Aan de Raad. Om meerdere redenen is het van belang dat er thans besluiten genomen worden over afvalmaatregelen.

Transcriptie

1 Aan de Raad. No. : 4/8. Muntendam: 13 september Onderwerp : afvalmaatregelen Aanleiding In het coalitieakkoord is opgenomen dat het afvalreductieplan van de voorgaande raadsperiode zal worden voortgezet. In dat kader zou worden gekeken naar het hanteren van een gedifferentieerd afvalstoffentarief om te bevorderen dat de burger kritisch omgaat met zijn afval en het recyclebare deel beter scheidt van het restafval. Voor de daarop volgende discussie over afvalmaatregelen heeft uw raad en de commissie op 15 september 2011 een werkbezoek gebracht aan de gemeente Leek. Die avond heeft de commissie met ons college van gedachten gewisseld over de toekomstige afvalmaatregelen. Naar aanleiding van die gedachtewisseling heeft uw raad op 27 oktober 2011 het Plan van aanpak afvalmaatregelen vastgesteld en een Klankbordgroep Afvalmaatregelen Menterwolde (KAM) ingesteld. Onder begeleiding van de KAM heeft het extern bureau De Jonge Milieuadvies (JMA) een aantal mogelijke afvalmaatregelen voor onze gemeente onderzocht. Deze afvalmaatregelen en hun effecten zijn beschreven in de rapportage Verkenning mogelijkheden toekomstige afvalinzameling gemeente Menterwolde. De rapportage van JMA treft u bijgaand aan. In genoemd plan van aanpak is aangegeven dat het grote aantal mogelijke afvalmaatregelen in verschillende stappen getrechterd zou worden tot bij voorkeur één pakket maatregelen. Dit pakket aan maatregelen zou uitgewerkt worden. De klankbordgroep heeft hierin geen principiële keus gemaakt. In de laatste vergadering van de klankbordgroep op 12 juli 2012 is afgesproken dat de principiële keus door uw raad gemaakt zal worden, op voorstel van ons college. Om meerdere redenen is het van belang dat er thans besluiten genomen worden over afvalmaatregelen. De landelijke doelstelling voor afvalscheiding van 65% moet in 2015 gerealiseerd zijn. Op 28 februari 2014 loopt het contract af voor de huisvuilinzameling. Voor het uitwerken van details, een Europese aanbestedingsprocedure en de aanschaf van materieel, is tenminste een termijn van 1,5 jaar nodig. De werkzaamheden die hiervoor nodig zijn, moeten dus binnenkort opgestart worden. Financiële consequenties kunnen meegenomen worden in de begroting voor het jaar Proces Op 8 december 2011 heeft de KAM voor het eerst vergaderd. In deze vergadering heeft de KAM doelen vastgesteld, waaraan de afvalmaatregelen getoetst worden en zijn randvoorwaarden gesteld. Een overzicht van de successievelijke vergaderingen van de KAM is opgenomen in de rapportage van JMA. De verslagen van de KAM zijn als bijlage bij dit raadsvoorstel gevoegd. Op 21 juni 2012 is de conceptrapportage van JMA tijdens een themabijeenkomst gepresenteerd aan de raad en de raadscommissie.

