* * Gemeenteraad Hoogeveen Postbus PA HOOGEVEEN. Geachte raadsleden,

Transcriptie

1 Gemeenteraad Hoogeveen Postbus PA HOOGEVEEN ** DATUM 16 december 2013 ONDERWERP Afval Anders ONS NUMMER Geachte raadsleden, Op 11 november bent u geïnformeerd over de eindevaluatie van de in Hoogeveen (Wolfsbos) en Emmen (Eendenveld) gehouden inzamelproef Afval Anders. Op basis van de bevindingen stellen wij u voor om het bestaande afvalinzamelsysteem te wijzigen door een systeem gebaseerd op de principes van Afval Anders. Tijdens de informatiebijeenkomst is door u aangegeven dat u nader inzicht wenst in de opbouw van de geraamde kosten en baten van een eventuele gemeentebrede invoering van Afval Anders. Deze financiële onderbouwing treft u naast de achtergronden en resultaten van Afval Anders aan in deze brief. Gemeentelijk Afvalstoffenbeleid Op 2 december 2010 is door uw raad het Kaderplan Afvalstoffen vastgesteld. Als hoofddoel van het te voeren gemeentelijk beleid geldt: het door bronscheiding bevorderen van afvalscheiding en hergebruik. Er wordt een resultaat nagestreefd van 65% bronscheiding in Deze ambitie dient volgens de uitgangspunten van het Kaderplan Afvalstoffen (vooralsnog) zonder toepassing van tariefdifferentiatie te worden gerealiseerd. Het Hoogeveense afvalscheidingpercentage beweegt zich al meerdere jaren tussen de 58 en 60% en vertoont geen stijgende lijn. De uitvoering van het bestaande beleid leidt dus zonder maatregelen niet tot het gewenste resultaat, ook niet in financieel opzicht. Toenemende grondstoffenschaarste: rijk verlangt actie van gemeenten De doelen die gesteld zijn in het Kaderplan Afvalstoffen komt overeen met het Landelijk Afvalbeheerplan-2 (LAP-2). In 2011 heeft staatssecretaris Atsma de norm voor bronscheiding door gemeenten verhoogd naar 65%. Recentelijk zijn gemeenten door staatssecretaris Mansveld er van in kennis gesteld dat het plan voor gemeenten zeer binnenkort een meer concrete uitwerking krijgt in het aangekondigde programma van Afval naar Grondstof. Met het programma van Afval naar Grondstof wordt beoogd om de hoeveelheid restafval te minimaliseren om het probleem van de toenemende PAGINA 1 VAN 6

2 PAGINA 2 VAN 6 grondstoffenschaarste te verlichten. Het programma is gebaseerd op de principes van de circulaire economie. Een omslag in denken en handelen die vraagt om: duurzaam omgaan met natuurlijke bronnen, het zuinig omgaan met onze grondstoffen, het slim ontwerpen van producten, voorwerpen langer en meerdere keren gebruiken en het optimaal benutten van afval reststromen. Voorgaande houdt in dat gemeenten meer dwingend zullen worden aangespoord om de gestelde 65% hergebruikdoelstelling te realiseren door het treffen van maatregelen aan de afvalinzamelsystemen. Vooruitlopend hierop zijn meerdere gemeenten inmiddels bezig met het treffen van voorbereidingen om de afvalinzamelsystemen volgens deze principes in te richten. Zo zamelt de gemeente Zwolle geen restafval meer huis aan huis in, gaat gemeente Meppel het restafval nog maar vierwekelijks inzamelen en zijn diverse gemeenten overgestapt (of gaan dit doen) naar een driewekelijkse inzameling (bijvoorbeeld gemeente Epe, Borger- Odoorn en Groesbeek). Afval Anders brengt verandering Met Afval Anders is ervaring opgedaan in de wijken Eendenveld en Wolfsbos. De wijken zijn zodanig gekozen dat deze een representatief beeld geven van het resultaat als het systeem gemeentebreed wordt ingevoerd, ongeacht of dit nu Emmen of Hoogeveen is. Gebleken is dat de driewekelijkse inzameling, in combinatie met afvalsorteerstraten bij winkelcentra, leidt tot een betere bronscheiding en een kwart minder restafval. Dit is een aanmerkelijke hoeveelheid uitgaande van de ruim ton restafval die op jaarbasis als brandbaar afval wordt aangeboden. De inwoners in de proefgebieden zijn over het algemeen positief over deze wijze van inzamelen. Ook blijkt de driewekelijkse inzameling toereikend. Dit model levert aanzienlijke besparingen op als gevolg van de reductie restafval, grondstoffenopbrengsten en lagere inzamelkosten (maandelijkse separate inzameling van plastic zakken kan stopgezet worden). De orde van grootte van het besparingspotentieel zal hierna nader worden toegelicht. Invoering van het systeem vraagt wel enige gewenning en een omslag in denken van inwoners. Met Afval Anders worden inwoners daadwerkelijk uitgedaagd om anders, in de zin van meer milieubewust, met afval om te gaan door niet langer grote hoeveelheden herbruikbare en daarmee kostbare grondstoffen in de restafvalcontainer te gooien. De verlaging van de inzamelfrequentie restafval vormt daartoe de prikkel. Afval Anders heeft in de proefwijken aangetoond dat met de nieuwe methodiek van inzamelen inwoners inderdaad meer milieubewust omgaan met afval en spreken daarbij tevens hun waardering uit voor de kunststofcontainer.

