (Zvw) geregeld dat iedereen

Nadere informatie

ZO WERKT DE NEDERLANDSE GEZONDHEIDSZORG. Santpoort

ZO WERKT DE NEDERLANDSE GEZONDHEIDSZORG. Santpoort ZO WERKT DE NEDERLANDSE GEZONDHEIDSZORG Santpoort 7.10.2016 15 MILJARD EURO MEER TOT 2015 Een dergelijke stijging van de uitgaven is op termijn echter onhoudbaar Troonrede 2011 NIEUWE RAMINGEN CPB Zorgkosten

Nadere informatie

LANDELIJK CONGRES MARKTWERKING IN DE MEDISCH SPECIALISTISCHE ZORG: OP ZOEK NAAR EEN BALANS TUSSEN VRIJHEID EN REGULERING

LANDELIJK CONGRES MARKTWERKING IN DE MEDISCH SPECIALISTISCHE ZORG: OP ZOEK NAAR EEN BALANS TUSSEN VRIJHEID EN REGULERING LANDELIJK CONGRES MARKTWERKING IN DE MEDISCH SPECIALISTISCHE ZORG: OP ZOEK NAAR EEN BALANS TUSSEN VRIJHEID EN REGULERING JAARBEURS UTRECHT, BEATRIXGEBOUW 9 APRIL 2003 LEZING OVER MARKTDENKEN EN MARKTWERKING

Nadere informatie

De zorgverzekeraar en de ROS. Masterclass zorg op de juiste plaats Bijeenkomst ROSSEN op 4 oktober 2012

De zorgverzekeraar en de ROS. Masterclass zorg op de juiste plaats Bijeenkomst ROSSEN op 4 oktober 2012 De zorgverzekeraar en de ROS Masterclass zorg op de juiste plaats Bijeenkomst ROSSEN op 4 oktober 2012 Agenda De verzekeraar neemt een risico van je over dat jezelf niet kan dragen De zorgverzekeraar is

Nadere informatie

Economie Module 3. De marktstructuur is het geheel van kenmerken van de markt die het marktevenwicht beïnvloeden.

Economie Module 3. De marktstructuur is het geheel van kenmerken van de markt die het marktevenwicht beïnvloeden. Module 3 Hoofdstuk 1 1.1 - Markt, marktstructuur en marktvorm De markt is het geheel van factoren waaronder vragers en aanbieders elkaar ontmoeten en producten verhandelen. Er zijn twee soorten: - De concrete

Nadere informatie

ACM wil met dit document de ziekenhuissector meer duidelijkheid geven over de toepassing van de Mededingingswet in dit wijzigende landschap.

ACM wil met dit document de ziekenhuissector meer duidelijkheid geven over de toepassing van de Mededingingswet in dit wijzigende landschap. Beoordeling fusies en samenwerkingen ziekenhuiszorg Inleiding Het ziekenhuislandschap is volop in beweging. Specialisatie en concentratie wordt gezien als een belangrijke route om kwaliteit en doelmatigheid

Nadere informatie

1 Aanbodfunctie. 2 Afschrijvingskosten Asymmetrische 3 informatie

1 Aanbodfunctie. 2 Afschrijvingskosten Asymmetrische 3 informatie 1 Aanbodfunctie 2 Afschrijvingskosten Asymmetrische 3 informatie Het verband tussen prijs een aangeboden hoeveelheid kun je weergeven met een vergelijking: de aanbodfunctie. De jaarlijkse waardevermindering

Nadere informatie

Betaalbaarheid en knelpunten arbeidsmarkt Zorg

Betaalbaarheid en knelpunten arbeidsmarkt Zorg Betaalbaarheid en knelpunten arbeidsmarkt Zorg Reactie van het Actuarieel Genootschap op de door de Sociaal Economische Raad uitgezette consultatie 29 februari 2012 De Sociaal-Economische Raad (SER) organiseert

Nadere informatie

Voorwaarden voor vergoeding

Voorwaarden voor vergoeding Voorwaarden voor vergoeding Introductie in de procedures voor de aanvraag van een DBC. Mr. Ron de Graaff 12 maart 2008 Vergoeding medische technologie Extramuraal (Regeling Hulpmiddelen) AWBZ gefinancierde

