Inventarisatie onder vmbo-tl-, havo- en vwo-scholen met een technisch accent in Haaglanden

Transcriptie

1 Inventarisatie onder vmbo-tl-, havo- en vwo-scholen met een technisch accent in Haaglanden Onderzoek uitgevoerd in opdracht van de gemeente Den Haag, in het kader van de Actieagenda Geslaagd in het vak, onderwijs en arbeidsmarkt verbinden in Haaglanden Helmine Roodenburg Willard van Ooij Kasia Karpinska Simone Zwiers Mark van Sandijk MarktMonitor april 2013

2

3 Inventarisatie onder vmbo-tl-, havo- en vwo-scholen met een technisch accent in Haaglanden Onderzoek uitgevoerd in opdracht van de gemeente Den Haag, in het kader van de Actieagenda Geslaagd in het vak, onderwijs en arbeidsmarkt verbinden in Haaglanden.

4 MarktMonitor staat voor kwalitatief hoogwaardig onderzoek op het snijvlak van arbeidsmarkt, innovatieve ontwikkelingen en scholing. Wij hebben veel expertise op het terrein van het signaleren van trends en innovaties in diverse branches en vertalen deze signalen naar heldere beleidsuitgangspunten. Wij doen kwantitatief én kwalitatief onderzoek, en ontwikkelen nieuwe onderzoeksmethoden en instrumenten, afgestemd op de behoeften van onze klanten. Tot onze bronnen rekenen wij een uitgebreid en gevarieerd netwerk van deskundigen. MarktMonitor vindt het belangrijk een bijdrage te leveren aan de ontwikkeling en uitbreiding van kennis en vakmanschap in branches. Om bedrijven en werknemers meer grip te geven op de trends en ontwikkelingen in hun branche heeft MarktMonitor nieuwe instrumenten gemaakt waarmee onderwijs en ontwikkelingen in verband worden gebracht met functieprofielen van werknemers en werkprocessen van bedrijven. MarktMonitor is aangesloten bij de MarktOnderzoek- Associatie Nederland (MOA). Op ons onderzoek zijn de algemene leveringsvoorwaarden van de MOA van toepassing. Projectnummer Publicatienummer 109 Copyright 2013, MarktMonitor en Gemeente Den Haag Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar worden gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm, of op welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

5 Samenvatting In de regio Haaglanden zetten het bedrijfsleven, het onderwijs en de overheid zich gezamenlijk in voor de versterking van de instroom van jongeren in technische opleidingen. Dit doen zij in het kader van de actieagenda Geslaagd in het vak, onderwijs en arbeidsmarkt verbinden in Haaglanden'. De inventarisatie onder avo-scholen is in opdracht van de gemeente Den Haag uitgevoerd en komt voort uit één van de acties uit deze actieagenda: een aantal avo-scholen een technisch accent geven. De Techniekagenda Haaglanden die met ingang van januari '13 in het leven is geroepen geeft uitvoering aan twee andere acties die onder datzelfde speerpunt 'Leren en werken in de techniek aantrekkelijker maken' vallen. Met een meer algemene doelstelling om 10 % meer instroom van leerlingen in de techniek te realiseren. Aanleiding om tot deze acties te komen zijn de verschraling van de instroom in technische opleidingen en de groeiambitie van de topsectoren in de regio Haaglanden. De komende jaren dreigt hierdoor een toename van het tekort aan technici, vooral op de hogere niveaus. De aandacht gaat om die reden in deze inventarisatie specifiek uit naar de vmbo-tl, havo- en vwo- scholen. In de regio worden verschillende activiteiten ontplooid om jongeren te interesseren voor techniek en bredere technologie. Ten behoeve van beleidsvorming in de regio Haaglanden heeft de gemeente Den Haag aangegeven behoefte te hebben aan een rapport ("kennislegger") rondom de inventarisatie van lopende initiatieven en de vraag of het zinvol is voor avo-scholen een technisch accent aan te brengen. De vragen die zijn geformuleerd om het bovenstaande probleem te onderzoeken zijn de volgende: Welke technische accenten worden op dit moment op vmbo tl-, havo- en vwoscholen in regio Haaglanden al aangeboden? Welke accenten worden het meest kansrijk ervaren om zinvol de instroom van jongeren in technische (vervolg)opleidingen te stimuleren? Welke mogelijkheden worden gesignaleerd voor het aanbrengen van transparantie, samenwerking en consistentie tussen initiatieven? Om deze vragen te kunnen beantwoorden is allereerst de huidige onderwijsinfrastructuur en zijn de leerlingstromen in vmbo, havo en vwo in de regio Haaglanden in kaart gebracht. Vervolgens zijn initiatieven en activiteiten ter promotie van techniekonderwijs in de regio Haaglanden geïnventariseerd. Op basis van de interviews met stakeholders (scholen, werkgevers(organisaties) en intermediaire organisaties) is de visie van deze organisaties op de effectiviteit van initiatieven, de rolverdeling en vormen van samenwer- Inventarisatie onder vmbo-tl-, havo- en vwo-scholen met een technisch accent in Haaglanden 5

6 king in kaart gebracht. Ten slotte, zijn actuele en relevante good practices geïdentificeerd. Uit de analyse van de leerlingaantallen blijk allereerst, dat meisjes meer vertegenwoordigd zijn op hogere niveaus (havo en vwo) en jongens meer op een lager niveau (vmbo) in de regio Haaglanden. Het percentage meisjes dat voor een natuurprofiel kiest is lager dan het aantal jongens dat voor een natuurprofiel kiest. Daarnaast wordt op het vwo vaker voor een natuurprofiel gekozen dan op het havo. Ten tweede ligt het percentage leerlingen dat een technische vervolgopleiding kiest in Haaglanden boven het landelijk gemiddelde. Er is wel een verschil te zien per opleidingsniveau. Het aandeel leerlingen vmbo, dat een technische vervolgopleiding kiest is in de regio Haaglanden aanmerkelijk lager dan in geheel Nederland. Op havo- en vwo-niveau kiezen leerlingen in Haaglanden vaker voor een technische vervolgopleiding dan gemiddeld in Nederland. Als laatste kan worden gesteld dat de leerlingen in Haaglanden met een natuurprofiel vaker voor een technische vervolgopleiding kiezen, zowel op hbo, als op wo-niveau. De activiteiten die de avo-scholen ondernemen zijn geïnventariseerd. Alle locaties van de scholen zijn benaderd om een overzicht te krijgen van de activiteiten die scholen ondernemen omtrent de voorlichting over techniek. 55 van de 62 scholen/locaties hebben gereageerd. Met behulp van deskresearch is geprobeerd om de activiteiten in beeld te brengen van scholen die niet zijn bereikt. In totaal zijn 71 initiatieven en activiteiten geinventariseerd. Aan de hand van de activiteiten en initiatieven is er een clustering gemaakt. De volgende zeven clusters zijn daaruit voort gekomen: 1. Structurele maatregelen 2. Programma's en leerlijnen Activiteiten, verdeeld in: 3. Voorlichting op school 4. Bezoeken aan bedrijven (en andere organisaties) 5. Bezoeken aan musea 6. Wedstrijden, olympiades en quizzen 7. Overige praktijkactiviteiten De clusters Programma s en leerlijnen, Voorlichting op school en Overige praktijkactiviteiten zijn ongeveer even groot. Deze bevatten elk ongeveer een vijfde van het totaal aantal activiteiten. Het cluster Museumbezoek en Structurele maatregelen bevat het minst aantal activiteiten. Het bezoeken van een technisch bedrijf is de activiteit waar het hoogst aantal schoollocaties aan deelneemt. 6 Inventarisatie onder vmbo-tl-, havo- en vwo-scholen met een technisch accent in Haaglanden

