rendement Pagina 9 Zeescheepvaart. Van toegevoegde waarde. Kijk op realistisch, transparant, betrokken

Transcriptie

1 september 2008 rendement Beleggen in scheepvaart: Niet voor bange mensen Pagina 4 Beleggen vs sparen Pagina 9 Vier experts geven beleggingsadvies Pagina 10 Kijk verder dan de AEX: Emerging markets Pagina 13 Hoog tijd voor een rendabele investering? Zeescheepvaart. Van toegevoegde waarde. Kijk op realistisch, transparant, betrokken De waarde van uw belegging kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst. Een onafhankelijke themabijlage van Mediaplanet, gedistribueerd met HET AD De inhoud van deze bijlage valt niet onder de verantwoordelijkheid van de ad-redactie

2 Themabijlage rendement Beleggen met het oog op de toekomst SEPTEMBER 2008 RENDEMENT Beleggers hebben de afgelopen tijd weinig plezier aan hun beleggingen beleefd. De aandelenkoersen in Nederland zijn vanaf de zomer van vorig jaar gedaald. Met obligaties werd weinig verdiend omdat de rente steeg. Wie in onroerend goed belegde kon het nog treffen, maar het kon ook misgaan. Zelfs over de waardeontwikkeling van het eigen huis voor heel veel Nederlanders de belangrijkste belegging is meer onzekerheid gekomen nu de huizenprijzen in Amerika, maar ook in Ierland, Engeland en Spanje aan het dalen zijn. Alleen wie al zijn geld op deposito had uitgezet deed goede zaken. De malaise van nu heeft twee oorzaken: de bankencrisis en de sterke stijging van grondstoffenprijzen, en dan met name aardolie. Het is niet overdreven om de olieprijsstijging in anderhalf jaar tijd ging ruwe olie van $ 50 naar bijna $ 150 als een derde oliecrisis te zien, na de twee die we in de jaren zeventig hebben meegemaakt (in 1973 en in 1979). De bankencrisis hebben we aan het roekeloze gedrag van bankiers te wijten, de oliecrisis aan de sterke economische groei in landen als China, India, Rusland en Brazilië. Het effect van beide is geweest dat het vertrouwen van burgers in de economie sterk is gedaald en dat geslonken vertrouwen vertaalt zich in lagere aandelenkoersen. Hoe moeten beleggers en degenen die overwegen te gaan beleggen nu tegen de financiële markten aankijken? Los van de oorzaken zijn koersdalingen als die we de laatste twaalf maanden hebben gezien, van alle tijden. Ze horen bij het beleggen. Wie de geschiedenis bestudeert, zal er spoedig achter komen dat perioden van koersdalingen in het verleden gemiddeld genomen langer duurden en dat de dalingen groter waren dan nu. We zien nu vaak heftige bewegingen, maar vergeleken met vroeger zijn ze van kortere duur. Het nadeel is dat door de snelle wereldwijde communicatie van nu de paniek ook sneller toeslaat, maar het voordeel is dat het geweld op de financiële markten ook sneller uitgeraasd is. De vraag die beleggers nu bezighoudt is: hebben we de bodem op de aandelenmarkten gehad, of zitten er nog meer koersdalingen aan te komen? Dit is een vraag naar de timing van aan- of verkopen. Maar eigenlijk zijn die timingvragen helemaal niet zo wezenlijk. Niemand weet wat er tussen nu en een paar maanden allemaal kan gaan gebeuren. Maar iedere belegger kan wel proberen om zich een beeld te vormen van hoe de wereldeconomie er fundamenteel voorstaat. Het gaat niet om vandaag en morgen maar om de lange termijn. De grootste en meest succesvolle belegger op aarde, Warren Buffett, heeft wel eens gezegd dat hij alleen die aandelen koopt die hij in beginsel voor altijd in zijn portefeuille wil houden. Als je zo belegt gaat het uitsluitend nog om de fundamentele vooruitzichten op lange termijn van een bedrijf, een sector of een economie. Daar zou de belegger zich vooral in moeten verdiepen. Natuurlijk weet ook Warren Buffett niet hoe de wereld er over twintig jaar uitziet, maar een paar trends kunnen we allemaal wel zien: 1) de onweerstaanbare opkomst van landen als China en India, met honderden miljoenen mensen die net zo welvarend willen worden als wij; 2) het schaarser worden van grondstoffen en fossiele brandstoffen; 3) de aanstaande pensionering van tientallen miljoenen babyboomers en de invloed hiervan op de kosten van arbeid; 4) de gevolgen van bovenstaande ontwikkelingen voor de inflatie. Over factoren als deze, en misschien nog andere, zouden beleggers zelf moeten nadenken. Mijn advies is om nooit alleen maar af te gaan op wat de adviseur van de bank of beleggingsinstelling zegt, maar om vooral zelf na te denken en zelf conclusies te trekken. Het is tenslotte uw geld. Jaap van Duijn, voormalig directielid en fondsmanager Robeco Beleggen in Beleggen vs sparen Vier experts geven Kijk verder dan de AEX: scheepvaart: Niet voor beleggingsadvies Emerging markets bange mensen Pagina 4 Pagina 9 Pagina 10 Pagina 13 Hoog tijd voor een rendabele investering? Zeescheepvaart. Van toegevoegde waarde. Kijk op realistisch, transparant, betrokken De waarde van uw belegging kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst. EEN ONAFHANKELIJKE THEMABIJLAGE VAN MEDIAPLANET, GEDISTRIBUEERD MET HET AD DE INHOUD VAN DEZE BIJLAGE VALT NIET ONDER DE VERANTWOORDELIJKHEID VAN DE AD-REDACTIE INHOUD Beleggen in scheepvaart p. 4 Het is moeilijk om niét te beleggen p. 5 Commodities in trek p. 7 Beleggen: niet voor zenuwlijers p. 7 Beleggen in vastgoed p. 7 Beleggen vs Sparen p. 9 Duurzaam wordt de standaard p. 9 Expertpanel: Beleggingsadvies p. 10 De AFM p. 11 Emerging markets p. 12 Vermogensbeheer p. 14 Financial (life) planning p. 16 Beleggen in fondsen p. 17 Rogier Groen (Lynx) p. 19 Mediaplanet produceert, financiert en ontwikkelt themakranten In pers, online en via broadcasting. Rendement - publicatie Mediaplanet publishing house B.V. Project Manager: Raoul Oei, Mediaplanet Publishing House B.V Production Manager: Birte van Ouwerkerk, Mediaplanet Publishing House B.V Design & Repro: Thomas Rohlfs, thomas.rohlfs@mediaplanet.com, Tekst: Dennis Mensink, Saskia Heuckelbach Mediaplanet is de leidinggevende Europese uitgever van themakranten in pers, online en via broadcasting. Als u zelf een idee heeft over een onderwerp, of misschien wel een heel thema, aarzelt u dan niet om contact met ons op te nemen. Raoul Oei Mediaplanet Publishing House, Kristiina Kansen, Country Manager tel: Gedistribueerd met het AD, september 2008 Met microkrediet start Joyce uit Zuid-Afrika een eigen bedrijf. Oikocredit investeert in mensen Oikocredit gelooft dat arme ondernemende mensen in ontwikkelingslanden zelf in staat zijn een beter bestaan op te bouwen. Met (micro)krediet krijgen mensen de kans om voor hun eigen inkomen te zorgen, bijvoorbeeld door een bedrijfje of marktkraam op te zetten. Zet uw geld aan het werk! Investeer in het Oikocredit Nederland Fonds. Dit sociaal-ethisch beleggingsfonds streeft naar een bescheiden rendement. Uw belegging levert mogelijk fiscaal voordeel op. Maar het grootste voordeel is het sociale rendement: u helpt mensen zichzelf te helpen. Investeer ook in mensen! Ga naar: of bel: (030) Het Oikocredit Nederland Fonds is een beleggingsinstelling die wordt beheerd door de Stichting Beheer Oikocredit Nederland Fonds te Utrecht. De beheerder is opgenomen in het register van de AFM (Autoriteit Financiële Markten). De financiële bijsluiter en het prospectus van het fonds zijn kosteloos verkrijgbaar bij Oikocredit Nederland, Postbus 85015, 3508 AA Utrecht, en via

3 22,7% * rendement op uw investering! * Gemiddeld gerealiseerd rendement per jaar van afgesloten fondsen ( ). We vertellen u graag hoe. Een rendement van 22,7% op uw investering met een gespreid risico? Dat kan als u deelneemt in een scheeps-cv van Hanzevast capital. Ons trackrecord is het bewijs. Hoe we dat samen met onze participanten realiseren en wat ons uniek maakt in deze groeiende markt, vertellen we u graag tijdens één van onze informatiebijeenkomsten. Meld u zich daarom nu alvast aan voor de volgende bijeenkomst via Bellen kan ook: (035)

