Hoofdstuk 6: waarden, normen en. instituties
|
|
- Quinten Lenaerts
- 6 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Hoofdstuk 6: waarden, normen en Begrippen hoofdstuk 6: Normen Sancties Socialisatie Waarden Belangen Instituties Anticiperen Internalisatie Vertraging instituties
2 vervolg Taboe Folkways en mores Universals specialties alternatives Consensus Dissensus Anomie
3 Wat doen mensen om het samenleven Afspraken!! soepel te laten verlopen? - Beleefdheid - Respect - Trouw - Eerlijkheid - Met 2 woorden spreken - Opstaan voor Surinaams volkslied - Een gegeven woord niet verbreken WAARDEN NORMEN
4 Normen min of meer bindende verwachtingen van de leden van de samenleving omtrent het handelen of niet-handelen door de leden van een samenleving of groepering. opvattingen van de samenleving of groepering geboden en verboden.
5 Surinaamse normen? Links houden in het verkeer Opstaan als de Surinaamse vlag wordt gehesen Op je beurt wachten
6 Belang normen: Richtinggevend Ordening van menselijk gedrag in de samenleving Gedrag wordt tot o zekere hoogte geordend, voorspelbaar
7 Essentieel kenmerk van normen: Mogelijkheid tot sancties Sancties: Middelen tot sociale controle of machtsuitoefening in de vorm van beloning (positieve sociale sanctie) of straf (negatieve sociale sanctie)
8 Normen: Niet: het gedrag zelf (je houdt links in het verkeer) Wel: de verwachtingen/opvattingen omtrent het gedrag (er wordt van je verwacht dat je links moet houden)
9 Naleving normen: Socialisatie! Overdragen van waarden, normen, rollen aan nieuwelingen. In de omgang met anderen maken mensen zich de (sub)cultuur eigen
10 Waarden abstracte (vrij vaag) collectieve voorstellingen [die leven onder de leden van een samenleving of groepering] omtrent wat mensen als goed en juist en dus nastrevenswaardig beschouwen
11 Waarden en normen nader bekeken Waarde uitgangspunt Normen afgeleide Normen komen uit waarden voor
12 Waarden vs Normen Waarde: beleefdheid Normen (afgeleid van waarde Beleefdheid): - Volwassenen met U aanspreken - Groeten bij het betreden van een ruimte - Bedanken bij het ontvangen van een presentje -. Keuze uit verschillende gedragsalternatieven!! Uit 1 waarde kan men verschillende normen afleiden!!
13 Waarden kunnen veranderen: Per periode Qua inhoud Waarden zijn richtinggevend!!
14 Vraag: Kun je een concrete situatie bedenken waar de waarde rechtvaardigheid betekent dat sommigen meer krijgen dan anderen?
15 Voor bepaalde situaties bestaan vaststaande, vaak min of meer gestandaardiseerde gedragingen: - Vaste regels/afspraken bij tentamens - Vaststaande gedragingen bij het gaan naar de kerk.