3 PAGINA 3 VAN 6 Begroting Afval Anders Area Reiniging heeft naar aanleiding van de eindevaluatie een ruwe berekening gemaakt van het voordeel dat een gemeentebrede invoering op zou opleveren. In de indicatieve ramingen van Area is er vanuit gegaan dat in 2014 deze inzamelmethodiek volledig gemeentebreed wordt uitgerold en dat in 2015 het volle potentieel aan voordeel van Afval Anders benut kan worden. In een gemeentebrede invoering van Afval Anders dient rekening te worden gehouden met door Area te maken investeringskosten voor aanschaf extra minicontainers (voor de plasticinzameling en extra gft-inzameling) en sorteerstraten. Daarnaast zijn extra kosten voorzien als inzamelkosten, verwerkingskosten en communicatiekosten. Hieronder een indicatie van de te verwachten kosten en voordelen. Kosten Verwerkingskosten extra gft( 1 ) Inzamelkosten extra gft-container Inzamelen plastic container Inzamel- en verwerkingskosten sorteerstraat Afschrijving Communicatie Totaal kosten Opbrengsten en besparingen Als gevolg van de gewijzigde inzamelsystematiek kan met de volgende besparingen en opbrengsten rekening worden gehouden: reductie restafval voorzichtig geraamd 20% (vermeden verwerkingskosten restafval), inkomsten uit extra brongescheiden plastic en lagere inzamelkosten huis-aan-huis Extra opbrengst plastic Reductie restafval Besparing afschaffing maandinzameling plastic Lagere inzamelkosten rest Lagere inzamelkosten gft Totaal opbrengsten en besparingen Extra verwerkingskosten gft-afval zijn geraamd als gevolg van het beschikbaarstellen van een extra gftcontainer

4 PAGINA 4 VAN 6 Bovenstaande indicatieve ramingen resulteren in onderstaand kosten- en batenoverzicht: Totaal kosten Afval Anders Totaal opbrengsten en besparingen Totaal voordeel gemeente Hoogeveen Samenvattend In navolging van het landelijk en gemeentelijk afvalstoffenbeleid is Afval Anders gebaseerd op de principes van brongescheiden inzamelen van herbruikbare grondstoffen. Met de inzamelproef is aangetoond dat Afval Anders zorgt voor een substantiële vermindering van de hoeveelheid restafval met 25%. Naast voordelen op het gebied van duurzaamheid zijn met de voorgestelde systeemwijziging kostenvoordelen te behalen. De daarvoor gemaakte inschattingen zijn voorzichtig geraamd. Reacties van inwoners Naar aanleiding van het aan uw raad gepresenteerde voorstel hebben we reacties ontvangen van inwoners die aangeven het niet eens te zijn met de voorgestelde systeemwijziging. De reacties richten zich onder meer op: De driewekelijkse inzamelfrequentie van gft-afval met als voornaamste zorg dat de ruimte voor gft-afval afneemt en stankoverlast van de container in de zomer toeneemt. De extra ruimte die de kunststofcontainer inneemt en het extra werk dat men heeft met het gescheiden houden van plastic verpakkingen. Daarom vinden inwoners het beter om kunststofverpakkingen door middel van nascheiding buiten het restafval te houden. Inwoners vrezen voor meer zwerfafval en afvaldumping in de plantsoenen als gevolg van de driewekelijkse inzamelfrequentie. We gaan kort in op de reacties. Driewekelijkse inzameling gft blijkt toereikend De door inwoners kenbaar gemaakte zorg is alleszins begrijpelijk: ook in de proefgebieden van Afval Anders was bij aanvang met vergelijkbare argumentatie weinig enthousiasme voor de driewekelijkse inzameling. Door onder andere intensieve communicatie vanuit Area Reiniging en begeleiding van de afvalcoach heeft de driewekelijkse inzameling van gft niet tot problemen geleid. Uitkomst van de proef is dat in de praktijk een driewekelijkse inzameling van gftafval toereikend blijkt en als deze in een enkel geval in de piekperiodes niet toereikend was, wisten inwoners de alternatieve kanalen voor tuinafval goed te vinden (zoals een tweede gft-container, gratis takkenroute, de milieustraat en/of