4 Themabijlage rendement Vanaf euro De minimuminvesteringsbedragen zijn door de veranderde fiscale regels wel groter geworden. Voorheen was beleggen in scheepvaart vooral interessant voor mensen die veel geld verdienden en in het 60 procent-belastingtarief vielen, tegenwoordig is het met name interessant voor mensen die al vermogend zijn. Hoewel, voor euro kun je in Nederland al beleggen in scheepvaart. De meeste van de enkele tienduizenden Nederlandse beleggers in scheepvaart beleggen in meerdere schepen, omwille van de risicospreiding. Foto: berekin/dreamstime.com Niet voor bange mensen Al eens gedacht aan beleggen in schepen? Letterlijk: in je eigen schip? Het kan en het levert nog goede rendementen op ook. Maar wees je er van bewust: je kunt de wind tegen hebben. Raak dan niet in paniek, maar houd koers. Uiteindelijk kom je er wel. Door Dennis Mensink De wereld wordt steeds kleiner. Allerlei producten worden over de wereldzeeën vervoerd met name uit het oosten naar het westen. Dus zijn er steeds meer schepen nodig. Rederijen laten schepen bouwen om die vervolgens weer te verhuren aan allerlei bedrijven. In Europa dreigt overcapaciteit, maar wereldwijd is de markt gigantisch, zegt Cor Vermeulen, algemeen directeur van Universal Marine. Niet alleen de scheepvaartsector blijft groeien, ook het aantal beleggers dat in scheepvaart zit, neemt toe. Kon je tot voor kort eigenlijk alleen beleggen in containerschepen en zogenoemde multi purpose-schepen, tegenwoordig kun je ook steeds gemakkelijker beleggen in tankers en bulkcarriers. Geert Dokter, algemeen directeur van Hanzevast Shipping, is het eens met Vermeulen en daarom concentreert Hanzevast Shipping zich ook voornamelijk op de zogenaamde Deep Sea markt, de wereldwijde zeescheepvaart en de offshore markt. Het segment van bulkcarriers waar Hanzevast Shipping zich met name op richt, de handysize schepen, is met zorg gekozen. De gemiddelde leeftijd van de wereldvloot is zeer hoog, de orderportefeuille bij de werven beperkt en een tekort aan handysize schepen in de nabije toekomst ligt voor de hand, aldus Dokter. De transparantie van de Deep Sea markt is zeer groot, men precies hoeveel schepen er varen, gesloopt en gebouwd worden. De jarenlange ervaring leert dat betrouwbare analyses te maken zijn van de toekomst. In de loop der jaren is de scheeps-cv een veel professionelere manier van beleggen geworden en de volumes zijn enorm toegenomen, zegt Dokter. Eind jaren negentig nam het beleggen in scheeps-cv s een enorme vlucht. De reden? Je had als belegger in dit type commanditaire vennootschappen fiscale voordelen. Je drukte je belastbare inkomen flink met investeringsaftrek, jaarlijkse aftrekposten en stakingswinstvrijstelling. In 2001 zijn deze ondernemersfaciliteiten afgeschaft voor mensen die belegden in een scheepscv. Niettemin hebben Nederlanders sindsdien tezamen voor 800 miljoen tot 1 miljard euro geïnvesteerd in schepen. De voornaamste reden daarvoor is de invoer van de zogenoemde tonnageregeling en daarmee de forfaitaire winstvaststelling. Als je hoge rendementen behaalt, krijg je die nagenoeg belastingvrij uitgekeerd, vertelt Jan Hoogstra van rederij JR Shipping. Daarom is beleggen in scheepvaart nog steeds heel interessant. Cyclisch Het verloop van rendementen in scheepvaart is cyclisch, goede en slechte perioden wisselen elkaar met een zekere regelmaat af. Hoogstra: Je moet niet met je enige geld beleggen in scheepvaart, maar als aanvulling op je portefeuille. Het grote voordeel ten opzichte van beleggen in aandelen: je bent niet afhankelijk van sentimenten op de beurs. Nadeel is echter dat de rendementen tegen kunnen vallen op de korte termijn, afhankelijk van het economisch tij en de prestaties van de onderneming, ofwel de cv. Vermeulen: Er zijn jaren bij dat je geen stuiver verdient. Beleggen in een scheeps-cv is niet voor bange mensen, maar doe je echt voor de lange termijn. Dokter merkt in dit verband op dat het zeer grote voordeel van de scheeps-cv is dat het schip zijn waarde behoudt. In de Deep Sea markt zijn bovendien de aanen verkoop prijzen zeer transparant. Als gevolg van de ontwikkeling van de wereldeconomie is te zien dat de cyclus zich niet beweegt langs een horizontale maar langs een stijgende lijn. De laatste jaren hebben veel beleggers in korte tijd veel geld verdiend met scheeps-cv s, maar daar moet je volgens Vermeulen niet vanuit gaan. De verdiensten van de schepen staan momenteel bijvoorbeeld onder druk, mede door de zwakke dollar en de hoge smeerolieprijzen. Daardoor staan de rendementen ook onder druk. Maar je geld is niet weg: het zit in dat schip en dat vaart wel. Er komt een tijd dat het schip weer beter rendeert; die tijd moet je uitzitten. Elkaar de put inpraten......of juist nu kansen creëren? Today s Beheer is een actieve vermogensbeheerder die werkt met uw geld. Ofwel, we blijven niet stilzitten en laten ons niet regeren door angst, maar voeren een actief beleggingsbeleid en maken juist gebruik van de kansen in de markt. Ook in tijden dat het minder gaat op de beurs. Bovendien werken we als één van de weinige vermogensbeheerders op no-cure no-pay basis. Bepaal vandaag uw toekomst en laat geheel vrijblijvend uw portefeuille doorlichten. Bel Cees Smit voor een afspraak Bepaal vandaag uw eigen toekomst Today's Beheer_266x131FC.indd :05:29

5 Themabijlage rendement Het is moeilijk om níet te beleggen Je denkt er al lang over na, maar je durft de stap niet te nemen. Waarom zou je beleggen? Weegt het mogelijke rendement op tegen de risico s? Op de lange termijn wel. door dennis mensink Terwijl veel mensen zich afvragen of ze nu wel of niet moeten beleggen, doen zij het vaak al zonder dat zij er erg in hebben. Indirect weliswaar, maar toch. Het is heel moeilijk om níét te beleggen in Nederland, zegt Joop Huij, universitair docent Finance aan de Rotterdam School of Management met als specialiteit beleggen. Denk alleen al aan beleggingshypotheken en pensioenfondsen die beleggen, waardoor de afnemers van deze producten feitelijk ook beleggen. Maar ook kapitaalverzekeraars beleggen én zelfs de Nederlandse staat belegt met ons belastinggeld. Dus als je het goed bekijkt, belegt bijna iedereen. Beleggen in cijfers Zo n 1,5 miljoen Nederlandse huishoudens beleggen, wat overeenkomt met een kwart van de bevolking. De meeste Nederlanders beleggen in obligaties, gevolgd door aandelen. Ongeveer de helft van het belegde vermogen wordt direct in aandelen of obligaties belegd, de andere helft in fondsen. Zo n driekwart van de beleggers heeft beleggingsfondsen in zijn portefeuille. Maar wil je ook nog zélf, direct beleggen? Of en hoe je belegt heeft met name te maken met de mate waarin je risico wilt nemen, zegt Huij. Juist omdat je veel rendement kunt behalen met beleggen, is het risico ook vrij groot, hoewel dat op de lange termijn gemiddeld genomen erg meevalt. Volgens Freddy van Mulligen, hoofd research bij effectenbeoordelaar Morningstar, doe je er sowieso goed aan te beleggen als je de mogelijkheid hebt. De bedrijfspensioenfondsen worden minder en we jobhoppen wat af. De overheid corrigeert de AOW-uitkering wel voor de inflatie, maar dat houdt niet over. Dus ben je voor een belangrijk deel aangewezen op jezelf om in je pensioen te voorzien. En dan kom je al gauw bij beleggen uit. Beleggen heeft beslist ook een maatschappelijk belang, ook al lijkt dat op het eerste gezicht misschien niet zozeer Gemiddeld 10 procent Wat heb je nu concreet aan beleggingen? Met andere woorden: wat leveren ze op? Om die vraag te beantwoorden, kijken we naar de Verenigde Staten. Amerika beschikt namelijk als een van de weinige landen over oude beleggingsdata, omdat het rond 1900 al een goed ontwikkelde financiële markt kende. Huij: Je wilt een vergoeding voor het risico dat je loopt, dus is de vraag hoe groot die vergoeding is terecht. Onderzoek van de bestaande gegevens wijst uit dat je met beleggen gemiddeld zes procent rendement bóven de risicovrije rente ontvangt. Dat wil zeggen: is de rente bij de bank vier procent, dan is het verwachte rendement op aandelen tien procent. En dat getal is redelijk constant. Huij merkt wel op dat dit gemiddelden zijn, die alleen op de lange termijn gelden én als je op een verstandige manier belegt. Je neemt dan alleen risico s die noodzakelijk zijn. Je belegt dus in een grote groep aandelen, zodat één misser je rendement niet te veel aantast. Maatschappelijk belang Beleggen heeft beslist ook een maatschappelijk belang, ook al lijkt dat op het eerste gezicht misschien niet zozeer. Foto: istockphoto.com Het bestaan van de financiële markt leidt ertoe dat de bedrijven niet alleen naar de bank hoeven om te kunnen ondernemen. Door obligaties uit te geven, kunnen zij tegen veel lagere kosten aan geld komen. Van Mulligen: Wij zorgen door te beleggen voor de financiering. Huij: Omdat bedrijven minder kosten maken, zijn hun producten ook goedkoper. Wereldwijd bestaat er een positief verband tussen de aanwezigheid van financiële markten en welvaart. Van Mulligen: Het alternatief is een geleide staatseconomie. Maar er is nog een reden waarom beleggen maatschappelijk gezien van belang is. Pensioenfondsen beleggen om op een effectieve manier aan geld te komen. Huij: Daarom hebben wij zo n goed pensioenstelsel en zijn de premies voor pensioen veel lager dan wanneer die fondsen niet zouden beleggen. Met beleggen help je dus niet alleen jezelf, maar ook de maatschappij! Deze advertentie is 0,50% * waard Akbank N.V. is een dynamische, snelgroeiende Europese bank met haar hoofdkantoor in Nederland. Akbank N.V. is sinds 2002 bekend om concurrerende rentevergoedingen en voorwaarden. * Renteopslag boven op de huidige rente van de AK Internet Plus Spaarrekening. Om in aanmerking te komen voor deze renteopslag moet u deze advertentie samen met het aanvraagformulier (te downloaden op onze website) insturen. Zie onze website voor meer informatie en de voorwaarden. De renteopslag is geldig voor 6 maanden en gaat in op Het rentepercentage is variabel en kan dagelijks veranderen afhankelijk van de marktontwikkelingen.

6 de strategische zet voor rust en zekerheid GrondKapitaal is een makelaardij die zich in traditioneel vastgoed en in de selectie van strategische grondposities bij diverse partijen heeft gespecialiseerd. GrondKapitaal is van mening dat binnen een goed gespreide beleggingsportfolio een strategische grondportefeuille een belangrijke aanvulling kan zijn op uw vastgoedbelangen. Strategische grondportefeuilles kunnen fungeren als infl atiehedge op uw bestaande portefeuille en ze hebben een aantal karakteristieke kenmerken. Waardevastheid is een uitgangspunt. Investeren in grond behoort tot de weinige strategieën die geen negatieve gevolgen ondervinden van de malaise op de beurs en in de vastgoedsector. Elke investeerder begrijpt waarom: grond is in Nederland een schaars product en dat zal het blijven. Beleggen in grond geeft rust en zekerheid, maar het biedt ook kans op enorme rendementen. De concurrentie op de woningmarkt heeft zich verplaatst naar de markt voor ruwe bouwgrond. Een toename van de vraag in deze markt leidt tot een sterk stijgende grondprijs. Alleen al de agrarische grondprijzen stegen met meer dan veertig procent in de afgelopen twee jaren. GrondKapitaal heeft ruime ervaring in het selecteren van strategisch gelegen gronden. Deze locaties worden aangeboden in kavels, al dan niet in strategische portefeuilles, bij particuliere- en institutionele kopers. Indien de bestemming van deze gronden wijzigt, begeleidt GrondKapitaal u tevens bij de verkoop van uw gronden tegen de dan geldende taxatiewaarde. Het resultaat: rendementen die kunnen oplopen tot honderden procenten. De belangrijkste kenmerken: Beperkt risico: zeer waardevast Kans op spectaculaire rendementen Onderliggende factoren pleiten voor een stabiele waardetoename Gronden te allen tijde vrij verhandelbaar Geen vaste looptijd Eigendomsakte van notaris, inschrijving in het kadaster Vergeleken met andere investeringen gunstige risico-rendementsverhoudingen Hoge sharpe ratio ook in combinatie met andere beleggingsvormen speculatiewaarde strategische grond ( per m2) Rijskbesluit Provinciaal besluit Gemeentelijk besluit Wijziging bestemmingsplan Voorbeeld prijsverloop bij ontwikkelingen TIJDELIJK KANS OP GRATIS PERCEEL! Als u voor 1 november 2008 via onze website informatie aanvraagt, maakt u kans op een GRATIS PERCEEL STRATEGISCHE GROND T.W.V Euro v.o.n. EXTRA BERICHT GrondKapitaal organiseert regelmatig voorlichtingsavonden & seminars over investeren in strategische grond. Op onze website vindt u de data en locaties voor deze informatiebijeenkomsten: Doe met GrondKapitaal de strategische zet voor rust en zekerheid. Neem nu contact met ons op! Bel: Of kijk voor meer informatie op: GrondKapitaal B.V. Laan van Nieuw Guinea 64 te Utrecht