2 Inspraak Om de bewoners te betrekken bij het project is een facebookpagina geopend, genaamd minder afval in Menterwolde. Daarnaast is de mening van de bewoners gepeild met een digitale afvalenquête. De DAR-ren zijn per aparte brief gevraagd de afvalenquête in te vullen. Te concluderen is dat de inwoners in hoge mate tevreden zijn met de huidige wijze van afvalinzameling. De KAM heeft zoveel mogelijk rekening gehouden met de inbreng van onze bewoners. Op 6 maart 2012 heeft de KAM een apart overleg gehad met de inzamelaars van oud papier. Het verslag van dit overleg is als bijlage bij dit raadsvoorstel gevoegd. De KAM heeft zoveel mogelijk rekening gehouden met de inbreng van de inzamelaars. Op 3 juli 2012 heeft de KAM een discussieavond gehouden voor de bewoners. Hiervoor zijn de DAR-ren en de inzamelaars van oud papier specifiek uitgenodigd. Het verslag van deze discussiebijeenkomst is als bijlage bij dit raadsvoorstel gevoegd. Tijdens deze discussieavond bleek dat de aanwezigen doordrongen zijn van de noodzaak om afvalmaatregelen te treffen. Verder bleek er draagvlak te bestaan voor de twee maatregelvarianten, die voldoen aan de doelstellingen en randvoorwaarden. In juli heeft de rapportage twee weken ter inzage gelegen en was er de mogelijkheid om een inspraakreactie te geven. Er is één inspraakreactie per ontvangen. Deze is voor de KAM geen reden geweest de rapportage aan te passen. Conclusies rapportage Uit de rapportage van JMA blijkt dat het nemen van afvalmaatregelen noodzakelijk is. De KAM onderkent unaniem de doelen en randvoorwaarden en de noodzaak om afvalmaatregelen te treffen: niets doen is geen optie. In het onderzoek is een viertal varianten onderzocht: 1. Vergaande optimalisatie inzameling plus communicatie 2. Kringloopwagen 3. Diftar met kringloopwagen 4. Omgekeerd inzamelen met kringloopwagen Vergaande optimalisatie van de huidige inzameling plus communicatie levert onvoldoende resultaat op en voldoet niet aan de gestelde randvoorwaarde dat de invoering kostenneutraal moet zijn. Ook het invoeren van alleen een kringloopwagen voldoet niet aan de gestelde doelen. Derhalve stellen wij uw raad voor om deze twee varianten niet verder te betrekken bij de besluitvorming. De twee andere varianten voldoen aan alle gestelde doelen en randvoorwaarden. In de KAM bleek geen overduidelijke meerderheid te bestaan voor één van beide varianten. Beide varianten zijn voor vrijwel alle fracties bespreekbaar. Hieronder worden deze twee varianten kort beschreven. In de navolgende tabel is een en ander samengevat. Diftar met kringloopwagen Alle bruikbare afvalfracties, behalve GFT en oud papier, worden huis aan huis gescheiden ingezameld met de kringloopwagen. Dit zijn kunststof verpakkingen, harde kunststoffen, glas, textiel, metalen en huishoudelijke apparaten. Afhankelijk van de marktontwikkelingen kunnen 2

3 deze in de toekomst uitgebreid worden met bijvoorbeeld drankenkartons. In de berekeningen is uitgegaan van een inzamelfrequentie van eenmaal per maand. Oud papier blijft ingezameld worden door verenigingen, waarbij de gemeentelijke regie versterkt wordt. Het restafval en het GFT-afval worden, net als nu, alternerend huis-aan-huis ingezameld. De prikkel die aan de mensen wordt gegeven is een financiële prikkel op GFT en restafval. Hierdoor wordt goed gedrag beloond: mensen die hun afval goed scheiden en daardoor minder restafval hebben, betalen minder afvalstoffenheffing dan mensen die veel restafval hebben. Ook het aanbieden van minder GFT, doordat bewoners bijvoorbeeld thuis composteren, wordt beloond. Om te voorkomen dat de prijsprikkel als straf wordt ervaren is een vangnet nodig (minimabeleid, beleid op medisch afval zoals incontinentiemateriaal). Diftar heeft ook consequenties voor het afvalbrengstation. Ook daar wordt diftar ingevoerd en wordt het afval beprijsd. Samenvatting effecten van deze maatregel: Vermindering hoeveelheid restafval met 45% Stijging afvalscheiding naar 65% Verhoging dienstverlening door huis aan huis ophalen bruikbare fracties (=grondstoffen) Kostenbesparing van per jaar. Omgekeerde inzameling met kringloopwagen Alle bruikbare afvalfracties worden huis aan huis opgehaald, met uitzondering van restafval. Enerzijds maken we het voor de bewoners gemakkelijk om het afval dat we graag willen hebben, gescheiden aan te bieden, anderzijds maken we het wat moeilijker voor afval dat niet her te gebruiken is en waar we dus zo weinig mogelijk van willen hebben (restafval). Bij omgekeerde inzameling wordt het restafval niet meer aan huis ingezameld, maar moeten de mensen het afval wegbrengen naar ondergrondse containers. Door de goede gescheiden inzameling wordt de hoeveelheid beperkt: ca.1 zak per huishouden per week. Dat is (veel) minder dan de wekelijkse hoeveelheid boodschappen. De locaties voor de ondergrondse containers worden zorgvuldig gekozen. De ervaringen met omgekeerd inzamelen zijn beperkt, zodat de uitkomsten van deze maatregelen onzeker zijn. Door de grote afstanden is de omgekeerde inzameling in het buitengebied vermoedelijk niet haalbaar. Daarom zal in het buitengebied het restafval vooralsnog huis aan huis worden ingezameld met minicontainers, maar wel in een lagere inzamelfrequentie van eenmaal per vier weken. Op deze manier wordt ook bij deze huishoudens een prikkel tot beter scheiden toegepast (ruimtebeperking). In deze variant is er een nieuw alternerend inzamelsysteem: de ene week inzameling van GFT met de groene container en de andere week inzameling met de kringloopwagen. In deze variant komen de grijze minicontainers vrij. Deze zullen gebruikt worden voor de inzameling van oud papier. In het buitengebied waar geen grijze minicontainers vrijkomen krijgt men een extra minicontainer voor het oud papier. Ook in dit geval blijft de rol van de verenigingen bestaan, zij het in een iets andere vorm. 3

