BMC Mei 2012 J. Metz M. Schuurmans. Integraal Huisvestingsplan Onderwijs Gemeente Leerdam

Transcriptie

1 BMC Mei 2012 J. Metz M. Schuurmans Integraal Huisvestingsplan Onderwijs Gemeente Leerdam

2 Integraal Huisvestingsplan Onderwijs Gemeente Leerdam

3 Inhoud HOOFDSTUK 1 INLEIDING 5 HOOFDSTUK 2 AANLEIDING 6 HOOFDSTUK 3 WETTELIJK KADER Inleiding Wettelijke zorgplicht Verordening voorzieningen huisvesting onderwijs Gedeelde verantwoordelijkheid Eigendomsverhouding Vrijheid schoolkeuze ouders 9 HOOFDSTUK 4 BELEIDSMATIGE UITGANGSPUNTEN Inleiding Broekgraaf Toenemende leegstand Renovatie en nieuwbouw Doordecentralisatie Aanpassen Verordening voorzieningen huisvesting onderwijs Passend onderwijs 16 HOOFDSTUK 5 DEMOGRAFISCHE ONTWIKKELINGEN Inleiding Vertraging woningbouwprogramma Broekgraaf Leerlingontwikkeling komende jaren Bevolkingsdaling 19 HOOFDSTUK 6 ONDERWIJSHUISVESTING BASISONDERWIJS Inleiding Floris Radewijnsz De Wilgenhoek De Verrekijker - Noord Koningin Wilhelminaschool Johannes Calvijnschool 21 2/53

4 6.7 De Hobbitstee Ichthus/Juliana Het Mozaïek Klim Op El Boukhari Noachschool Ichthus/Regenboog De Verrekijker - Kedichem Tijdlijn 24 HOOFDSTUK 7 ONDERWIJSHUISVESTING VOORTGEZET ONDERWIJS Inleiding Heerenlanden College 26 HOOFDSTUK 8 BEWEGINGSONDERWIJS Inleiding Beschikbare- en benodigde gymnastiekcapaciteit 28 HOOFDSTUK 9 FINANCIËN Inleiding Financiële dekking IHPO 30 HOOFDSTUK 10 CONCLUSIES Inleiding Conclusies 31 HOOFDSTUK 11 AANBEVELINGEN Inleiding Aanbevelingen 33 3/53

5 Lijst met afkortingen BO BSO BVO HLC IHPO MOP VO VNG WPO WVO basisonderwijs buitenschoolse opvang bruto vloeroppervlakte Heerenlanden College integraal huisvestingsplan onderwijs meerjarenonderhoudsplanning voortgezet onderwijs Vereniging Nederlandse Gemeenten Wet op het Primair Onderwijs Wet op het Voortgezet Onderwijs 4/53

6 Hoofdstuk 1 Inleiding In de nota Kansen voor iedereen 1 wordt de gemeentelijke visie op het onderwijsbeleid van de gemeente Leerdam voor de periode 2011 tot 2014 weergegeven. Hierin wordt ingegaan op de rol van het onderwijs binnen de lokale samenleving en de taken en rollen die de verschillende partners in Leerdam spelen. De nota bevat tevens de gemeentelijke uitgangspunten bij het onderwijsbeleid en de doelen die hierbij worden nagestreefd. De visie op het onderwijs richt zich op het bieden van gelijke kansen aan alle leerlingen om zich te ontplooien. De huisvesting van het onderwijs is een middel om deze doelen mede te realiseren. De gemeente Leerdam heeft een zorgplicht om te voorzien in voldoende en kwalitatief goede onderwijshuisvesting voor scholen voor basisonderwijs (BO) en voortgezet onderwijs (VO). Om invulling te geven aan de ambities uit de nota Kansen voor iedereen is in 2012 een meerjaren visie op de onderwijshuisvesting opgesteld; het Integraal Huisvestingsplan Onderwijs Leerdam (IHPO) voor de jaren Het IHPO vormt daarmee in feite een afgeleide van de nota Kansen voor iedereen. Het IHPO is opgesteld in samenspraak met de schoolbesturen. Hiervoor zijn drie fasen doorlopen. In de inventarisatiefase zijn alle feiten en gegevens verzameld, welke als basis dienen van dit IHPO. In de discussiefase is zowel met de schoolbesturen, het college van B&W als met de gemeenteraad (19 april 2012) dieper ingegaan op de doelen en uitgangspunten; welke ontwikkelingen en behoeften zijn de komende jaren binnen het onderwijsveld in Leerdam aan de orde en hoe dient middels onderwijshuisvesting hierop te worden ingespeeld. In de laatste fase is de input uit de vorige fasen verwerkt tot het IHPO. De aanleiding voor het opstellen van het IHPO wordt in hoofdstuk 2 behandeld. In hoofdstuk 3 komt het wettelijke kader aan de orde. Hoofdstuk 4 geeft een uiteenzetting van de beleidsmatige uitgangspunten. In hoofdstuk 5 wordt dieper ingegaan op de demografische ontwikkelingen. De hoofdstukken 3, 4 en 5 vormen de basis voor de uitwerkingen per basisschool zoals in hoofdstuk 6 opgesomd. In hoofdstuk 7 en 8 komt het VO en bewegingsonderwijs aan bod. Tot slot wordt in hoofdstuk 9 ingegaan op de financiën. Het geheel wordt in hoofdstuk 10 en 11 afgerond met de conclusies respectievelijk aanbevelingen. 1 Vastgesteld door de gemeenteraad op 13 januari /53

7 Hoofdstuk 2 Aanleiding Het IHPO geeft een meerjaren visie op onderwijshuisvesting binnen Leerdam voor de jaren. De behoefte aan deze meerjaren visie ligt in een aantal concrete onderwerpen welke verderop in dit IHPO aan de orde komen. Broekgraaf De realisatie van de nieuwe wijk Broekgraaf vormt een belangrijke invloed op de capaciteitsbehoefte van onderwijshuisvesting. Alhoewel de woningbouwplanning inmiddels is aangepast en het verwachte aantal leerlingen is bijgesteld, dient binnen dit IHPO wel antwoord te worden gegeven op de vraag of uitbreiding van de capaciteit aan onderwijshuisvesting binnen deze woonwijk aan de orde is. Dit moet worden bekeken in relatie tot de visie dat bij de realisatie van een nieuwe wijk voldoende maatschappelijke voorzieningen aanwezig moeten zijn om het voor nieuwe bewoners aantrekkelijk te maken. Onderwijsvoorzieningen in de wijk of op redelijke afstand zijn daarbij van belang. Toenemende leegstand Gemeente Leerdam krijgt op grond van de laatste leerlingprognose 2 te maken met een dalende bevolkingsprognose. Deze dalende bevolkingsprognose is overigens een landelijke trend. Door de ontwikkeling van Broekgraaf vlakt deze dalende trend binnen de kern Leerdam enigszins af. Dalende leerlingaantallen zorgen uiteindelijk voor toenemende leegstand binnen schoolgebouwen. Binnen dit IHPO dient antwoord te worden gegeven op de vraag wat te doen aan de forse leegstand op dit moment en de toename ervan in de komende jaren. Financiën Ook de gemeente Leerdam heeft te maken met financiële krapte binnen de eigen begroting. De komende jaren dienen (flinke) bezuinigingen te worden doorgevoerd. Wensen dan wel noodzakelijke uitgaven met betrekking tot onderwijshuisvesting staan vanwege deze financiële krapte fors onder druk. Binnen dit IHPO wordt een aanzet gegeven naar inzicht in de benodigde investeringen en bestaande financiële lasten voor onderwijshuisvesting voor de komende jaren in relatie tot deze krappe beschikbare middelen. Naast de ontwikkelingen in Broekgraaf, de toenemende leegstand en de financiële consequenties wordt binnen dit IHPO eveneens aandacht besteed en keuzes gemaakt ten aanzien van: - duurzaamheid; - renovatie en nieuwbouw van schoolgebouwen; - doordecentralisatie onderwijshuisvesting; - aanpassing van de Verordening voorzieningen huisvesting onderwijs; 2 Pronexus maart 2011 Leerlingenprognose en ruimtebehoefte basisonderwijs Gemeente Leerdam en aangepast aan de temporisering van de nieuwbouwwijk Broekgraaf 6/53

