OPENBAAR Adviseur: S. de Jong (WSO, tst. 848) Portefeuillehouder: E. van Oortmerssen - Schutte ADVIESNOTA. Politieke Ronde d.d.

Transcriptie

1 OPENBAAR Adviseur: S. de Jong (WSO, tst. 848) Portefeuillehouder: E. van Oortmerssen - Schutte ADVIESNOTA Politieke Ronde d.d. 11 juni 2009 Raadsvergadering d.d. 25 juni 2009 Voorstel nr. Programma en product 4.7 Sociale Infrastructuur - Onderwijs Oegstgeest, 19 mei 2009 Aan de raad Onderwerp Verordening onderwijshuisvesting 2009 Beslispunten 1. De Verordening voorzieningen huisvesting onderwijs 2009 gemeente Oegstgeest vast te stellen. 2. De bijlagen I (Criteria voor beoordeling van aangevraagde voorzieningen), III (Criteria voor oppervlakte en indeling) en IV (Financiële normering) opnieuw vast te stellen. Samenvatting Sinds 1997 zijn de gemeenten verantwoordelijk voor de huisvesting van het basis-, speciaal en voortgezet onderwijs. De gemeenten zijn wettelijk verplicht de manier waarop zij uitvoering geven aan deze verplichting vast te leggen in een verordening. De VNG heeft hiervoor een modelverordening. Deze modelverordening en vooral de bijlagen daarbij zijn onlangs ingrijpend gewijzigd. De grootste wijziging van de modelverordening betreft de verandering van de manier waarop in een van de bijlagen de ruimtebehoefte (het aantal vierkante meters gebouw waar een school recht op heeft bij een bepaald aantal leerlingen) voor het basis- en speciaal onderwijs wordt berekend. Daarnaast is een aantal artikelen in de modelverordening tekstueel gewijzigd. Wij stellen voor deze wijzigingen in de modelverordening over te nemen in de gemeentelijke verordening onderwijshuisvesting en de bijlagen daarbij. Verder stellen wij voor de volgende wijzigingen door te voeren: 1. Vereenvoudiging van de artikelen 15 t/m 18 van de verordening over de procedure na toekenning van een voorziening, en 2. Aanpassing van de aantallen vierkante meters vloeroppervlak per leerling in het voortgezet onderwijs aan de huidige normen in de modelverordening van de VNG.

2 Deze veranderingen moeten leiden tot wijzigingen in de gemeentelijke verordening zelf en in de bijlagen I (Criteria voor beoordeling van aangevraagde voorzieningen), III (Criteria voor oppervlakte en indeling) en IV (Financiële normering). Bijlage II (Criteria voor opstelling en toetsing van leerlingprognoses) wordt niet gewijzigd. Inleiding Sinds 1997 zijn de gemeenten verantwoordelijk voor de huisvesting van het basis-, speciaal en voortgezet onderwijs. De gemeenten zijn wettelijk verplicht de manier waarop zij uitvoering geven aan deze verplichting vast te leggen in een verordening. De VNG heeft hiervoor een modelverordening, die regelmatig wordt aangepast. In het verleden heeft de gemeente Oegstgeest haar eigen verordening steeds aangepast aan de modelverordening. De verordening van Oegstgeest is in 2007 voor de laatste keer opnieuw vastgesteld, naar aanleiding van de invoering van de Wet dualisering gemeentelijke medebewindsbevoegdheden. In de verordening zelf worden vooral de procedure en de formele criteria geregeld. De voorwaarden waaronder de voorzieningen voor bekostiging in aanmerking komen, de eisen waaraan een leerlingenprognose moet voldoen en de omvang van de voorzieningen waarop recht bestaat, worden geregeld in de bijlagen I, II en III. De financiële vergoedingen waar de scholen recht op hebben bij toekenning van een bepaalde voorziening worden geregeld in bijlage IV (Financiële normering). In 2008 heeft de VNG de modelverordening en vooral de bijlagen ingrijpend gewijzigd. De grootste wijziging van de modelverordening betreft de verandering van de manier waarop in een van de bijlagen de ruimtebehoefte (het