01 'rĩ\ mm ĩňĩfiìnmĩè

Transcriptie

1 Raadhuisplein AP Emmen t f Postbus RA Emmen e. gemeente@emmen.nl i 'rĩ\ mm ĩňĩfiìnmĩè Aan de raad van de gemeente Emmen Dorpen en Wijken team DNW-VC ons kenmerk uw kenmerk bijlage behandeld door J.W. van der Veer BSN datum 28 november 2013 telefoon fax gemeente@emmen.nl onderwerp Aanvullende informatie Afval Anders n.a.v. de informatiebijeenkomst 19 november jl. Geachte leden van de raad, Op 20 november jl. hebben wij u het eindevaluatierapport van de inzamelproef Afval Anders toegezonden. Op 19 november jl. is door wethouder Wilms en mevrouw M. Schoemakers, projectleider van Afval Anders van Area Kennis en Regie, de eindevaluatie nader aan u toegelicht in een informatiebijeenkomst. In de gedachtewisseling kwam naar voren dat op enkele aspecten van een eventuele gemeentebrede invoering van Afval Anders nadere toelichting gewenst is. Met deze brief willen wij daar gevolg aan geven. Dit biedt ons tevens gelegenheid om in kort bestek nogmaals hetgeen te schetsen dat tijdens de informatiebijeenkomst gepresenteerd is over de achtergronden en resultaten van het project Afval Anders. Achtergrond Afval Anders Op 16 december 2010 is door uw raad het Kaderplan Afvalstoffen vastgesteld. Als hoofddoel van het te voeren gemeentelijk beleid geldt: het door bronscheiding bevorderen van afvalscheiding en hergebruik. In dat verband wordt een resultaat nagestreefd van 6oX bronscheiding in Deze ambitie dient volgens de uitgangspunten van het Kaderplan Afvalstoffen (vooralsnog) zonder toepassing van tariefdifferentiatie te worden gerealiseerd. Het Emmense afvalscheidingpercentage beweegt zich al meerdere jaren rondom de 55 0 A en vertoont geen stijgende lijn. Daarmee is duidelijk dat met de huidige wijze van afval inzamelen en het bestaande voorzieningenniveau de beleidsdoelstelling in 2015 niet wordt gehaald. Om die reden hebben wij besloten om binnen het gestelde beleidskader in Areaverband een nieuwe inzamelmethode uit te proberen. Een inzamelmethode gericht op het inzamelen van grondstoffen. Dit vindt plaats door het aanbieden van brongescheiden herbruikbare stromen te bevorderen en het aanbieden van restafval juist te ontmoedigen. Door de gemeenten Emmen en Hoogeveen is Area opdracht verleend om de inzamelproef in beide gemeenten uit te voeren. De proef is in beide gemeenten in twee onderling verschillende typewijken uitgevoerd. Op 12 november jl. hebben wij kennis genomen van de uitkomsten van de eindevaluatie en deze vervolgens ook aan u toegezonden. De

2 blad 2-5 uitkomsten van de evaluatie tonen aan dat met een gemeentebrede invoering van het in de praktijk gebrachte inzamelsysteem "Afval Anders" de gestelde beleidsdoelstelling van 6oX kan worden gehaald. Alvorens daarover een beslissing te nemen, willen wij uw gevoelen peilen inzake de eindevaluatie en het vervolg daarop. Uw gevoelen zullen wij betrekken bij onze verdere besluitvorming over gemeentebrede invoering van Afval Anders. Toenemende grondstoffenschaarste: rijk verlangt actie van gemeenten De taakstelling op het gebied van afvalscheiding uit het gemeentelijk Kaderplan Afvalstoffen stemt overeen met het Landelijk Afvalbeheerplan-2 (I AP-2). In 2011 heeft staatssecretaris Atsma de norm voor bronscheiding door gemeenten verhoogd naar Recentelijk zijn gemeenten door staatsecretaris Mansveld er van in kennis gesteld dat het plan voor gemeenten zeer binnenkort een meer concrete uitwerking krijgt in het aangekondigde programma van Afval naar Grondstof. Met het programma van Afval naar Grondstof wordt beoogd om de hoeveelheid restafval te minimaliseren om zodoende het probleem van de toenemende grondstoffenschaarste