8 - passend onderwijs. 7/53

9 Hoofdstuk 3 Wettelijk kader 3.1 Inleiding Het beleid rondom onderwijshuisvesting is omgeven door een wettelijke kader. Dit wettelijk kader is vastgelegd in de verschillende onderwijswetten, zoals de Wet op het Primair Onderwijs (WPO) of Wet op het Voortgezet Onderwijs (WVO). Gemeenten hebben binnen dit wettelijk kader de zorg om te voorzien in voldoende en adequate onderwijshuisvesting binnen haar eigen gemeentegrenzen; ook wel de wettelijke zorgplicht genoemd. 3.2 Wettelijke zorgplicht De wettelijke zorgplicht voor onderwijshuisvesting door gemeenten richt zich onder andere op nieuwbouw, uitbreiding, eerste inrichting onderwijsleerpakket en meubilair en groot onderhoud aan basisscholen. De zorg en financiering van het groot onderhoud aan scholen voor voortgezet onderwijs is in 2005 overgeheveld naar het voortgezet onderwijs zelf. 3.3 Verordening voorzieningen huisvesting onderwijs Op grond van de onderwijswetten en ter uitvoering van de wettelijke zorgplicht stelt de gemeente een verordening vast; de Verordening voorzieningen huisvesting onderwijs. In deze verordening zijn ruimtelijke- en financiële normeringen opgenomen die de basis vormen om te voorzien in voldoende en adequate onderwijshuisvesting. 3.4 Gedeelde verantwoordelijkheid Goede schoolgebouwen en een prettige leer- en werkomgeving zijn belangrijke voorwaarden voor goed onderwijs. Het is wettelijk gezien een gedeelde verantwoordelijkheid van gemeente én schoolbestuur hierin te voorzien. Zo is de gemeente verantwoordelijk voor het groot onderhoud aan de buitenzijde van het schoolgebouw voor BO, terwijl het schoolbestuur de verantwoordelijkheid draagt voor het onderhoud aan de binnenzijde én het buitenschilderwerk. 3.5 Eigendomsverhouding Schoolbesturen zijn op grond van de onderwijswetten (juridisch) eigenaar van de gebouwen. Zij zijn verantwoordelijk en aansprakelijk voor het gebruik en dienen als goed huisvader voor het gebouw zorg te dragen, zoals het plegen van adequaat onderhoud. Indien de school ophoudt te bestaan dan is bij wet geregeld dat (een gedeelte van) het schoolgebouw om niet terug valt naar de gemeente. Doorgaans wordt ook wel gezegd dat de gemeente economisch eigenaar is en dus het economisch claimrecht heeft van het schoolgebouw. Dit zijn echter geen formeel juridische uitdrukkingen opgenomen in de wet. 8/53

10 3.6 Vrijheid schoolkeuze ouders Ouders zijn op basis van vrijheid van schoolkeuze vrij om voor hun kind een school te kiezen die in overeenstemming is met hun voorkeuren. Het gaat hier bijvoorbeeld om de grondslag van de school, de kwaliteit van het geboden onderwijs en de afstand van de school tot het huis. Dit is een fundamenteel beginsel in de onderwijswetgeving. Deze vrijheid van schoolkeuze kan dus niet tegen worden gegaan. De gemeente heeft in overleg met de schoolbesturen wel de mogelijkheid sturing uit te oefenen vanuit voorzieningenplanning. 9/53

11 Hoofdstuk 4 Beleidsmatige uitgangspunten 4.1 Inleiding Om vanuit de wettelijke zorgplicht tot wel overwogen keuzes te komen voor de (nabije) toekomst op het gebied van onderwijshuisvesting binnen gemeente Leerdam is het van belang om gezamenlijk beleidsmatige uitgangspunten te bepalen. Deze uitgangspunten zijn verkend vanuit de inventarisatiefase tot en met discussiefase. Zowel het onderwijsveld als de gemeenteraad zijn in deze fasen betrokken. Resultaat vormt een gedegen basis van grotendeels op overeenstemming gerichte uitgangspunten welke in het uiteindelijke IHPO worden opgenomen en het onderwijshuisvestingsbeleid vormen voor gemeente Leerdam de komende jaren. 4.2 Broekgraaf De nieuwe wijk Broekgraaf grenst aan de wijk West. Op grond van eerste contouren is in de brochure Maak je dromen waar in Broekgraaf uit 2010 uitgegaan van een woningbouwprogramma van woningen. Vanwege de huidige economische ontwikkelingen is inmiddels een temporisering toegepast op dit programma. (Bron: Maak je dromen waar in Broekgraaf - Gemeente Leerdam ) In de brochure Maak je dromen waar in Broekgraaf is onder andere het volgende opgenomen: Bij het sportcomplex wordt de multifunctionele accommodatie met een school en andere basisvoorzieningen gebouwd. Er ontstaat een clustering van voorzieningen voor kinderen. De huidige demografische ontwikkelingen hebben inmiddels een ander licht doen schijnen op hetgeen hiervoor is genoemd. Binnen dit IHPO is niet alleen gekeken naar de behoeften aan (onderwijs)voorzieningen binnen Broekgraaf maar is op een integrale wijze de gehele onderwijshuisvestingsbehoefte in beeld gebracht afgezet tegenover de thans beschikbare capaciteit. Integrale huisvestingsbehoefte Leerdam-West Leerdam-West heeft op dit moment een forse leegstand (ook wel overcapaciteit genoemd) binnen de beschikbare schoolgebouwen voor de basisscholen Klim Op, Het Mozaïek en El Boukhari. In vierkante meters bruto vloeroppervlakte (BVO) bedraagt deze leegstand zo n m2 (voor de begripsvorm: een 8-klassige 10/53

12 basisschool heeft recht op een BVO van m2). In de andere wijken van Leerdam komt eveneens (forse) leegstand voor. Dit gegeven doet de vraag rijzen of uitbreiding met extra capaciteit onderwijshuisvesting in de vorm van nieuwbouw binnen Broekgraaf uit te leggen valt tegenover de forse leegstand binnen Leerdam- West (en de andere wijken binnen Leerdam). Dit feit moet worden afgezet tegenover het belang van realisatie van een aantrekkelijke nieuwe woonwijk met adequate (maatschappelijke) voorzieningen waaronder onderwijs. Binnen de discussiefase zijn deze feiten en belangen aan de orde gesteld. Zowel schoolbesturen als de gemeenteraad zijn van mening dat op dit moment niet tot nieuwbouw moet worden overgegaan binnen Broekgraaf. Zoals verderop in dit IHPO aan de orde komt wordt voorgesteld een besluit tot eventueel renovatie en nieuwbouw binnen de beschikbare onderwijshuisvestingscapaciteit binnen Leerdam- West uit te stellen tot in Voorgesteld wordt om in 2016 opnieuw te bezien, binnen het bredere kader en aan de hand van de dan ontstane situatie en verwachtingen binnen het woningbouwprogramma en demografische ontwikkelingen, welke besluiten moeten worden genomen ten aanzien van Broekgraaf en Leerdam-West in het geheel. Voorstel aan de gemeenteraad: Nu geen nieuwbouw onderwijshuisvesting realiseren in Broekgraaf; In 2016 opnieuw bezien welke besluiten noodzakelijk zijn rekening houdend met de dan bekende situatie rondom het woningbouwprogramma Broekgraaf, de demografische ontwikkelingen en keuzes ten aanzien van renovatie en nieuwbouw van schoolgebouwen in Leerdam-West. 4.3 Toenemende leegstand De totaal beschikbare leegstand binnen gemeente Leerdam bedraagt op dit moment binnen het BO ruim m2 en beslaat gemiddeld zo n 16% over de totaal beschikbare huisvestingscapaciteit. Vanwege dalende leerlingaantallen neemt de behoefte aan vierkante meters onderwijshuisvesting af waardoor dit leegstandspercentage de komende jaren stijgt naar 20%. Deze ontwikkeling vraagt om gericht beleid zodat de bestaande schoolgebouwen (alsnog) effectiever worden gebruikt. Effectief en efficiënt gebruik schoolgebouwen Schoolgebouwen zijn statisch en in een bepaalde periode voor een bepaalde capaciteitsbehoefte en onderwijsconcept gebouwd. Dit gegeven in relatie tot de toenemende leegstand binnen Leerdam biedt daarnaast ook mogelijkheden om overcapaciteit op een andere manier in te zetten. Peuterspeelzalen en kinderopvang zijn voor de hand liggende partners van het (basis)onderwijs. Binnen gemeente Leerdam zijn drie locaties (Verrekijker-Noord, Ichthus Juliana en Ichthus Regenboog) waar buitenschoolse opvang (BSO) en BO onder één dak zijn gehuisvest. Daarnaast zijn de Noachschool en peuterspeelzaal De Klimaap in Schoonrewoerd onder één dak gehuisvest. Ook op Tiendweg 11a en 11b zijn BO, BSO en kinderopvang dichtbij elkaar gehuisvest. Dergelijke combinaties zijn daar waar mogelijk en noodzakelijk op bredere schaal te realiseren. 11/53