16 Instituties vast, collectief bepaald gedragspatroon (gebaseerd op een belangrijk geachte waarde) oftewel een geijkte procedure (voor een bepaalde situatie) volgens welke men bepaalde dingen in een samenleving of groepering pleegt te doen, omdat het nu eenmaal zo en niet anders behoort te worden gedaan (tradities, gewoonten, gebruiken)
17 Instituties: Geheel van regelingen op een bepaald gebied (zoals voortplanting, belijden van het geloof, omgang met elkaar, productie, orde handhaving..) geheel van regelingen vormt institutie
18 Instituties (vervolg): Georganiseerd rondom centrale situatie/ sociale behoefte (belangrijk probleem van de mens in de samenleving) Vb: Zorg voor kinderen Voorzien in levensonderhoud Zorgen voor orde en harmonie
19 Belangrijke instituties: Verwantschap: gezin Onderwijs/scholing: school, het examen Overheidsmacht: politieke instituties, rechtbank, assemblee Economie: economische instituties za fabriek, veebedrijf Religie: kerk Gezondheidszorg: consultatiebureau, ziekenhuis
20 Functie instituties: Enerzijds: om in bepaalde individuele behoeften te voorzien. Z.a. sexuele behoeften op sociaal aanvaardbare wijze bevredigen huwelijk/partnerschap Anderzijds: voorzien in maatschappelijke behoeften. Z.a: behoefte aan meer leden realiseren huwelijk/partnerschap
21 Door instituties: Mogelijkheid om in zekere mate op elkaars gedrag te anticiperen Vb: Igv tentamens zowel docent als studenten weten wat van hen wordt verwacht
22 Waarden Normen - Instituties Geen concrete dingen Slechts namen voor geconstateerde verschijnselen Pas op voor reïficatie
23 Reïficatie: Het toekennen van de mogelijkheid tot handelen aan een begrip
24 Verband waarden normen instituties? Waarde: voorstellingen omtrent hetgeen goed/juist is (waarden). Vb: rechtvaardigheid Hierbij: wederzijdse verwachtingen om het gedrag daarnaar te richten (normen). Vb: inspraak hebben in gang van zaken mbt land Geijkte procedures om dat in vele gevallen te doen (instituties). Vb. verkiezing, referendum
25 Sommige instituties zijn wettelijk vastgelegd Andere instituties zijn informeel Sommige instituties gelden slechts voor de leden van bepaalde groepen/organisaties
26 Vraag: Geef voorbeeld van een waarde die je op een geijkte manier (institutie!) en op een ongebruikelijke manier kunt realiseren? Waarde: trouw Institutie:? Ongebruikelijk:?
27 Ontstaan waarden, normen en instituties? Ontstaan zodra mensen duurzaam samenleven en samenwerken Belangrijk: internalisatie Het zich zodanig eigen maken van de groepswaarden en groepsnormen dat ze niet meer als van buitenaf opgelegd worden ervaren
28 Filosofische stromingen en waarden,normen & instituties Idealisme: sociale werkelijkheid (maatschappelijke verschijnselen en sociale verandering) wordt primair bepaald door ideeën en opvattingen van mensen en groepen
29 Filosofische stromingen (vervolg) Materialisme: ideeën en opvattingen van mensen worden bepaald door de materiële omstandigheden (=economische factoren, bezits- en machtsverhoudingen, arbeids- en leefsituatie)
30 Filosofische stromingen (vervolg) Max Weber en Calvinisten: waarden en normen (speciaal die van het Calvinisme) zijn niet alleen producten van maatschappelijke omstandigheden, MAAR ze kunnen ze ook beïnvloeden.
31 Verandering waarden en normen: Vertraging Onbewust (geestelijke) traagheid Psychische zekerheid Belangen! Vertraging of juist Voorlopen?
32 Hiërarchie Waardenhiërarchie Folkways en mores taboe (als verbod) Gewoonten en instituties
33 Normen: folkways en mores Folkways Minder belangrijk geachte normen. Geen zware sancties bij overtreding Mores Belangrijk geachte normen Zware sancties bij overtreding Taboe Verbod waarbij niet alleen bepaalde handelingen verboden zijn, maar waarover men zelfs niet mag praten
34 Consensus en dissensus Consensus: binnen 1 samenleving is er slechts 1 stelsel van waarden, normen en instituties waarover alle mensen het in principe met elkaar eens zijn en zich daaraan gebonden voelen (zowel rationeel als gevoelsmatig)