7 Themabijlage rendement Commodities in trek Het is dé tijd van de commodities. Deze alternatieve beleggingsvorm, die voornamelijk uit grondstoffen bestaat, is uitgegroeid tot een zeer serieuze optie voor veel beleggers. Terecht, als we de specialisten mogen geloven. door dennis mensink Pensioenfondsen en institutionele beleggers belegden voorheen niet of nauwelijks in commodities. Inmiddels is dat behoorlijk veranderd. Commodities zijn een alom geaccepteerde beleggingsvorm geworden, ook onder particuliere beleggers. Maar wat zijn commodities nu eigenlijk? Een commodity komt veelal uit de grond en valt te standaardiseren. Het is waar het voor staat een pond koper is een pond koper, dus wordt het verhandeld voor een uniforme prijs, zegt Peter Vermeulen, als redacteur bij beleggingsplatform Inveztor gespecialiseerd in commodities. De populariteit van commodities zal nog wel even aanhouden, verwacht hij. Volgens verschillende specialisten bevinden we ons sinds 2000 in een commodity super Futures Commodities worden voornamelijk verhandeld via futures (termijncontracten) op de beurs. Daarbij spreken twee partijen af op een bepaald tijdstip een bepaalde hoeveelheid te verhandelen tegen een vooraf bepaalde prijs. Een future is een afgeleid product of derivaat. Ofwel: hij ontleent zijn waarde aan de prijs van een ander product. cycle. Commodities zullen het nog zeker vijf of tien jaar heel goed doen, met tijdelijke correcties. Ze bieden ook bescherming tegen inflatie. Grondstoffen als olie zijn schaars. Langzaam maar zeker slinkt de wereldvoorraad, dus stijgt de prijs ervan. Zeker omdat de vraag naar deze producten alsmaar groter wordt. De reden voor de huidige populariteit van commodities als belegging zit hem onder meer in de explosieve groei van China en India en de gigantische infrastructurele projecten wereldwijd, die vragen om producten als staal, cement en hout, zegt Vermeulen. Maar ook de toenemende energiebehoefte van de groeiende Aziatische middenklasse speelt een grote rol. De meest bekende commodities zijn: agrarische producten: graan, cacao, pinda s, sinaasappelsap, aardappels, slachtvarkens mineralen: goud, zilver, palladium, koper, tin energie: olie, aardgas, steenkool, kerosine delfstoffen: zout, zand, cement. Jaap Koelewijn, hoogleraar Finance aan Nyenrode Beleggen: niets voor zenuwlijers Elke dag koortsachtig de koersontwikkelingen in de gaten houden, om snel te kunnen handelen zodat het belegde geld zich snel vermenigvuldigt. Niet doen! Beleggen is saai, weet Jaap Koelewijn, hoogleraar Finance aan Nyenrode. Wat moeten (beginnende) particuliere beleggers wel en vooral ook niet doen om van hun belegging een succes te maken? door saskia heukelbach Bepaal je doel Om te bepalen hoeveel risico je als beginnend belegger kunt nemen, is het belangrijk te bepalen wat je doelen zijn en hoelang je het belegde geld kunt missen. Zo kun je beleggen voor een pensioen of om vermogen op te bouwen om mettertijd de hypotheek af te lossen. Maar voor iedere particulier die overweegt te beleggen geldt volgens Koelewijn: Beleg je geld alleen als je het niet binnen nu en een afzienbare tijd nodig zou kunnen hebben. Verwacht geen spanning en sensatie Beleggen is saai, stelt Koelewijn. Ga nou niet elke dag naar de koersen kijken om daarnaar te handelen, want de ervaring leert dat het resultaat daarvan teleurstellend is. Voorkom het heen en weer smijten van geld! Koelewijn adviseert dan ook te spreiden en te starten met het investeren in de bravere beleggingsfondsen. Dan verdeel je het risico en laat je het aan beleggingsexperts over te beoordelen welke beleggingen de moeite waard zijn. Je moet als belegger niet zenuwachtig worden van onverwachte gebeurtenissen Beheers jezelf Laat je niet door een beetje tegenwind afschrikken, is het derde advies van Koelewijn. Beleggen is een langetermijnactiviteit, dus meteen handelen op een koersdaling of -stijging is niet nodig. Je moet als belegger niet zenuwachtig worden van onverwachte gebeurtenissen. Je moet je kunnen beheersen. En fouten maken hoort er ook bij, word daar maar niet meteen nerveus van! Ook ik heb wel eens een onverstandige zet gedaan. Hoewel ik iedereen waarschuwde voor het aandeel World Online, dacht ik het zelf wel op tijd te kunnen verkopen. Maar mijn gevoel voor timing was toch niet zo goed als ik had gedacht... Kiezen voor enige zekerheid Tastbaar, duurzaam en waardevast. Deze drie eigenschappen maken vastgoed tot een interessant beleggingsobject. Terwijl deze beleggingsvorm voorheen alleen was voorbehouden aan de meer professionele beleggers, is het nu voor de particuliere belegger ook mogelijk om hierin te beleggen. De mogelijkheden zijn talloos. Bedrijfsunits populair In wat voor soort vastgoed kan je als particulier beleggen? Afhankelijk van de grootte van een investering kan dat bijvoorbeeld een garagebox, een winkelruimte of een kantoorpand zijn. De laatste tijd zijn vooral bedrijfsunits erg populair onder particuliere beleggers. Reden hiervoor is dat het redelijk binnen hun bereik ligt. Bassant: De koopsom van zo n bedrijfsunit bedraagt vaak nog geen honderdduizend euro. Wanneer het een particulier lukt om een deel eigen geld in te leggen, kan de verstrekker van het vreemd vermogen vaak het overige deel fidoor dennis mensink Een eigen huis is de meest gebruikelijke manier van beleggen in vastgoed. Door de waardevastheid en de nog steeds stijgende prijzen van vastgoed ben je verzekerd van een leuk kapitaal. Maar waarom zou je als particulier niet verder kijken en ook beleggen in andere vormen van vastgoed? Deze vraag was tot tien jaar geleden voor de particulier een ver-van-mijn-bedshow. Inmiddels zijn echter steeds meer Nederlanders op de hoogte van beleggingsmogelijkheden in vastgoed. Het aantal particuliere beleggers in deze sector is de afgelopen tien jaar dan ook toegenomen. In feite logisch, aangezien er aan deze beleggingsvorm veel voordelen kleven. Vastgoed is tastbaar en behoudt zijn waarde. Stenen lopen immers niet weg, vertelt Stefan Bassant, directeur van Beleggingspanden.nl. Bovendien haal je als eigenaar van een pand je rendement vooral uit het huurcontract. Op het moment dat je het pand verhuurt aan een degelijke huurder, ben je verzekerd van een constante inkomstenstroom en zit je dus goed. nancieren en komt zo n bedrijfsunit al snel in zicht. Ook is er onder particulieren veel interesse in winkelpanden, maar dit ligt in vergelijking met bedrijfsunits een stuk gecompliceerder. Vanwege de locaties zijn veel grotere, professionele partijen hierin geïnteresseerd. Een particulier vist daardoor al snel achter het net. Indirect beleggen Ook al is het in de afgelopen jaren al een stuk eenvoudiger geworden om onroerend goed te kopen, toch is het niet voor iedereen weggelegd. Dit betekent echter niet dat het onmogelijk is om in vastgoed te beleggen. Integendeel. Tegenwoordig kun je ook op een indirecte manier beleggen in vastgoed. Door bijvoorbeeld te beleggen in beursgenoteerde of niet-beursgenoteerde vastgoedondernemingen. Het voordeel van de keuze voor de indirecte manier van beleggen is dat je het risico meer kunt spreiden. Bovendien stelt het je beter in staat om ook in nieuwe, innovatieve categorieën te beleggen. Denk aan parkeergarages en seniorenhuisvesting. Foto: chrisp0 / istockphoto.com Vooral deze laatste wint aan populariteit vanwege de toenemende vergrijzing in Europa, licht Marian Hogeslag, managing director van ActivInvestor, toe. Risicoprofiel Veel beleggers kijken alleen naar de Nederlandse vastgoedmarkt. Toch is het, ook gezien de risicospreiding, goed om over de grenzen heen te kijken. Zo kent een land als Frankrijk een sterke vastgoedmarkt, maar ook Finland is volgens Hogeslag aantrekkelijk. Dit land kenmerkt zich door een vrij sterke groei en had jaren het voordeel van een lage rente. Voor vastgoedbeleggingen een ideaalplaatje. Daarnaast liggen er nog steeds kansen in Centraal- en Oost-Europa. De economie en de welvaart, en dus de vraag naar vastgoed, vertonen daar een behoorlijke groei. Maar ondanks de positieve geluiden waakt Hogeslag wel voor te veel enthousiasme. Beleggen in opkomende landen heeft ook een keerzijde vanwege het hogere risicoprofiel. Bij een economische teruggang, word je dan extra hard getroffen.

8 (advertorial) Een huis of investering in Florida?