7 De geïnterviewde stakeholders zijn het vervolgonderwijs (mbo, hbo en wo) in de regio Haaglanden, de intermediaire organisaties, de bedrijven in de regio Haaglanden en de avo-scholen zelf. De hogescholen en universiteiten merken dat de belangstelling om een technische studie aan deze instellingen in de regio te volgen in de afgelopen jaren is toegenomen. Op het mbo daalt de belangstelling voor technische opleidingen echter. Kiezen leerlingen eenmaal voor een technische studie, dan moet ervoor worden gezorgd dat de leerlingen deze succesvol afronden. Daar worden de activiteiten dan ook op gericht. Studenten hebben vaak een onrealistisch beeld van wat de studie inhoudt en de motivatie van leerlingen speelt een belangrijke rol. Een betere aansluiting tussen de avoscholen en het vervolgonderwijs is dan ook wenselijk. De intermediaire organisaties zijn de initiators van vele activiteiten. De intentie van deze organisaties is het toekomstige tekort aan technische specialisten op alle niveaus tegen gaan. Ze delen het gevoel van urgentie om dit probleem aan te pakken. Er worden drie verklaringen gegeven voor de problemen op de arbeidsmarkt, namelijk een gebrek aan informatie over techniek en toekomstperspectieven, het slechte imago van techniek onder jongeren en ouders en de beeldvorming dat vrouwen niet geschikt zouden zijn voor bètaopleidingen en -beroepen. Ook de bedrijven organiseren in samenwerking met de scholen (avo, mbo, hbo en universiteiten) verschillende activiteiten. De effectiviteit van de activiteiten is moeilijk te meten, aldus de meeste bedrijven. Binnen Jet-Net worden activiteiten wel geëvalueerd. Jet-Net constateert dat jongeren van Jet-Net scholen (of scholen met een bèta profiel) vaker een natuurprofiel kiezen dan jongeren van niet Jet-Net scholen. Volgens de bedrijven werkt een praktische aanpak goed en vinden ze dat er meer aandacht nodig is voor het vmbo. Drie aanbevelingen, die door alle stakeholders worden gegeven zijn een ketenaanpak, het verbeteren van het imago van techniek en het bevorderen van de samenwerking tussen bedrijven en scholen. De ketenaanpak is een structurele en integrale aanpak waarin verschillende partijen betrokken zijn. Het imago kan worden verbeterd door het inzetten van enthousiaste rolmodellen (docenten, enthousiaste (vrouwelijke) professionals en ouders). Een nauwe samenwerking tussen het bedrijfsleven en scholen zorgt ervoor dat het aanbod van technische (vervolg)opleidingen beter is afgestemd op de vraag van de arbeidsmarkt. Op basis van de voor dit onderzoek verzamelde gegevens kan worden gezegd dat een samenhang tussen het uitvoeren van bepaalde activiteiten of programma s en een hoge doorstroom naar een technische vervolgopleiding niet aangetoond kan worden. Er zijn wel aanwijzingen dat er een positief verband is tussen het uitvoeren van een hoger aantal activiteiten en een hogere doorstroom. Daarnaast lijkt het uitvoeren van vooral prak- Inventarisatie onder vmbo-tl-, havo- en vwo-scholen met een technisch accent in Haaglanden 7

8 tisch gerichte activiteiten samen te gaan met een hogere uitstroom, maar kwantitatieve ondersteuning is hiervoor niet gevonden. Op basis van de inventarisatie van activiteiten, gesprekken met de stakeholders en de literatuur is een aantal criteria opgesteld om onder de programma s en activiteiten de good practices te kunnen destilleren. Deze laten zich groeperen naar de context waarbinnen het initiatief plaatsvindt, de inhoud van de activiteiten en het resultaat van de initiatieven. Door de programma s en activiteiten op deze criteria te scoren is er een achttal good practices afgeleid: het Universum programma, technasium, de science stroom en module science, Girls Day, science lessen of clubs, het lesvak technisch ontwerpen, Ambassadeurs van techniek en First Lego League. Het onderzoek leidt tot de conclusies dat er veel in de regio wordt gedaan, maar ook dat de versnippering groot is. Er bestaat vaak geen centrale, achterliggende visie of programma, en vrijwel geen uitwisseling van ideeën, ervaringen en resultaten van activiteiten. Ook worden er in de programma s en activiteiten weinig specifieke doelgroepen in de programma s en activiteiten worden benoemd en benaderd. 8 Inventarisatie onder vmbo-tl-, havo- en vwo-scholen met een technisch accent in Haaglanden

9 Inhoudsopgave Samenvatting Aanleiding en opzet onderzoek Aanleiding en achtergrond Vraagstelling en aanpak Indeling rapport Cijfers doorstroom leerlingen naar een technische richting Inleiding Algemeen voortgezet onderwijs Mbo-leeringen in de techniek Hbo-studenten in de techniek Wo-studenten in de techniek Doorstroom naar technische vervolgopleidingen Gegevens per school Conclusie Inventarisatie van activiteiten gericht op promotie van techniek Gegevensverzameling en respons Motivatie voor voorlichting van techniek Clusters en activiteiten Omschrijving van activiteiten Conclusie Visie stakeholders op techniekpromotie op avo-scholen Avo-scholen Mbo, hogescholen en universiteit Intermediaire organisaties Bedrijven Aanbevelingen stakeholders Conclusie Criteria voor good practices Best en good practices, of goede ideeën? Criteria voor good practices Score van activiteiten op criteria Verband tussen activiteiten en keuze van leerlingen Good practices Conclusie Conclusies Inventarisatie onder vmbo-tl-, havo- en vwo-scholen met een technisch accent in Haaglanden 9

10 Bijlage 1: Definities en afkortingen Bijlage 2: Beschrijving van de programma s en activiteiten Bijlage 3: Geïnterviewde personen Bijlage 4: Leden klankbordgroep Bijlage 5: Bronnen Inventarisatie onder vmbo-tl-, havo- en vwo-scholen met een technisch accent in Haaglanden