35 Consensus realiseerbaar? Universals: cultuurelementen die door alle leden van de samenleving worden gedeeld Specialties: cultuurelementen die typerend zijn voor leden van bepaalde groeperingen Alternatives cultuurelementen die gelden voor degenen die ervoor kiezen
36 Hoe minder universals, hoe minder consensus. m.a.w. Dissensus: Toestand waar gebrek aan overeenstemming bestaat over belangrijke waarden en normen. Mogelijk gevolg: anomie
37 Consensus en dissensus: anomie Anomie letterlijke betekenis normloosheid
38 Anomie (vervolg) Anomie volgens Durkheim zeer bepaalde waarden en normen afwezig (w+n die onbeperkte individuele verlangens van de mens aan banden leggen)
39 Anomie (vervolg) Anomie volgens Merton geen overeenstemming tussen de waarden die door de cultuur zijn opgelegd en de door de structuur beperkte (financiële) middelen en mogelijkheden van mensen om die waarden te realiseren
Sociale kaders: Hoofdstuk 16 Cultuur
Sociale kaders: Hoofdstuk 16 Cultuur Begrippen: -Cultuur -Cultureel relativisme -Cultuur patroon -Cultural lag -Culturele uitrusting -Subcultuur -Contracultuur Definitie Cultuur Samenhangend geheel van
Nadere informatieHOOFDSTUK 5: CULTUUR. 1. Cultuur: betekenis en relevantie
HOOFDSTUK 5: CULTUUR 1. Cultuur: betekenis en relevantie Cultuur - Gedachten en gevoelens, de wensen en angsten van mensen, maar ook de manieren waarop kinderen worden behandeld, en de gewoonten op het
Nadere informatieInformele regels. Formele beloning. Formele sanctie. Formele regels. Informele beloning. Spelregels. Informele sanctie
Regels en recht De invloed van grote religies en ideologieën in de Nederlandse cultuur is minder groot geworden. De vraag is wat daarvoor in de plaats is gekomen. Een waarde die de afgelopen veertig jaar
Nadere informatieDe Sociaal maatschappelijke dimensie
De Sociaal maatschappelijke dimensie 1.1 Wie ben ik? Niemand is precies gelijk aan jou. Je bent uniek. Alles wat er over jou te vertellen is, bepaalt je identiteit. Dat is wie jij bent. Hoe je eruitziet,
Nadere informatieHoofdstuk 10: Positie, status en rollen
Hoofdstuk 10: Positie, status en rollen Begrippen hoofdstuk 10 Sociale posities Toegewezen posities Verworven posities Sociale status Aanzien Achting Sociale rollen Role set Positie-set Rollenconflicten
Nadere informatieSociale controle & deviantie
Sociale controle & deviantie Hoofdstuk 4 4.1.1 Niveaus van sociale controle Sociale ongelijkheid klein groot Etihsche sociale controle Moraal Religie Politieke sociale controle Leger Politie 1 4.1.2 Ethische/Morele
Nadere informatiePreek De vrouw die Jezus beslissing veranderde. Lieve gemeente,
Lieve gemeente, We zien het niet vaak in de Bijbel, maar in het verhaal dat we vandaag gelezen hebben is Jezus toch ronduit bot te noemen en buitengewoon onvriendelijk op het onbeschofte af, tegen een
Nadere informatieAlgemene Sociologie PA B1
Algemene Sociologie PA B1 Doel college kennismaking met en inzicht geven in: de geschiedenis van de Sociologie gezichtspunten en sociologische begrippen hanteren van sociologische begrippen in mondelinge
Nadere informatieHoofdstuk 8: Afwijkend gedrag en conflict
Hoofdstuk 8: Afwijkend gedrag en conflict Hoofdstuk 8: Afwijkend gedrag en conflict Begrippen hoofdstuk 8: Afwijkend gedrag / Deviantie Etikettering Blaming the victim Criminogene marktstructuur Ventielzeden
Nadere informatieSociologie & interculturele psychologie
Sociologie & interculturele psychologie 0. Sociologie vs interculturele psychologie Situering van het vak o Psychologie o Studie van het individuele gedrag o Vaak experimenteel opgezet o Abstractie van
Nadere informatieWaarden, normen en moraal: Een moreel kompas voor herstel en verdere ontwikkeling van Suriname.
Waarden, normen en moraal: Een moreel kompas voor herstel en verdere ontwikkeling van Suriname. Toespraak van voorzitter Chan Santokhi bij de opening van de nationale conferentie rond het 70 jarig bestaan
Nadere informatie5,9. Samenvatting door een scholier 1448 woorden 6 februari keer beoordeeld. Maatschappijleer Thema's maatschappijleer
Samenvatting door een scholier 1448 woorden 6 februari 2011 5,9 12 keer beoordeeld Vak Methode Maatschappijleer Thema's maatschappijleer Pluriforme samenleving In Nederland wonen ruim zestien miljoen mensen.