Nadere informatie

Zorg voor innovatie! Sneller Beter - Innovatie en ICT in de curatieve zorg

Zorg voor innovatie! Sneller Beter - Innovatie en ICT in de curatieve zorg Zorg voor innovatie! Bijlage Sneller Beter - Innovatie en ICT in de curatieve zorg Bijlage eindrapportage KPN juni 2006 Dit is een bijlage bij het rapport Zorg voor innovatie! Innovatie en ICT in de curatieve

Nadere informatie

Betere zorg met minder kosten: kan dat? Jaarcongres Intrakoop, 17 juni 2014 André Rouvoet, voorzitter ZN

Betere zorg met minder kosten: kan dat? Jaarcongres Intrakoop, 17 juni 2014 André Rouvoet, voorzitter ZN Betere zorg met minder kosten: kan dat? Jaarcongres Intrakoop, 17 juni 2014 André Rouvoet, voorzitter ZN Zorguitgaven Bruto-BKZ uitgaven 72.900.000.000 Per dag: 200.000.000 Per uur: 8.300.000 Per minuut:

Nadere informatie

Eindexamen economie 1-2 vwo 2007-I

Eindexamen economie 1-2 vwo 2007-I Beoordelingsmodel Algemene regel 3.6 is ook van toepassing als gevraagd wordt een gegeven antwoord toe te lichten, te beschrijven en dergelijke. Opgave 1 1 maximumscore 2 q v = 200 1,25 + 450 = 200 q a

Nadere informatie

Samenvatting Economie Vervoer

Samenvatting Economie Vervoer Samenvatting Economie Vervoer Samenvatting door S. 1607 woorden 25 april 2017 5,2 4 keer beoordeeld Vak Methode Economie LWEO Hoofdstuk 2 : Met de taxi of met de fiets Afzet onderneming Markt Afzet= ------------------------------------

Nadere informatie

Zorg voor kennis II, 22 november 2012 Bezuinigen in de zorg: prikkels voor gepast gebruik

Zorg voor kennis II, 22 november 2012 Bezuinigen in de zorg: prikkels voor gepast gebruik Zorg voor kennis II, 22 november 2012 Bezuinigen in de zorg: prikkels voor gepast gebruik Richard van Kleef (EUR/iBMG) Erik Schut (EUR/iBMG) Petra Schout (NPCF) Zorg voor kennis II, 22 november 2012 Gepaste

Nadere informatie

Percentage overstappers van zorgverzekeraar 3%. Ouderen wisselen nauwelijks van zorgverzekeraar

Percentage overstappers van zorgverzekeraar 3%. Ouderen wisselen nauwelijks van zorgverzekeraar Deze factsheet is een uitgave van het NIVEL. De gegevens mogen met bronvermelding (L. Vos & J. de Jong. Percentage overstappers van 3%. Ouderen wisselen nauwelijks van. Utrecht: NIVEL, 2009) worden gebruikt.

Nadere informatie

Vraag Antwoord Scores

Vraag Antwoord Scores Opgave 1 1 maximumscore 2 monopolistische concurrentie Voorbeelden van een juist kenmerk zijn: Bij drogisterijen is er sprake van een: heterogeen assortiment heterogene dienstverlening geringe transparantie

Nadere informatie

Samen verzekerd van goede zorg. André Rouvoet, voorzitter Zorgverzekeraars Nederland Congres Arts en Organisatie 10 juni 2016

Samen verzekerd van goede zorg. André Rouvoet, voorzitter Zorgverzekeraars Nederland Congres Arts en Organisatie 10 juni 2016 Samen verzekerd van goede zorg André Rouvoet, voorzitter Zorgverzekeraars Nederland Congres Arts en Organisatie 10 juni 2016 Status van de Nederlandse gezo dheidszorg Bron: VWS Nederland in internationaal

Nadere informatie

De zorg verandert, het werk van de CRA ook? Paulien Nieuwendijk april 2012

De zorg verandert, het werk van de CRA ook? Paulien Nieuwendijk april 2012 De zorg verandert, het werk van de CRA ook? 1 Paulien Nieuwendijk april 2012 Waar gaan we het over hebben? 1. De zorgmarkt hoe ziet die markt eruit? 2. De stijging van de zorgkosten 3. Kostenbeheersing;

Nadere informatie

Eindelijk marktwerking in de zorg?