11 1 Aanleiding en opzet onderzoek 1.1 Aanleiding en achtergrond Door de verschraling van de instroom in technische opleidingen en de groeiambitie van de topsectoren in de regio Haaglanden dreigt er de komende jaren een toename van het tekort aan technici 1. Regio Haaglanden gaat zich daarom inzetten voor de versterking van de instroom van jongeren in technische opleidingen. Eén van de acties om leren en werken in de techniek aantrekkelijker te maken, is een aantal scholen in het algemeen voortgezet onderwijs een technisch accent te gaan geven. Vanwege het te verwachten tekort op hogere niveaus gaat in dit kader de aandacht specifiek uit naar op vmbo-tl-, havo- en vwo-scholen. Er worden in de regio verschillende activiteiten ontplooid om jongeren te interesseren voor techniek en bredere technologie. Ten behoeve van beleidsvorming in de regio Haaglanden heeft de gemeente Den Haag aangegeven behoefte te hebben aan een rapport ( kennislegger ) rondom de inventarisatie van lopende initiatieven en de vraag of het zinvol is voor avo-scholen een technisch accent aan te brengen. 1.2 Vraagstelling en aanpak Het onderzoek concentreert zich rond de volgende vragen: Welke technische accenten worden op dit moment op vmbo tl-, havo en vwoscholen in regio Haaglanden al aangeboden? Welke accenten worden het meest kansrijk ervaren om zinvol de instroom van jongeren in technische (vervolg)opleidingen te stimuleren? Welke mogelijkheden worden gesignaleerd voor het aanbrengen van transparantie, samenwerking en consistentie tussen initiatieven? Voor de beantwoording van deze vragen is een aanpak gehanteerd die vier onderdelen bevat. Deze onderdelen worden aansluitend omschreven. 1. Actueel inzicht in de huidige onderwijsinfrastructuur en actuele cijfers van leerling-stromen in vmbo-tl, havo en vwo in de regio Haaglanden. Belangrijk voor het voeren van een goede discussie en beleidsvorming is dat er inzicht is in de cijfermatige context van leerling-stromen in regio Haaglanden. Er is een kwantita- 1 Regiovisie en Techniekagenda Haaglanden , oktober 2012 Inventarisatie onder vmbo-tl-, havo- en vwo-scholen met een technisch accent in Haaglanden 11

12 tieve analyse uitgevoerd op de DUO/BRON-bestanden voor de periode van schooljaar 2006/2007 tot en met 2011/2012 (zoals deze door gemeente Den Haag beschikbaar zijn gesteld) om antwoord gegeven op de volgende vragen: Hoeveel vmbo, havo en vwo-leerlingen bevinden zich in wat voor soort opleidingen/keuze richtingen? Wat is de verhouding tussen technische en niettechnische richtingen/profielen en hoe heeft dit zich in de periode ontwikkeld? Hierbij is ook specifiek op verschillen binnen de regio (en tussen scholen) ingezoomd. Welke scholen zijn er met wat voor soort opleidingen? Hoe verhouden technische opleidingen zich tot niet-technische opleidingen? Daarnaast zijn door MarktMonitor bij DUO bestanden opgevraagd voor de periode 2009/ /2012 om antwoord te geven op de volgende vragen: In welke mate wordt er voor technische (vervolg)opleidingen gekozen? Stromen leerlingen uit het voortgezet onderwijs in regio Haaglanden uit naar technische of niet-technische richtingen? 2. Inventarisatie initiatieven/activiteiten ter promotie van techniekonderwijs in regio Haaglanden. Voor de voortgezet onderwijsscholen (exclusief praktijkonderwijs) in de regio Haaglanden is per school in kaart gebracht of er al technische accenten in het lesprogramma zijn aangebracht en welke activiteiten worden aangeboden om leerlingen voor techniekonderwijs te interesseren. Per technisch accent en techniekpromotieactiviteit is bekeken of deze gericht is op basistechniek, brede technologie of allebei. Ook is gekeken in welke mate binnen initiatieven specifiek aandacht wordt besteed aan het interesseren van meisjes en/of jongeren met een niet-westerse achtergrond voor de techniek. Aanvullend zijn kenmerken van de methode en context in beeld gebracht die een verklaring zouden kunnen vormen voor succes van een initiatief. Was het een voorlichtingsles, een interactieve game, een huiswerkopdracht, was de deelname verplicht of facultatief, betrof het buitenschoolse activiteiten, etc. De gegevens zijn verzameld door een combinatie van deskresearch en telefonische bevraging. 12 Inventarisatie onder vmbo-tl, havo en vwo-scholen met een technisch accent in Haaglanden

13 3. Visie stakeholders (scholen, werkgevers(organisaties), intermediaire organisaties ) op effectiviteit van initiatieven, rolverdeling en samenwerking, consistentie en samenhang van maatregelen. Behalve een inventarisatie van activiteiten die in de regio worden uitgevoerd om avoscholieren te interesseren voor techniek is de visie van de stakeholders bij de geschetste problematiek in beeld gebracht. Tot de stakeholders behoren onderwijsinstellingen (zowel voortgezet onderwijs als middelbaar en hoger beroepsonderwijs en wetenschappelijk onderwijs), werkgevers en werkgeversorganisaties en intermediaire organisaties, die het onderwijs en het bedrijfsleven tot elkaar willen brengen. Hiervoor zijn organisaties en bedrijven benaderd die participeren in de Techniekagenda Haaglanden. Van hen mag worden verwacht dat zij een visie zullen hebben op de problematiek, de rol van verschillende partijen, effectiviteit van initiatieven en de gewenste infrastructuur. Daarnaast is gesproken met enkele landelijke organisaties, die zich inzetten voor het stimuleren van techniek in het voortgezet onderwijs. De visie van de organisaties is verkregen door telefonische en diepte-interviews, aan de hand van een semigestructureerde vragenlijst. 4. Overzicht actuele en relevante good practices, met een uitbreiding naar landelijke initiatieven die in de regio Haaglanden kunnen worden ingezet. De visie van de stakeholders leidt tot een lijst van criteria, waarop de onder punt twee verzamelde initiatieven worden beoordeeld. Daarnaast worden de initiatieven gelegd naast de gegevens over het aantal leerlingen dat per school kiest voor een natuurprofiel of een technische vervolgopleiding. Deze analyses hebben tot de keuze van een achttal good practices geleid. Daarnaast is bij de interviews met landelijke intermediairs bekeken of zij op hetzelfde terrein activiteiten ontplooien, waar de regio Haaglanden gebruik van zou kunnen maken of bij aan zou kunnen sluiten. 1.3 Indeling rapport De opbouw van dit rapport volgt de hiervoor beschreven aanpak van het onderzoek. In hoofdstuk 2 zullen de gegevens over het onderwijs in de regio Haaglanden worden beschreven. Deze gegevens worden verdeeld over het voortgezet onderwijs, het mbo en het hbo en wo. Op deze manier ontstaat een goed beeld over de mate waarin, in de regio Haaglanden, technisch (of breder technologisch) onderwijs wordt gevolgd. Inventarisatie onder vmbo-tl-, havo- en vwo-scholen met een technisch accent in Haaglanden 13