5 PAGINA 5 VAN 6 zelf composteren). Van de gratis tweede gft-container is overigens minimaal gebruik gemaakt. Rekeninghoudend met de alternatieve voorzieningen, zal de driewekelijkse inzameling naar verwachting ook in het landelijk gebied toereikend zijn. Ervaringen in andere plattelandsgemeenten in de buurt wijzen daar ook op: in de gemeente Borger-Odoorn wordt met ingang van volgend jaar het gft-afval driewekelijks op afroep opgehaald (huidige aanbiedpercentage van de gft-container is slechts 20%); in de gemeente Hardenberg wordt met ingang van 2014 zelfs helemaal geen gftafval meer opgehaald buiten de bebouwde kom vanwege het lage aanbod van gftafval. Bronscheiding kunststof uitgangspunt van beleid Zoals eerder genoemd is in het Kaderplan Afvalstoffen als hoofddoel van het gemeentelijk beleid vastgelegd: het door bronscheiding bevorderen van afvalscheiding en hergebruik. Bezien in relatie tot het landelijk afvalstoffenbeleid nog steeds actueel en uitgangspunt voor het te voeren beleid. Een principieel punt in de keuze voor bron- en nascheiding is de rol die de gemeente wil spelen in de grondstoffenketen: wil de gemeente wel of niet een proactieve bijdrage leveren in de oplossing van de heersende grondstoffenschaarste? Met bronscheiding wordt daaraan uitvoering gegeven en houdt de gemeente de regie op de diverse grondstoffen die bij huishoudens vrijkomen en de duurzame verwerking daarvan. Op basis van het Feitenrapport Nascheiding, gepubliceerd begin 2012 door het ministerie van I&M, is bekend dat de kwaliteit van nagescheiden kunststoffen minder is en zich daardoor ook minder goed leent voor hergebruik van kunststoffen. Bovendien gaat van het nascheiden van kunststoffen geen enkele prikkel uit om de diverse andere herbruikbare grondstoffen apart te houden. In het nieuw af te sluiten restafvalcontract, waarvoor nog een aanbestedingsprocedure loopt, is in aanvulling op bronscheiding rekening gehouden met nascheiding van het kunststof. Niet of nauwelijks stankoverlast in de zomer De zorg rond te verwachten stankoverlast als gevolg van de driewekelijkse inzameling van gft-afval kunnen wij ons voorstellen. Volgens de uitkomsten van de eindevaluatie valt dit in de praktijk erg mee. Ook hier blijkt dat communicatie over voorkoming van stankoverlast haar vruchten afwerpt. Door simpele maatregelen kan genoemde overlast in de praktijk worden voorkomen. Tijdens extreme warme perioden wordt inwoners bijvoorbeeld geadviseerd om praktisch om te gaan met het gft afval (door etensresten bijvoorbeeld goed verpakt aan te bieden in de restafvalcontainer dan wel in afbreekbare plastic biozakken in de gft-container). Ook de inzet en begeleiding van de afvalcoach waarop een beroep kan worden gedaan is hier van betekenis. Daarnaast zullen we wanneer dat nodig is overgaan tot maatwerkoplossingen, zoals bijvoorbeeld extra ledigen. Ruimtebeslag en extra werk De gevoelens rondom het extra ruimtebeslag van de kunstofcontainer en het extra werk dat het oplevert begrijpen wij. We wijzen er daarom in de eerste plaats op

6 PAGINA 6 VAN 6 dat de kunststofcontainer niet verplicht is. In voorkomende gevallen waarbij het ruimtebeslag tot problemen leidt zullen wij via de inzet en begeleiding van de afvalcoach naar een passende oplossing zoeken. Afvaldumping in de openbare ruimte In de eindevaluatie van Afval Anders komt de overlast van (eventuele) dumping van tuinafval niet expliciet aan de orde. Tijdens de proef is geen toename van zwerfafval of afvaldumping geconstateerd. Gezien alle extra te verstrekken inzamelfaciliteiten bestaat er ook geen aanleiding voor afvaldumping. Mocht dit echter in de praktijk tot problemen leiden dan treffen wij passende maatregelen. Invoering Afval Anders mét ijkmomenten De proef Afval Anders laat zien dat door wijziging van de inzamelmethodiek een aanzienlijk bronscheidingspotentieel én verdienmodel benut wordt. Zowel vanuit kosten- als duurzaamheidsperspectief verdient het aanbeveling dat met de gefaseerde invoering van het systeem nog in het eerste half jaar van 2014 een begin kan worden gemaakt. De proef heeft laten zien dat de invoering slaagt door vooral persoonlijke aandacht en gerichte communicatie. Medewerking van inwoners is essentieel. In de opdrachtverlening aan Area worden daarom uitdrukkelijke voorwaarden gesteld om een zorgvuldige invoering in combinatie met een gedegen communicatietraject te kunnen waarborgen. Bij de fasering en de invoering krijgt de communicatie een prominente plek. Ook periodieke monitoring in de vorm van sorteeranalyses, vullingsgraden containers, aanbiedpercentages enzovoorts maakt hiervan onderdeel uit. Daarnaast worden tussentijds de bevindingen van inwoners onderzocht. Als hieruit blijkt dat zich problemen voordoen, rond bijvoorbeeld stankoverlast, te weinig ruimte voor containers in bepaalde situaties en dergelijke, worden deze opgelost. Dit door bijvoorbeeld extra lediging, tussentijds bijstellen van het systeem of andere passende maatregelen. Wij vertrouwen erop u hiermee voldoende te hebben geïnformeerd. Burgemeester en Wethouders van Hoogeveen, de secretaris, de burgemeester, G.H. DE VRIES K.B. LOOHUIS