aantal vierkante meters gebouw waar een school recht op heeft bij een bepaald aantal leerlingen) voor het basis- en speciaal onderwijs wordt berekend. Daarnaast is een aantal artikelen in de modelverordening tekstueel gewijzigd. Wij stellen voor deze wijzigingen in de modelverordening over te nemen in de gemeentelijke verordening onderwijshuisvesting en de bijlagen daarbij. Verder stellen wij voor de volgende wijzigingen door te voeren: 1. Vereenvoudiging van de artikelen 15 t/m 18 van de verordening over de procedure na toekenning van een voorziening, en 2. Aanpassing van de aantallen vierkante meters vloeroppervlak per leerling in het voortgezet onderwijs aan de huidige normen in de modelverordening van de VNG. Deze veranderingen moeten leiden tot wijzigingen in de gemeentelijke verordening zelf en in de bijlagen I (Criteria voor beoordeling van aangevraagde voorzieningen), III (Criteria voor oppervlakte en indeling) en IV (Financiële normering). De wijzigingen in bijlage IV (Financiële normering) betreffen uitsluitend een aanpassing van de systematiek voor de normbedragen als gevolg van de veranderde manier van berekening van de omvang van de voorziening waar een school recht op heeft. De aanpassing van de normbedragen aan de ontwikkeling van de prijsindexen is een bevoegdheid van het college. Bijlage II (Criteria voor opstelling en toetsing van leerlingprognoses) wordt niet gewijzigd. De belangrijkste veranderingen worden hieronder uiteengezet. 2

3 1. Wijzigingen als gevolg van de nieuwe manier van berekening van de ruimtebehoefte voor het basis- en speciaal onderwijs 1.1. Inleiding De grootste verandering van de modelverordening van de VNG betreft een vereenvoudiging van het zogenaamde ruimtebehoeftemodel voor het basis- en speciaal onderwijs in bijlage III (Criteria voor oppervlakte en indeling). Het ruimtebehoeftemodel is de manier waarop het aantal vierkante meters bruto vloeroppervlak (m2 bvo) wordt berekend waar een school recht op heeft bij een bepaald aantal leerlingen. Voor deze vereenvoudiging is gekozen om drie redenen: a. Een betere aansluiting bij de ontwikkelingen in het onderwijs Steeds meer scholen verlaten de klassikale vorm van onderwijs geven. In de huidige verordening is het grote klaslokaal echter nog steeds het uitgangspunt. De aanpassing van het ruimtebehoeftemodel maakt het mogelijk in te spelen op deze ontwikkeling. b. Vereenvoudiging en vermindering regels en administratieve last Veel gemeenten en schoolbesturen ervaren de huidige regelgeving op het gebied van onderwijshuisvesting als een belemmering voor een daadwerkelijk lokaal beleid. De voorgestelde vereenvoudiging helpt de administratieve druk te verminderen. Daarnaast is de verordening gescreend op onnodige details. De resultaten daarvan zijn verwerkt in de gewijzigde modelverordening. c. Wijziging van het Bouwbesluit Het Bouwbesluit is in 2005 gewijzigd, ook met als doel de regelgeving te vereenvoudigen en de regeldruk te verminderen. De belangrijkste veranderingen in het Bouwbesluit zijn: - Er komt één onderwijsfunctie. De aparte functies voor basisonderwijs en speciaal onderwijs vervallen; - De minimumnorm van 42 m2 voor een leslokaal vervalt/wordt 8 m2; - Het realiseren van een speellokaal (of het tweede speellokaal bij meer dan dertien groepen) is niet meer wettelijk verplicht bij nieuwbouw van een school; - Er zijn geen normen meer voor een speellokaal; - Ook voor het bewegingsonderwijs zijn de aparte normen voor basis- en speciaal onderwijs komen te vervallen Aanpassing ruimtebehoeftemodel basisonderwijs In de huidige verordening wordt, via een ingewikkelde formule, eerst het aantal groepen berekend waarvoor een