te verlichten. Het programma is gebaseerd op de principes van een circulaire economie. Een omslag in denken en handelen die vraagt om: duurzaam omgaan met natuurlijke bronnen, het zuinig omgaan met onze grondstoffen, het slim ontwerpen van producten, voorwerpen langer en meerdere keren gebruiken en het optimaal benutten van afval reststromen. Het voorgaande houdt in dat gemeenten meer dwingend zullen worden aangespoord om de gestelde 659Ź hergebruikdoelstelling te realiseren door het treffen van maatregelen met betrekking tot hun afvalinzamelsystemen. Temeer met niets doen het gestelde resultaat niet wordt gehaald. Vooruitlopende hierop zijn meerdere gemeenten inmiddels bezig met het treffen van voorbereidingen om hun afvalinzamelsysteem volgens genoemde principes in te richten. Zo zamelt de gemeente Zwolle geen restafval meer aan huis in, gaat gemeente Meppel (evenals in gemeente Olst-Wijhe) het restafval nog maar vierwekelijks inzamelen en zijn diverse gemeenten overgestapt (of gaan dit doen) naar een driewekelijkse inzamelfrequentie (bijvoorbeeld gemeente Epe, Borger-Odoorn en Groesbeek). Begroting Afval Anders Op hoofdlijnen bent u naar aanleiding van algemene beschouwingen op 6 november jl. schriftelijk geïnformeerd (briefkenmerk ) over de geraamde voordelen in de meerjarenbegroting als gevolg een gemeentebrede invoering van Afval Anders zoals beproefd in de Rietlanden en Hoogeveen. In de informatiebijeenkomst op 19 november jl. kwam echter naar voren dat u nader inzicht wenst in de opbouw van de geraamde kosten en baten van een eventuele gemeentebrede invoering van Afval Anders. Area Reiniging heeft naar aanleiding van de eindevaluatie ter indicatie een ruwe berekening gemaakt van het voordeel dat een gemeentebrede invoering op zou opleveren. In de indicatieve ramingen van Area is er vanuit gegaan dat in 2014 deze inzamelmethodiek volledig gemeentebreed wordt 'uitgerold' en dat in 2015 het volle potentieel aan voordeel van Afval Anders benut kan worden. In een gemeentebrede invoering van het Afval Anders dient rekening worden gehouden met investeringskosten voor mini-containers (ten behoeve van de plasticinzameling en extra gft-inzameling) en sorteerstraten. Daarnaast zijn extra kosten voorzien als inzamelkosten, verwerkingskosten en communicatiekosten. Hieronder volgt een indicatie van de te verwachten investeringen, kosten en voordelen. Investeringen Aantal te plaatsen sorteerstraten^) 8 4 Investering sorteerstraten Investeriug minicontainers plastic Investering mincontainers gft ( 2 ) Totaal investeringen Afvalsorteerstraten zijn in eerste instantie voorzien op de volgende locaties: Rietlanden (al gerealiseerd), Emmermeer, Angelslo, Emmerhout, Bargeres (deels gerealiseerd), Emmen centrum (2x). Klazienaveen(2x), Nieuw-Amsterdam, Emmer-Compascuum, Erica, Schoonebeek. 2 Er is rekening gehouden met een waag van 30% van de laagbouwhuishoudens naar een tweede gft-container;

3 blad 3-5 Kosten Verwerkingskosten extra gft(3) Inzamelkosten extra gft-container Inzamelen plastic container Inzamel- en verwerkingskosten sorteerstraat Afschrijving Communicatie Totaal kosten 705, ,000 Opbrengsten en besparingen Als gevolg van de gewijzigde inzamelsystematiek kan met de volgende besparingen en opbrengsten rekening worden gehouden houden: reductie restafval (vermeden verwerkingskosten restafval), inkomsten uit extra brongescheiden plastic en lagere inzamelkosten huis-aan-huis. Extra opbrengst plastic Reductie restafval('t) Besparing afschaffing maandinzameling plastic Lagere inzamelkosten rest Lagere inzamelkosten gft O0O Totaal opbrengsten en besparingen Bovenstaande indicatieve ramingen