13 Ook andere maatschappelijke partners kunnen bijdrage aan een effectief en efficiënt gebruik van schoolgebouwen binnen gemeente Leerdam. Medegebruik en geografische benadering Leegstand binnen schoolgebouwen biedt in beginsel mogelijkheden voor eventueel medegebruik door scholen daar waar een (tijdelijk) tekort is ontstaan. Daarvoor dienen criteria, zoals opgenomen in de Verordening voorzieningen huisvesting onderwijs, in acht te worden genomen. Gemeente Leerdam wil streven naar verdere optimalisatie van dit medegebruik door rekening te houden met een geografische benadering. Dit houdt in dat verwijzing naar leegstand in de vorm van (Bron: BMC ) medegebruik eerst zal plaatsvinden binnen de eigen wijk of kern; Noord, West inclusief Broekgraaf, Centrum/Oost en de kernen Schoonrewoerd en Kedichem. Verhuur en medegebruik Bij het streven naar een efficiënt gebruik van de onderwijsgebouwen kan zoals hiervoor reeds is genoemd worden gestreefd naar medegebruik, maar is ook (structureel) verhuur van het schoolgebouw een relevante optie. De onderwijswet maakt onderscheid tussen; medegebruik ten behoeve van onderwijs of educatie en medegebruik ten behoeve van culturele, maatschappelijke of recreatieve doeleinden. Peuterspeelzaalwerk behoort bijvoorbeeld tot deze laatste categorie. Verhuur moet worden onderscheiden van medegebruik en heeft betrekking op het gebruik van een onderwijsgebouw door derden, niet zijnde onderwijsgebruik of gebruik ten behoeve van culturele, maatschappelijke of recreatieve doeleinden. Hieronder valt ook de kinderopvang (dagopvang en naschoolse opvang). Sinds het van kracht worden van de Wet Kinderopvang in 2005 wordt kinderopvang gezien als een commerciële activiteit. Verhuur kent de nodige juridische beperkingen en vraagt nader overleg tussen gemeente en schoolbesturen. Een optie is om verhuur aan te gaan met een kortdurende looptijd (tot 15 jaar). Indien verhuur van een schoolgebouw langer dan 15 jaar aan de orde is lijkt het verstandiger om ten behoeve van deze verhuur een gedeelte van het schoolgebouw aan de onderwijsbestemming te onttrekken. 12/53

14 Noodlokalen Indien tijdelijke huisvestingsbehoefte aan de orde is kan eventueel aanspraak worden gemaakt op tijdelijke huisvesting in de vorm van een noodlokaal. In de huidige Verordening voorzieningen huisvesting onderwijs 3 is vastgelegd dat hierop aanspraak kan worden gemaakt als de tijdelijke huisvestingsbehoefte ten minste vier jaar en korter dan tien jaar aanhoudt. Het omslagpunt naar bouw van één of meerdere noodlokalen ligt dus bij een huisvestingsbehoefte van ten minste vier jaar. Deze termijn willen wij ophogen naar minimaal 10 jaar. Op deze manier ontstaat een hogere drempel tot realisatie van noodlokalen waarmee kosten worden bespaard. De tijdelijke huisvestingsbehoefte dient in eerste instantie door middel van medegebruik binnen leegstand en binnen de wijk of kern te worden opgevangen. Bij extra groei van het leerlingenaantal zal dus eerder en langer "ingewoond" moeten worden bij een andere school in de wijk die leegstand heeft. Verhuizing De Wilgenhoek De toenemende leegstand binnen Leerdam-West vraagt om gerichte aanpak. Zoals hiervoor is vermeld dient te worden gestreefd naar effectief en efficiënte inzet van de beschikbare capaciteit aan onderwijshuisvesting. Daarbij behoort verhuizing van basisscholen binnen hetzelfde voedingsgebied/vestigingsplaats eveneens tot de mogelijkheden (als verhuizing naar een andere vestigingsplaats plaatsvindt dan dient overigens de Minister van OCenW in te stemmen). Het huidige schoolgebouw van Jenaplanschool De Wilgenhoek (Parallelweg 24) is van een matige bouwkundige staat. Om bouwtechnische redenen lijkt sloop op langere termijn de enige juiste oplossing. Vanwege leegstand binnen de beschikbare huisvestingscapaciteit van basisschool Het Mozaïek (Tiendweg 11a en 90) is verplaatsing van De Wilgenhoek een serieuze optie. Beide basisscholen vallen onder hetzelfde schoolbestuur (O2A5). Hemelsbreed liggen beide basisscholen nog geen 500 meter van elkaar vandaan en voorzien zo grotendeels in het zelfde voedingsgebied. Het voedingsgebied van De Wilgenhoek is overigens de gehele gemeente. Voor het Mozaïek geldt alleen de wijk West (incl. Broekgraaf) als voedingsgebied. Door sloop van het huidige pand van De Wilgenhoek wordt de totale leegstand met ruim m2 teruggedrongen. Het schoolbestuur heeft zich bereid verklaard om de verhuisoptie serieus uit te werken. Na sloop van dit schoolgebouw is eventuele herontwikkeling van deze locatie te overwegen. Leerdam-Noord Naast de grote leegstand in West kampt ook Leerdam-Noord met een forse leegstand van bijna 400 m2, welke de komende jaren toeneemt naar 840 m2 bij ongewijzigd beleid. Zoals verderop in dit IHPO nader zal worden uitgewerkt ligt de oplossing in een aanpak van de benodigde capaciteit ten opzichte van de beschikbare capaciteiten rondom de Koningin Wilhelminaschool en De Verrekijker- Noord. In combinatie met renovatiemomenten in 2016 wordt voorgesteld om op dat moment op integrale te wijzen tot een passende oplossing te komen waarbij 3 Bijlage III, Deel C, onder /53

15 eventuele gebouwelijke integratie van beide scholen onder één dak een optie kan zijn. (Bron: BMC 2012) Voorstel aan de gemeenteraad: Het effectief en efficiënt gebruik van schoolgebouwen, medegebruik, verhuur en de eventuele realisatie van noodlokalen op wijkniveau bekijken; Toekenning van noodlokalen voor een minimale tijdelijke huisvestingsbehoefte vanaf vier jaar aanpassen naar 10 jaar; Jenaplanschool De Wilgenhoek verhuizen naar Tiendweg 11a; Voor 2016 onderzoek doen naar een passende oplossing voor de leegstand rondom Koningin Wilhelminaschool en De Verrekijker-Noord in Leerdam- Noord in combinatie met beoogde renovatie van beide schoolgebouwen. 4.4 Renovatie en nieuwbouw De schoolgebouwen binnen gemeente Leerdam beschikken allen over verschillende stichtingsjaren (zie bijlage 1). Daarnaast zijn verschillende gebouwen op latere momenten uitgebreid. De gemeente draagt de wettelijke zorgplicht voor onder andere groot onderhoud aan de buitenzijde van schoolgebouwen voor het BO alsmede nieuwbouw van gebouwen voor zowel BO als VO. Alhoewel duidelijk is waar de wettelijke zorgplicht ligt is binnen gemeente Leerdam geen actueel inzicht in het gebouwenbestand op langere termijn waarbij rekening wordt gehouden met bijvoorbeeld een moment waarop nieuwbouw aan de orde zal zijn. Daarnaast bestaat behoefte om een moment te bepalen waarop renovatie van het bestaande schoolgebouw in theorie aan de orde is. Op basis van de Verordening voorzieningen huisvesting onderwijs worden de schoolgebouwen goed onderhouden en komen deze gebouwen theoretisch nooit voor renovatie of nieuwbouw in aanmerking. Aanpassing van schoolgebouwen aan onderwijskundige vernieuwingen blijven dan ook uit. Met dit voorstel wordt een duidelijke verbetering voorgesteld. Levensduur 40 en 60 jaar Gemeente Leerdam wil de uitgangspunten voor renovatie en nieuwbouw vastleggen, daarop de meerjarenonderhoudsplanning (MOP) aanpassen en in theorie termijnen hieraan koppelen. Aanleiding hiervoor is de noodzaak om aanvragen voor (groot) onderhoud aan schoolgebouwen te toetsen aan een duidelijk kader. Ook bij het onderhoud dat schoolbesturen aan een schoolgebouw plegen is het belangrijk om te weten wanneer de momenten van renovatie en/of nieuwbouw plaats vinden. Renovatie is in theorie aan de orde in het 40 e levensjaar van het 14/53