school recht heeft op huisvesting. Dit wordt vervolgens vertaald in een aantal vierkante meters bruto vloeroppervlak. In de nieuwe formule wordt de ruimtebehoefte direct berekend op basis van een vaste voet en het aantal leerlingen ( ,03 m2 per leerling). Verder vervallen de toeslagen voor kleine scholen en de toeslagen voor een speellokaal. Deze zijn verwerkt in de vaste voet en het aantal m2 per leerling. Ook wordt er bij de berekening van de ruimtebehoefte geen onderscheid meer gemaakt tussen de 4- t/m 7-jarigen en de oudere leerlingen Aanpassing ruimtebehoeftemodel speciaal onderwijs Voor het speciaal onderwijs wordt een soortgelijke verandering in het ruimtebehoeftemodel aangebracht. Voor het SO-ZMOK betekent dit een vaste voet van 370 m2 en 8,7 m2 per leerling; voor het VSO-ZMOK een vaste voet van eveneens 370 m2 3

4 en 12,2 m2 per leerling. Deze vaste voeten gelden alleen voor hoofdvestigingen. De toeslagen voor extra ruimte zijn vervallen en verwerkt in de nieuwe formule Vergelijking beschikbare capaciteit en aanwezige ruimtebehoefte in het basisonderwijs en het (voortgezet) speciaal onderwijs Toekenning van uitbreiding vindt plaats wanneer de aanwezige capaciteit en ruimtebehoefte voldoende van elkaar verschillen (in de zin dat er een capaciteitstekort is). Daarbij wordt de aanwezige permanente capaciteit vergeleken met permanente ruimtebehoefte en de tijdelijke capaciteit met de tijdelijke behoefte. Dit principe is niet veranderd. Drempel bij toekenning uitbreiding In het geval van een uitbreidingsvraag gaat het om het verschil tussen de aanwezige capaciteit en de ruimtebehoefte. Vanwege de grote verschillen in omvang tussen scholen in het PO en (V)SO is gekozen voor een drempel in de vorm van een aantal vierkante meter bruto vloeroppervlakte. De omvang van de drempel heeft vergelijkbare uitwerking hebben als de oude situatie. In de oude situatie gold feitelijk een drempel van een half lokaal omdat een rekenkundig afgerond groepenaantal werd gehanteerd. Dit komt voor een school voor basisonderwijs neer op een drempel van 55 m2 bvo (permanente bouwaard) en 40 m2 bvo (tijdelijke bouwaard). Dit komt overeen met een verschil van 11 resp. 8 kinderen waarvoor ruimtebehoefte bestaat maar waarvoor geen capaciteit aanwezig is. Toepassing van deze drempel vermijdt te kleine uitbreidingen. Voor het (V)SO is de drempel bepaald op basis van het gemiddelde getal voor de feitelijke m2 bvo per groep per schoolsoort, gedeeld door twee. Dit levert het gemiddelde van 50 m2 bvo (permanente en tijdelijke bouwaard) op. Dit komt overeen met een verschil van 3 tot 5 kinderen waarvoor ruimtebehoefte bestaat maar waarvoor geen capaciteit aanwezig is Overige aspecten van de vereenvoudiging a. Onderwijsleerpakket en meubilair basis- en (voortgezet) speciaal onderwijs De oude voorzieningen eerste inrichting onderwijsleerpakket en eerste inrichting meubilair zijn ter vereenvoudiging samengevoegd tot één voorziening. Bij uitbreiding en niet-vervangende nieuwbouw moet worden voorzien in het onderwijsleerpakket en meubilair. In de oude situatie vond toekenning plaats per groepslokaal. In de nieuwe systematiek vindt toekenning plaats per m2 bvo, wanneer de school wordt uitgebreid. Hiervoor is de tekst in Bijlage I (Criteria voor beoordeling van aangevraagde voorzieningen) en Bijlage III (Criteria voor oppervlakte en indeling) aangepast. Daarnaast is een technisch-administratieve omrekening naar een bedrag per m2 bvo uitgevoerd, uiteraard gebaseerd op de oude (afzonderlijke) normbedragen. De normbedragen zijn opgenomen in Bijlage IV (Financiële normering) bij de verordening. b. Financiële normeringen Vanuit de optiek van de