resulteren in onderstaand kosten- en batenoverzicht zoals u ook in het schrijven van 6 november jl. is gepresenteerd: Totaal kosten Afval Anders Totaal opbrengsten en besparingen i.355.ooo Totaal voordeel gemeente Emmen Zoals ook aangegeven in het schrijven van 6 november jl. hebben wij voorzichtigheidshalve in de meerjarenbegroting een lager voordeel als gevolg van door te voeren maatregelen geprognosticeerd dan geraamd door Area Reiniging (in de begroting staan voor 2014 en navolgende jaren respectievelijk C en C geprognosticeerd). Overlast als gevolg van driewekelijkse inzameling In de informatiebijeenkomst kwam naar voren dat wij vanuit het EOP-platform De Monden en van EOP Bargeres een reactie hebben ontvangen over een eventuele gemeentebrede invoering van het concept Afval Anders. De reactie richt zich met name op de driewekelijkse inzameling van gft-afval met als voornaamste zorg dat de ruimte voor gftafval afneemt en stankoverlast van de container in de zomer toeneemt. Ook vreest men meer zwerfafval en afvaldumping in de plantsoenen als gevolg van de beperktere inzameling van gft-afval. In de informatiebijeenkomst voor de raad is gevraagd in hoeverre er overlast is ervaren als gevolg van de beperktere gft-inzameling en of er in de praktijk ook meer afvaldumping heeft plaatsgevonden. Driewekelijkse inzameling blijkt toereikend De zorg vanuit de EOP's is alleszins begrijpelijk: ook in de proefgebieden van Afval Anders in de Rietlanden en Hoogeveen was bij aanvang met vergelijkbare argumentatie weinig enthousiasme over de driewekelijkse inzameling. Door intensieve communicatie vanuit Area Reiniging en begeleiding van de afvalcoach heeft de driewekelijkse inzameling van gft niet tot onoverkomelijke problemen geleid. Uitkomst van de proef is dat in de praktijk een driewekelijkse inzameling van gft-afval toereikend blijkt en als deze in 3 Extra verwerkingskosten gft-afval zijn geraamd als gevolg van het beschikbaarstellen van een extra gft-container * In de ramingen is rekening gehouden met zox reductie restafval; vanaf medio 2016 een verwerkingstarief van C 55 (vooruitlopend op het nieuwe verwerkingscontract welk thans in aanbesteding is).

4 blad 4-5 een enkel geval in de piekperiodes niet toereikend was, wisten deze huishoudens de alternatieve kanalen voor tuinafval goed te vinden (zoals een 2e gft-container, gratis takkenroute, de milieustraat en/of zelf composteren). Tevens is informatie verschaft over de bladruimrondes van de gemeente zodat het blad van gemeentelijke bomen via de daartoe bedoelde kanalen kon worden verwijderd. Rekeninghoudend met de alternatieve voorzieningen, zal de driewekelijkse inzameling vermoedelijk ook in het buitengebied toereikend zijn. Ervaringen in andere plattelandsgemeenten in de buurt wijzen daar ook op: in gemeente Borger-Odoorn wordt met ingang van volgend jaar het gft-afval driewekelijks op afroep opgehaald (huidige aanbiedpercentage van de gft-container is slechts 2o9á); in gemeente Hardenberg wordt met ingang van 2014 zelfs helemaal geen gft-afval meer opgehaald buiten de bebouwde kom vanwege het lage aanbod van gft-afval aldaar. Meŕ of nauwelijks stankoverlast in de zomer De stankoverlast zoals die door EOP's voorzien wordt als gevolg van de driewekelijkse inzameling van gft-afval blijkt in de praktijk mee te vallen. Ook hier blijkt dat communicatie over voorkoming van stankoverlast haar vruchten af te werpen. Door simpele maatregelen kan stank- en madenoverlast worden voorkomen: doe bij warm weer bederfelijke etensresten in een composteerbare zak of wikkel deze in kranten, zet de container uit de zon en maak pragmatisch gebruik van de grijze container