Eindelijk marktwerking in de zorg? 239 Eindelijk marktwerking in de zorg? M. Pomp* Samenvatting Het nieuwe kabinet bezuinigt nauwelijks op de zorg, maar zegt vooral in te zetten op meer marktwerking. Toch lijkt ook dit kabinet niet bereid

Nadere informatie

Regeringsbeleid in de ziekenhuiszorg: actualiteiten. 6 oktober 2011. mr. G.J. Verduijn KBS Advocaten N.V.

Regeringsbeleid in de ziekenhuiszorg: actualiteiten. 6 oktober 2011. mr. G.J. Verduijn KBS Advocaten N.V. Regeringsbeleid in de ziekenhuiszorg: actualiteiten 6 oktober 2011 mr. G.J. Verduijn KBS Advocaten N.V. onderwerpen: 1. invoering prestatiebekostiging 2. positie medisch specialisten 3. winstuitkering

Nadere informatie

Gezond Gedrag Is (G)een Keuze. Conferentie duurzame inzetbaarheid in de zorg

Gezond Gedrag Is (G)een Keuze. Conferentie duurzame inzetbaarheid in de zorg Gezond Gedrag Is (G)een Keuze Conferentie duurzame inzetbaarheid in de zorg Workshop Het zorgstelsel Conferentie Gezond gedrag is (g)een keuze WGV Zorg en Welzijn, Menzis, Zilveren Kruis, Colijn & Partners

Nadere informatie

VGE-congres 2012 Duurzaamheid zorguitgaven. Ketenfinanciering. Erik Schut. Goede coördinatie zorgverlening steeds belangrijker, als gevolg van:

VGE-congres 2012 Duurzaamheid zorguitgaven. Ketenfinanciering. Erik Schut. Goede coördinatie zorgverlening steeds belangrijker, als gevolg van: VGE-congres 2012 Duurzaamheid zorguitgaven Ketenfinanciering Erik Schut 2 Ketenfinanciering: waarom? Goede coördinatie zorgverlening steeds belangrijker, als gevolg van: toename chronische ziekten toename

Nadere informatie

8% wisselt van zorgverzekeraar. Deel verzekerden lijkt steeds vaker inhoudelijke overwegingen mee te nemen bij keuze zorgverzekering.

8% wisselt van zorgverzekeraar. Deel verzekerden lijkt steeds vaker inhoudelijke overwegingen mee te nemen bij keuze zorgverzekering. Dit factsheet is een uitgave van het NIVEL. De gegevens mogen met bronvermelding (W. van der Schors, A.E.M. Brabers, & J.D. de Jong. 8% wisselt van zorgverzekeraar. Deel verzekerden lijkt steeds vaker

Nadere informatie

Een vijfde van de verzekerden overwoog om te wisselen van zorgverzekeraar, maar zag hier vanaf

Een vijfde van de verzekerden overwoog om te wisselen van zorgverzekeraar, maar zag hier vanaf Dit factsheet is een uitgave van het NIVEL. De gegevens mogen met bronvermelding (W. van der Schors, A. Brabers & J. de Jong. Een vijfde van de verzekerden overwoog om te wisselen van zorgverzekeraar,

Nadere informatie

Achter het correctievoorschrift zijn twee aanvullingen op het correctievoorschrift opgenomen.

Achter het correctievoorschrift zijn twee aanvullingen op het correctievoorschrift opgenomen. Examen HAVO 2018 tijdvak 1 vrijdag 18 mei 13.30-16.30 uur economie Bij dit examen hoort een bijlage. Achter de bijlage is een erratum opgenomen. Achter het correctievoorschrift zijn twee aanvullingen op

Nadere informatie

Bijlage: Vragenlijst over toetredings- en groeidrempels op de zorgverzekeringsmarkt

Bijlage: Vragenlijst over toetredings- en groeidrempels op de zorgverzekeringsmarkt Bijlage: Vragenlijst over toetredings- en groeidrempels op de zorgverzekeringsmarkt Deze vragenlijst is maart 2016 verstuurd naar marktpartijen. Op 16 februari 2016 heeft de ACM een tussenrapportage over

Nadere informatie

Introductie netwerk en analytisch kader groene groei Prof. dr. Marjan Hofkes en Prof. dr. Harmen Verbruggen