macro budgetneutraliteit is in de financiële normering een technische omwerking van de bestaande getallen toegepast (vaak van /lokaal naar /m2 bvo). De linearisering in de ruimtebehoefteberekeningen is ook in de financiële paragraaf doorgevoerd. In de oude systematiek was bij uitbreiding sprake van een vaste voet in, gebaseerd op een uitbreiding van tenminste een lokaal. Omdat in de nieuwe situatie sprake kan zijn van kleinere uitbreidingen, is het niet redelijk om voor deze kleine uitbreidingen dezelfde vaste voet in aan te houden. In deze gevallen wordt een bedrag van 2/3 van de oude vaste voet aangehouden. 4

5 Ter wille van de gewenste vereenvoudiging zijn voorts nog enkele aanvullende uitgangspunten gehanteerd: - het onderscheid tussen <geen palen>, <paallengte tussen 1 en 15 m>, <paallengte tussen 15 en 20 meter> en <paallengte meer dan 20 m> vervalt. De nieuwe financiële normeringen zijn afgeleid van de oude normeringen met de veronderstelling dat steeds een paallengte tussen 15 en 20 m van toepassing is; - voor tijdelijke voorzieningen geldt, net als voor permanente voorzieningen, dat het verschil tussen capaciteit en ruimtebehoefte bepalend is voor de te realiseren omvang; de afzonderlijke toeslag 1e groep vervalt; - om dezelfde reden vervalt de toeslag voor tijdelijke voorzieningen als hoofdlocatie ; - hierboven is aangegeven dat in het SO en VSO sprake is van een sterke vereenvoudiging bij de ruimtebehoeftebepaling, met noodzakelijkerwijs enige herverdeeleffecten als gevolg. De berekeningen voor de afzonderlijke schoolsoorten binnen het (V)SO leiden tot uitkomsten die sterk op elkaar lijken. Middelen van afzonderlijke resultaten brengt geen grote herverdeeleffecten met zich mee en ligt ook voor de hand gezien de ontwikkeling naar scholengemeenschappen. Daarom kunnen voor SO en VSO, en voor alle schoolsoorten daarbinnen, dezelfde financiële kengetallen gelden, met uitzondering van de bedragen voor onderwijsleerpakket en meubilair; - bij onderwijsleerpakket en meubilair zijn de gedifferentieerde bedragen in het primair onderwijs voor de 2e, 3e enz. groep gelineariseerd; - de onderwijskundige vernieuwing is, zoals voorheen, verwerkt in de vierkante meter norm en de daarop gebaseerde normbedragen. 2. Wijziging van de verordening zelf De voorgestelde wijzigingen in de modelverordening betreffen vooral tekstuele wijzigingen, waardoor de verordening beter leesbaar wordt. De belangrijkste inhoudelijke wijziging is de verandering van de definitie van leegstand in scholen voor basis- en speciaal onderwijs in art. 30. Deze is een gevolg van de verandering van de berekening van de ruimtebehoefte voor deze schoolsoorten. Verder stellen wij voor de datum van indiening van de aanvragen van 1 maart te veranderen in 1 februari, om ons college in de gelegenheid te stellen op tijd met de besturen in overleg te treden over de aanvragen en om de aanvragen die voor honorering in aanmerking komen tijdig te kunnen betrekken bij de voorbereiding van de begroting van het volgende jaar. 3. Wijziging van de artikelen 15 t/m 18 van de verordening In de artikelen 15 t/m 18 worden voorschriften gegeven over de procedure die moet worden gevolgd nadat een voorziening is toegekend. Zowel wij als de schoolbesturen ervaren deze bepalingen voor kleine bedragen als nodeloos ingewikkeld en arbeidsintensief. In het kader van vereenvoudiging van de regelgeving wordt voorgesteld deze bepalingen voor kleine bedragen te vereenvoudigen. 4. Aanpassing van de oppervlaktenorm in het voortgezet onderwijs Enkele jaren geleden heeft de VNG voor het voortgezet onderwijs de aantallen vierkante meters per leerling in Bijlage III van de modelverordening verhoogd, in verband met onderwijskundige vernieuwingen als de invoering van het studiehuis in het havo en vwo en de invoering van het vmbo. De gemeente Oegstgeest heeft tot nu toe deze aanpassing niet overgenomen in haar verordening. Voorgesteld wordt dit nu 5