14 In hoofdstuk 3 worden de resultaten van de inventarisatie van de onderwijsactiviteiten beschreven, gevolgd door het verslag van de interviews met de intermediaire organisaties. Deze interviews hebben geleid tot een lijst van criteria, waarop de geïnventariseerde activiteiten in het hoofdstuk 4 worden beoordeeld. Tevens wordt bekeken of er een verband kan worden gelegd tussen activiteiten en de mate waarin leerlingen kiezen voor een natuurprofiel. In het laatste hoofdstuk (hoofdstuk 5) worden de conclusies van het onderzoek naast elkaar gelegd, waarna aan de hand van de verzamelde criteria een overzicht van good practices wordt afgeleid, waarbij ook wordt aangegeven waarop deze activiteiten als good practices zijn beoordeeld. In hoofdstuk 6 worden de conclusies gepresenteerd. In het rapport wordt een aantal begrippen en afkortingen gehanteerd, die wel eens tot verwarring leiden of op verschillende wijzen worden gedefinieerd of gehanteerd. In Bijlage 1 is een lijst opgenomen van een aantal begrippen en afkortingen met daarbij de omschrijving of definitie, zoals die in dit rapport worden gebruikt. 14 Inventarisatie onder vmbo-tl, havo en vwo-scholen met een technisch accent in Haaglanden

15 2 Cijfers doorstroom leerlingen naar een technische richting 2.1 Inleiding In dit hoofdstuk wordt op basis van de gegevens van DUO (Dienst Uitvoering Onderwijs) van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap een (kwantitatief) beeld gegeven van de aantallen leerlingen en studenten in het voortgezet onderwijs, het beroeps- en het hoger onderwijs. Deze gegevens zullen in hoofdstuk 5 naast de activiteiten gelegd worden, om te bekijken of er een verband te leggen is tussen de activiteiten en de mate waarin leerlingen kiezen voor een natuurprofiel of een technische vervolgopleiding. In dit hoofdstuk wordt ingegaan op het voortgezet onderwijs en het vervolgonderwijs: hoeveel leerlingen zitten er in de verschillende schooltypen in de regio en welk profiel of opleiding kiezen deze leerlingen? 2.2 Algemeen voortgezet onderwijs In de regio Haaglanden zijn 47 vestigingen van scholen waar jongeren algemeen voortgezet onderwijs kan volgen. Dit zijn de vestigingen die bij DUO geregistreerd zijn. Niet alle verschillende locaties staan bij DUO geregistreerd. De vestigingen zijn als volgt verdeeld over de plaatsen en het onderwijstype. Tabel 1 Aantal vestigingen avo-scholen regio Haaglanden naar plaats en onderwijstype (bron: DUO) vmbo tl havo vwo DELFT LEIDSCHENDAM MONSTER NAALDWIJK PIJNACKER POELDIJK RIJSWIJK ZH 'S-GRAVENHAGE 'S-GRAVENZANDE VOORBURG WASSENAAR ZOETERMEER Totaal Inventarisatie onder vmbo-tl-, havo- en vwo-scholen met een technisch accent in Haaglanden 15

16 Het aantal vestigingen loopt per onderwijstype niet ver uiteen. Vaak kan men binnen een vestiging verschillende typen onderwijs volgen. De meeste vestigingen zijn te vinden in de gemeente Den Haag, ook veruit de grootste gemeente in de regio. In onderstaande tabel zijn de aantallen leerlingen van de scholen in het voortgezet onderwijs in de regio Haaglanden per leerjaar verdeeld naar het type onderwijs. Tabel 2 Leerlingen VO Haaglanden naar onderwijstype en leerjaar, oktober 2011 (bron: DUO) brugjaar vmbo/havo vmbo havo/vwo havo vwo overig Jaar Jaar Jaar Jaar Jaar Jaar Het vmbo is het onderwijstype met de meeste leerlingen in de regio. In dit onderwijstype zitten meer leerlingen dan in de overige onderwijstypen tezamen. Nu valt een gedeelte van de leerlingen in het vmbo wel, en een gedeelte niet onder het algemeen voortgezet onderwijs. Vmbo-leerlingen kiezen voor een leerweg: de basisberoepsgerichte leerweg, kaderberoepsgerichte leerweg, de gemengde leerweg of de theoretische leerweg. De theoretische leerweg wordt wel tot het avo gerekend, de andere leerwegen niet. Daarom wordt hieronder het aantal leerlingen in oktober 2012 in het vmbo verder uitgesplitst naar de theoretische en de overige leerwegen. Tabel 3 Leerlingen leerjaar 3 en 4 vmbo naar leerweg (bron: DUO) Theoretische leerweg Overige leerwegen Het aantal leerlingen in de theoretische leerweg is tussen 2007 en 2011 licht gegroeid, het aantal leerlingen in de overige leerwegen (basis- en kaderberoepsgericht, gemengd) is afgenomen. Meisjes zijn een belangrijke doelgroep voor de techniekpromotie. Hieronder zijn de leerlingen in het voortgezet onderwijs per onderwijstype verdeeld naar jongens en meisjes. 16 Inventarisatie onder vmbo-tl, havo en vwo-scholen met een technisch accent in Haaglanden

17 Figuur 1 Leerlingen Haaglanden naar geslacht en onderwijstype, oktober 2011 (bron: DUO) Overig VWO HAVO HAVO/VWO VMBO Vrouw Man VMBO/HAVO Brugjaar 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% Over het algemeen kan gesteld worden dat in de hogere niveaus van het voortgezet onderwijs meer meisjes zitten, in de lagere niveaus meer jongens. Het vmbo kent meer jongens dan meisjes, in het vwo zitten meer meisjes. Ook in de keuze voor een natuurprofiel verschillen jongens en meisjes, zo blijkt uit onderstaand overzicht. Figuur 2 Aandeel leerlingen in Haaglanden met een natuurprofiel naar geslacht en onderwijstype, oktober 2011 (bron: DUO) 70% 60% 50% 40% 30% Man Vrouw 20% 10% 0% Havo VWO Inventarisatie onder vmbo-tl-, havo- en vwo-scholen met een technisch accent in Haaglanden 17

18 Het blijkt dat meisjes aanmerkelijk minder kiezen voor een natuurprofiel dan jongens, dus hier valt relatief veel te winnen. Daarnaast kiest op de havo een kleiner deel van de leerlingen voor een natuurprofiel dan op het vwo. Voor de leerlingen van de theoretische leerweg in het vmbo is op basis van de gegevens van DUO niet te bepalen of zij een technische sector of profiel kiezen. In onderstaande grafiek wordt de ontwikkeling van het aandeel leerlingen dat kiest voor een natuurprofiel in Haaglanden vergeleken met de rest van Nederland. Figuur 3 Aandeel leerlingen met een natuurprofiel, naar onderwijstype in Haaglanden en Nederland totaal, (bron: DUO) 60% 50% 40% 30% 20% VWO Haaglanden VWO Nederland HAVO Haaglanden HAVO Nederland 10% 0% Het aandeel leerlingen dat kiest voor een natuurprofiel is in Haaglanden ongeveer gelijk aan het landelijk gemiddelde, de percentages liggen niet ver uit elkaar. Tussen 2007 en 2011 neemt het aandeel leerlingen dat kiest voor een natuurprofiel toe. Alleen tussen 2008 en 2010 is er bij de havoleerlingen in Haaglanden sprake van een lichte daling in het aandeel leerlingen, dat kiest voor een natuurprofiel. Verderop in dit hoofdstuk zullen de gegevens van de scholen in de regio afzonderlijk worden gegeven. Leerlingen kunnen na het behalen van het diploma in het voortgezet onderwijs een beroeps- of wetenschappelijke opleiding volgen. Om een beeld te krijgen van deze opleidingen in de regio worden de aantallen studenten in het mbo en het hoger onderwijs hieronder uiteengezet. 18 Inventarisatie onder vmbo-tl, havo en vwo-scholen met een technisch accent in Haaglanden