Nadere informatieMens en rationaliteit
Mens en rationaliteit IIM - 2008 Rationaliteit Rationaliteit is de manier waarop men kennis (bij voorkeur wetenschappelijk) gebruikt om maatschappelijke en organisatorische problemen op te lossen Met de
Nadere informatieSAMENLEVEN BURGERSCHAPSLEREN HOOFDSTUK 1
Samenleven Familie, vrienden, studiegenoten, docenten. Ze zijn belangrijk in je leven. Ze vormen je mening en bepalen je gedrag. Samen helpen ze je een eigen identiteit te ontwikkelen en een volwaardig
Nadere informatieParagraaf 2 De hedendaagse arbeids samenleving 2.1 wat is een arbeids samenleving?
Antwoorden door een scholier 1490 woorden 7 april 2006 4,6 15 keer beoordeeld Vak Methode Maatschappijleer Delphi Paragraaf 2 De hedendaagse arbeids samenleving 2.1 wat is een arbeids samenleving? In 1948
Nadere informatieSociale kaders: Hoofdstuk 14 Sociale structuur
Sociale kaders: Hoofdstuk 14 Sociale structuur -Structuur -Organisatie -Bureaucratie -Routinisering Begrippen: Sociale structuur Definitie: Geheel van posities binnen groeperingen (vb. arbeidsverdeling)
Nadere informatiemaatschappijwetenschappen pilot vwo 2019-II
Opgave 1 Goud Bij deze opgave horen de teksten 1 en 2. Inleiding (1) Goud wordt al duizenden jaren als waardevol metaal gezien en kent in al die tijd uiteenlopende toepassingen. Al in het oude Egypte was
Nadere informatiewaardigheid participatie gelijke rechten solidariteit individuele vrijheid
individuele vrijheid participatie gelijke rechten solidariteit waardigheid Basisrechten Santé België is een rechtsstaat en een democratie die ieders mensenrechten e De Staat garandeert de naleving van
Nadere informatieTRAINING LEVENSBESCHOUWELIJK DENKEN EN COMMUNICEREN
TRAINING LEVENSBESCHOUWELIJK DENKEN EN COMMUNICEREN Doelen De student kan levensbeschouwelijk denken over gewone dingen van het leven. De student wordt zich bewust van zijn eigen levensbeschouwing en kan
Nadere informatieExamenbespreking Maatschappijwetenschappen havo pilot
Examenbespreking Maatschappijwetenschappen havo pilot Woensdag 24 mei 2017, 18.00 19.30 uur Aanwezig: zes docenten, drie vertegenwoordigers van Cito/CvTE, daarnaast de voorzitter en notulist. Opmerking:
Nadere informatieInterne gedragscode voor patiënten- en gehandicaptenorganisaties
Interne gedragscode voor patiënten- en gehandicaptenorganisaties Wat is een interne gedragscode? Een gedragscode beschrijft expliciet de gedragsnormen en regels voor medewerkers (inclusief vrijwilligers
Nadere informatieEindexamen filosofie vwo I
Opgave 3 Ramadan in de post-seculiere samenleving 12 maximumscore 4 verlichtingsfundamentalisme: laïciteit: verbannen van religie uit openbaar onderwijs en politiek 1 verlichtingsvijandig multiculturalisme:
Nadere informatieVerslag college 1: Democratische waarden onder druk?
Verslag college 1: Democratische waarden onder druk? In de collegereeks Democratie en burgerschap, georganiseerd door ProDemos en de Universiteit van Amsterdam, kijken we naar de huidige stand van zaken
Nadere informatieWAARDEGOED. betekenisvol leren en werken WIE? WAT? WAARDE! Methode voor waardengericht leren in bestaande lessen. HANDLEIDING voor docenten
WAARDEGOED betekenisvol leren en werken WIE? WAT? WAARDE! Methode voor waardengericht leren in bestaande lessen. HANDLEIDING voor docenten 1 HET DOEL VAN ONDERWIJS Jongeren kennis en vaardigheden aanreiken
Nadere informatieOfficiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.
STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 10683 20 april 2015 Regeling van de Staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap van 9 april 2015, nr. VO/741555,
Nadere informatieDe Verlichting. De Verlichting
De Verlichting =18 de eeuwse filosofische stroming die de nadruk legt op rationaliteit (zelf nadenken), vrijheid en gelijkheid en dit toepast in alle maatschappelijke velden (politiek, economie, religie
Nadere informatieHOOFDSTUK 6: MICROSOCIOLOGIE
HOOFDSTUK 6: MICROSOCIOLOGIE 1. Sociale organisatie Zonder enig plan of patroon dat het gedrag van groepsleden leidt, ontaarden de activiteiten snel in een chaotisch spel en verminderen de kansen op succes.
Nadere informatieAantekening Levensbeschouwing Hoofdstuk 2: Waarden en normen
Aantekening Levensbeschouwing Hoofdstuk 2: Waarden en normen Aantekening door C. 814 woorden 16 januari 2014 5,6 52 keer beoordeeld Vak Methode Levensbeschouwing Standpunt Waarden, normen en moraal Waarde:
Nadere informatieSamenvatting Maatschappijleer Uitgaan en zinloos geweld (Hoofdstuk 1)
Samenvatting Maatschappijleer Uitgaan en zinloos geweld (Hoofdstuk 1) Samenvatting door een scholier 1420 woorden 24 januari 2011 6,2 15 keer beoordeeld Vak Maatschappijleer Wat is een goede mening? -
Nadere informatieGedragscode Versie: januari 2016 Vastgesteld: januari 2016 Door: Coördinatieteam Netwerk Gewoon Samen Evaluatiedatum: Januari 2017
Gedragscode Versie: januari 2016 Vastgesteld: januari 2016 Door: Coördinatieteam Netwerk Gewoon Samen Evaluatiedatum: Januari 2017 Beste vrijwilliger van Netwerk Gewoon Samen, Netwerk Gewoon Samen heeft
Nadere informatieSamenvatting Maatschappijleer Politieke besluitvorming H9 en H10
Samenvatting Maatschappijleer Politieke besluitvorming H9 en H10 Samenvatting door een scholier 1077 woorden 21 mei 2003 7,4 25 keer beoordeeld Vak Maatschappijleer Hoofdstuk 9 Knelpunten in het besluitvormingsproces
Nadere informatieBedrijfscultuur en IC. College 2
Bedrijfscultuur en IC College 2 Vorig college Eerste blik op IC Belang, soorten IC, functies van IC Vandaag IC stromen Wat is een bedrijfscultuur? Waarom speelt bedrijfscultuur zo n belangrijke rol? En
Nadere informatieBijzonder procesdoel 3: zorg voor de anderen
Bijzonder procesdoel 3: zorg voor de anderen Eerste leerjaar B 3.1. Herkennen en verkennen van de zorg en de inzet voor anderen De zorg en de inzet op zich * Als individu in een groep: - gezin, familie,
Nadere informatieEindexamen vwo maatschappijwetenschappen 2013-I
Opgave 5 De eurocrisis 24 maximumscore 4 Het postklassieke beeld van de internationale orde. In de uitleg dienen twee kenmerken van het postklassieke beeld van de internationale orde te staan en een juiste
Nadere informatieProeftoets E2 vwo4 2016
Proeftoets E2 vwo4 2016 1. Wat zijn de twee belangrijkste redenen om rechtsregels op te stellen? A. Ze zijn een afspiegeling van wat het volk goed en slecht vindt en zorgen voor duidelijke afspraken om
Nadere informatieTaak 2.1.2 Samenwerken. Inhoud. Door Paul van der Linden en Tim Mies MT2a
Door Paul van der Linden en Tim Mies MT2a Taak 2.1.2 Samenwerken Inhoud Taak 2.1.2 Samenwerken... 1 Inhoud... 1 Inleiding... 2 Arbeidsverhouding... 3 Opdracht 1 Primaire groepen... 3 Opdracht 2 Secundaire
Nadere informatieWaar willen we met onszelf naar toe?