6 wel te doen. In de tabel op de volgende bladzijde zijn de oude en de voorgestelde nieuwe normen voor de in Oegstgeest voorkomende vormen van voortgezet onderwijs opgenomen. Onderwijssoort Leerweg Ruimtetype m2 bvo per leerling oud nieuw Onderbouw (leerjaar 1 en 2) - Algemeen 6,02 6,18 Bovenbouw AVO/VWO - Algemeen 5,69 5,85 Bovenbouw theoretische leerweg 5. Overgang naar de nieuwe systematiek TLW Algemeen 5,80 6,41 a. De wijziging van het ruimtebehoeftemodel voor het basis- en speciaal onderwijs Tot nu toe is de ruimtebehoefte uitgedrukt in het aantal groepen waarvoor men recht heeft op permanente huisvesting. In de nieuwe verordening wordt de ruimtebehoefte berekend op basis van het aantal leerlingen. In oudere gebouwen kan het voorkomen dat de verhouding tussen bruto en netto vloeroppervlak erg ongunstig is. Ook kan er een verschil zijn tussen het aantal vierkante meters waar een school recht op heeft en het feitelijk aanwezige bruto vloeroppervlak. Het overleg met de schoolbesturen over de gevolgen van de nieuwe normering is nog gaande. Met betrekking tot onderwijsleerpakket en meubilair zal in overleg met de schoolbesturen worden vastgesteld voor hoeveel groepen de scholen geacht kunnen worden te zijn ingericht, dit omdat in de toekomst alleen recht op uitbreiding van de eerste inrichting ontstaat als er ook een uitbreiding van het gebouw plaatsvindt. In het geval van de Jenaplanschool De Kring heeft dit al geleid tot een aanvraag voor het programma 2010 voor meubilair voor de 17 e en de 18 e groep. In het programma 2008 is wel onderwijsleerpakket voor deze groepen aangevraagd en toegekend, maar geen meubilair. b. De aanpassing van de oppervlaktenorm voor het voortgezet onderwijs Zowel het Rijnlands Lyceum als de locatie Duinzigt van het Teylingen College beschikken over aanzienlijk meer vloeroppervlak dan waar zij, ook met de nieuwe normering, de komende 15 jaar volgens de prognose recht op zullen hebben. Beoogd effect Met de nieuwe verordening wordt beoogd de regelgeving op het gebied van de huisvesting van de scholen aan te laten sluiten bij de ontwikkelingen in het onderwijs en deze regelgeving aanzienlijk te vereenvoudigen. Argumenten 1.1. Het is wenselijk de tekst van de verordening te vereenvoudigen De voorgestelde wijzigingen van de verordening zelf leiden tot een eenvoudiger formulering en daardoor tot een beter leesbare verordening. 6

7 1.2. De huidige procedure na toekenning van een voorziening is ingewikkeld In de artikelen 15 t/m 18 van de verordening wordt de procedure geschetst die moet worden gevolgd nadat de voorziening is toegekend. Vooral voor kleinere bedragen wordt deze door de schoolbesturen en de gemeente als erg ingewikkeld ervaren. Daarom wordt voorgesteld deze artikelen te vereenvoudigen. 2.1 De regelgeving m.b.t. onderwijshuisvesting moet aansluiten bij ontwikkelingen in het onderwijs Steeds meer scholen voor basis- en speciaal onderwijs verlaten het klassikale model van onderwijs geven. Het grote klaslokaal is echter nog wel steeds uitgangspunt bij de toekenning van voorzieningen. Het is wenselijk de regelgeving op het gebied van onderwijshuisvesting aan te laten sluiten bij deze ontwikkelingen. 2.2 Het is wenselijk de gemeentelijke regelgeving zo veel mogelijk te vereenvoudigen De nieuwe manier van berekening voor de oppervlakte en de eerste inrichting waar een school recht op heeft leidt tot een aanzienlijke vereenvoudiging van de regelgeving op deze onderdelen. 