16 schoolgebouw. Het voorstel is in het 60 e jaar in theorie sloop en nieuwbouw aan de orde te stellen. Duurzaamheid, clustering en flexibiliteit Juist op de momenten waarop renovatie of nieuwbouw aan de orde zal zijn is een gewenste aanpassing rondom duurzaamheid, waaronder energiezuinige maatregelen, direct mee te nemen. We zullen per situatie inspelen op de dan geldende actuele mogelijkheden om duurzaamheid te realiseren. Daar waar renovatie aan de orde is, maar ook nieuwbouw, kan ook worden gestreefd naar aanpassingen vanwege bijvoorbeeld onderwijskundige redenen. De schoolgebouwen zijn in een andere tijd met een andere onderwijskundig concept gerealiseerd. Eventueel is clustering van voorzieningen in het 40 e of 60 e levensjaar een optie en kan op dat moment bijvoorbeeld worden gestreefd naar meer flexibiliteit binnen het schoolgebouw. Naar gelang de toekomstige ontwikkelingen en behoeften kan hierop van geval tot geval worden geanticipeerd. Het betreft hier in de uitvoering immers maatwerk. Voorstel aan de gemeenteraad: Theoretische termijnen hanteren voor renovatie van schoolgebouwen in het 40 e levensjaar en sloop en nieuwbouw in het 60 e levensjaar; De meerjarenonderhoudsplanning (MOP) aanpassen op basis van deze theoretische termijnen en daarbij rekening houden met mogelijk clustering van uitvoering van groot onderhoud; Per situatie inspelen op de dan geldende actuele mogelijkheden om duurzaamheid te realiseren; Streven naar clustering van onderwijsvoorzieningen en mogelijk inbouwen van (meer) flexibiliteit op de momenten van renovatie, sloop en nieuwbouw. 4.5 Doordecentralisatie De wettelijke zorgplicht voor onderwijshuisvesting ligt bij de gemeente. Schoolbesturen hebben de plicht om als goed huisvader het eigen gebouw te onderhouden. De wetgeving biedt de mogelijkheid aan gemeente én schoolbesturen om de wettelijke zorgplicht door te decentraliseren. Daartoe dienen beide partijen wel bereid te zijn waarbij tevens overdracht van de middelen uit de algemene uitkering van het gemeentefonds is verbonden. Overdracht wettelijke zorgplicht? Zowel vanuit de gemeente Leerdam als vanuit het onderwijsveld is op dit moment geen behoefte of bereidheid om met elkaar in overleg te gaan ten einde tot overdracht te komen van de wettelijke zorgplicht onderwijshuisvesting. Op basis van dit gegeven is op dit moment binnen gemeente Leerdam geen sprake van doordecentralisatie onderwijshuisvesting. Groot onderhoud BO De Minister van OCenW heeft een wetsvoorstel in voorbereiding waarbij de zorg voor groot onderhoud BO bij wet wordt overgeheveld van de gemeente naar de schoolbesturen voor BO. Afhankelijk van de doorlooptijd van deze wetswijziging zal 15/53

17 deze overheveling per 1 januari 2014 een feit kunnen zijn. Gemeente Leerdam en schoolbesturen hebben afgesproken deze ontwikkeling af te wachten. Voorstel aan de gemeenteraad: Kennis nemen van het feit dat gemeente Leerdam en de schoolbesturen op dit moment geen behoefte hebben aan doordecentralisatie van de wettelijke zorgplicht onderwijshuisvesting; Het wetsvoorstel overheveling groot onderhoud BO van gemeente naar schoolbesturen afwachten. 4.6 Aanpassen Verordening voorzieningen huisvesting onderwijs De laatste versie van de Verordening voorzieningen huisvesting onderwijs dateert van 11 oktober De Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) heeft in haar modelverordening laatst in 2008 en 2010 wijzigingen aangebracht. Belangrijkste wijziging is dat de ruimtebehoefteberekening voor het BO niet meer in groepen leerlingen en aantal leslokalen wordt bepaald, maar door middel van de totale behoefte uitgedrukt in vierkante meters BVO op basis van een genormeerd aantal m2 per leerling. Binnen dit IHPO wordt om de ruimtebehoefte te bepalen voor het BO alvast uitgegaan van de laatste modelversie van de VNG. Zowel de beschikbare capaciteiten als de benodigde ruimtebehoefte is nu uitgedrukt in vierkante meters BVO. Er wordt naar gestreefd de gewijzigde Verordening voorzieningen huisvesting onderwijs in september/oktober 2012 aan de raad voor te leggen, zodat de aanvragen voor het Huisvestingsprogramma onderwijs 2014 (aanvragen moeten zijn ingediend voor 15 februari 2013) op basis van deze nieuwe verordening kunnen worden beoordeeld. Voorstel aan de gemeenteraad: Kennis nemen van het feit dat aan uw raad apart een voorstel tot wijziging van de Verordening voorzieningen huisvesting onderwijs zal worden voorgelegd. 4.7 Passend onderwijs Actueel is op dit moment de ontwikkeling rondom Passend Onderwijs. De nieuwe te vormen samenwerkingsverbanden krijgen een verantwoordelijkheid in de juiste zorg voor die leerlingen die dat nodig hebben. Uitgangspunt vormt om die zorg zoveel mogelijk binnen het reguliere onderwijs onder te brengen. De schoolbesturen binnen gemeente Leerdam geven aan dat de uitwerkingen rondom deze ontwikkeling op dit moment nog niet duidelijk zijn. Daarnaast verwachten de schoolbesturen dat de toestroom van zorgleerlingen binnen het reguliere BO beperkt zal blijven. De schoolgebouwen binnen gemeente Leerdam zijn over het algemeen toegankelijk voor mindervaliden en derhalve toegerust op eventueel leerlingen met een lichamelijke beperking. Over het algemeen wordt op dit moment aangenomen dat de ontwikkelingen rondom Passend Onderwijs binnen gemeente Leerdam niet tot grote consequenties zullen leiden in de benodigde huisvestingsbehoefte dan wel de toerusting van de bestaande capaciteit. 16/53

18 Voorstel aan de gemeenteraad: Kennis nemen van het feit dat de ontwikkelingen rondom Passend Onderwijs binnen gemeente Leerdam naar verwachting niet tot grote consequenties zullen leiden in de benodigd huisvestingsbehoefte dan wel de toerusting van de bestaande capaciteit. 17/53

19 Hoofdstuk 5 Demografische ontwikkelingen 5.1 Inleiding De laatste leerlingprognose BO 4 dateert van maart 2011 (zie bijlage 2). Deze versie geeft de verwachte leerlingontwikkeling binnen gemeente Leerdam weer voor de jaren De leerlingprognose vormt een belangrijke basis voor de planning van de toekomstige behoefte aan onderwijshuisvestingscapaciteit. 5.2 Vertraging woningbouwprogramma Broekgraaf In de laatste versie van maart 2011 is nog niet de vertraging in de bouw van woningen in Broekgraaf meegenomen. Op verzoek heeft Pronexus op grond van deze ontwikkeling een aparte bijstelling gemaakt van de leerlingontwikkeling. Deze is inmiddels in de leerlingprognose in bijlage 2 verwerkt. Pronexus heeft aangegeven dat in het eindresultaat van de bijgestelde cijfers ten opzichte van de laatste versie maart 2011 geen hele grote verschillen zitten. Dit komt doordat de nieuwe ontwikkeling in de planning Broekgraaf maar beperkt invloed op heeft op de leerlingontwikkeling. In de oorspronkelijke planning van Broekgraaf komt het aantal inwoners voor Leerdam in het jaar 2030 uit op inwoners, terwijl met de gefaseerde bouw in de Broekgraaf dit aantal inwoners bedraagt. Door de bouw in Broekgraaf te vertragen worden ook de verschuivingen binnen Leerdam opgehouden of beïnvloed. Dit houdt in dat het aantal extra inwoners (kinderen) in West en Broekgraaf naar beneden is bijgesteld. Doordat minder binnengemeentelijke verhuizingen plaatsvinden, maar de bevolkingsaanwas (geboortes) toch gewoon doorgaat, vindt wel een correctie plaats in de vorm van groei in de overige wijken en kernen ten opzichte van de situatie als sneller zou worden gebouwd in Broekgraaf. Volgens Pronexus kenteren de consequenties van de gefaseerde bouw pas rond Dan dalen de overige wijken in prognose en groeit Broekgraaf (Leerdam-West). De gewijzigde prognose heeft dus invloed op de gehele gemeente en niet alleen op Broekgraaf. Pronexus benadrukt dat Broekgraaf niet afzonderlijk moet worden bekeken, maar in relatie moet worden gezien met de overige wijken. We kunnen niet zomaar stellen dat iedere woning in Broekgraaf ook 0,5 leerling oplevert. 5.3 Leerlingontwikkeling komende jaren Op de laatste regulier teldatum van 1 oktober 2011 gingen leerlingen naar het BO binnen gemeente Leerdam. Blijkens de laatste leerlingprognose (bijlage 2) neemt dit aantal de komende jaren verder af naar zo n leerlingen in Na 2020 wordt volgens dezelfde leerlingprognose weer een lichte stijging verwacht naar uiteindelijk leerlingen in De ontwikkeling van Broekgraaf zorgt aan de ene kant dus voor groei van het aantal leerlingen op termijn, echter vanwege de demografische krimp neemt per saldo de groei geen grootse vormen aan. 4 Leerlingenprognose en ruimtebehoefte basisonderwijs Gemeente Leerdam Pronexus BV maart /53