9 Themabijlage rendement Duurzaam wordt de standaard Duurzaam, energiezuinig en maatschappelijk verantwoord. Daar draait het tegenwoordig allemaal om. Niet alleen bij ondernemingen, maar ook in de beleggingswereld. De mogelijkheden zijn divers en alle betrokken lijken erop vooruit te gaan. door Dennis Mensink Eat well or sleep well Je verdient meer dan dat je uitgeeft, dus je hebt geld over. Wat doe je ermee? Kies je voor sparen nu de beurs zo onstuimig is, of ga je toch voor beleggen? We vergelijken beide opties. door dennis mensink Foto: rtimages / istockphoto.com De markt voor duurzaam sparen en beleggen groeit voortdurend in Nederland. In 2007 steeg het door particulieren duurzaam gespaard en belegd vermogen met 21,2 procent. Het totaal duurzame vermogen was eind ,6 miljard euro, zo blijkt uit onderzoek van de Vereniging van Beleggers voor Duurzame Ontwikkeling (VBDO) en Triodos Bank. Hoe werkt dat, duurzaam beleggen? Als belegger moet je je afvragen: waar wil ik dat de bedrijven of fondsen waar ik in beleg aan voldoen? zegt Jeroen Jansen, directeur van de duurzame ASN Bank. Vind je dat de CO2-uitstoot vooral naar beneden moet? Of beleg je alleen in bedrijven die garanderen niet aan kinderarbeid te doen? Je eigen milieubeleid Met name institutionele beleggers hanteren verschillende methoden om duurzaam te beleggen, weet Giuseppe van der Helm, directeur van VBDO. Enerzijds doen zij aan uitsluiting: zij beleggen niet in bedrijven die bijvoorbeeld wapens of porno maken of die niet verantwoord ondernemen. Anderzijds beleggen zij in bedrijven die op het gebied van duurzaamheid best in class zijn. En in bedrijven die zelf duurzame producten en diensten leveren. Wie echt duurzaam wil beleggen selecteert naar de financiële winst op de korte termijn, maar ook naar de continuïteit, zegt Jansen. Bedrijven en beleggingsfondsen moeten volgens hem wel meedoen, anders verliezen zij de sympathie van de belegger. De beloning van het topmanagement zou volgens Van der Helm gelieerd moeten zijn aan de wijze waarop managers hun bedrijf duurzaam besturen. Als je de variabele beloning koppelt aan sociale en milieudoelstellingen maken zij zich dáár ook hard voor. Jansen denkt dat duurzaam beleggen heel snel de standaard zal worden. Als geld ontvangen op de beurs afhankelijk wordt van hoe duurzaam je bent, wordt het een kwestie van pas toe of leg uit. Mogelijke boycots door beleggers en consumenten zijn een enorme drive voor maatschappelijk goed gedrag. Erosie Is duurzaam beleggen eigenlijk alleen goed voor de wereld, of heb je er zelf ook nog wat aan? Uit de diverse onderzoeken blijkt dat duurzaam beleggen hetzelfde óf beter rendeert dan normaal beleggen. Van der Helm: Bedrijven die duurzaam worden geleid hebben een beleid dat gericht is op de lange termijn, voeren een dialoog met alle betrokkenen en maken risicoanalyses, waardoor de kans dat ze omvallen ook Eat well or sleep well, haalt Willem Verschoor, professor in Finance aan de Erasmus School of Economics, een befaamde en alleszeggende uitspraak uit de beleggingswereld aan. Kies je voor beleggen in aandelen, dan zul je op de lange termijn behoorlijke winsten boeken. Kies je voor sparen of beleggen in obligaties, dan zul je lekker slapen. Marcel Warnaar, senior onderzoeker bij het Nibud (Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting), ziet het net iets anders. Sparen moet, beleggen mag. Sparen moet je sowieso doen voor de middellange termijn, om meubels te vervangen, of de reparatie van de wasmachine of de auto te kunnen betalen. Op dat moment wil je je aandelen niet hoeven aanspreken, zeker niet als de beurs laag staat. Om jouw persoonlijke gezonde buffer te berekenen, heeft het Nibud op zijn site de zogenoemde BufferBerekenaar geplaatst. Warnaar: Pas met het geld dat je dan nog over hebt, kun je gaan beleggen. Meer rendement Of je er goed aan doet om te beleggen hangt dus af van je financiële situatie. Maar zijn je inkomsten structureel groter dan je uitgaven, dan is het al snel verstandig om in ieder geval met een deel van je geld te beleggen. Op de lange termijn leveren effecten gemiddeld genomen meer rendement op, zegt Freddy van Mulligen, hoofd research bij Morningstar. Met aandelen behaal je gemiddeld genomen zo n tien procent op jaarbasis, met obligaties iets minder dan de helft en met sparen nog een procentje minder. Verschoor heeft in zijn oratie enkele jaren geleden berekend wat een willekeurige grootmoeder zou hebben verdiend als zij in 1930 met 1000 gulden was gaan beleggen in plaats van sparen. In 2000 stond er een gulden op haar spaarrekening, bij een gemiddelde rente van 3,7 procent. Had zij die 1000 gulden belegd in aandelen, dan had zij gulden gehad; 66 keer zoveel! Kies je voor beleggen in aandelen, dan zul je op de lange termijn behoorlijke winsten boeken Lange adem Maar beleggen is wel risicovoller, dat merken we dit jaar. Daarom is het van wezenlijk belang een goede beleggingshorizon te bepalen, die past bij de reden waarom je belegt. Als je voor tien jaar of langer belegt, vallen de risico s erg mee, zegt Verschoor. Maar je moet wel een lange adem hebben en crisisperioden kunnen laten overwaaien. Die zijn er namelijk altijd. Warnaar wijst op het feit dat de lange termijn soms wel heel lang is. Dan moet je wel erg geduldig zijn. Heb je veel tijd én kennis van de beurs? Dan kun je prima in aandelen gaan. Maar bedenk wel dat veel handelen ook veel geld kost, omdat je veel transactiekosten betaalt. Dat gaat uiteindelijk nog van je rendement af. Inflatie Als we naar de historische gegevens kijken, is de rente die je bij de bank krijgt maar marginaal hoger dan de inflatie. Het is zelfs wel voorgekomen dat geld minder waard werd door het op de bank te laten staan. Van Mulligen: De inflatie is 2,6 procent. Als je een beetje vermogen hebt, betaal je 1,2 procent vermogensrendementheffing, dus kun je door te sparen simpelweg geen vermogen opbouwen. Met beleggen kan dat wel. Kortom: heb je alle tijd? Ga dan in aandelen. Je durf wordt ooit beloond, als je tenminste een mooie, gespreide portefeuille aanschaft. Wil je het liefst lekker slapen? Ga dan sparen. Maar kies dan op zijn minst voor een bankrekening met een hoge rente. zijn effecten niet alleen op duurzaamheidscriteria, maar gebruikt ook zijn stemkracht om het beleid al dan niet goed te keuren. Bovendien kun je dan de discussie aangaan met het bedrijf waarin je belegt. Jansen: Beleggers doen steeds vaker alledrie. Pas dan beleg je écht duurzaam. Van der Helm: Van institutionele beleggers mag je verwachten dat ze dit doen. Maar als particuliere belegger kan je ook je eigen duurzaamheidbeleid maken. Pas toe of leg uit Duurzaam is mainstream geworden. Ook beleggers kijken niet meer alleen Foto: panorios / istockphoto.com kleiner is. Jansen erkent dat: Duurzaamheid en continuïteit op economisch vlak liggen in elkaars verlengde. Heb je het ene goed op orde, dan het andere vaak ook. Kanttekeningen bij duurzaam beleggen? Je keuze is beperkter, maar er blijft nog heel veel over om in te beleggen. Volgens Jansen ligt erosie wel op de loer als het gaat om de term duurzaamheid. Alles wordt verkocht als duurzaam. Blijf daarom altijd kritisch en verlang transparantie van de bedrijven waarin je belegt.

10 10 Themabijlage rendement Expertpanel: Belegginsadvies Beleggen kan zeer lucratief zijn, maar een solide strategie is onmisbaar. 4 experts geven advies voor het behalen van optimaal rendement. Jeroen Vetter, directeur van SNS Fundcoach Ontloop het mijnenveld De oplopende inflatie en de kredietcrisis doen beleggers de wenkbrauwen fronsen: wat te doen? Kan een belegger nu beter in grondstoffen beleggen of toch maar in veilige obligaties? Beleggers kopen het ene aandeel of fonds, verkopen het andere, zonder te weten of dat verstandig is. Vaak zijn de keuzes erg gedreven door de gebeurtenissen van vandaag op morgen. Met zoveel beren op de weg, is de kans op averij groot. Terwijl de belegger helemaal niet hoeft te kiezen. Door een belangrijk deel van zijn portefeuille in een goed wereldwijd beleggend aandelenfonds te stoppen, laat hij een beleggingsprofessional voor hem werken. Deze professional maakt met verstand van zaken de keuzes voor hem. Daarnaast is het fonds dermate gespreid dat de belegger minder risico loopt op lange termijn. Immers, het fonds belegt wereldwijd. Let wel: banken schuiven over het algemeen alleen hun wereldwijd opererende beleggingsfonds naar voren, maar dat is vrijwel nooit het best presterende fonds dat u kunt krijgen. Kijk dus verder dan uw neus lang is, bijvoorbeeld door te surfen naar de website van het onafhankelijk onderzoeksbureau Morningstar en daar wereldwijd beleggende fondsen met elkaar te vergelijken. Daar zult u zien dat de best presterende fondsen vaak van buitenlandse makelaardij zijn. Kijk dan vooral naar fondsen die op lange termijn (vijf tot tien jaar) bewezen hebben door weer en wind een goed gemiddeld rendement te kunnen behalen. Die fondsen zijn schaars, maar met die fondsen heeft u rendement en risicospreiding te pakken, zeker als u voor de lange termijn belegt. U ontloopt zo het mijnenveld dat de hedendaagse financiële markten zijn en laat het werk over aan beleggingsprofessionals die decennialang hebben bewezen goed met crises om te kunnen gaan. Joost Driessen, Professor of Financial Derivatives UVA Spreiding is key Een van de basisregels in de beleggingstheorie is dat spreiding of diversificatie van beleggingen het risico van een beleggingsportefeuille vermindert zonder het gemiddelde rendement te verlagen. Dit oeroude voorschrift wordt helaas nog regelmatig genegeerd. Veel beleggers wedden te vaak op één paard. De standaardmethode om diversificatie te bereiken is het spreiden van aandelen- en obligatiebeleggingen over verschillende landen. Helaas laten veel onderzoeken zien dat juist wanneer koersen flink dalen de samenhang tussen aandelenmarkten sterker wordt. Tijdens de kredietcrisis zien we dan ook dat vrijwel alle aandelenindices zijn gedaald. Dit effect beperkt de risicovermindering door diversificatie. Daarnaast zien we op dit moment hoe inflatie de waarde van beleggingen verder kan uithollen. Beleggers zoeken dus hard naar beleggingen die minder met aandelenmarkten meebewegen en inflatierisico afdekken. Twee beleggingscategorieën lijken hiervoor bijzonder geschikt. Ten eerste zijn daar zogenaamde inflatiegeïndexeerde obligaties. De uitbetaling van deze obligaties groeit met de inflatievoet, waarmee dit product een hoog rendement geeft, juist wanneer de inflatie hoog is. Helaas geeft de Nederlandse staat dit soort obligaties niet zelf uit. Wel kan een belegger zelf bijvoorbeeld Franse geïndexeerde obligaties kopen. De Franse en Nederlandse inflatievoet zijn natuurlijk niet hetzelfde, maar vertonen wel sterke samenhang. Men kan tegenwoordig ook kiezen voor beleggingsfondsen die zich richten op de Nederlandse inflatie. Een tweede beleggingscategorie die zowel inflatierisico afdekt en beperkte samenhang met aandelenmarkten vertoont, zijn zogenaamde commodities: beleggingen in grondstoffen, agrarische producten en energiecontracten. Verschillende onderzoeken laten zien dat beleggen in commodities, door middel van futures of beleggingsfondsen, een welkome aanvulling op een gespreide beleggingsportefeuille is. Sybren Brouwer, Hoofd Aandelen Research van ABN AMRO Investment Advisory Centre expertpanel Jeroen Vetter Directeur van SNS Fundcoach Hoe te beleggen in moeilijke marktomstandigheden De scherpe daling van de olieprijs met zo n twintig procent van de afgelopen weken heeft de angst voor een verder oplopende inflatie wat weggenomen, waardoor de stemming op de wereldwijde aandelenmarkten iets is verbeterd. Tegelijkertijd blijven echter de economische vooruitzichten in de VS, en inmiddels ook in Europa, zeer mager. Wij waken daarom nog voor al te veel optimisme voor aandelen. Dat betekent niet dat een aandelenbelegger helemaal niets kan doen. Juist dit soort wispelturige markten, waarin sommige ondernemingen onterecht worden afgestraft, biedt ook kansen. Het vergt echter wel wat zoekwerk en Joost Driessen Professor of Financial Derivatives UVA een strenge selectie. Wij letten daarbij met name op ondernemingen die sterke marktposities hebben en daardoor ook in staat zijn om de hogere grondstofkosten door te geven. Bovendien is een sterke balans en solide cash flow van cruciaal belang. Daarnaast hebben wij een aantal thema s geïdentificeerd, waarmee beleggers volgens ons van langetermijnontwikkelingen kunnen profiteren. Een thema waar wij al veel langer enthousiast over zijn is de agrochemie en dan met name Van Friesland tot Thailand, van Brazilië tot Toscane; op de beurs Second Home International bieden ruim 350 makelaars en projectontwikkelaars zeer diverse huizen aan in meer dan 65 landen. Het is de grootste publieksbeurs van Europa op het gebied van tweede huizen, met het meest veelzijdige aanbod. Bovendien komt u er alles te weten over praktische zaken rondom het aankopen of bezitten van een tweede huis. Het AD mag 250 personen gratis een entreekaart à 14,- aanbieden. Bovendien OKTOBER 2008 JAARBEURS UTRECHT mogen zij ook nog kosteloos iemand meenemen. Ga naar en vul registratiecode in. Wees er snel bij, op=op! Dé beurs voor uw tweede huis! Met op 10 oktober congresdag Beleggen in Vastgoed Met de toename van het aantal Nederlanders dat geld belegt in buitenlands onroerend goed, stijgt de behoefte aan informatie en advies. Op vrijdag 10 oktober gaan experts op het congres 'Beleggen in Vastgoed in op actuele vragen als:waar kan informatie over personen of organisaties worden geverifieerd? Wat zijn trends en ontwikkelingen in de vastgoedmarkt? Organisator van dit congres is belangenorganisatie Mondi i.s.m.vnu Exhibitions Europe. De deelnameprijs is 45,- inclusief toegang tot Second Home International Meer informatie: In samenwerking met:

11 Themabijlage rendement 11 Sybren Brouwer Hoofd Aandelen Research van ABN AMRO Investment Advisory Centre Drs. Daniëlle Hermsen DSI Senior Beleggingsadviseur chemiebedrijven, die bijvoorbeeld actief zijn in de zaadveredeling. Meer recent hebben we ondernemingen voor het voetlicht gebracht, die actief zijn in trading, service en logistiek. Deze bedrijven spelen een cruciale rol in de toenemende globaliserings-, industrialisatie- en urbanisatietrend en gaan daar naar onze mening ook sterk van profiteren. Wij hebben vooral een voorkeur voor servicebedrijven die wel van de groei profiteren, maar minder kapitaalintensief zijn. Bovendien hebben zij vaak een sterke concurrentiepositie en is het voor nieuwe partijen moeilijk om toe te treden. Samenvattend, wij denken dat het nog te vroeg is om heel agressief de markt in te stappen, maar de huidige markten kunnen wel mogelijkheden bieden om selectief kwaliteitsaandelen toe te voegen aan de portefeuille of voorzichtig posities op te bouwen in langetermijnbeleggingsthema s. Drs Daniëlle Hermsen, DSI Senior Beleggingsadviseur Foto: nyul / istockphoto.com Jim Tehupuring Belegginstrainer Alex Asset allocatie is belangrijker dan timing Instappen bij beleggingen is meestal een moeilijke beslissing. Als de economische omstandigheden gunstig zijn, vraagt u zich als kersverse belegger af, of het niet te laat is om in te stappen. Als de economische omstandigheden minder rooskleurig zijn, zoals nu, vraagt u zich wellicht af of het dieptepunt nog moet komen. Punt is, dat niemand het zeker weet. Ook nu verschillen economen van mening. Ervan uitgaande dat beleggingen gedaan worden voor de langere termijn, is de asset allocatie belangrijker dan de timing. Met andere woorden, de verdeling van het vermogen over aandelen, obligaties en liquiditeiten heeft een grotere invloed op het rendement dan de timing. Wanneer u begint met de opbouw van uw effectenportefeuille, is mijn advies de asset allocatie wat te verbreden. Dus naast het opnemen van aandelen, obligaties en liquiditeiten, ook zeker te kijken naar commodities en absolute-returnfondsen. Ook binnen bijvoorbeeld de obligatiecategorie is het wijs verder te kijken dan alleen naar bedrijfsobligaties. Te denken valt hierbij aan converteerbare obligaties, obligaties gebaseerd op inflatie, high yield en emerging markets. Deze spreiding is relatief eenvoudig aan te brengen middels beleggingsfondsen. Dit zorgt voor een risicoreductie aan de onderzijde van de portefeuille. Dit omdat de verschillende onderdelen minder correlatie kennen. Het opwaarts potentieel blijft echter in stand. Mijn advies voor de meeste beleggers is in ieder geval met een beleggingsadviseur aan tafel te gaan zitten en op zoek te gaan naar een portefeuille die past bij uw wensen van risico en rendement. Jim Tehupuring, Belegginstrainer Alex Altijd die emotie! Beleggen lijkt zo eenvoudig: Laag kopen en hoog verkopen.maar hoeveel beleggers kunnen dit nu echt? Waar economen en bankiers met hun welgemeende adviezen weinig rekening mee houden is dat beleggers mensen zijn. En mensen hebben vaak last van emoties. Het is juist de controle over emotie wat het succes van een belegger bepaalt. De belegger die zich laat leiden door gevoel, de media en zogenaamde professionals, zal nooit een cent verdienen. Om succesvol te beleggen moet u uw emoties uitschakelen, niet naar de media luisteren en zelf vooraf goed nadenken. Wat er op de beurs gebeurt is eigenlijk heel eenvoudig. Een economie beweegt in cycli. Daar is niet raars aan. We kennen een periode van opgang, hoogcunjuncuur, recessie (teruggang) en laagcunjuncuur. Momenteel dreigen we in een recessie te belanden. Is dat erg voor de belegger? Nee, niet als hij goed om zich heen kijkt. Op de beurs worden toekomstverwachtingen in aandelenkoersen ingeprijst. Vaak gebeurt dit in extremen. Daardoor stijgen koersen extreem in een opgaande economie en bij een omslag dalen koersen sterk. Denkt u maar eens terug aan eind jaren 90. De koersen stegen extreem en gedreven door hebzucht kochten beleggers alles wat los en vast zat zonder nadenken. Zij volgden hun gevoel, want er viel iets te halen. Uiteindelijk bleek dat deze beleggers kochten op de top! Een paar jaar later begin 2003 verkochten deze beleggers hun aandelen, want de koersen daalden hard en zouden nog verder dalen. Ze verkochten op de bodem. Een jaar geleden was iedereen er nog van overtuigd dat de beurs verder zou stijgen. Beleggen was verantwoord! En veel mensen lieten zich opnieuw verleiden om hoog te kopen. Vandaag de dag zijn de koersen hard gedaald, is al veel ellende in de beurskoeren ingeprijst en wordt u aangeraden voorzichtig te zijn met aandelen. Want kijkt u maar eens in de grafiek hoe hard ze gedaald zijn. Onzin! Als u een keer laag wilt kopen, doe het dan nu. Een aandeel als ING of TNT is laag gewaardeerd. Wellicht wordt het u afgeraden. Dit is maar goed ook, want aan deze mensen kunt u uw aandelen verkopen als u moet beleggen omdat het zo goed gaat op de beurs. U weet dan immers precies wat u dan te doen staat. Precies, niet uw gevoel volgen en hebberig worden, maar gewoon die nu laag gekochte aandelen verkopen. Wij verwezenlijken uw droom Uw adviseur voor financieringen en onroerend goed in meer dan 25 landen Eurocapital is de exclusieve agent voor o.a. Kusadasi Beach vanaf Euro Innovia Istanbul vanaf Euro Blue Bay Golf Curacao vanaf Euro Las Canas Resort Dominicaanse Republiek vanaf Euro Les Dryades Golf Frankrijk vanaf Euro Foto van pand hierin. Bezoek onze showroom aan de Bruggenmorsweg 10 in Enschede Geopend: Maandag t/m Vrijdag van tot uur Wij zijn telefonisch te bereiken op: +31 (0) Bezoek onze website voor meer informatie: Geregistreerd bij de AFM onder vergunningsnummer:

12 12 Themabijlage rendement AFM: iets minder invloed op het spel graag! AFM onderzoekt Fortis, AFM legt Spyker-baas recordboete op, maar ook AFM frustreert dialoog met belegger of Pensioenkoepels niet blij met kritiek AFM. Wat is de AFM (Autoriteit voor Financiële Markten) voor organisatie? En waarom klinkt er kritiek vanuit de financiële wereld op de AFM? door saskia heuckelbach De Autoriteit Financiële Markten kortweg de AFM is Nederlands onafhankelijke gedragstoezichthouder op de markten van sparen, lenen, beleggen en verzekeren. Haar doel? Eerlijke en transparante financiële markten bevorderen. Jaap Koelewijn, hoogleraar Finance aan Nyenrode en van 2000 tot 2003 werkzaam bij de AFM: De AFM heeft als taak ervoor te zorgen dat markten goed functioneren. Zo ziet de AFM erop toe dat het prospectus van financiële producten zoals beleggingsfondsen volledig en correct is, zodat de consument weet welk risico hij aangaat. Ook beoordeelt de AFM de integriteit en deskundigheid van bijvoorbeeld directieleden van financiële instellingen. Het zou immers voor wel heel veel mensen onder anderen de beleggers erg vervelend zijn als een directielid er met de kas vandoor gaat. Verder controleert de AFM de degelijkheid van onder toezicht staande instellingen. Overigens betekent dit allemaal niet dat de AFM voor beleggend Nederland in kaart brengt wat wel en wat geen goede investeringen zijn. De AFM is geen ombudsman; ze komt niet op voor individuele beleggers. De AFM functioneert als scheidsrechter, maar bemoeit zich niet met het spel! Reputatie Dat laatste verdient een kanttekening. Want hoewel de AFM zich formeel afzijdig houdt van het beleggersspel, heeft zij er wel degelijk invloed op. Krantenkoppen waar de AFM in één adem wordt genoemd met een beursgenoteerd bedrijf of beleggingsinstelling, dragen niet bij aan het positieve imago van die laatste partij. Als de AFM begonnen is met een onderzoek, wordt dat vaak breed uitgemeten in de media. De reputatie van de betreffende instelling kan daar zeker schade door oplopen, weet ook Koelewijn. Aangezien beleggers blijkbaar een vervelend gevoel overhouden als ze een mogelijke investering samen met de AFM in de krant zien staan, is het wellicht verstandig voor beleggingsinstellingen om ervoor te zorgen dat zij niet met de AFM in verband worden gebracht. Er zijn inderdaad beleggingsinstellingen die er alles aan doen om de AFM maar niet over de vloer te krijgen. Zo n houding kan leiden tot krampachtig handelen en dat is zeker niet de bedoeling, reageert Koelewijn. Maar ik kan mij best voorstellen dat mensen dingen nalaten uit angst om bijvoorbeeld voor voorkennis te worden onderzocht door de AFM en zo de goede reputatie kwijt te raken. En in sommige gevallen is dat voorzichtige handelen misschien niet eens zo slecht... Maar het gaat er natuurlijk om of iemand wel écht de regels heeft geschonden. We moeten ervoor waken dat het alleen nog om percepties gaat en dat de waarheid er niet meer toe doet. (advertorial) EN... WAT WAS ÚW RENDEMENT DE LAATSTE VIJF JAAR? Als belegger bent u voortdurend op zoek naar rendement. En u bent wel zo n beetje uitgekeken op de westerse beurzen met hun karige prestaties. Dus kijkt u verder. Naar opkomende markten, waar nog echt iets gebeurt. Het Emerging Markets Fund markten is veel groter dan de van Comtessa Funds kijkt geijkte shortlist waarop dit ook verder. En heel wat verder soort fondsen zich blindstaren. dan uw bank of vermogensbeheerder. Want het universum Het Emerging Markets Fund van interessante opkomende gaat uit van een dynamische strategie; snel en proactief schakelen tussen de continenten en de landen daarbinnen. Onafhankelijk en ongebonden. Met als enig doel: een maximaal rendement dat structureel hoger ligt dan de MSCI Emerging Markets Index (afgelopen vijfeneenhalf jaar 22,2% gemiddeld per jaar). Meer weten? Bent u nieuwsgierig hoe wij werken? Neemt u dan contact met ons op, bijvoorbeeld voor het aan-vragen van onze brochure en/of prospectus (dit kan ook s avonds en in het weekend). Wilt u liever tot een persoonlijk onderhoud komen, wij staan u graag te woord. Argentinië: 41,3%* Indonesië: 36,6%* Tsjechië: 29,1%* Egypte: 62,5%* *Geannualiseerd jaarlijks rendement (periode 21 juli juli 2008). Inschrijving v.a , info@comtessafunds.com Comtessa Funds is beheerder van het Emerging Markets Fund. Zij is op grond van de wet vrijgesteld van de vergunningsplicht en staat niet onder toezicht van de AFM.