19 2.3 Mbo-leeringen in de techniek Leerlingen met een diploma vmbo-tl zullen over het algemeen óf doorstromen naar het havo óf een opleiding in het middelbaar beroepsonderwijs gaan volgen. Bij een middelbare beroepsopleiding kan worden gekozen voor twee leerwegen: de beroepsopleidende leerweg (BOL), waarbij een leerling de hele week naar school gaat en de praktijkvorming in de vorm van stages krijgt. In de beroepsbegeleidende leerweg (BBL) is een leerling in dienst van een bedrijf en volgt daarnaast één of twee dagen per week een opleiding. Er zijn twee instellingen met hun hoofdvestiging in de regio Haaglanden: ROC Mondriaan en het ID-College 2. Hieronder volgt een overzicht van de ontwikkeling van het aantal leerlingen in het middelbaar beroepsonderwijs in de regio Haaglanden. Tabel 4 Aantal leerlingen mbo in de regio Haaglanden, , naar leerweg en sector (bron: DUO) mbo leerweg Sector Overig BBL Techniek Totaal Overig BOL Techniek Totaal Het aantal leerlingen in de BBL en de BOL dat kiest voor techniek is ongeveer gelijk, maar het aandeel is bij de BOL veel kleiner. Daarnaast zien we het aantal leerling in de technische sectoren van het mbo vooral in de BBL dalen. In de volgende tabel is de verdeling van leerlingen in Haaglanden in techniek en overige sectoren naar niveau van het mbo uitgesplitst. 2 In de regio is ook Effatha gevestigd, een instelling voor voortgezet speciaal onderwijs aan leerlingen met een auditieve of communicatieve beperking. In 2011 volgden hier 21 leerlingen een mbo-opleiding. Deze leerlingen zijn meegenomen in tabel 4 en 5. Inventarisatie onder vmbo-tl-, havo- en vwo-scholen met een technisch accent in Haaglanden 19

20 Tabel 5 Verdeling leerlingen mbo in de regio Haaglanden, , naar niveau en sector (bron: DUO) NIVEAU Sector Overig 83% 86% 85% 83% 88% 1 Techniek 17% 14% 15% 17% 12% Totaal aantal Overig 75% 76% 78% 77% 78% 2 Techniek 25% 24% 22% 23% 22% Totaal aantal Overig 93% 91% 90% 90% 90% 3 Techniek 7% 9% 10% 10% 10% Totaal aantal Overig 87% 88% 88% 88% 89% 4 Techniek 13% 12% 12% 12% 11% Totaal aantal Op mbo-niveau 2 is het aandeel leerlingen techniek het hoogst, op niveau 3 het laagst. Behalve niveau 2 ontloopt het aandeel leerlingen techniek in 2011 elkaar op de verschillende niveaus niet veel. Tussen 2007 en 2011 neemt alleen op niveau 3 het aandeel mbo-leerlingen techniek toe, op de overige niveaus is er een daling. Is deze daling zowel bij mannen als bij vrouwen waarneembaar? Dat blijkt uit de volgende grafiek. Figuur 4 Aandeel leerlingen mbo techniek naar geslacht, (bron: DUO) 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% Man Vrouw Totaal Man Vrouw Totaal Man Vrouw Totaal Man Vrouw Totaal Man Vrouw Totaal Inventarisatie onder vmbo-tl, havo en vwo-scholen met een technisch accent in Haaglanden

21 Bij de vrouwen blijft het aandeel dat een technische opleiding volgt ongeveer gelijk, zij het dat dit aandeel erg laag is. Het aandeel mannen dat een technische opleiding volgt is de afgelopen jaren duidelijk gedaald. In 2011 kiest ruim een kwart van de leerlingen in het mbo in Haaglanden voor een opleiding in de techniek. Is dit vergelijkbaar met de rest van Nederland? Dat maakt de volgende grafiek duidelijk. Figuur 5 Aandeel mannen en vrouwen in technische sectoren mbo, Haaglanden en Nederland totaal, (bron: DUO) 50% 45% 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% Nederland Man Nederland Vrouw Haaglanden Man Haaglanden Vrouw Het aandeel leerlingen mbo, dat een technische opleiding volgt, is in de regio Haaglanden aanmerkelijk lager dan in geheel Nederland, zowel bij mannen als bij vrouwen. De dalende trend van het aandeel mannen dat een technische opleiding volgt is in overeenstemming met de Nederlandse trend, zij het dat deze in Haaglanden nog iets sterker is. Daarnaast zien we in Nederland een stijgende trend van het aandeel vrouwen dat een technische mbo-opleiding volgt. Deze trend zien we in Haaglanden niet terug, het aandeel blijft ongeveer gelijk. 2.4 Hbo-studenten in de techniek In de regio Haaglanden bevinden zich de volgende hbo-instellingen: De Haagse Hogeschool, de Hogeschool voor de Kunsten Den Haag en InHolland. Een technische opleiding op hbo-niveau is in de regio bij de Haagse Hogeschool en InHolland te volgen. In figuur 5 staat het percentage van de studenten hbo, dat een technische studie volgt, verdeeld naar mannen en vrouwen, voor de regio Haaglanden en voor geheel Nederland. In dit overzicht ontbreken de studenten techniek van InHolland. DUO registreert Inventarisatie onder vmbo-tl-, havo- en vwo-scholen met een technisch accent in Haaglanden 21

22 studenten bij de hoofdvestiging van de instelling. Voor InHolland valt deze buiten de regio Haaglanden. Figuur 6 Aandeel studenten hbo met een technische opleiding, regio Haaglanden en geheel Nederland, (bron: DUO) 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% Nederland Man Nederland Vrouw Haaglanden Man Haaglanden Vrouw 5% 0% In tegenstelling tot het mbo, waar in Haaglanden in vergelijking met geheel Nederland minder studenten een technische opleiding volgen, volgen in het hbo relatief meer studenten een technische opleiding, zowel onder mannen als onder vrouwen. Daarnaast volgt het aandeel bij mannen en vrouwen de landelijke trend: bij de mannen een dalend aandeel studenten techniek, bij de vrouwen een licht stijgend aandeel. 2.5 Wo-studenten in de techniek In de regio Haaglanden is één universiteit gevestigd, de Technische Universiteit Delft. Deze universiteit richt zich exclusief op technische universitaire opleidingen, dus de studenten hier volgen per definitie een technische opleiding. De aantallen studenten in de afgelopen jaren hebben zich als volgt ontwikkeld: 22 Inventarisatie onder vmbo-tl, havo en vwo-scholen met een technisch accent in Haaglanden