20 5.4 Bevolkingsdaling Overeenkomstig de trend van de leerlingprognose is het goed te noemen dat de Minister van Binnenlandse Zaken op 18 oktober 2011 in een brief aan de Tweede Kamer de geografische afbakening van de krimp- en anticipeergebieden kenbaar heeft gemaakt. Dit komt voort uit de Interbestuurlijke Voortgangsrapportage Bevolkingsdaling van juni De Minister heeft dergelijke gebieden aangewezen indien sprake is van een substantiële- en structurele daling van de bevolking en huishoudens in een regio. Ook gemeente Leerdam valt binnen een anticipeerregio en zal in de nabije toekomst met krimp te maken krijgen. Gemeente Leerdam maakt onderdeel uit van anticipeerregio 12 Alblasserwaard/Vijfheerenlanden. 19/53

21 Hoofdstuk 6 Onderwijshuisvesting basisonderwijs 6.1 Inleiding De beleidsmatige uitgangspunten (hoofdstuk 4) en demografische ontwikkelingen (hoofdstuk 5) vormen de basis voor de uitwerkingen per schoolgebouw binnen het BO. In dit hoofdstuk wordt per wijk/kern en per locatie dieper ingegaan op de consequenties voor de onderwijshuisvesting op korte- en langere termijn. Overigens zijn de basisgegevens per locatie opgenomen in de bijlagen. De acties/aanbevelingen zijn samengevat in een tijdlijn onder Leerdam-Noord 6.2 Floris Radewijnsz Basisschool Floris Radewijnsz is op grond van het verwachte aantal leerlingen de komende jaren passend gehuisvest. Daarvoor dient medio 2015 de huidige noodbouw te worden verwijderd. In 2019 is het 1979 gebouwde schoolgebouw 40 jaar oud en komt op dat moment in theorie voor renovatie in aanmerking. Gezien het stijgend aantal leerlingen op langere termijn moet wellicht rond 2025 rekening worden gehouden met een toenemend tekort aan huisvestingscapaciteit. Acties/aanbevelingen: Medio 2015 bestaande noodbouw verwijderen; Medio 2019 theoretisch renovatiemoment; Vanaf medio 2025 rekening houden met een toenemend huisvestingtekort. 6.3 De Wilgenhoek Onder 4.3 is inmiddels ingegaan op het voorstel om Jenaplanschool De Wilgenhoek te verhuizen naar het schoolgebouw van Het Mozaïek aan de Tiendweg 11a. De huisvestingsbehoefte van De Wilgenhoek daalt de komende jaren van zo n 900 m2 naar ongeveer 800 m2. De ruimtebehoefte past binnen de leegstand van ruim m2 van Het Mozaïek. Op grond van de huidige leerlingprognoses ontstaat pas vanaf 2025 voor het eerst een krapte binnen de locaties Tiendweg 11a en 90. Vanwege de verhuizing van De Wilgenhoek kan het huidige schoolgebouw aan de Parallelweg 24 met een BVO van m2 worden gesloopt. Acties/aanbevelingen: Medio 2013 De Wilgenhoek verhuizen naar Tiendweg 11a; Medio 2013 schoolgebouw Parallelweg 24 slopen. 6.4 De Verrekijker - Noord Zoals onder 4.3 reeds is genoemd kampen de basisscholen Verrekijker-Noord en Koningin Wilhelminaschool samen met een oplopende leegstand naar uiteindelijk totaal 840 m2 medio De Verrekijker-Noord heeft overigens op dit moment wel inwoning van BSO De Verrekijker (SKCN). Zowel het schoolgebouw van De 20/53

22 Verrekijker-Noord als dat van de Koningin Wilhelminaschool zijn in 1976 gebouwd en theoretisch gezien in 2016 aan renovatie toe. Onderzoek moet worden gedaan naar een integrale oplossing voor het structurele leegstandsprobleem van beide basisscholen waarbij in eerste instantie moet worden bezien of renovatie in 2016 kan worden gecombineerd met een integratie van beide schoolgebouwen onder één dak. Acties/aanbevelingen: Onderzoek starten naar structureel oplossen toenemende leegstandsprobleem voor zowel Verrekijker-Noord als ook Koningin Wilhelminaschool in combinatie met theoretische renovatiemomenten in 2016 voor beide schoolgebouwen. 6.5 Koningin Wilhelminaschool Zie uitleg onder Johannes Calvijnschool De komende jaren neemt ook voor Johannes Calvijnschool de leegstand verder toe naar uiteindelijk 128 m2 in Binnen de m2 beschikbare BVO is 120 m2 eigen ruimte opgenomen. Het schoolbestuur is vrij om deze ruimte eventueel in de nabije toekomst niet meer in te zetten voor het onderwijs. In die situatie zal Johannes Calvijnschool precies passend zijn gehuisvest. Vanaf 2018 is de verwachting dat het leerlingaantal zal toenemen alsmede de huisvestingsbehoefte. Het in 1968 gebouwde is in 1988, 1996, 2002, 2010 nog uitgebreid. Op grond van de theoretische aanname komt dit schoolgebouw in 2028 voor nieuwbouw in aanmerking. Acties/aanbevelingen: Rekening houden met huisvestingstekorten vanaf 2020; In overleg met het schoolbestuur het stichtingsjaar bepalen als basis voor het theoretische moment van nieuwbouw. Leerdam-Oost 6.7 De Hobbitstee Basisschool De Hobbitstee is de laatste jaren flink gegroeid. Inmiddels is 300 m2 noodbouw gerealiseerd om dit tijdelijke tekort op te vangen. Het in 2007 gerealiseerde gebouw is tijdens de planperiode van dit IHPO niet aan renovatie of nieuwbouw toe. Op de langere termijn neemt de leegstand toe naar meer dan 260 m2 in Verwijderen van de beschikbare noodbouw op termijn lost dit leegstandsprobleem op en zorgt voor een geheel passende huisvestingsituatie. Acties/aanbevelingen: Vanaf medio 2016 starten met verwijderen van de bestaande noodbouw. 21/53