2.3 Het is wenselijk de oppervlaktenormen voor het voortgezet onderwijs van Oegstgeest aan te passen aan de normen van de VNG Een aantal jaren geleden heeft de VNG in de modelbijlage de aantallen vierkante meters per leerling in het voortgezet onderwijs verhoogd, in verband met de invoering van het studiehuis in het havo en vwo en de invoering van het vmbo. De gemeente Oegstgeest heeft deze veranderingen tot nu toe niet overgenomen. Wij stellen u voor dit nu wel te doen, om de normering te laten aansluiten bij de ontwikkelingen in het onderwijs. Kanttekeningen 2.1 De verhoging van de oppervlaktenorm kan in theorie leiden tot extra claims De verhoging van het aantal vierkante meters per leerling kan in theorie leiden tot een verzoek om uitbreiding van de scholen voor VO in de gemeente. Zowel het Rijnlands Lyceum als de locatie Duinzigt van het Teylingen College beschikken echter over aanzienlijk meer vloeroppervlak dan waar zij, ook met de nieuwe normering, de komende 15 jaar volgens de prognose recht op zullen hebben. Alternatieven Uw raad zou kunnen besluiten een of meer voorgestelde wijzigingen niet over te nemen. Het gevolg daarvan is dat de regelgeving m.b.t. onderwijshuisvesting in Oegstgeest dan niet aansluit bij de ontwikkelingen in het onderwijs en dat de beoogde vereenvoudiging van de regelgeving niet wordt gerealiseerd. Financiën De wijzigingen in de verordening leiden niet tot meer aanspraken van de scholen op voorzieningen in de onderwijshuisvesting. De wijzigingen in bijlage IV (Financiële normering) betreffen uitsluitend een aanpassing van de systematiek voor de normbedragen aan de veranderde manier van berekening van de oppervlakte en de eerste inrichting waar een school recht op heeft. De bedragen zijn budgettair neutraal omgerekend, meestal van een bedrag per lokaal tot een bedrag per m2 bvo. 7

8 Communicatie Over de voorgestelde veranderingen heeft overleg plaatsgevonden met de besturen van de scholen in Oegstgeest. De schoolbesturen worden geïnformeerd over het besluit van uw raad. De gewijzigde verordening wordt gepubliceerd. Gevolgen inspraak / interactieve beleidsontwikkeling Over de voorgestelde veranderingen heeft overleg plaatsgevonden met de schoolbesturen. Deze kunnen instemmen met de voorgestelde verordening. Het verslag van het overleg ligt voor u ter inzage. Uitvoering Nadat uw raad de verordening en de bijlagen heeft vastgesteld, zullen wij bij de uitvoering van de wettelijke taken m.b.t. onderwijshuisvesting uitgaan van de nieuwe verordening en bijlagen. Bijlagen In bundel: 1. De Verordening voorzieningen huisvesting onderwijs 2009 gemeente Oegstgeest; 2. Bijlage I Criteria voor beoordeling van aangevraagde voorzieningen; 3. Bijlage II Criteria voor opstelling en toetsing van leerlingprognoses (ongewijzigd); 4. Bijlage III Criteria voor oppervlakte en indeling; 5. Bijlage IV (Financiële normering). Ter inzage: 1. Verslag overleg schoolbesturen op 8 april Versie verordening en bijlagen waarin de wijzigingen zichtbaar zijn gemaakt. Burgemeester en wethouders van Oegstgeest, drs. R.J. Mauer, secretaris. E.M. Timmers van Klink, burgemeester. 8

9 De raad van de gemeente Oegstgeest; gelezen het voorstel van burgemeester en wethouders d.d. 19 mei 2009; b e s l u i t : 1. De Verordening voorzieningen huisvesting onderwijs 2009 gemeente Oegstgeest vast te stellen. 2. De bijlagen I (Criteria voor beoordeling van aangevraagde voorzieningen), III (Criteria voor oppervlakte en indeling) en IV (Financiële normering) opnieuw vast te stellen. Aldus vastgesteld in de openbare vergadering van 25 juni 2009, voorzitter., griffier.