23 Figuur 7 Aantal studenten TU Delft naar geslacht, (bron: DUO) Man Vrouw De aantallen studenten aan de TU Delft nemen tussen 2007 en 2011 toe. De laatste jaren zien we zowel bij het aantal mannelijke als het aantal vrouwelijke studenten een lichte afvlakking van de groei. Het aantal vrouwelijke studenten blijft nog ver achter bij het aantal mannelijke studenten, er zijn bijna 3,5 keer zoveel mannelijk als vrouwelijke studenten aan de TU Delft. 2.6 Doorstroom naar technische vervolgopleidingen Nadat de ontwikkelingen van de aantallen leerlingen in de verschillende opleidingen in de regio afzonderlijk in kaart zijn gebracht, wordt nu bekeken in hoeverre leerlingen doorstromen van het voortgezet onderwijs naar een technische vervolgstudie bij een middelbaar of hoger beroepsopleidingsinstituut of universiteit. Allereerst wordt hier de doorstroom van de theoretische leerweg van het vmbo naar het mbo getoond. Van alle leerlingen die hun opleiding aan het mbo vervolgen, kiest 20% voor een technische opleiding. Inventarisatie onder vmbo-tl-, havo- en vwo-scholen met een technisch accent in Haaglanden 23

24 Figuur 8 Verdeling doorstroom vmbo-tl naar mbo naar technische en niet-technische vervolgopleiding in Haaglanden, 2011 (bron: DUO) 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Overig Techniek Theoretische leerweg Hoe deze verdeling zicht verhoudt tot het landelijke gemiddelde en hoe dit zich de afgelopen jaren heeft ontwikkeld wordt hieronder weergegeven. Figuur 9 Percentage vmbo-tl leerlingen dat kiest voor een technische mbo-opleiding in Haaglanden en Nederland totaal, (bron: DUO) 30% 25% 20% 15% 10% Nederland Haaglanden 5% 0% Inventarisatie onder vmbo-tl, havo en vwo-scholen met een technisch accent in Haaglanden

25 Het percentage in Haaglanden ligt onder het landelijk gemiddelde. In 2010 leek de regio een inhaalslag te maken, maar in 2011 is het percentage weer gezakt tot 3 procentpunt onder het landelijk gemiddelde. Ook stroomt een deel van de havo gediplomeerden door naar een opleiding op het mbo. Hieronder is gegeven hoe de havoleerlingen, die een vervolgopleiding op mbo-niveau doen, gekozen hebben voor een technische of niet-technische vervolgopleiding. Tabel 6 Verdeling havo leerlingen in Haaglanden met mbo-vervolgstudie naar technische of niettechnische mbo-opleiding (bron: DUO) mbo-sector havo-profiel techniek overige totaal aantal techniek 55% 45% 33 overige 17% 83% 281 Van de havo leerlingen die een natuurprofiel hebben en een mbo-vervolgopleiding zijn gaan doen in 2011, heeft iets meer dan de helft voor een technische mbo-opleiding gekozen. Van de leerlingen die geen natuurprofiel hebben, kiest nog geen vijfde voor een mbo-opleiding in de techniek. Er zijn te weinig leerlingen die van een vwo-opleiding doorstromen naar een mbo-opleiding om er uitspraken over te kunnen doen. De meeste havo- en vwo-leerlingen gaan een vervolgopleiding volgen op het hbo of het wo. In hoeverre de havo- en vwo-leerlingen kiezen voor een technische hbo- of wostudie wordt hieronder gegeven. Inventarisatie onder vmbo-tl-, havo- en vwo-scholen met een technisch accent in Haaglanden 25

26 Tabel 7 Verdeling havo- en vwo-leerlingen in Haaglanden met hbo en wo-vervolgstudie naar technische of niet-technische vervolgopleiding (bron: DUO) hbo-sector havo-profiel techniek overige totaal aantal techniek 72% 28% 287 overige 10% 90% hbo-sector vwo-profiel techniek overige totaal aantal techniek 61% 39% 33 overige 13% 87% 136 wo-sector vwo-profiel techniek overige totaal aantal techniek 46% 54% 563 overige 3% 97% 856 Over het algemeen kiest een meerderheid van de leerlingen met een natuurprofiel voor een technische vervolgstudie. Uitzondering vormen de vwo-leerlingen die een universitaire studie gaan doen: hier kiest van de leerlingen met een natuurprofiel 46% voor een technische studie. Dat kan ermee te maken hebben dat ook het profiel Natuur en Gezondheid tot een natuurprofiel wordt gerekend. Te verwachten is dat leerlingen met dit profiel minder voor een technische vervolgstudie kiezen. Omgekeerd geldt dat leerlingen die geen natuurprofiel hebben nauwelijks voor een technische vervolgstudie kiezen. Het kiezen van een natuurprofiel lijkt daarmee een belangrijke toegang tot de keuze van een technische vervolgopleiding. In vergelijking met de rest van Nederland kiezen in de regio Haaglanden meer leerlingen voor een technische vervolgopleiding, zo blijkt uit onderstaande grafiek. Hier is per schooltype, profiel en vervolgopleiding gegeven welk percentage kiest voor een technische vervolgopleiding. 26 Inventarisatie onder vmbo-tl, havo en vwo-scholen met een technisch accent in Haaglanden

27 Figuur 10 Percentage leerlingen met een technische vervolgopleiding naar niveau vervolgopleiding in Haaglanden en geheel Nederland, (bron: DUO) 30% 25% 20% 15% 10% 5% Nederland algemeen Nederland mbo Nederland hbo Nederland wo Haaglanden algemeen Haaglanden mbo Haaglanden hbo 0% Uit de grafiek blijkt, dat de leerlingen in Haaglanden vaker voor een technische vervolgopleiding kiezen op hbo- en wo-niveau. Er stroomt een lager aandeel leerlingen door naar een technische vervolgopleiding op mbo-niveau dan gemiddeld in Nederland. Daarnaast daalt in Haaglanden het aandeel leerlingen dat doorstroomt naar een technische vervolgopleiding tussen 2009 en 2011 op mbo- en wo-niveau. Op hbo-niveau blijft het percentage tussen 2009 en 2011 ongeveer gelijk. Tenslotte valt op dat er in de doorstroom naar een technische vervolgopleiding in Haaglanden in 2010 een stijging is te zien op mbo-niveau en een daling in de andere niveaus. Deze wordt in 2011 omgekeerd: een daling in de doorstroom op mbo-niveau en weer een toename op de andere niveaus. Een verklaring voor deze beweging is lastig te geven. De ontwikkelingen in de komende jaren zal moeten uitwijzen of hier sprake is van een tijdelijke uitschieter of dat er sprake is van een trendbreuk. 2.7 Gegevens per school Op de volgende pagina s worden de percentages per school per gemeente in de regio Haaglanden gegeven. Allereerst worden de percentages leerlingen met een natuurprofiel per school gegeven. Dit kan van de vmbo-tl leerlingen niet worden vastgesteld op basis van de DUO-gegevens. Daarom wordt per school alleen vermeld of deze een afdeling vmbo-tl heeft. In de tabel daarna worden de leerlingen met en natuurprofiel verder verdeeld naar de profielen Natuur en echniek, Natuur en Gezondheid of het combinatiepro- Inventarisatie onder vmbo-tl-, havo- en vwo-scholen met een technisch accent in Haaglanden 27