4 Samenvatting effecten van deze maatregel: Vermindering hoeveelheid restafval met 27% Stijging afvalscheiding naar 66% Verhoging dienstverlening door huis aan huis ophalen bruikbare fracties (=grondstoffen) en inzameling oud papier met minicontainers Kostenbesparing van per jaar. Papierinzameling Ongeacht welke variant wordt gekozen, wordt in elk geval de papierinzameling geoptimaliseerd. De rol van de verenigingen blijft hierbij nagenoeg ongewijzigd. Zij blijven de inzameling uitvoeren. De regie voor de papierinzameling komt meer bij de gemeente te liggen. Verder wordt de inzameling en verwerking door de gemeente vermarkt door middel van een (Europese) aanbesteding. Vergelijking In de volgende tabel is een vergelijking van beide varianten opgenomen. Er is vooral ingezoomd op de verschillen tussen diftar en omgekeerd inzamelen. 4

5 Aspect Diftar met kringloopwagen Omgekeerde inzameling met kringloopwagen Toekomstige afvalscheiding 65 % 66 % in % Vermindering hoeveelheid 45 % 27 % restafval in % Afvalgedrag Preventie en scheiding Scheiding Effect dienstverlening Aanzienlijke verbetering door de kringloopwagen. Aanzienlijke verbetering door de kringloopwagen en oud papier met minicontainers. Bovendien kan men zijn afval dagelijks afgeven. Vermindering doordat men het restafval weg moet brengen. Veranderingen voor burger Weinig verandering in de fysieke inzamelstructuur. Grote verandering in de fysieke inzamelstructuur. Toepasbaar in hele gemeente In te voeren in de hele gemeente. Invoering stuit in het buitengebied op praktische bezwaren. Structurele netto besparing Ca Ca in euro per jaar Hoogte investering in Ca Ca euro Vangnet Mate van ervaring Flexibiliteit systeem (Financiële) risico s Stapeling van beide maatregelen Vangnet nodig voor financieel zwakkeren (minimabeleid), en mensen met incontinentiemateriaal. Vangnet is overigens eenvoudig administratief te creëren. Landelijk ruime en meerjaren ervaring met diftar. Weinig onzekerheden. Flexibel systeem, de tariefstelling kan makkelijk aangepast worden. Verhoudingsgewijs laag door: lagere investeringskosten flexibiliteit systeem ruime ervaring Een eenmaal ingevoerd diftarsysteem is alleen met hoge kosten uit te breiden met omgekeerde inzameling. Het containermanagementsysteem (chips, registratie, fiscale systeem) is niet meer bruikbaar na stapeling. Vangnet nodig voor mensen met incontinentiemateriaal. Beperkte en kort durende ervaring met omgekeerd inzamelen. Het systeem minder flexibel. Het is moeilijk aan te passen. Verhoudingsgewijs hoog door: hogere investeringskosten minder flexibel systeem beperkte ervaring Een eenmaal ingevoerd systeem van omgekeerd inzamelen is gemakkelijk en met beperkte kosten uit te breiden met diftar. Ontwijkgedrag Is een aandachtspunt. Vindt waarschijnlijk weinig plaats. Oud papierinzameling Vrijwel ongewijzigd. Met minicontainers. GFT Er wordt meer thuis gecomposteerd. Er wordt meer GFT aangeboden. Een deel van de bestaande 140 liter groene containers zal omgeruild worden voor grote groene containers van 240 liter. Bovendien zal men vaker een tweede groene container willen hebben. Beide varianten zijn door JMA nog niet tot in alle details uitgewerkt.