De rol van waarden in onze psychologie en sociologie Denken? 1 Menselijk gedrag beïnvloeden is zeer complex Zeggen? Voelen? Doen? Behavioral Economics-onderzoek toont aan: bij gedragskeuzen interacteren
Nadere informatieIntroductie. Katrien Zabeau. 9 oktober Symposium Opvoeden anno 2015
Katrien Zabeau Symposium Opvoeden anno 2015 9 oktober 2015 Psychoanalytische pedagogiek: opvoedingsondersteuning en psychotherapie aan kinderen en jongeren (Een andere visie op de psychoanalytische pedagogiek:
Nadere informatieBijzonder procesdoel 4: beleven van de democratie
Bijzonder procesdoel 4: beleven van de democratie Eerste leerjaar B 4.1. Herkennen en verkennen Mijn gedrag - hoe gedraag ik mij en waarom? - mijn waarden: - aan welke waarde(n) hecht ik belang? - thuis
Nadere informatieHebben we nu alles gedaan? Voorbeeld. Identificeer aannames KRITISCH DENKEN
KRITISCH DENKEN 10 Co-premissen I Hebben we nu alles gedaan? Denk nog eens terug aan wat het betekent om een kritisch denker te zijn... is het voldoende om een redenering te structureren? Kritisch Denken
Nadere informatieDeel 5: Maatschappelijke veranderingen
Deel 5: Maatschappelijke veranderingen 5.1 Stabiliteit en verandering Maatschappelijke veranderingen zijn veranderingen in de maatschappelijke structuren. Ze kunnen variëren van een betekenisvolle overgang
Nadere informatieInleiding tot het recht
1ste bach PSW Inleiding tot het recht Prof. Janvier Q uickprinter Koningstraat 13 2000 Antwerpen www.quickprinter.be R B08 3,50 Online samenvattingen kopen via www.quickprintershop.be Inleiding tot het
Nadere informatieAllen hierboven genoemde betrokkenen mogen rekenen op een duidelijk, behulpzaam en toegankelijk apparaat.
Gedragscode Prins Claus Fonds 3 Prins Claus Fonds Jaarverslag 2002 Zo zijn onze manieren! Inleiding Een gedragscode voor het Prins Claus Fonds dient rekening te houden met de aard van de organisatie, het
Nadere informatieEgo, Schaduw, Zelf volgens Jung Bram Moerland
Ego, Schaduw, Zelf volgens Jung Bram Moerland Carl Jung was degeen die het begrip 'schaduw' in de psychologie introduceerde. Hij gaf daaraan een bijzondere betekenis: het verborgen ware zelf. Dat ware
Nadere informatieEen goede overdracht redt levens
Een goede overdracht redt levens Caroline Spencer, arts, docent DOKh. Chris Mes, ambulanceverpleegkundige. DOK h 1 Programma Welkom / introductie. Doelen. Communicatie tips en tricks de do s en dont s.
Nadere informatieE-CURSUS 1: WELKE WAARDEN ZIJN VAN WEZENLIJK BELANG VOOR JOU?
E-CURSUS 1: WELKE WAARDEN ZIJN VAN WEZENLIJK BELANG VOOR JOU? Thuis en op school heb je allerlei waarden meegekregen. Sommigen passen bij je, anderen misschien helemaal niet. Iedereen heeft waarden. Ken
Nadere informatieInhoud Deel I Wat is sociologie? Sociologie, een eerste omschrijving Sociologie als wetenschap Weerstanden tegen sociologie
Inhoud I Deel I 1 Wat is sociologie?.... 3 1.1 Sociologie, een eerste omschrijving.... 4 1.2 Sociologie als wetenschap... 6 1.3 Weerstanden tegen sociologie.... 8 1.4 Sociologie en verpleegkunde... 9 1.5
Nadere informatieSocialisatie en Cultuur
Samenvatting door een scholier 1425 woorden 14 mei 2007 6,1 8 keer beoordeeld Vak Maatschappijleer Socialisatie en Cultuur Cultuur: alle waarden, normen en andere aangeleerde kenmerken die de leden van
Nadere informatieOpgave 1 Heeft het vrijwilligerswerk toekomst?