23 6.8 Ichthus/Juliana Ichthus/Juliana is eind 2011 verhuisd naar de nieuwbouw aan de Koningin Emmalaan in Leerdam. De school beschikt over m2 welke door de gemeente Leerdam van de Corporatie wordt gehuurd. Op grond van het verwachte aantal leerlingen loopt de leegstand de komende jaren verder op naar ruim 450 m2 in BSO Julianaschool maakt eveneens gebruik van ruimten binnen dit pand. Ondanks deze inwoning is het van belang om de oplopende leegstand de komende jaren goed te monitoren en daar waar nodig/mogelijk passende maatregelen te nemen in de vorm van extra verhuur/inwoning/medegebruik. Acties/aanbevelingen: De oplopende leegstand de komende jaren goed monitoren en daar waar nodig/mogelijk passende maatregelen nemen in de vorm van extra verhuur/inwoning/medegebruik. Leerdam-West 6.9 Het Mozaïek Het Mozaïek beschikt over twee leslocaties; Tiendweg 90 (onderbouw) en Tiendweg 11a (bovenbouw). Zoals onder 6.3 is uitgelegd wordt voorgesteld om De Wilgenhoek geheel te verplaatsen naar Tiendweg 11a. Dit betekent dat de schoolorganisatie van Het Mozaïek moet inschikken en organisatorisch een aangepaste verdeling moet maken van de groepen leerlingen over beide leslocaties welke hemelsbreed 500 meter van elkaar zijn gesitueerd. Hier ligt in beginsel de verantwoordelijkheid bij het schoolbestuur. Locatie Tiendweg 90 is in 1977 gebouwd en in theorie in 2017 aan renovatie toe. De leslocatie Tiendweg 11a dateert uit 2000 en komt derhalve niet binnen de planperiode van dit IHPO voor renovatie of nieuwbouw in aanmerking. Onder 4.2 is reeds voorgesteld om de ontwikkeling in de woningbouw in Broekgraaf alsmede de leerlingontwikkeling af te wachten en pas in 2016 een besluit te nemen welke integrale oplossing voor de onderwijshuisvesting in Leerdam-West voor de toekomst aan de orde is. Daarbij worden de locaties Tiendweg 11a en 90 betrokken alsmede de schoolgebouwen van El Boukhari en Klim Op. Theoretische renovatie en nieuwbouwmomenten in 2017 en 2019 voor een aantal van deze schoolgebouwen dient eveneens hierbij te worden betrokken. Acties/aanbevelingen: In 2016 opnieuw bezien welke besluiten noodzakelijk zijn rekening houdend met de dan bekende situatie rondom het woningbouwprogramma Broekgraaf, de demografische ontwikkelingen en keuzes ten aanzien van renovatie en nieuwbouw van schoolgebouwen in Leerdam-West. 22/53

24 6.10 Klim Op Voor Klim Op geldt dezelfde acties/aanbevelingen zoals onder 6.9 is aangegeven voor Het Mozaïek: Acties/aanbevelingen: In 2016 opnieuw bezien welke besluiten noodzakelijk zijn rekening houdend met de dan bekende situatie rondom het woningbouwprogramma Broekgraaf, de demografische ontwikkelingen en keuzes ten aanzien van renovatie en nieuwbouw van schoolgebouwen in Leerdam-West El Boukhari Voor El Boukhari geldt dezelfde acties/aanbevelingen zoals onder 6.9 is aangegeven voor Het Mozaïek: Acties/aanbevelingen: In 2016 opnieuw bezien welke besluiten noodzakelijk zijn rekening houdend met de dan bekende situatie rondom het woningbouwprogramma Broekgraaf, de demografische ontwikkelingen en keuzes ten aanzien van renovatie en nieuwbouw van schoolgebouwen in Leerdam-West; Vanaf heden zoeken naar medegebruik ter compensatie van de forse leegstand binnen het scholgebouw van El Boukhari. Schoonrewoerd 6.12 Noachschool In Schoonrewoerd vorderen de nieuwbouwplannen om zowel de Noachschool als Ichthus/Regenboog passend te huisvesten binnen een (deels) nieuw te realiseren onderwijsvoorziening. Hiervoor zal nabij de huidige locatie van Ichthus/Regenboog nieuwbouw komen voor zowel de Noachschool als ook peuterspeelzaal Klimaap. Tevens wordt een nieuwe gymzaal gerealiseerd. Naar verwachting is deze voorziening in 2013 gereed. Resultaat zal zijn dat beide basisscholen in Schoonrewoerd passend zijn gehuisvest samen met peuterspeelzaal Klimaap en daarmee de beschikking krijgen over voldoende toegeruste onderwijsvoorziening voor de toekomst. Acties/aanbevelingen: Integrale nieuwbouwontwikkeling BO in Schoonrewoerd afwachten Ichthus/Regenboog Zie uitleg onder Kedichem 6.14 De Verrekijker - Kedichem De Verrekijker in Kedichem krijgt de komende jaren met een toenemende leegstand te maken die in beginsel oploopt naar zo n 230 m2 in Daar tegenover staat 23/53

25 een noodlokaal van 90 m2 welke kan worden gesloopt in Het in 1979 gerealiseerde gebouw is in theorie in 2019 aan renovatie toe Tijdlijn Acties/aanbevelingen: Medio 2015 bestaande noodbouw verwijderen; Medio 2019 theoretisch renovatiemoment Johannes Calvijn - in overleg met het schoolbestuur het stichtingsjaar bepalen als basis voor het theoretische moment van nieuwbouw Ichthus/Juliana - de oplopende leegstand de komende jaren goed monitoren en daar waar nodig/mogelijk passende maatregelen nemen in de vorm van extra verhuur/inwoning/medegebruik Noachschool/ - integrale nieuwbouwontwikkeling BO in Ichthus/Regenboog Schoonrewoerd afwachten El Boukhari - zoeken naar medegebruik ter compensatie van de forse leegstand binnen het scholgebouw van El Boukhari 2013 De Wilgenhoek Verrekijker-Noord/ Kon. Wilhelmina 2015 Floris Radewijnsz De Verrekijker/ Kedichem 2016 De Hobbitstee Het Mozaïek/ Klim Op/ De Wilgenhoek/ El Boukhari - verhuizen naar Tiendweg 11a - schoolgebouw Parallelweg 24 slopen - eventueel herontwikkeling locatie Parallelweg 24 - onderzoek starten naar structureel oplossen toenemend leegstandsprobleem voor zowel Verrekijker-Noord als ook Koningin Wilhelminaschool in combinatie met theoretische renovatiemomenten in 2016 voor beide schoolgebouwen - bestaande noodbouw verwijderen - medio 2015 bestaande noodbouw verwijderen - vanaf medio 2016 starten met verwijderen van de bestaande noodbouw - in 2016 opnieuw bezien welke besluiten noodzakelijk zijn rekening houdend met de dan bekende situatie rondom het woningbouwprogramma Broekgraaf, de demografische ontwikkelingen en keuzes ten aanzien van renovatie en nieuwbouw (2017 en 2019) van schoolgebouwen in Leerdam- West 24/53

26 2019 Floris Radewijnsz De Verrekijker/ Kedichem - theoretisch renovatiemoment - theoretisch renovatiemoment 2020 Johannes Calvijn - rekening houden met huisvestingstekorten vanaf Floris Radewijnsz - rekening houden met huisvestingstekorten vanaf /53

27 Hoofdstuk 7 Onderwijshuisvesting voortgezet onderwijs 7.1 Inleiding Binnen gemeente Leerdam is één instelling voor VO gesitueerd; het Heerenlanden College (HLC). Deze christelijke scholengemeenschap voor VMBO-HAVO-VWO met een breed aanbod van vier sectoren in de bovenbouw VMBO. De huisvestingssituatie van het HLC is de afgelopen jaren flink aangepast waarmee deze VO-school in beginsel adequaat en voldoende is toegerust op de toekomstige ontwikkelingen. 7.2 Heerenlanden College De locatie Eksterlaan 48 heeft in 2009 een grootschalige renovatie en verbouwing ondergaan. In 2009 is gestart met sloop van het gebouw aan de Joost de Jongestraat 55. In 2010 is op deze zelfde locatie de eerste paal geslagen voor de nieuwbouw. Op 12 april 2011 is de nieuwbouw opgeleverd waarna de school officieel op 22 juni 2011 is geopend. Door de nieuwbouw van het HLC komen op de locaties Molenlaan, IJsvogellaan en Joost de Jongestraat gronden vrij die terug overgaan naar de gemeente. Huisvestingsgegevens Locatie Joost de Jongestraat 55 Schoolsoort: VMBO BVO: m2 (inclusief 1 gymzaal) Bouwjaar: 2011 Locatie Eksterlaan 48 Schoolsoort: HAVO en VWO BVO: m2 (inclusief 2 gymzalen) Bouwjaar: 1970 en gedeeltelijk /53