28 fiel Natuur en Techniek en Natuur en Gezondheid. In figuur 13 ten slotte wordt het percentage leerlingen getoond, dat kiest voor een technische vervolgopleiding. Figuur 11 Percentage leerlingen met een natuurprofiel van scholen in de regio Haaglanden, oktober 2011 (bron: DUO) Vmbo-tl Havo Vwo BRIN Instellingsnaam Vestiging Gemeentenaam Ja/Nee Totaal Percentage Techniek Totaal Percentage Techniek 00HI SGM Dalton Vatel LEIDSCHENDAM-VOORBURG Ja % % 00PJ Erasmuscollege ZOETERMEER Ja % % 00TU Geref SGM Randstad RIJSWIJK Ja 00XK Veurs Coll. loc. 's-gravendeef 'S-GRAVENHAGE Nee 00XK Veurs College LEIDSCHENDAM-VOORBURG Ja % % 00XK Veurs College vst. STIP Dalton LEIDSCHENDAM-VOORBURG Ja 01GX Chr Lyceum Delft DELFT Nee % % 01MB RK Alfrink College SGM ZOETERMEER Nee % % 01PU Aloysiuscollege Kath SGM 'S-GRAVENHAGE Ja % % 02DQ Chr Gymnasium Sorghvliet 'S-GRAVENHAGE Nee % 02DZ Sint Stanislascollege DELFT Ja % % 02DZ Sint Stanislascollege PIJNACKER-NOOTDORP Ja % % 02DZ Sint Stanislascollege RIJSWIJK Ja 79 33% 02GJ Chr Coll De Populier 'S-GRAVENHAGE Ja % 91 56% 02GP Het Rijnlands Lyceum 'S-GRAVENHAGE Ja 31 3% 36 25% 02GP Het Rijnlands Lyceum WASSENAAR Ja 73 29% % 02MU St Maartenscollege SGM LEIDSCHENDAM-VOORBURG Ja % % 02US SGM Haags Montessori Lyc 'S-GRAVENHAGE Ja % % 02UT VCL 'S-GRAVENHAGE Nee % % 02VO Huygens Lyceum LEIDSCHENDAM-VOORBURG Nee % 14TA Chr Sgm Zandvliet 'S-GRAVENHAGE Nee % % 14WE S. Adelbert College WASSENAAR Ja % % 14YD Lentiz WESTLAND Ja 16TV Vrije School Z-Holland 'S-GRAVENHAGE Ja % 83 53% 17HR Interconf Hofstadcollege 'S-GRAVENHAGE Ja % % 19ZP Maris College 'S-GRAVENHAGE Ja 19ZP Maris College - loc. Houtrust 'S-GRAVENHAGE Ja 19ZP Maris College - loc. Kijkduin 'S-GRAVENHAGE Ja 20AB Grotius College DELFT Ja % % 20BC Oranje Nassau College ZOETERMEER Ja % % 20CQ Atlas Onderwijsgroep RIJSWIJK Ja % 76 49% 20CQ Atlas Onderwijsgroep 'S-GRAVENHAGE Ja % % 20LU Gymnasium Haganum 'S-GRAVENHAGE Nee % 20MA SGM het Segbroekcollege 'S-GRAVENHAGE Ja % % 20MD Maerlant Lyceum Afd Havo 'S-GRAVENHAGE Nee 81 40% % 20MF Dalton Den Haag 'S-GRAVENHAGE Nee % % 20MJ Johan de Witt Scholengroep 'S-GRAVENHAGE Ja % 16 88% 20MM Scholengr. Den Haag Zuid-West 'S-GRAVENHAGE Ja % % 21GU Esloo Onderwijsgroep 'S-GRAVENHAGE Ja 98 28% 51 55% 21GU Scholengroep Esloo 'S-GRAVENHAGE Ja % 99 53% 21HC ISW WESTLAND Ja % % 25GA SCZ - Picasso Lyceum ZOETERMEER Ja % % 25GA SCZ Stedelijk College ZOETERMEER Ja 28 Inventarisatie onder vmbo-tl, havo en vwo-scholen met een technisch accent in Haaglanden

29 Figuur 12 Leerlingen Havo en Vwo met een natuurprofiel in Haaglanden naar profiel als percentage van totaal aantal leerlingen, in 2011 (bron: DUO) Havo Vwo Brin Naam vestiging Plaats Nat/Gezond* Nat/Tech* * Nat/Gezond is het profiel Natuur en Gezondheid, Nat/Tech is het profiel Natuur en Techniek en Nat/Tech & Nat/Gezond is het combinatieprofiel Natuur en Techniek en Natuur en Gezondheid Nat/Tech & Nat/Gezond* Nat/gezond Nat/Tech 00HI SGM Dalton Vatel LEIDSCHENDAM-VOORBURG 13% 5% 11% 19% 4% 30% 00PJ Erasmuscollege ZOETERMEER 23% 6% 0% 34% 23% 0% 00XK Veurs College LEIDSCHENDAM-VOORBURG 17% 6% 3% 24% 11% 25% 01GX Chr Lyceum Delft DELFT 17% 14% 2% 30% 20% 9% 01MB RK Alfrink College SGM ZOETERMEER 15% 21% 0% 26% 28% 7% 01PU Aloysiuscollege Kath SGM 'S-GRAVENHAGE 17% 16% 2% 35% 19% 4% 02DQ Chr Gymnasium Sorghvliet 'S-GRAVENHAGE 23% 37% 0% 02DZ Sint Stanislascollege DELFT 13% 19% 4% 21% 29% 3% 02DZ Sint Stanislascollege PIJNACKER-NOOTDORP 21% 2% 20% 20% 24% 7% 02DZ Sint Stanislascollege RIJSWIJK 16% 16% 0% 02GJ Chr Coll De Populier 'S-GRAVENHAGE 14% 19% 0% 10% 27% 19% 02GP Het Rijnlands Lyceum 'S-GRAVENHAGE 0% 3% 0% 8% 11% 6% 02GP Het Rijnlands Lyceum WASSENAAR 11% 3% 15% 11% 11% 33% 02MU St Maartenscollege SGM LEIDSCHENDAM-VOORBURG 16% 13% 4% 26% 18% 12% 02US SGM Haags Montessori Lyc 'S-GRAVENHAGE 20% 11% 0% 24% 31% 1% 02UT VCL 'S-GRAVENHAGE 13% 16% 1% 34% 26% 0% 02VO Huygens Lyceum LEIDSCHENDAM-VOORBURG 12% 21% 20% 14TA Chr Sgm Zandvliet 'S-GRAVENHAGE 16% 11% 9% 18% 20% 7% 14WE S. Adelbert College WASSENAAR 19% 12% 4% 22% 15% 25% 16TV Vrije School Z-Holland 'S-GRAVENHAGE 31% 10% 0% 47% 6% 0% 17HR Interconf Hofstadcollege 'S-GRAVENHAGE 14% 14% 11% 12% 12% 29% 20AB Grotius College DELFT 24% 19% 0% 27% 39% 1% 20BC Oranje Nassau College ZOETERMEER 6% 6% 19% 10% 5% 36% 20CQ Atlas Onderwijsgroep RIJSWIJK 21% 2% 12% 33% 0% 16% 20CQ Atlas Onderwijsgroep 'S-GRAVENHAGE 14% 7% 6% 22% 7% 21% 20LU Gymnasium Haganum 'S-GRAVENHAGE 16% 22% 29% 20MA SGM het Segbroekcollege 'S-GRAVENHAGE 29% 13% 0% 54% 6% 1% 20MD Maerlant Lyceum Afd Havo 'S-GRAVENHAGE 15% 10% 15% 28% 13% 18% 20MF Dalton Den Haag 'S-GRAVENHAGE 16% 13% 1% 12% 20% 17% 20MJ Johan de Witt Scholengroep 'S-GRAVENHAGE 10% 10% 0% 44% 44% 0% 20MM Scholengr. Den Haag Zuid-West 'S-GRAVENHAGE 24% 6% 0% 32% 22% 0% 21GU Esloo Onderwijsgroep 'S-GRAVENHAGE 14% 2% 11% 27% 14% 14% 21GU Scholengroep Esloo 'S-GRAVENHAGE 22% 14% 0% 24% 28% 0% 21HC ISW WESTLAND 15% 12% 0% 22% 26% 1% 25GA SCZ - Picasso Lyceum ZOETERMEER 22% 2% 5% 17% 13% 15% Nat/Tech & Nat/Gezond Inventarisatie onder vmbo-tl-, havo- en vwo-scholen met een technisch accent in Haaglanden 29