13 Themabijlage rendement 13 Ingezonden Mededeling Emerging markets hebben de toekomst Opkomende landen hebben de laatste jaren vanwege sterke groeicijfers de aandacht getrokken van ongeveer elke belegger. Zijn de zogenoemde emerging markets nog altijd interessant om in te beleggen? Op de lange termijn zeker. Door Dennis Mensink Veel Nederlanders beleggen alleen in bedrijven die genoteerd staan aan de Amsterdamse AEX. Dat is niet verstandig, stelt Pieter Furnée, directeur van DWS Nederland. De AEX biedt slechts een klein deel van de wereldwijde beleggingskansen. Bovendien kun je heel eenvoudig beleggen in buitenlandse markten, bijvoorbeeld via buitenlandse fondsen. Daardoor spreid je je risico ook beter. Diederik Schmull, al bijna veertig jaar stockbroker, waarvan bijna dertig jaar in de Londense City, is het met hem eens. De AEX doet het al tien jaar slecht en de kans is groot dat dit de komende tien jaar zo blijft. Wil je echt wat verdienen, dan moet je wel internationaal beleggen. En dat doen ook steeds meer Nederlanders, vooral in opkomende landen. Simpelweg omdat emerging markets meer dan 80 procent van de Foto: istockphoto.com wereldpopulatie vormen, maar minder dan een vijfde van de wereldwijde marktkapitalisatie. Oftewel: er is nog veel te winnen. De economische groei is veel groter dan hier in het westen, zegt Furnée. Met name de economieën in Azië, Afrika, Oost- Europa en Latijns Amerika laten sterke groeicijfers zien, waar je als belegger van kunt profiteren. De aandelenmarkten in deze regio s hebben over het algemeen goed gepresteerd de laatste paar jaar. Dick de Haan en Paul van Beek, fondsmanagers van het Emerging Markets Fund van Comtessa Funds zijn echter van mening dat er teveel gekeken wordt naar een te select aantal opkomende landen. Bijna alle huisfondsen van banken volgen de zogenaamde MSCI Emerging Markets Index. Dit is een index van 25 landen waarbij de zeven grootste landen zo n 70% van deze index vertegenwoordigen. Slechts vier keer per jaar wordt de weging van deze index bekeken en waarnodig enigszins aangepast. Een land als Egypte heeft bijvoorbeeld de afgelopen vijf jaar 62,5% rendement per jaar gerealiseerd. Binnen de MSCI index is Egypte nauwelijks vertegenwoordigd. Een gemiste kans derhalve, het is uiteindelijk de slagroom op de taart. Veelbelovend De beurzen van verschillende emerging markets hebben de afgelopen tijd een flinke correctie gekend. Zo is de beurs van China met 60 procent gekelderd en die van India met zeventig procent. Schmull: Dus misschien moet je nu beginnen met kopen. Zelf zou ik nog even wachten, omdat de inflatie die in beide landen zo n 20 procent is een beetje uit de hand is gelopen. Interessant voor beleggers is het feit dat China en India enorm investeren in infrastructuur. Gejaagd door de opdrogende olie-inkomsten wil (en moet) Dubai zich ontwikkelen tot het toeristen- en handelscentrum van het Midden-Oosten en ver daarbuiten. Het belastingvrije klimaat, de centrale ligging en de internationale lucht- en zeehaven trekken bedrijven, investeerders en particulieren vanuit de hele wereld. Na het vrijkomen van de onroerend goedmarkt in 2001 is de groei van het aantal inwoners, investeerders, bedrijven en tweede huisbezitters enorm en overstijgt de vraag het aanbod. Doel en verwachting is dat het aantal inwoners in 2015 zal zijn gestegen van 1,6 miljoen tot 3 miljoen en het aantal toeristen van 6,5 miljoen naar 15 miljoen. De vraag naar onroerend goed zal dus nog jaren groter blijven dan het aanbod, aldus Patty Wijnen van AA Properties Dubai. Schmull vindt dat beleggers Afrika ook niet uit het oog moeten verliezen. Op korte termijn is het een regio om voorzichtig mee te zijn, maar Afrika kan van niets iets worden, net als Azië dertig jaar geleden. De eerste Afrika-fondsen zijn er al en er zullen er nog veel bij komen. De toekomst ziet er veelbelovend uit, met name door de stijgende export en binnenlandse consumptie. De verwachting is dat opkomende landen beter blijven presteren dan de gevestigde, ontwikkelde markten eind dit jaar en volgend jaar, zegt Furnée. Fondsen De gemakkelijkste manier om te beleggen in opkomende landen is door te beleggen in een algemeen fonds. Daardoor heb je direct een gespreid portfolio van emerging market-aandelen én toegang tot experts. Maar er zijn ook afzonderlijke fondsen per land. Als belegger moet je je wel bewust zijn van de risico s die komen kijken bij beleggen in deze landen, zegt Furnée. De economieën zijn immers nog niet zo stabiel als de economieën van ontwikkelde landen. Sommige experts stellen dat er nog een correctie aankomt op grondstoffen, dus ook op emerging markets. Maar wie nog heel even wacht, kan er dus mooie rendementen behalen. Beleggen in frontier Afrika Afrika is een dynamisch continent dat volop in ontwikkeling is. Vooral de versnelling van de economische groei en de verbeterde politieke situatie van veel landen zorgen ervoor dat het continent nu één van de meest opwindende frontier markets is om in te beleggen. Het aantal landen dat voor beleggers interessant is, is nu groter dan ooit. Het nieuwe beleggingsfonds Intereffekt Emerging Africa biedt een unieke investeringsmogelijkheid om te beleggen in frontier Afrika. Intereffekt Emerging Africa belegt in beursgenoteerde aandelen in de regio s Noord-Afrika en Sub-Sahara Afrika (de landen ten zuiden van de Sahara). Er wordt niet alleen geïnvesteerd in Egypte, Marokko en Nigeria, maar ook in Botswana, Ghana, Kenia, Mauritius, Tunesië en Zambia. Opname van Intereffekt Emerging Africa zorgt voor een betere risicorendements verhouding van een beleggingsportefeuille, doordat de samenhang (correlatie) met de Westerse markten zeer gering is. De geringe samenhang van het fonds met andere beleggingsmarkten wordt bereikt door bijvoorbeeld niet in Zuid-Afrika te beleggen. De dagelijkse beursnotering zorgt er bovendien voor dat beleggers op ieder gewenst moment kunnen in- en uitstappen. Meer informatie over dit beleggingsfonds vindt u op VASTGOED: HET VEILIGE ALTERNATIEF VOOR AANDELEN EN OBLIGATIES! NEDERLAND BELGIË DUBAI UNIEK VASTGOED IS EEN SOLIDE BASIS VAN ELKE BELEGGINGSPORTEFEUILLE. VASTGOED IN DUBAI BIEDT U DE HOOGSTE ZEKERHEID VOOR UW INLEG EN UW RENDEMENT. ONROEREND GOED IN EIGENDOM EN INGESCHREVEN IN HET KADASTER INCLUSIEF ALLE VERGUNNINGEN. Sterke economie DUBAI TREKT INVESTEERDERS EN PARTICULIEREN VANUIT DE GEHELE WERELD. DE ENORME ONTWIKKELING IN DUBAI EN HET BELASTINGVRIJE KLIMAAAT ZORGEN VOOR EEN JARENLANGE BLIJVENDE HOGE VRAAG NAAR VASTGOED. DUBAI IS VEILIG EN HEEFT DECENNIALANG EEN STABIELE POLITIEK. DUBAI IS EEN INTERNATIONALE STAD MET ALLE FACILITEITEN. Rendement & kwaliteit DE INMIDDELS OPGELEVERDE VILLA S EN APPARTEMENTEN OP PALM 1 ZIJN JAARLIJKS GESTEGEN MET 20-30%. INVESTEER NU OP PALM 2. TURN KEY-PROJECTEN MET HOGE KWALITATIEVE AFWERKING, TEGEN LAGE M 2 PRIJZEN. DIT ALLES OP EXCLUSIEVE LOCATIES MET EEN BREED SCALA AAN EXCLUSIEVE FACILITEITEN! AA properties staat garant AA PROPERTIES VERTEGENWOORDIGT DE GROTE ONTWIKKELAARS UIT DUBAI. HIERDOOR ZIJN WIJ ONAF- HANKELIJK EN BESCHIKKEN WIJ OVER EEN BREED AANBOD. AA PROPERTIES BEMIDDELT EN ADVISEERT BIJ DE AAN- EN VERKOOP EN STAAT TEVENS GARANT VOOR EEN CORRECTE OVERDRACHT VAN HET ONRO- EREND GOED OP UW NAAM. TEVENS VERZORGEN WIJ OPLEVERING, INRICHTING, ONDERHOUD EN VERHUUR. KIES VOOR ZEKERHEID EN EEN SOLIDE BELEGGING. MAAK EEN AFSPRAAK OP ONS KANTOOR IN HET WTC ROTTERDAM OF OP ONS KANTOOR IN DUBAI! AA PROPERTIES DUBAI