Introductie netwerk en analytisch kader groene groei Prof. dr. Marjan Hofkes en Prof. dr. Harmen Verbruggen Introductie netwerk en analytisch kader groene groei Prof. dr. Marjan Hofkes en Prof. dr. Harmen Verbruggen Vrije Universiteit Seminar Netwerk Groene Groei 8 september 2015, Den Haag Netwerk Groene Groei

Nadere informatie

De gouden eieren van de gezondheidszorg. Marc Pomp, adviseur gezondheidseconomie

De gouden eieren van de gezondheidszorg. Marc Pomp, adviseur gezondheidseconomie De gouden eieren van de gezondheidszorg Marc Pomp, adviseur gezondheidseconomie GEEN WOORDEN MAAR DADEN Pharmapartners 14 11 2013 Hoe sexy is ICT in de zorg? Wat weten economen van de zorg? AMC-baas Marcel

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2014 2015 Aanhangsel van de Handelingen Vragen gesteld door de leden der Kamer, met de daarop door de regering gegeven antwoorden 1530 Vragen van de leden

Nadere informatie

Eindexamen economie 1-2 vwo 2004-I

Eindexamen economie 1-2 vwo 2004-I 4 Beoordelingsmodel Opmerking Algemene regel 3.6 is ook van toepassing als gevraagd wordt een gegeven antwoord toe te lichten, te beschrijven en dergelijke. Opgave 1 1 Een voorbeeld van een juiste berekening

Nadere informatie

SPD Bedrijfsadministratie. Correctiemodel ALGEMENE ECONOMIE VRIJDAG 16 DECEMBER UUR

SPD Bedrijfsadministratie. Correctiemodel ALGEMENE ECONOMIE VRIJDAG 16 DECEMBER UUR SPD Bedrijfsadministratie Correctiemodel ALGEMENE ECONOMIE VRIJDAG 16 DECEMBER 2016 15.30-17.00 UUR SPD Bedrijfsadministratie Algemene economie vrijdag 16 december 2016 B / 12 2016 NGO-ENS B / 12 Opgave

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2013 2014 29 689 Herziening Zorgstelsel Nr. 517 BRIEF VAN DE MINISTER VAN VOLKSGEZONDHEID, WELZIJN EN SPORT Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Nadere informatie

Eindexamen economie 1-2 vwo 2004-II

Eindexamen economie 1-2 vwo 2004-II 4 Beoordelingsmodel Algemene regel 3.6 is ook van toepassing als gevraagd wordt een gegeven antwoord toe te lichten, te beschrijven en dergelijke. Opgave 1 1 Een voorbeeld van een juiste berekening is:

Nadere informatie

Sturen op gezondheid. Rien Meijerink Sturen op gezondheid, betere zorg, andere prikkels 24 januari 2013 Glazen Zaal Den Haag

Sturen op gezondheid. Rien Meijerink Sturen op gezondheid, betere zorg, andere prikkels 24 januari 2013 Glazen Zaal Den Haag Sturen op gezondheid Rien Meijerink Sturen op gezondheid, betere zorg, andere prikkels 24 januari 2013 Glazen Zaal Den Haag Is het zinvol? Is het mogelijk? RVZ-advies, juni 2011 Aanleiding Achterblijvende

Nadere informatie

Zorg 2012: kansen of bedreigingen?

Zorg 2012: kansen of bedreigingen? Zorg 2012: kansen of bedreigingen? ONVZ Informatiebijeenkomsten oktober 2011 Jean-Paul van Haarlem Lid Raad van Bestuur Uw vragen over Markt Social media Producten & Diensten Campagne Programma 1. De zorgmarkt

Nadere informatie

Acht jaar na invoering Zorgverzekeringswet: succes verzekerd?

Acht jaar na invoering Zorgverzekeringswet: succes verzekerd? Evaluatie Zorgstelsel en Risicoverevening Acht jaar na invoering Zorgverzekeringswet: succes verzekerd? Dr. Richard van Kleef Prof.dr. Erik Schut Prof.dr. Wynand van de Ven instituut Beleid & Management

Nadere informatie

Vertrouwen in de toekomst van de zorg?