als deze eerder wordt geleegd. Afvaldumping in de openbare ruimte In de eindevaluatie van Afval Anders komt de overlast van (eventuele) dumping van tuinafval niet expliciet aan de orde. In de informatiebijeenkomst voor de raad is gevraagd in hoeverre de plantsoenen in/nabij de proefgebieden te kampen heeft gehad met een toename van dumping van groen afval in de plantsoenen als gevolg van de driewekelijkse inzameling van gft-afval. Hierop is toegezegd alsnog navraag te doen bij de verantwoordelijke toezichthouders, Area Reiniging en de groenaannemers. Hierbij kunnen wij u melden dat deze betrokkenen in het openbaar gebied in de Rietlanden geen toename van zwerfafval of afvaldumping hebben geconstateerd. Ook in Hoogeveen was dit niet aan de orde. Verschillende inzamelmeťhodieken op een rij In de informatiebijeenkomst voor de raad werd tevens gevraagd of er in de lijn van Afval Anders ook andere inzamelmethodieken (met andere inzamelfrequenties) toegelicht kunnen worden. Hieronder presenteren wij enkele varianten. Huidig inzamelsysteem: hueewekelijks gft- en restafval, maandelijks plasticverpakkingen (in zakken) Met het handhaven van het huidige inzamelsysteem (tweewekelijks gft- en restafval in mini-containers, maandelijks plastic verpakkingen in zakken) wordt de door uw raad vastgestelde ambitie in 2015 van 6o9á bronscheiding niet gehaald. Zolang de grijze container tweewekelijks ingezameld blijft worden en er geen extra bronscheidingsvoorzieningen worden getroffen, wordt verdergaande bronscheiding niet gestimuleerd. Ook blijven besparingen als gevolg van reductie restafval en toegenomen bronscheiding (opbrengsten grondstoffen) achterwege. Daarentegen vraagt voortzetting van het huidige inzamelsysteem geen gewenning van huishoudens en blijft het huidige serviceniveau en scheidingsmogelijkheden voor gft-afval gehandhaafd. Afval Anders: driewekelijks gft-afval, restafval en plastic (in mini-containers) Met deze variant is ervaring opgedaan in de proefwijken in de Rietlanden en Hoogeveen. In de eindevaluatie komen de bevindingen uitgebreid aan bod. De driewekelijkse inzameling (in combinatie met sorteerstraten) levert aanzienlijk meer bronscheiding op en substantieel minder restafval (-259Ź). Bovendien zijn de bewoners in de proefgebied over het algemeen positief over deze wijze van inzamelen. Ook blijkt de driewekelijkse inzameling toereikend en zal dit naar alle waarschijnlijkheid ook in het buitengebied, rekeninghoudend met alternatieve kanalen voor het tuin- en bladafval, het geval zijn. Dit model levert aanzienlijke besparingen op als gevolg van de reductie restafval, grondstoffenopbrengsten en lagere inzamelkosten (maandelijkse inzameling van plastic kan stopgezet worden). De orde van grootte van het besparingspotentieel is hierboven nader toegelicht. Invoering van dit systeem vraagt wel enige gewenning van huishoudens met enig verlies van het serviceniveau en scheidingsmogelijkheden voor gft-afval. Gft-afval tiveewekelijks, restafval en plastic veipakkingen driewekelijks (in mini-containers) Dit betreft een variant die in het Eendenveld beproefd is met de aanpassing dat het gft-afval tweewekelijks blijft worden ingezameld. Aan deze variant ldeven logistieke bezwaren. Een tweewekelijkse inzameling van gft-afval naast