14 14 Themabijlage rendement Een kwestie van vertrouwen Nederlanders worden ieder jaar gemiddeld weer rijker. Het aantal vermogende mensen neemt dan ook voortdurend toe. Daarom groeit ook de vraag naar vermogensbeheerders. Maar wat is een vermogensbeheerder nu precies? En wat doet hij voor je? De voordelen én de voorwaarden op een rij. Door dennis mensink H et woord vermogensbeheer zegt precies wat het is: het beheren van vermogen. En wel voor mensen die enig vermogen over hebben en het enige tijd kunnen missen. Vermogensbeheer is niet voor spaarders, zegt Marcel van der Schaaf, directeur van Harmony Vermogensbeheer, resoluut. Met alle respect, maar aan een bedrag van of euro valt weinig te beheren. Het mogelijke extra rendement weegt dan niet op tegen de beheerkosten. Vanaf of euro doe je er goed aan je vermogen te laten beheren. Bij sommige vermogensbeheerders en private banks kom je zelfs niet binnen met minder dan 1 miljoen vrij belegbaar vermogen. De voordelen van vermogensbeheer ten opzichte van zelf beleggen? Van der Schaaf: Enerzijds bespaart het de vermogende particulier een hoop tijd, anderzijds huurt hij een expert in, die als het goed is verstand van zaken heeft. Vermogen opeten Vermogensbeheer is vooral bedoeld voor de particulier die zonder zorgen een aaradvrendement inter dig wil halen. Maar, stelt 14:34 Pagina 1 Foto: best-photo / istockphoto.com Henry van Diermen van OFConline, dat zonder zorgen is nou net het probleem. Er zijn nogal wat vermogensbeheerders die niet waarmaken wat ze beloven. Een goede vermogensbeheerder luistert naar de cliënt en handelt daarnaar. Van der Schaaf: Hij maakt je financiële situatie en verwachtingen duidelijk. Bijvoorbeeld als je je bedrijf hebt verkocht en iets rustiger aan wil gaan doen. Samen bepaal je een strategie om een jaarlijkse uitkering te krijgen als pensioen. Daarbij kun je verschillende doelen nastreven. Wil je je opgebouwde vermogen opeten of wil je het geld als erfenis bewaren? Of wil je je vermogen nog vermeerderen? Elke klant heeft een eigen verhaal en staat op een andere manier in het leven, zegt Van der Schaaf. Van Diermen: Een vermogensbeheerder moet ook uitleggen waarín de cliënt belegt, vooral als het gaat om obligaties en ingewikkelde gestructureerde producten. Regelmatig zien cliënten door de bomen het bos niet meer omdat hun beheerder hen niet kan uitleggen wat er nu precies in hun portfolio zit. En wat hen dat vermoedelijk oplevert én kost. Kwestie van vertrouwen Er zijn goede en slechte vermogensbeheerders. De slechte dienen volgens Van Diermen vooral hun eigen belang in plaats van dat van de klant. Ga daarom altijd te rade bij meerdere vermogensbeheerders voordat je er met een in zee gaat. Van der Schaaf deelt die mening. Vermogensbeheer is een kwestie van vertrouwen; je geeft een belangrijk deel van je geld uit handen. Er moet een klik zijn, bovendien heeft iedereen zijn eigen stiel. De ene vermogensbeheerder werkt veel of alleen maar met beleggingsfondsen, terwijl de andere juist in aandelen of obligaties belegt. Van der Schaaf: Waarschijnlijk weet je zelf wel wat je het meest aanspreekt. Op basis daarvan kun je dus al een schifting maken. Een belangrijk voordeel voor vermogende particulieren is dat vermogensbeheer dankzij veranderde wetgeving steeds transparanter wordt, vooral qua kosten. Beheer tegen vaste kosten en beheer op uurbasis zijn in opkomst. De opbrengst is en blijft onzeker, maar zo houd je in ieder geval grip op de kosten! Belegt u al grensverleggend? Als specialist op het gebied van emerging markets en derivaten verleggen wij continu onze grenzen voor u. Zo is in maart 2008 het fondsenpalet uitgebreid met de introductie van het aandelenfonds Intereffekt Emerging Africa. De beleggingsfondsen van Intereffekt Investment Funds N.V. worden beheerd door Verleg nu ook uw grenzen en beleg in de meest kansrijke beurzen van Azië en Afrika. TRUSTUS Capital Management B.V. Op dit moment zijn de volgende fondsen onder beheer: Alle fondsen zijn beursgenoteerd, dus iedere beursdag verhandelbaar via elke bank Intereffekt Emerging Africa, Intereffekt India Warrants, Intereffekt China Warrants en en broker. Intereffekt Japanse Warrants. TRUSTUS heeft ruim 20 jaar ervaring op het gebied van beheer van beursgenoteerde Kijk voor meer informatie (laatste nieuws, actuele koersen etc.) op beleggingsinstellingen, gericht op emerging markets (opkomende markten) en derivaten. of neem telefonisch contact met ons op: Intereffekt Investment Funds: specialist in emerging markets en derivaten Intereffekt Investment Funds N.V. Voor de voorwaarden van de fondsen verwijzen wij u naar het prospectus en naar de financiële Sewei 2 T bijsluiters. Deze documenten zijn verkrijgbaar via de website en via het hiernaast vermelde adres SP Joure F De beheerder van Intereffekt Investment Funds N.V. (IIF) heeft een vergunning van de Autoriteit Postbus 138 E info@intereffektfunds.nl Financiële Markten in het kader van de Wet op het financieel toezicht. Bij aan- en verkopen wor AC Joure I den kosten in rekening gebracht. De Total Expense Ratio van IIF over 2007 bedroeg 2,16%.

15 GENOEG VAN DE BEURS? INVESTEER DUURZAAM IN GROND EN VASTGOED BEL 0800-MOMENTUM ( ) Heeft u ook genoeg van de beurs? Investeer dan nu in duurzame projecten in grond en vastgoed bij UMGroup. Onze specialisten zijn op vier continenten actief in duurzame onroerendgoedprojecten voor semi-permanente en permanente bewoning. Onze klanten zijn ondermeer particuliere investeerders, woningcorporaties en pensioenfondsen. In 2007 behaalden alle investeerders bij UMGroup de geprognoticeerde rendementen. Bel daarom nu met 0800-MOMENTUM of kijk op en profiteer van de voordelen van duurzaam investeren in grond en vastgoed. World Trade Centre, H-Tower 20th floor Zuidplein 168, 1077 XV Amsterdam info@umgroup.nl Kijk op of bel 0800-MOMENTUM ( ). umg_adv_ad.indd :35:06

16 16 Themabijlage rendement Op weg naar een onbezorgde toekomst Een huis kopen, trouwen en kinderen krijgen. Zomaar wat bijzondere momenten die ervoor zorgen dat mensen ook even stilstaan bij hun toekomst. Wat zijn hun toekomstidealen? In dit kader speelt financiële planning een belangrijke rol. Door financiële zaken goed op orde te hebben, blijven toekomstige doelen in het zicht. door dennis mensink Wat zijn je dromen? Wat wil je als je straks gepensioneerd bent? Kortom, wat zijn de doelen die je op lange termijn wilt behalen? Het zijn geen vragen die je jezelf elke dag stelt, maar waar je wel over na moet denken op het moment dat je voor een belangrijke beslissing staat, zoals het kopen van een huis. Een langetermijnvisie is in zo n geval onontbeerlijk. Toch komt het nog vaak genoeg voor dat mensen dit naast zich neerleggen en vooral de korte termijn voor ogen houden, constateert Henk van Elst, directeur van Van Elst Assurantiën & Financiële Diensten. Om dit te voorkomen, is het van belang om bij het afsluiten van een hypotheek bij een erkende, onafhankelijke adviseur om de tafel te gaan zitten. Dan komen ook het fiscale aspect, het arbeidsongeschiktheidsrisico, het overlijdensrisico en de planning van aflossing van de hypotheek aan bod. Meer transparantie Terwijl je bij de aankoop van een huis vooral de lange termijn niet uit het oog moet verliezen, is dit bij het onderwerp pensioen niet mogelijk. Pensioen ís de lange termijn. Dat is ook de reden dat een groot deel van de Nederlanders zich er niet in verdiept. Bovendien staat het bekend om zijn taaie materie en ondoorzichtigheid. Maar volgens Van Elst is de overheid bezig met een inhaalslag. Het is lastig om als werknemer te achterhalen bij welke pensioenuitvoerders je pensioen nu is opgebouwd. Het gevolg, en dat geldt met name voor jobhoppers, is dat veel mensen hun pensioen vergeten. Om dit tegen te gaan en de transparantie te vergroten, ontwikkelt de overheid nu een centraal register. Toch adviseert Van Elst er niet op te wachten tot dit register klaar is, maar het heft in eigen hand te nemen. Neem het pensioen mee als secundaire arbeidsvoorwaarde tijdens salarisonderhandelingen met een nieuwe werkgever. Gelukkig gebeurt dit al steeds meer. Terwijl mensen zich vroeger pas rond hun veertigste druk maakten om hun pensioen, zijn twintigers er nu al mee bezig. Een goed teken, vooral omdat we maar moeten afwachten wat er met de AOW gaat gebeuren. Tips voor een zorgeloze (financiële) toekomst Bedenk allereerst wat je doelstellingen zijn, anders kun je ook geen strategie bepalen. Houd bij het nemen van belangrijke (financiële) beslissingen altijd de lange termijn in het vizier. De ervaring leert namelijk dat een kortetermijnvisie meer geld kost. Wil je een hypotheek afsluiten? Zorg er dan voor dat je bij een erkende, onafhankelijke adviseur aan tafel komt te zitten. Dan krijg je het beste advies. Financial life planning Niet iedereen heeft een duidelijk toekomstbeeld voor ogen met als gevolg dat er van financiële planning amper sprake is. De toenemende populariteit van financial life planning verkleint het aantal mensen zonder toekomstvisie wellicht, waardoor meer mensen met betrekking tot de lange termijn toch de juiste keuzes maken. Net als een financial planner heeft een financial life planner als taak de doelen en wensen van cliënten te vertalen in oplossingen. Bij financial life planning Op het moment dat je voor een belangrijke financiële keuze staat, moet je kunnen vertrouwen op je contactpersoon. Ga dus nooit met de eerste de beste adviseur in zee. Op zoek naar onafhankelijke financiële adviseurs? Neem contact op met NBVA (Nederlandse Branchevereniging van betrokken adviseurs). Website: ligt de nadruk in eerste instantie op de mens en zijn diepste dromen. Het helpt te ontdekken wat een persoon nu werkelijk wil. Daarbij staan drie vragen centraal: 1. Als je genoeg geld zou hebben voor nu en altijd, hoe zou je leven er dan uitzien? 2. Als je nog maar vijf tot tien jaar te leven zou hebben, wat zou je met de rest van je leven doen? 3. Als de dokter je nu zou zeggen dat je nog maar een dag te leven hebt, welke dromen en wensen blijven onvervuld? Wat heb ik niet kunnen doen? Wie ben ik niet geworden? De antwoorden op deze vragen vormen de basis voor het financiële plan, zegt Chris Das, Financial Life Planner bij Taurus Financiële Belevingen. Het combineren van deze twee invalshoeken heeft vaak het beste resultaat tot gevolg. Als een planning financieel technisch in orde is en tevens in balans met de kwaliteit van leven, dan is financieel welzijn immers bewaarheid. Gaat de olieprijs weer stijgen? Wat doet de beurs? Bent u deze onzekerheid ook beu en zoekt u een solide partner voor uw vermogen? 4,5% - 9% winstdelende obligaties V.S.M. Rendement per obligatie van 100 nominaal: Rendement ,00 Rendement ,25 Rendement ,50 Herrekend rendement ,25 Vastgoed Solide Maatschappij is een solide bedrijf die particuliere gelden investeert in commercieel Nederlands vastgoed. Delta ML Arnhem T