28 Leerlingenprognose HLC Jaar Leerlingen werkelijk : /53

29 Hoofdstuk 8 Bewegingsonderwijs 8.1 Inleiding De gemeente heeft de wettelijke zorgplicht om voor zowel het BO als het VO te voorzien in voldoende en adequate gymnastiekvoorzieningen. Alle vergoedingen voor de instandhouding van een dergelijke gymnastiekvoorziening zijn voor het BO in de algemene uitkering van het gemeentefonds opgenomen. Voor het VO zijn deze instandhoudingsbedragen opgenomen in de lumpsumvergoeding van de school zelf. Qua planning van gymnastiekvoorzieningen binnen gemeente Leerdam wordt een vergelijk gemaakt tussen de beschikbare- en benodigde gymnastiekcapaciteit uitgedrukt in klokuren gymnastiek. Daarbij maken we onderscheid tussen BO en VO. 8.2 Beschikbare- en benodigde gymnastiekcapaciteit Basisonderwijs Binnen de kern Leerdam zijn vier gymnastieklocaties beschikbaar welke in hoofdzaak overdag door het BO worden gebruikt. Ook in Schoonrewoerd en Kedichem is een accommodatie beschikbaar waar bewegingsonderwijs kan worden gegeven. Binnen de nieuwbouw voor de Noachschool in Schoonrewoerd is eveneens nieuwbouw van een gymnastiekzaal betrokken. Na oplevering van deze nieuwbouw zal de gymvoorziening binnen het partycentrum niet meer worden gebruikt. Sporthal Berenschot Tiendweg 9 Leerdam Gymzaal West Marn.v.St. Aldegondestr. 24 Leerdam Gymzaal Noord Eiland 63 Leerdam Gymzaal nabij De Lingebolder Koningin Emmalaan 84 Leerdam Partycentrum Schoonrewoerd Koningin Julianastraat 22 Schoonrewoerd Gymlokaal Dorpshuis De Stoof Koningin Wilhelminalaan Kedichem In bijlage 19 is een overzicht opgenomen van de beschikbare- en benodigde gymnastiekcapaciteiten voor het BO op grond van de laatste leerlingprognose en uitgedrukt in klokuren gymnastiek. Op grond van deze cijfers kan worden geconcludeerd dat per saldo binnen de kern Leerdam maar ook in Schoonrewoerd en Kedichem overcapaciteit bestaat binnen de gymnastiekcapaciteit. Voor de kernen Schoonrewoerd en Kedichem is dit niet te veranderen aangezien ten minste één gymnastiekaccommodatie beschikbaar dient te zijn. Voor de kern Leerdam bestaat binnen de beschikbare 124 klokuren gymnastiek een overcapaciteit van zo n 40 klokuren. 28/53

30 Huurovereenkomst Laco De gymzalen zijn niet in eigendom van de gemeente. De gemeente heeft een langlopende huurovereenkomst met Laco Nederland. Het is van belang om de beschikbare- en de benodigde capaciteit in relatie te bezien met de privatiseringsovereenkomst met Laco. Het is aan te bevelen om onderzoek te doen op welke wijze deze overeenkomst met Laco voor 2021 kan worden verlengd. Acties/aanbevelingen: Onderzoeken of privatiseringsovereenkomst met Laco voor 2021 kan worden verlengd in relatie tot beschikbare- en benodigde gymnastiekcapaciteit. Heerenlanden College Het HLC beschikt zelf over drie gymzalen op de locaties Joost de Jongestraat 55 en Eksterlaan 48. In de oorspronkelijke nieuwbouw- en verbouwplannen rondom de huisvesting van het HLC was de herbouw van een vierde gymzaal meegenomen. Gaandeweg het proces is dit uit het Programma van Eisen geschrapt. De huidige Verordening voorzieningen huisvesting onderwijs maakt bekostiging van een extra gymzaal niet mogelijk op basis van het aantal leerlingen dat het HLC nu heeft. De reguliere gymnastiekbehoefte van het HLC past echter niet binnen de drie eigen gymzalen. Daarnaast wil het HLC aantrekkelijker worden door het aanbieden van een sportprofiel. Dit betekent dat de leerlingen meer bewegingsonderwijs krijgen dan reguliere klassen. Om in de extra behoefte te kunnen voorzien wil het HLC investeren in een extra gymzaal. Zij heeft de gemeente gevraagd hieraan financieel bij te dragen. De huidige Verordening voorzieningen huisvesting onderwijs voorziet niet in speciale profielen. Vanwege het belang dat wordt gehecht aan beweging en sport voor 12 tot 18 jarigen en vanwege het maatschappelijk belang van een aantrekkelijk VO binnen gemeente Leerdam heeft het college besloten de hardheidsclausule toe te passen en een gymnastiekvergoeding te verstrekken voor de extra benodigde gymnastiekuren. Door een financieel perspectief te schetsen voor de komende 10 jaar kan het HLC de bouw van een extra gymzaal zelf realiseren. Dit nieuwe beleid zal in de nieuwe Verordening voorzieningen huisvesting onderwijs worden opgenomen. Acties/aanbevelingen: Een sportprofiel voor het voortgezet onderwijs stimuleren door middel van het beschikbaar stellen van een vergoeding daarvoor, waarvoor de uitwerking formeel wordt opgenomen in de Verordening voorzieningen huisvesting onderwijs. 29/53

31 Hoofdstuk 9 Financiën 9.1 Inleiding De lopende uitgaven onderwijshuisvesting zijn in de gemeentebegroting met name vertaald naar kapitaallasten op basis van eerder gedane investeringen. Daarnaast spelen de uitgaven groot onderhoud voor het basisonderwijs een voorname rol. Ook uitgaven aan onder andere gymnastiekonderwijs, verzekeringen en belastingen worden aan onderwijshuisvesting toegerekend. Binnen de planperiode van dit IHPO worden voorstellen gedaan voor nieuwe investeringen, waaronder kosten voor renovatie en nieuwbouw van schoolgebouwen. Daarnaast dienen vanwege de teruglopende huisvestingsbehoefte op verschillende locaties de komende jaren bestaande noodlokalen te worden verwijderd. Tegenover deze kosten staan inkomsten via een niet geoormerkte toevoeging in de algemene uitkering van het Gemeentefonds. Het niet geoormerkte karakter van de inkomsten dwingt gemeenten om integrale (financiële) keuzes te maken binnen de bestedingen in de begroting. 9.2 Financiële dekking IHPO De huidige (kapitaal)lasten onderwijshuisvesting in de begroting zijn afgezet tegenover een aangepast financieel model waarin vanuit de theoretische uitgangspunten rondom renovatie en nieuwbouw een inschatting is gemaakt van de uitgaven binnen deze planperiode. In dit model wordt rekening gehouden met inzet van volledige vrijval van kapitaallasten. Daarnaast wordt 50% van de huidige lasten voor groot onderhoud aan basisscholen meegenomen. Resultaat van de voorlopige uitkomsten van dit nieuwe rekenmodel is dat de uitgaven onderwijshuisvesting gemeente Leerdam voor de komende 30 jaar binnen de begroting kunnen worden gedekt. De afdeling Financiën van de gemeente Leerdam doet hierbij wel de aanbeveling om de berekeningen rondom dit financieel model om de vijf jaar opnieuw tegen het licht te houden. 30/53

32 Hoofdstuk 10 Conclusies 10.1 Inleiding Dit IHPO voorziet in een meerjarenperspectief voor de gemeente Leerdam rondom het beleid op onderwijshuisvesting. In het IHPO zijn conclusies getrokken in de vorm van beleidsmatige uitgangspunten, welke op locatieniveau verder zijn uitgewerkt. Het geheel geeft een beeld waarover schoolbesturen, college van B&W en gemeenteraad vanuit het voortraject in grote lijnen consensus hebben bereikt. In dit hoofdstuk worden de conclusies nogmaals uiteengezet. De conclusies zijn in hoofdstuk 11 omgezet naar aanbevelingen op grote lijnen en acties op locatieniveau. Zowel conclusies als aanbevelingen vormen een basis voor definitieve besluitvorming door de gemeenteraad Conclusies Broekgraaf/Leerdam-West Temporisering van het woningbouwprogramma, de onzekere leerlingontwikkeling en financiële toekomst voor de gemeente, de forse leegstand in Leerdam-West en theoretische renovatie en nieuwbouwmomenten van de bestaande basisscholen vormen verschillende ingrediënten die het zeer moeilijk maken om nu een besluit te nemen of in Broekgraaf wel of geen nieuwbouw van een schoolgebouw moet worden gerealiseerd. Effectief en efficiënt gebruik schoolgebouwen Gemeente Leerdam heeft te maken met een toenemende leegstand binnen de bestaande basisscholen. Er is sterke behoefte aan beleid om te komen tot een meer effectieve- en efficiënte inzet van deze schoolgebouwen. Hierbij spelen medegebruik, verhuur, geografische spreiding en de aanwezigheid van noodlokalen een belangrijke rol. De gemeente wil samen met de maatschappelijke partners op integrale wijze en op wijkniveau bezien welke mogelijkheden hier kunnen worden bereikt. Noodlokalen Bij de gemeente is behoefte om de inzet van noodlokalen, om tijdelijke behoeften op te vangen, pas toe te kennen bij een behoefte langer dan 10 jaar. Op deze wijze worden kosten beperkt en daar waar mogelijk langer inzet gevraagd van schoolbesturen om van medegebruik gebruik te maken binnen leegstand binnen de wijk. Jenaplanschool De Wilgenhoek Jenaplanschool De Wilgenhoek is binnen een semi-permanent gebouw gehuisvest aan de Parallelweg, welke in principe binnen afzienbare tijd gesloopt dient te worden. Daarnaast kampt deze basisschool met een forse overcapaciteit binnen het eigen gebouw. Een passende oplossing in de huisvesting is hier gewenst. 31/53