5 blad 5-5 een driewekelijkse frequentie voor plastic en restafval betekent dat er regelmatig dubbele inzamelroutes (18 weken op jaarbasis) moeten worden gereden en in 9 weken juist géén enkele inzamelroute uitgevoerd wordt. Een dergelijk inefficiënte inzet van inzamelvoertuigen brengt aanzienlijke meerkosten met zich mee (ca. C per extra inzamelronde). Bovendien is een dergelijk sterk variërende inzamelregime verwarrend voor huishoudens wat waarschijnlijk hun gewenning aan dit systeem zal bemoeilijken. Gft-afval tweewekelijks, restafval en plastic verpakkingen vierwekelijks (in mini-containers) Met deze variant blijft wekelijks één container aan huis geledigd worden: alleen gft-afval vaker dan plastic en restafval. Het huidige serviceniveau ten aanzien van gft-afval blijft gehandhaafd en bronscheiding zal sterker worden gestimuleerd als gevolg van de vierwekelijkse inzameling. De vierwekelijkse inzameling van restafval zal de nodige gewenning vragen van bewoners. Sorteeranalyses wijzen echter uit dat, gezien het aandeel van grondstoffen in de grijze container, een vierwekelijkse inzameling van restafval toereikend moet zijn. De vierwekelijkse inzameling van plastic verpakkingen is mogelijk op termijn aan de krappe kant met het oog op de waarschijnlijke afschaffing statiegeld op pet-flessen (per 2015) en uitbreiding inzameling met drankenkartons. Het financiële voordeel van deze variant is vooralsnog niet doorgerekend door Area Reiniging maar zal vermoedelijk, gezien haar overeenkomsten in uitgangspunten, in grote lijnen niet drastisch afwijken van de indicatieve ramingen zoals die hierboven voor Afval Anders zijn gesteld. Hierbij dient aangetekend te worden dat ontwijkgedrag (zoals afvaldumping en afvaltoerisme bij verzamelcontainers) zou kunnen ontstaan als gevolg van de sterk ingekrompen restafvalinzameling. Ter preventie hiervan zullen extra communicatie- en handhavingkosten moeten worden gemaakt. Spoedige invoering bronscheidingsmaatregelen mét ijkmomenten Wij zijn voorstander van een spoedige doch zorgvuldige wijziging van het huidige inzamelsysteem. De proef Afval Anders laat zien dat aan de hand van een wijziging van de inzamelmethodiek (aanpassing inzamelfrequentie en introductie extra container voor plastic verpakkingen) een flink bronscheidingspotentieel én verdienmodel benut kan worden. Zowel vanuit duurzaamheids- als kostenperspectief is enig tempo gewenst: elke maand vertraging betekent een aanzienlijk verlies aan misgelopen voordeel (bijvoorbeeld in het scenario van Afval Anders ca. C per maand). Bovendien kan tot medio 2016 extra veel voordeel worden gehaald uit de reductie restafval vanwege het hoge verwerkingstarief van restafval. Desalniettemin staat zorgvuldigheid in een gemeentebrede wijziging van de inzamelmethodiek voorop. In de opdrachtverlening aan Area voor een gemeentebrede systeemwijziging willen wij dan ook uitdrukkelijke voorwaarden stellen waarmee een zorgvuldige uitrol is gewaarborgd. Nauwlettende monitoring van het afvalgedrag van inwoners (sorteeranalyses, vullingsgraden containers, aanbiedpercentages et cetera) en bewonersonderzoeken leveren waardevolle data waarop geoordeeld kan worden of bijstellingen van het inzamelsysteem nodig zijn. Zoals ook in het evaluatiedocument staat vermeld, zou een organische inzamelsystematiek ingevoerd moeten worden die, al naar gelang de behoeften vanuit het afvaldomein én de samenleving, zich verder moet gaan ontwikkelen. Door een slimme invoering van een ander inzamelmethodiek (te beginnen in stedelijk én buitengebied) kan al redelijk snel vanuit de monitoring en bewonersonderzoeken representatieve data gegenereerd worden. Op basis van deze data kan dan al begin 2015 (volgens huidige planning na een halfjaar uitrol) een eerste ijkmoment ingelast worden. Een dergelijk ijkmoment moet uitwijzen in hoeverre de verschillende maatregelen bijstelling behoeven en welke aanvullende maatregelen nodig zijn. Wij vertrouwen u hiermee voldoende te hebben geïnformeerd. Hoogachtend, ĩ de burgemeestei C. Bijl