17 Themabijlage rendement 17 Ingezonden Mededeling Biljoenen onder beheer Alle beleggingsfondsen wereldwijd hebben zo n 26 biljoen (!) dollar onder beheer. In de VS alleen bedraagt het door fondsen beheerde vermogen zo n 12 biljoen dollar. De grootste en meest bekende Nederlandse fondsen zijn Fortis OBAM (4,3 miljard euro onder beheer) en Robeco (5,5 miljard euro onder beheer). Spreid je risico automatisch Beleggingsfondsen zijn mateloos populair, zeker onder mensen die niet heel veel verstand van beleggen hebben. Terecht? Waarschijnlijk wel. Je spreidt het risico, terwijl een fondsmanager je portefeuille ook nog eens professioneel beheert. door dennis mensink De meeste consumenten beleggen in aandelen of in obligaties. Dit gebeurt echter steeds meer via fondsen, die op hun beurt weer beleggen in diverse obligaties of aandelen. Omdat je talloze combinaties kunt maken, zijn er zelfs meer fondsen dan individuele effecten! Onder meer fondsen in infrastructuur, klimaat of zogenoemde frontierlanden (ontwikkelingslanden die nog niet eens emerging zijn) zijn op dit moment populair. Volgens Henry van Diermen van OFConline zijn hedge funds momenteel ook erg interessant. Vanwege de grote variëteit zijn sommige in staat om in alle soorten markten geld te verdienen. Obligatiefondsen zijn daarentegen totaal zinloos, meent Van Diermen. Helemaal als je Om goed te diversifiëren heb je een enorm kapitaal nodig, zodat je een grote portefeuille op kunt bouwen daarvoor een beheerder inschakelt. Door zijn managementfee en de kosten van het fonds blijft er geen rendement over. Foto: michaelmjc / istockphoto.com Risico gespreid Het belangrijkste voordeel van beleggen in fondsen is dat je het risico automatisch spreidt. Verliezen die je op bepaalde beleggingen lijdt, worden gecompenseerd door de winsten op andere beleggingen. Dit heet diversificatie, zegt universitair docent Finance aan de Rotterdam School of Management Joop Huij. Om goed te diversifiëren heb je een enorm kapitaal nodig, zodat je een grote portefeuille op kunt bouwen. Fondsen bundelen kapitaal, waardoor zij grote aankopen kunnen doen. Voor een individu zijn de transactiekosten voor het aankopen van diverse effecten vele malen hoger. Een ander voordeel van beleggingsfondsen is het professionele beheer. Portefeuillemanagers zouden voor de meest winstgevende effecten moeten kiezen én handelen als het goed is op het juiste moment. Maar doen zij dit ook? Huij: In de Verenigde Staten is hier veel onderzoek naar gedaan. Beleggingsfondsen blijken zeer goed in staat het voordeel van hun grootte door te sluizen naar de belegger. Toch is het zo dat sommige fondsen structureel hoge rendementen behalen, terwijl andere het laten afweten. Niet alle fondsen kunnen waarde toevoegen. Goed boek Maar wanneer kun je nu beter zelf beleggen en wanneer kun je beter in fondsen beleggen? Als je maandelijks of jaarlijks een bedrag opzij zet voor later, kun je beter in fondsen beleggen dan in aandelen. Voor bedragen tot euro raad ik sowieso aan te beleggen in fondsen, zegt Van Diermen. Wat zeker ook van belang is, is de hoeveelheid tijd die je wilt en kunt investeren. Het kost erg veel tijd om al die verschillende effecten te selecteren en te kopen. Heb je die tijd niet en wil je er niet te veel aandacht aan schenken, maar wel een leuk bedrag voor laten opbouwen? Ga dan eens naar een onafhankelijk specialist en laat die een beleggingsvoorstel maken dat bij je past. En evalueer zeker één keer per jaar. Heb je alle tijd, verstand van beleggen én genoeg geld? Pas dan kun je beter zelf voor fonds spelen en de beste aandelen en obligaties aanschaffen. Van Diermen: Als je het leuk vind om er zelf mee bezig te zijn, lees dan eens een goed boek over beleggen. Je kunt met een euro een leuke gespreide portefeuille opbouwen. Eendragt maakt magt Het beleggingsfonds is een Nederlandse vinding. In de achttiende eeuw werd het fonds Eendragt maakt magt opgericht. De naam verklapt de essentie van het fonds, wat ook de basisgedachte achter de huidige fondsen is. Want de financiële markt is de afgelopen decennia, laat staan eeuwen, weliswaar enorm veranderd, het basisprincipe is nog steeds hetzelfde: met zo min mogelijk risico het meeste rendement behalen. Icesave maakt sparen weer aantrekkelijk Sinds de lancering van de internetspaarrekening van Icesave eind mei op de Nederlandse markt, is sparen een stuk aantrekkelijker geworden. Het consistent hoge rentetarief en de mogelijkheid om spaargeld op elk moment kosteloos op te nemen, maakt Icesave een nieuwe standaard in sparen. Naast eenvoud, transparantie en service is een van de speerpunten van Icesave een rentetarief dat gegarandeerd minimaal 0,25% boven de minimum-biedrente van de Europese Centrale Bank ligt. Hiermee heeft de consument een inleg die volledig gegarandeerd is en niet onbelangrijk: een bekend rendement. Met name in deze onzekere economische tijden is dit een aantrekkelijk alternatief voor dan wel aanvulling op een beleggingsportefeuille. Icesave startte in 2006 in Engeland, waar het zeer succesvol is gebleken. Dit jaar werd Icesave er door Moneyfacts uitgeroepen tot Best no-notice Internet Account Provider en Best Monthly Interest Account Provider. In 2007 kreeg het van What Investment magazine de prijs voor Best Online Savings Account. Over Icesave Icesave is een online spaarbank met als filosofie dat sparen van optimale kwaliteit moet zijn voor iedereen. Icesave is onderdeel van Landsbanki, een internationale bank van IJslandse herkomst die actief is in zeventien landen. www. icesave.nl

18 (advertorial) Financial Services For Developing Markets Een belegging met perspectief De beheerder van de beleggingsinstelling Dutch Microfund N.V., Annexum Beheer B.V., heeft een vergunning van de Autoriteit Financiele Markten (AFM) om op te treden als beheerder op grond van de Wet op het financieel toezicht (Wft). Annexum Beheer B.V. staat vermeld in het register dat wordt gehouden door de AFM op grond van de Wft. Het prospectus, de financiële bijsluiter en het registratiedocument zijn verkrijgbaar ten kantore van Annexum Beheer B.V. en op Risico s Aan beleggen in Dutch Microfund is een aantal risico s verbonden. De voornaamste risico s zijn: marktrisico, rendementsrisico, valutarisico, risico s samenhangend met de directie, risico verhandelbaarheid, tegenpartij risico, debiteuren risico, politiek risico, landenrisico, concentratie risico, inflatierisico en renterisico. Kosten De volgende kosten worden aan het Fonds in rekening gebracht: introductiekosten (maximaal EUR ), management fee (0,10% over de activa per maand), exploitatiekosten, rentelasten, financieringskosten, aankoopkosten beleggingen, Selection & commitment fee (eenmalig 1% over geïnvesteerd bedrag) en overige kosten. Daarnaast wordt aan beleggers 1% in- en uitstapkosten berekend, ter dekking van kosten. Een eventueel resultaat als gevolg van deze in- en uitstapkosten komt voor rekening van Dutch Microfund N.V. Voor een uitgebreidere beschrijving van de kosten en de risico s wordt verwezen naar het prospectus en de financiële bijsluiter. Geïnteresseerden in Dutch Microfund N.V. wordt aangeraden het prospectus aandachtig te bestuderen voordat zij besluiten te beleggen. Dutch Microfund is een beleggingsproduct van Annexum

19 Themabijlage rendement 19 Geluk is geen factor Wat is er nu zo leuk aan beleggen? En hoe weet je of beleggen echt iets voor jou is? Rogier Groen (31) was al vrij snel zeker van zijn zaak. Een vraaggesprek met de oprichter van online broker Lynx. door Dennis Mensink Kunnen wachten tot het allerbeste moment is heel belangrijk Hoe ben je in de beleggingswereld terechtgekomen? Ik was nog erg jong toen ik geïnteresseerd raakte in beleggen. Ik zag mijn vader altijd de beurspagina s in de krant lezen. Hij zei tegen me: Als jij me vertelt wat we moeten kopen, dan krijg jij de helft van de winst. Tja, dan raak je als klein jochie wel geïnteresseerd natuurlijk. Zodoende beleg ik al sinds mijn dertiende in allerlei soorten effecten. Ik heb uiteindelijk meer verloren dan gewonnen voor mijn vader. Maar als we eens een keer wonnen, keerde hij de helft van de winst ook niet uit. Ik ben er dus een beetje ingeluisd, maar ik was wel direct verkocht. Sindsdien vind ik de beurs een machtig mooie wereld. Ik heb altijd al geweten dat ik hier iets mee wilde doen. Dus heb je ook een studie gedaan in die richting? Nee, helaas niet. Ik heb rechten gestudeerd aan de Universiteit van Amsterdam. Terwijl ik studeerde, begon ik al Rogier Groen, oprichter online broker Lynx met mijn eerste eigen bedrijf. Dat is ook de reden dat ik twaalf jaar over mijn rechtenstudie heb gedaan. Ik had eigenlijk economie moeten studeren, dat was niet alleen handiger geweest, maar ook veel leuker. Rechten is saai, de beurs is spannend. Ik houd wel van een gokje en wat adrenaline. Het zit in de familie. Mijn opa was al speculant in Australische goudmijntjes tijdens de goudhype. Met mijn eigen bedrijf ging het meteen goed. Goed genoeg om er een fulltime job aan over te houden. Ik heb daarom nooit een werkgever gehad, ook niet toen ik nog op school zat. Wat is er nou zo leuk aan beleggen? En kan iedereen het? De mensen die succesvol zijn op de beurs vinden het echt leuk. Geld is natuurlijk de belangrijkste drijfveer, maar als je het geen leuk spelletje vindt, kom je niet ver. Money management, een vooropgezet strijdplan en kunnen wachten tot het allerbeste moment zijn heel belangrijk. Geluk speelt geen enkele rol. Daar kun je alleen op de korte termijn een keer lol van hebben. Je moet elke dag intensief met beleggen bezig zijn om succesvol te worden. Beleggen is vooral leuk als je gelijk krijgt. Als je visie uitkomt en je strategie klopt. Maar bedenk ook: beleggen is in mijn ogen slechts vijftig procent strategie en vijftig procent psychologie. Cut your losses and let your winners run. Pak altijd je verlies als het je vooraf bepaalde exit-punt raakt en ren vooral niet met de meute mee. Daar gaan vooral beginners de mist mee in. Je kunt nog zo getalenteerd zijn, maar als je het emotioneel niet aankan, moet je je er niet aan wagen. Heeft beleggen ook vervelende kanten? Het enige dat ik kan bedenken is dat je er te veel in op kan gaan. Je kunt dan lange tijd vrijwel aan niets anders denken; het gebruikt een groot deel van je grijze massa. Wat vind je tot nu toe van de ontwikkelingen op de beurs dit jaar? Dit jaar gaat wat mij betreft zoals verwacht. We zitten overduidelijk in een berenmarkt. Die duurt gemiddeld 350 dagen met een gemiddelde daling van 30 procent. En daar zijn we nog niet, dus ik verwacht dat ergens in het najaar de echte bodem wordt neergezet. Het probleem van deze berenmarkt is dat alles tegelijk tegenzit: de kredietcrisis, inflatieproblemen, consumentenbestedingen die teruglopen én de huizenmarkt die naar de gallemiezen gaat. We kunnen dus nog wel wat verwachten. Huren is hot in de VS Een defensieve investering in de sterk groeiende huursector Dollarrisico afdekken mogelijk Bewezen concept Bouw gaat van start Kortlopend Prima rendement DOEN: Investeren in Alta Bradley Park in zonnig Savannah Prospectus inkijken of aanvragen: In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst.

20 Icesave is een online spaarbank met een ongekend hoge rente, zonder beperkende voorwaarden. Er is geen minimuminleg. Uw spaargeld is altijd vrij opneembaar. Er zijn geen kleine lettertjes. Daarom noemen wij ons ook: de transparante spaarbank. Icesave is in Groot-Brittannië al een groot succes en ontving daar onlangs de award voor de beste online spaarrekening. Dus wat houdt u tegen om direct online een spaarrekening te openen? PART OF LANDSBANKI, REYKJAVIK, ICELAND. EST De transparante spaarbank