33 Leerdam-Noord Binnen Leerdam-Noord is een toenemende leegstand aanwezig binnen de Koningin Wilhelminaschool en De Verrekijker-Noord. Beide gebouwen komen in theorie in 2016 voor renovatie in aanmerking. Beide schoolbesturen zien mogelijkheden om vanuit gebouwelijk perspectief te zoeken naar een meer passende huisvestingsituatie voor beide basisscholen, zodat de toenemende leegstand in Leerdam-Noord kan worden teruggedrongen. Renovatie en nieuwbouw Het ontbreekt binnen gemeente Leerdam aan theoretische uitgangspunten rondom renovatie en sloop en nieuwbouw van schoolgebouwen. Hieraan is zowel bij gemeente als schoolbesturen behoefte. In theorie kan voor renovatie 40 jaar worden aangehouden en voor sloop en nieuwbouw 60 jaar. Er bestaat tevens draagvlak om op dit moment de uitvoering van het groot onderhoud aan schoolgebouwen te combineren alsmede nog nader te bepalen duurzaamheidseisen- en wensen en te streven naar clustering van onderwijsvoorzieningen en mogelijk inbouwen van (meer) flexibiliteit. Doordecentralisatie Gemeente Leerdam en de schoolbesturen hebben op dit moment geen behoefte aan doordecentralisatie van de wettelijke zorgplicht onderwijshuisvesting. Vanuit het Rijk wordt een wet voorbereid waarbij overheveling groot onderhoud BO van gemeente naar schoolbesturen aan de orde zal zijn. Naar verwachting gaat deze wetswijziging 1 januari 2014 in. Wijziging Verordening voorzieningen huisvesting onderwijs De huidige Verordening voorzieningen huisvesting onderwijs voldoet niet meer aan de huidige eisen. De laatste modelverordening van de VNG kan hier wel in voorzien. Passend Onderwijs De schoolbesturen basisonderwijs bevestigen dat ontwikkelingen rondom Passend Onderwijs binnen gemeente Leerdam naar verwachting geen grote consequenties zullen hebben voor de benodigde huisvestingsbehoefte dan wel de toerusting van de bestaande capaciteit. Financiële dekking Een aangepast financieel model van uitgaven en verrekeningen van vrijvallende kapitaallasten biedt vooralsnog een perspectief welke de noodzakelijke uitgaven onderwijshuisvesting gemeente Leerdam binnen de planperiode van dit IHPO volledig dekken. 32/53

34 Hoofdstuk 11 Aanbevelingen 11.1 Inleiding Uit de conclusies, zoals in hoofdstuk 10 opgesomd, komen 20 aanbevelingen voort welke ter besluitvorming aan de gemeenteraad worden voorgelegd. Een opsomming van deze aanbevelingen is onder 11.2 opgenomen Aanbevelingen Broekgraaf/Leerdam-West 1. Nu geen nieuwbouw onderwijshuisvesting realiseren in Broekgraaf; 2. In 2016 opnieuw bezien welke besluiten noodzakelijk zijn rekening houdend met de dan bekende situatie rondom het woningbouwprogramma Broekgraaf, de demografische ontwikkelingen en keuzes ten aanzien van renovatie en nieuwbouw van schoolgebouwen in Leerdam-West. Effectief en efficiënt gebruik schoolgebouwen 3. Het effectief en efficiënt gebruik van schoolgebouwen, medegebruik, verhuur en de eventuele realisatie van noodlokalen op wijkniveau bekijken. Noodlokalen 4. Toekenning van noodlokalen voor een minimale tijdelijke huisvestingsbehoefte vanaf vier jaar aanpassen naar 10 jaar; 5. Hierop de Verordening voorzieningen huisvesting onderwijs aanpassen. Jenaplanschool De Wilgenhoek 6. Jenaplanschool De Wilgenhoek verhuizen naar Tiendweg 11a. Leerdam-Noord 7. Voor 2016 onderzoek doen naar een passende oplossing voor de leegstand rondom Koningin Wilhelminaschool en De Verrekijker-Noord in Leerdam- Noord in combinatie met beoogde renovatie van beide schoolgebouwen. Renovatie en nieuwbouw 8. Theoretische termijnen hanteren voor renovatie van schoolgebouwen in het 40e levensjaar en sloop en nieuwbouw in het 60e levensjaar; 9. De meerjarenonderhoudsplanning (MOP) aanpassen op basis van deze theoretische termijnen en daarbij rekening houden met mogelijk clustering van uitvoering van groot onderhoud; 10. Per situatie inspelen op de dan geldende actuele mogelijkheden om duurzaamheid te realiseren; 11. Streven naar clustering van onderwijsvoorzieningen en mogelijk inbouwen van (meer) flexibiliteit op de momenten van renovatie, sloop en nieuwbouw. 33/53

35 Doordecentralisatie 12. Kennis nemen van het feit dat gemeente Leerdam en de schoolbesturen op dit moment geen behoefte hebben aan doordecentralisatie van de wettelijke zorgplicht onderwijshuisvesting; 13. Het wetsvoorstel overheveling groot onderhoud BO van gemeente naar schoolbesturen afwachten. Wijziging Verordening voorzieningen huisvesting onderwijs 14. Kennis nemen van het feit dat aan uw raad apart een voorstel tot wijziging van de Verordening voorzieningen huisvesting onderwijs zal worden voorgelegd. Passend Onderwijs 15. Kennis nemen van het feit dat de ontwikkelingen rondom Passend Onderwijs binnen gemeente Leerdam naar verwachting niet tot grote consequenties zal leiden in de benodigd huisvestingsbehoefte dan wel de toerusting van de bestaande capaciteit. Uitvoering acties basisonderwijs en bewegingsonderwijs 16. Uitvoering geven aan de opsomde acties zoals genoemd in de tijdlijn van 6.15 (BO); 17. Onderzoeken of privatiseringsovereenkomst met Laco voor 2021 kan worden verlengd in relatie tot beschikbare- en benodigde gymnastiekcapaciteit; 18. Een sportprofiel voor het voortgezet onderwijs stimuleren door middel van het beschikbaar stellen van een vergoeding daarvoor, waarvoor de uitwerking formeel wordt opgenomen in de Verordening voorzieningen huisvesting onderwijs. Financiële dekking 19. Kennis nemen van het financieel systeem van dekking van de lasten binnen de planperiode van het IHPO welke als aparte bijlage bij dit IHPO wordt gevoegd; 20. Om de vijf jaar een financiële herijking van dit financieel beeld doorvoeren. 34/53

36 Bijlage 1 Overzicht stichtingsjaren basisscholen Naam school Oorspronkelijk Uitbreidingen *) stichtingsjaar Noachschool , 1976 Floris Radewijnsz De Wilgenhoek , 2003 De Verrekijker - Noord De Verrekijker - Kedichem , 2008 De Hobbitstee Koningin Wilhelminaschool Het Mozaïek - Tiendweg 11a Het Mozaïek - Tiendweg , 1987 Klim Op , 1990, 2003 Ichthus/Juliana Ichthus/Regenboog Johannes Calvijn , 1996, 2002, 2010 El Boukhari , 1995, 1997, 2003 *) uitbreidingen permanent of door middel van noodlokalen 35/53

37 Bijlage 2 Leerlingprognose basisonderwijs maart /53

38 Bijlage 3 Ruimtebehoefte basisonderwijs 37/53

39 Bijlage 4 Verschil ruimtebehoefte basisonderwijs en beschikbare BVO 38/53