Vertrouwen in de toekomst van de zorg? Vertrouwen in de toekomst van de zorg? Erik Schut, Marco Varkevisser en Stéphanie van der Geest 1 Inleiding De zorgparagraaf van het regeerakkoord Vertrouwen in de toekomst begint met de stelling dat dit

Nadere informatie

1 Over de grenzen van de risicoverevening

1 Over de grenzen van de risicoverevening 1 Over de grenzen van de risicoverevening 1.1 APE, 15 februari 2016 Inleiding In dit paper betrekken we de stelling dat het primaire doel van risicoverevening het waarborgen van solidariteit is. Doelmatige

Nadere informatie

Innovatie in de Zorg en in de farmacie

Innovatie in de Zorg en in de farmacie Innovatie in de Zorg en in de farmacie niets nieuws onder de horizon, wel bitter noodzakelijk Patrick Edgar Senior Manager Zorginkoop Is innovatie in de zorg nodig? Het gaat toch goed? Nederlanders leven

Nadere informatie

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 44403 9 december 2015 Regeling van de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport van 2 december 2015, kenmerk 873674-144431-Z,

Nadere informatie

Inleiding: zestien economen over wat echt (niet) helpt om kosten te besparen in de zorg

Inleiding: zestien economen over wat echt (niet) helpt om kosten te besparen in de zorg Inleiding: zestien economen over wat echt (niet) helpt om kosten te besparen in de zorg Aenneli Houkes-Hommes Gezondheid maakt mensen gelukkig. Ziekte gaat vaak gepaard met pijn en andere ongemakken. Daarnaast

Nadere informatie

Juridische aspecten van behandel- en vergoedingsbeslissingen

Juridische aspecten van behandel- en vergoedingsbeslissingen Juridische aspecten van behandel- en vergoedingsbeslissingen NVTAG Symposium Juridische kaders van HTA 7 juni 2007 Koosje van Lessen Kloeke k.vanlessenkloeke@leijnseartz.com 1 Inleiding -Welke partijen

Nadere informatie

Modal shift en de rule of half in de kosten-batenanalyse

Modal shift en de rule of half in de kosten-batenanalyse Modal shift en de rule of half in de kosten-batenanalyse Sytze Rienstra en Jan van Donkelaar, 15 januari 2010 Er is de laatste tijd bij de beoordeling van projecten voor de binnenvaart veel discussie over

Nadere informatie

Zorg na de kredietcrisis, de verkiezingen en de vergrijzing

Zorg na de kredietcrisis, de verkiezingen en de vergrijzing Zorg na de kredietcrisis, de verkiezingen en de vergrijzing Prof. dr Casper van Ewijk CPB & Universiteit van Amsterdam Seneca 7 september 2010 Agenda Financiele stand van zaken: update sinds Athene Welke

Nadere informatie

LHV-informatiebijeenkomst. Onderhandelaarsresultaat eerste lijn 2014 t/m 2017

LHV-informatiebijeenkomst. Onderhandelaarsresultaat eerste lijn 2014 t/m 2017 LHV-informatiebijeenkomst Onderhandelaarsresultaat eerste lijn 2014 t/m 2017 9 september 2013 Patricia Brands en Theo Bisschops Inleiding Huidige convenant VWS-LHV (2012-2013) Geen korting overschrijding

Nadere informatie

Pensioen in natura of liever flex pensioen?

Pensioen in natura of liever flex pensioen? Pensioen in natura of liever flex pensioen? Casper van Ewijk CPB Universiteit van Amsterdam Netspar 13 mei 2011 5 punten We hebben al pensioen in natura Wat is pensioen? Pensioen en life cycle planning:

Nadere informatie

De aanvullende verzekering speelt een grotere rol bij het overstappen in 2012. Stijging van het aantal overstappers zet door.

De aanvullende verzekering speelt een grotere rol bij het overstappen in 2012. Stijging van het aantal overstappers zet door. Dit factsheet is een uitgave van het NIVEL. De gegevens mogen met bronvermelding (Margreet Reitsma- van Rooijen, Anne Brabers en Judith de Jong. De aanvullende verzekering speelt een grotere rol bij het

Nadere informatie

Bijna 8% wisselt van zorgverzekeraar. Premie is de belangrijkste reden om te wisselen.