30 Figuur 13 Percentage leerlingen met een technische vervolgopleiding van scholen in de regio Haaglanden, oktober 2011 (bron: DUO) BRIN Instellingsnaam Vestiging Gemeentenaam Totaal Percentage Techniek Totaal Percentage Techniek Totaal Percentage Techniek 00HI SGM Dalton Vatel LEIDSCHENDAM-VOORBURG 36 25% 64 20% 56 18% 00HI SGM Dalton Vatel 'S-GRAVENHAGE 106 3% 00PJ Erasmuscollege ZOETERMEER 64 19% 99 19% 52 12% 00TU Geref SGM Randstad RIJSWIJK 12 42% 00XK Veurs Coll. loc. 's-gravendeef 'S-GRAVENHAGE 78 13% 00XK Veurs College LEIDSCHENDAM-VOORBURG 51 24% 65 14% 27 26% 00XK Veurs College Veurs Voorburg LEIDSCHENDAM-VOORBURG 80 8% 00XK Veurs College vst. STIP Dalton LEIDSCHENDAM-VOORBURG 25 12% 01GX Chr Lyceum Delft DELFT % 89 20% 80 20% 01MB RK Alfrink College SGM ZOETERMEER % % 01OE Wellantcollege 'S-GRAVENHAGE % 01PU Aloysiuscollege Kath SGM 'S-GRAVENHAGE 69 7% 37 30% 20 10% 02DQ Chr Gymnasium Sorghvliet 'S-GRAVENHAGE 44 23% 02DZ Sint Stanislascollege DELFT % % % 02DZ Sint Stanislascollege PIJNACKER-NOOTDORP 85 27% 69 22% 27 19% 02DZ Sint Stanislascollege RIJSWIJK % 35 14% 02GJ Chr Coll De Populier 'S-GRAVENHAGE 60 18% 47 32% 24 38% 02GP Het Rijnlands Lyceum WASSENAAR 10 10% 22 5% 35 14% 02GP Het Rijnlands Lyceum WASSENAAR 57 23% 02MU St Maartenscollege SGM LEIDSCHENDAM-VOORBURG 47 11% 62 16% 52 10% 02US SGM Haags Montessori Lyc 'S-GRAVENHAGE 22 27% 33 30% 23 17% 02UT VCL 'S-GRAVENHAGE 25 40% 30 17% 02VO Huygens Lyceum VOORBURG 77 29% 14TA Chr Sgm Zandvliet 'S-GRAVENHAGE 53 25% 31 6% 14WE S. Adelbert College WASSENAAR 46 26% 61 21% 66 15% 14YD Lentiz MIDDEN-DELFLAND % 14YD Lentiz WESTLAND % 16TV Vrije School Z-Holland 'S-GRAVENHAGE 26 42% 14 29% 17 12% 17HR Interconf Hofstadcollege 'S-GRAVENHAGE 192 9% 67 19% 63 16% 19ZP Maris College 'S-GRAVENHAGE % 19ZP Maris College - loc. Houtrust 'S-GRAVENHAGE 55 13% 19ZP Maris College - loc. Kijkduin 'S-GRAVENHAGE 11 0% 19ZP Maris College - Statenkwartier 'S-GRAVENHAGE 9 22% 20AB Grotius College DELFT 91 21% 51 14% 59 24% 20BC Oranje Nassau College ZOETERMEER % 51 16% 40 10% 20CQ Atlas Onderwijsgroep RIJSWIJK % 43 16% 15 7% 20CQ Atlas Onderwijsgroep 'S-GRAVENHAGE 113 8% 39 13% 11 27% 20LU Gymnasium Haganum 'S-GRAVENHAGE 79 15% 20MA SGM het Segbroekcollege 'S-GRAVENHAGE % % 49 22% 20MD Maerlant Lyceum Afd Havo 'S-GRAVENHAGE 12 42% 53 28% 20MF Dalton Den Haag 'S-GRAVENHAGE 59 7% 38 11% 20MJ Johan de Witt Scholengroep 'S-GRAVENHAGE % 36 11% 5 20% 20MM Scholengr. Den Haag Zuid-West 'S-GRAVENHAGE % 50 22% 47 21% 21GU Esloo Onderwijsgroep 'S-GRAVENHAGE 58 14% 15 27% 8 50% 21GU Scholengroep Esloo LEIDSCHENDAM-VOORBURG 82 57% Vmbo-tl Havo Vwo 21GU Scholengroep Esloo 'S-GRAVENHAGE % 42 31% 18 17% 21HC ISW WESTLAND % % % 25GA SCZ - Picasso Lyceum ZOETERMEER 81 26% 60 18% 26 23% 25GA SCZ Stedelijk College ZOETERMEER % 30 Inventarisatie onder vmbo-tl, havo en vwo-scholen met een technisch accent in Haaglanden