6 Financiële aspecten In de rapportage van JMA zijn de financiële aspecten opgenomen. Deze zijn samengevat in de volgende tabel. Beide afvalmaatregelen leiden per saldo tot een jaarlijkse kostenbesparing: ca in de diftar-variant en ca bij omgekeerde inzameling. Afhankelijk van de nadere uitwerking c.q. optimalisering van de te kiezen maatregel, kan een verfijning optreden in deze bedragen. Voordat we deze besparing kunnen behalen, zullen we eerst moeten investeren. De kosten gaan voor de baten uit. Wij stellen uw raad voor de investering te activeren. Wij stellen uw raad tevens voor deze kapitaallast in het jaar 2013 te dekken uit de algemene reserve. Vanaf 2014 kunnen de lasten gedekt worden uit de baten van de afvalmaatregelen. Tabel 2, financiële vergelijking varianten Onderdeel Diftar + kringloopwagen Omgekeerde inzameling + kringloopwagen Totale investering in Kapitaallast, jaar 2 tm jaar 5 in per jaar Kapitaallast 1 e jaar in Structurele uitgaven in per jaar Besparingen in per jaar Netto besparing in per jaar In de volgende tabel is de meerjarenraming gegeven voor de totale afvalverwijderingskosten in per jaar. Deze is gebaseerd op de begroting en prijspeil Hierin zijn alle kosten en baten opgenomen, met uitzondering van de afvalstoffenheffing. De onzekerheden in de meerjarenraming zijn echter groot. De komende jaren moeten wij namelijk een aantal nieuwe contracten afsluiten (huis aan huis inzameling, verwerking restafval, verwerking GFT, afvalbrengstation). Deze vier contracten hebben een waarde van bijna 1 miljoen euro op een totaal van 1,25 miljoen voor de totale afvalverwijderingskosten (prijspeil 2012). Wij verwachten bij een aanbesteding lagere kosten te bereiken. Tabel 3, meerjarenraming totale afvalverwijderingskosten Diftar + kringloopwagen Omgekeerde inzameling + kringloopwagen

7 Allereerst stellen wij u voor de rapportage vast te stellen. Voorkeur college van burgemeester en wethouders Beide overgebleven varianten voldoen aan de gestelde doelen en randvoorwaarden. Het zijn beide goede oplossingen om onze afvalprestatie bestaande uit afvalreductie, scheiding, kostenbeheersing, dienstverlening te verbeteren. Wij geven de voorkeur aan de diftar-variant, omdat de onzekerheden van diftar kleiner zijn dan van omgekeerd inzamelen en omdat de kostenbesparing groter is. Daarom stellen wij uw raad voor, te kiezen voor de variant diftar met kringloopwagen. Vervolgtraject Na besluitvorming door uw raad zullen wij de gekozen variant nader uitwerken, binnen de gestelde randvoorwaarde van kostenneutrale invoering. Dit geldt niet voor de kapitaallast in het eerste jaar, die wij als gemeente moeten dekken uit de algemene reserve ( voor diftar en voor omgekeerde inzameling). Vervolgens zullen wij zorgen voor de (Europese) aanbestedingsprocedure. Ook zullen wij een communicatiecampagne opstarten. Wij gaan er vooralsnog vanuit dat wij dit grotendeels in eigen beheer kunnen uitvoeren. Na positieve besluitvorming zullen financiële aspecten worden verwerkt in de begroting Wij brengen uw raad vanzelfsprekend zo snel mogelijk op de hoogte van de resultaten van de aanbestedingsprocedures. Burgemeester en wethouders van Menterwolde; De burgemeester, De secretaris, E. A. van Zuijlen H. van der Wal Bijlagen Rapportage JMA Verslagen KAM, oud papier en discussieavond 3