Bijna 8% wisselt van zorgverzekeraar. Premie is de belangrijkste reden om te wisselen. Deze factsheet is een uitgave van het NIVEL. De gegevens mogen met bronvermelding (Margreet Reitsma-van Rooijen, Anne Brabers & Judith de Jong. Bijna 8% wisselt van zorgverzekeraar. Premie is de belangrijkste

Nadere informatie

Eindexamen economie 1-2 vwo II

Eindexamen economie 1-2 vwo II Beoordelingsmodel Opmerking Algemene regel 3.6 is ook van toepassing als gevraagd wordt een gegeven antwoord toe te lichten, te beschrijven en dergelijke. Opgave 1 1 maximumscore 2 Voorbeelden van een

Nadere informatie

The beauty and the beast of hoe behoudt de arts zijn zelfstandigheid in het nieuwe zorgsysteem

The beauty and the beast of hoe behoudt de arts zijn zelfstandigheid in het nieuwe zorgsysteem The beauty and the beast of hoe behoudt de arts zijn zelfstandigheid in het nieuwe zorgsysteem Mertensdag 22 mei 2012 Achtergrond (i) 12-13% van alle verdiensten in Nederland gaan naar gezondheidszorg

Nadere informatie

Eindexamen vwo economie 2014-I

Eindexamen vwo economie 2014-I Opgave 1 1 maximumscore 2 De kredietcrisis in de VS leidt ertoe dat Nederlandse banken verlies lijden op hun beleggingen in de VS en daardoor minder makkelijk krediet verstrekken aan bedrijven. Hierdoor

Nadere informatie

Op de voordracht van Onze Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport

Op de voordracht van Onze Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Besluit van houdende wijziging van het Besluit zorgverzekering in verband met de aanpassing van het verplicht eigen risico en de uitbreiding van de groep verzekerden met meerjarige, onvermijdbare zorgkosten

Nadere informatie

Zó werkt de zorgverzekering INKIJK EXEMPLAAR. Robin Fransman en Kees Kraaijeveld

Zó werkt de zorgverzekering INKIJK EXEMPLAAR. Robin Fransman en Kees Kraaijeveld ZO WERKT DE ZORG Zó werkt de zorgverzekering Robin Fransman en Kees Kraaijeveld De ArgumentenFabriek november 2018 Inhoud Robin Fransman Kees Kraaijeveld Silvie Zonderland Reijer Lomans Vormgeving Leonie

Nadere informatie

Van systemen naar mensen Gezamenlijke agenda VWS 8 februari 2013. Vereniging Senioren ING Regio Rotterdam/Zeeland 24 april 2014 Joop Blom

Van systemen naar mensen Gezamenlijke agenda VWS 8 februari 2013. Vereniging Senioren ING Regio Rotterdam/Zeeland 24 april 2014 Joop Blom Nederlandse Vereniging van Organisaties van Gepensioneerden Van systemen naar mensen Gezamenlijke agenda VWS 8 februari 2013. Vereniging Senioren ING Regio Rotterdam/Zeeland 24 april 2014 Joop Blom Nieuwe

Nadere informatie

Avondsymposium HANAV. Zorg voor Zorginkoop. 12 november Dominique Vijverberg / Pieter van de Winckel

Avondsymposium HANAV. Zorg voor Zorginkoop. 12 november Dominique Vijverberg / Pieter van de Winckel Avondsymposium HANAV Zorg voor Zorginkoop 12 november 2015 Dominique Vijverberg / Pieter van de Winckel 1 Inhoud 1. Introductie (Stichting) IZZ, perspectief 2. Zorg in geld 3. Zorginkoop Vraagstukken voor

Nadere informatie

Eindexamen economie vwo 2010 - I

Eindexamen economie vwo 2010 - I Beoordelingsmodel Opmerking Algemene regel 3.6 is ook van toepassing als gevraagd wordt een gegeven antwoord toe te lichten, te beschrijven en dergelijke. Opgave 1 1 maximumscore 2 Een antwoord waaruit

Nadere informatie

Dr. Fred de Jong DE ECONOMISCHE IMPACT VAN EEN (DOORLOPENDE) GENERIEKE ZORGPLICHT

Dr. Fred de Jong DE ECONOMISCHE IMPACT VAN EEN (DOORLOPENDE) GENERIEKE ZORGPLICHT Dr. Fred de Jong DE ECONOMISCHE IMPACT VAN EEN (DOORLOPENDE) GENERIEKE ZORGPLICHT 21-09-2012 www.freddejong.eu @Jongfred Onderzoek, beleid en advies Specialisatie: distributie van financiële producten

Nadere informatie

Zorgverzekering 2016. Waar u rekening mee moet houden bij de keuze van uw zorgverzekeraar voor 2016

Zorgverzekering 2016. Waar u rekening mee moet houden bij de keuze van uw zorgverzekeraar voor 2016 Zorgverzekering 2016 Waar u rekening mee moet houden bij de keuze van uw zorgverzekeraar voor 2016 Einde van het jaar Het einde van het jaar is weer aangebroken en dat betekent dat u weer mag veranderen

Nadere informatie

Arbeidsmarkt Vraag naar arbeid Werkgelegenheid Aanbod van arbeid: b Marktmechanisme Loonkosten per product

Arbeidsmarkt Vraag naar arbeid Werkgelegenheid Aanbod van arbeid: b Marktmechanisme Loonkosten per product Arbeidsmarkt Vraag naar arbeid = mensen Door werkgevers: bedrijven en overheid Werkgelegenheid Hoe lager het loon, hoe groter de vraag naar arbeid Aanbod van arbeid: beroepsbevolking (iedereen tussen de

Nadere informatie

Vraag Antwoord Scores

Vraag Antwoord Scores Algemene regel 3.6 is ook van toepassing als gevraagd wordt een gegeven antwoord toe te lichten, te beschrijven en dergelijke. Opgave 1 Rookremmers 1 maximumscore 2 De genoemde bijkomende/onbedoelde (maatschappelijke)

Nadere informatie

4 Knelpunten institutionele inrichting zorg

4 Knelpunten institutionele inrichting zorg 4 Knelpunten institutionele inrichting zorg In paragraaf 3 heeft de raad zijn visie op de inhoud van de zorg geformuleerd en voorstellen voor verbetering van de kwaliteit aangedragen. Tegelijkertijd heeft

Nadere informatie

Eindexamen vwo economie II

Eindexamen vwo economie II Opmerking Algemene regel 3.6 is ook van toepassing als gevraagd wordt een gegeven antwoord toe te lichten, te beschrijven en dergelijke. Opgave 1 1 maximumscore 2 Een antwoord waaruit blijkt dat de particuliere

Nadere informatie

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG. Datum 10 maart 2015 Betreft Kamervragen. Geachte voorzitter,

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG. Datum 10 maart 2015 Betreft Kamervragen. Geachte voorzitter, > Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres: Rijnstraat 50 2515 XP DEN HAAG T 070 340 79 11 F 070 340 78

Nadere informatie

Constante kosten - Kosten die niet afhangen van de productieomvang. Bv. Verzekeringskosten & afschrijvingskosten.

Constante kosten - Kosten die niet afhangen van de productieomvang. Bv. Verzekeringskosten & afschrijvingskosten. Samenvatting door D. 1289 woorden 4 oktober 2015 3,5 1 keer beoordeeld Vak Economie Hoofdstuk 1 - STEEDS MEER MOBILITEIT 1 - Hoe verplaatsen we ons? Manieren van vervoeren: Fiets - Scooter - Auto - Bus

Nadere informatie

Ronde Tafel Gesprek / bijzondere procedure - 19 januari 2015 Tweede Kamer

Ronde Tafel Gesprek / bijzondere procedure - 19 januari 2015 Tweede Kamer Ronde Tafel Gesprek / bijzondere procedure - 19 januari 2015 Tweede Kamer Dames en heren, Kwalitatief goede, toegankelijke en betaalbare zorg dat is de inzet van de overheid, de verzekeraars en de aanbieders.

Nadere informatie

Eindexamen economie 1-2 vwo 2007-II

Eindexamen economie 1-2 vwo 2007-II Beoordelingsmodel Opmerking Algemene regel 3.6 is ook van toepassing als gevraagd wordt een gegeven antwoord toe te lichten, te beschrijven en dergelijke. Opgave 1 1 maximumscore 1 0,15 0,12 100% = 25%

Nadere informatie

De rol van de NZa bij zorginkoop

De rol van de NZa bij zorginkoop De rol van de NZa bij zorginkoop Toezicht in het belang van de consument Henk van Vliet Raadadviseur NZa De zorgdriehoek NZa is marktmeester in de zorg Missie: De NZa maakt en bewaakt goed werkende zorgmarkten.

Nadere informatie

Eindexamen vwo economie pilot I

Eindexamen vwo economie pilot I Opgave 1 1 maximumscore 2 Een antwoord waaruit blijkt dat de principaal te maken kan krijgen met keuzemogelijkheden en daardoor kosten moet maken om de kwaliteit van de zorgproducenten te kunnen beoordelen

Nadere informatie

ZKN Academie Workshop Zorgverkoop; besturen met invloedstijlen

ZKN Academie Workshop Zorgverkoop; besturen met invloedstijlen ZKN Academie Workshop Zorgverkoop; besturen met invloedstijlen 11 september 2014 Programma van deze ochtend Tijd Wat 09.00 09.20 inloop 09.20 09.30 Welkom door ZKN 09.30-10.30 Presentatie Waar kijk een

Nadere informatie

Masterclass 3: De uitdaging van kosten van geneesmiddelen

Masterclass 3: De uitdaging van kosten van geneesmiddelen Masterclass 3: De uitdaging van kosten van geneesmiddelen PART zorg 15 november 2016 Agenda 1 Kennismaking & verwachtingen 2 Wat zijn add-on geneesmiddelen? 3 Wat zijn de beleidsuitdagingen? 4 Wat zijn

Nadere informatie

Remgeldeffecten van het verplichte eigen risico in de zvw

Remgeldeffecten van het verplichte eigen risico in de zvw Remgeldeffecten van het verplichte eigen risico in de zvw Rudy Douven en Hein Mannaerts Ingezonden brief naar aanleiding van Is de Zorgverzekeringswet een succes? In TPEdigitaal 4(1) pp. 1-24 Wynand van

Nadere informatie

Eindexamen economie havo I

Eindexamen economie havo I Beoordelingsmodel Algemene regel 3.6 is ook van toepassing als gevraagd wordt een gegeven antwoord toe te lichten, te beschrijven en dergelijke. Opgave 1 1 maximumscore 2 Een antwoord waaruit blijkt dat

Nadere informatie

Verzekerd van vrije keuze. Zorgdialoog: Kiezen en sturen op kwaliteit? 16 oktober 2014.

Verzekerd van vrije keuze. Zorgdialoog: Kiezen en sturen op kwaliteit? 16 oktober 2014. Verzekerd van vrije keuze. Zorgdialoog: Kiezen en sturen op kwaliteit? 16 oktober 2014. 1 De krachten en machten in het zorgveld Rol van de zorgverzekeraar Ontwikkelingen (op het gebied van kwaliteit)

Nadere informatie

Hoe problematisch is een onder- of overcompensatie?

Hoe problematisch is een onder- of overcompensatie? Hoe problematisch is een onder- of overcompensatie? Position paper: bijdrage aan de fundamentele discussie over de risicoverevening Februari 2016 dr. R.C. van Kleef dr. P. Bakx dr. F. Eijkenaar prof.dr.

Nadere informatie

VSO congres BANENAFSPRAAK. Vrijdag 2 november 2018 Spaces, Den Haag

VSO congres BANENAFSPRAAK. Vrijdag 2 november 2018 Spaces, Den Haag VSO congres BANENAFSPRAAK Vrijdag 2 november 2018 Spaces, Den Haag WAT ZIJN DE MAATSCHAPPELIJKE KOSTEN EN BATEN VAN EEN SUCCESVOLLE BANENAFSPRAAK? Prof Dr A. Burdorf Afdeling Maatschappelijke Gezondheidszorg

Nadere informatie

Eindexamen economie 1-2 havo 2006-II

Eindexamen economie 1-2 havo 2006-II Opmerking Algemene regel 3.6 is ook van toepassing als gevraagd wordt een gegeven antwoord toe te lichten, te beschrijven en dergelijke. Opgave 1 1 Voorbeelden van een juist antwoord zijn: kosten van politie-inzet

Nadere informatie

WAT ZIJN DE MAATSCHAPPELIJKE KOSTEN EN BATEN VAN EEN SUCCESVOLLE BANENAFSPRAAK?

WAT ZIJN DE MAATSCHAPPELIJKE KOSTEN EN BATEN VAN EEN SUCCESVOLLE BANENAFSPRAAK? WAT ZIJN DE MAATSCHAPPELIJKE KOSTEN EN BATEN VAN EEN SUCCESVOLLE BANENAFSPRAAK? Prof Dr A. Burdorf Afdeling Maatschappelijke Gezondheidszorg Erasmus MC Rotterdam, Nederland Maatschappelijke kosten en baten

Nadere informatie