Opgave 1 Heeft het vrijwilligerswerk toekomst? 1 maximumscore 2 maatschappelijk belang van vrijwilligerswerk beargumenteerd met behulp van kernconcept sociale cohesie 1 maatschappelijk belang van vrijwilligerswerk
Nadere informatieDE WERKING VAN ONZE RAAD VAN BESTUUR: EEN GEDEELDE DIAGNOSE
57140513.JV-C1 DE WERKING VAN ONZE RAAD VAN BESTUUR: EEN GEDEELDE DIAGNOSE VRAGENLIJST VOOR BESTUURSLEDEN Wij verzoeken u de vragenlijst individueel in te vullen. Het is niet de bedoeling uw kennis te
Nadere informatieLANGDURIG ZIEK: IMMUUN VOOR ONTSLAG?
LANGDURIG ZIEK: IMMUUN VOOR ONTSLAG? 07/03/2017 Dirk Heylen en Leen Putman Langdurig ziek: immuun voor ontslag? 2 1. Inleiding 2. Ontslag van een zieke werknemer: algemeen 3. Medische overmacht en belang
Nadere informatieHOE PRAKTISCH EEN GOEDE BEDRIJFSSTRATEGISCHE DISCUSSIE TE VOEREN?
HOE PRAKTISCH EEN GOEDE BEDRIJFSSTRATEGISCHE DISCUSSIE TE VOEREN? Algelun [MKB] Advies postbus 41 8330 AA Steenwijk tel / fax (0521) 52 32 01 mobiel (0619) 95 52 87 KvK 54286964 secretariaat@algelunadvies.nl
Nadere informatieLANDSEXAMEN VWO
LANDSEXAMEN VWO 2018-2019 Examenprogramma I&S/MAATSCHAPPIJLEER V.W.O. 1 Het eindexamen Het vak Individu en Samenleving/maatschappijleer (I&S/maatschappijleer) kent slechts het commissie-examen. Er is voor
Nadere informatieSamenvatting Levensbeschouwing Humanisme - Christendom
Samenvatting Levensbeschouwing Humanisme - C Samenvatting door een scholier 855 woorden 29 januari 2012 5,3 80 keer beoordeeld Vak Methode Levensbeschouwing Standpunt Begrippen 1) theïsme wel geloven in
Nadere informatievzw beschut wonen DE OVERWEG ONZEOPDRACHT
vzw beschut wonen DE OVERWEG ONZEOPDRACHT vzw beschut wonen DE OVERWEG bewoners De vzw Beschut Wonen De Overweg richt zich tot volwassenen die omwille van hun psychiatrische problematiek en/of psychosociale
Nadere informatiedie werken! Checklist & voorbeelden uit de klas
Klassenregels die werken! Checklist & voorbeelden uit de klas Dit is een korte samenvatting van de workshop: 3 tips voor simpele klassenregels die werken Het is een checklist met de tips uit de film, en
Nadere informatieInleiding. Definitie recht
Inleiding Wat is recht? Dat is de centrale vraag in deze cursus. In de inleiding zullen we ons niet al te veel verlaten in een academische waterval aan tekstblokken en moeilijk woorden. We gaan meteen
Nadere informatieZelfonderzoek voor de Groep met behulp van de tradities
Zelfonderzoek voor de Groep met behulp van de tradities De Twaalf Tradities zijn voor de groep wat de stappen zijn voor het individu. De tradities helpen om het programma van herstel levend en succesvol
Nadere informatieGedragsprotocol. KBS Aloysius Maasland
Gedragsprotocol KBS Aloysius Maasland Inleiding Het pedagogisch klimaat is een belangrijke voorwaarde voor het goed functioneren van leerlingen en leerkrachten op school. Een goed pedagogisch klimaat draagt
Nadere informatieORDEREGLEMENT PENTA DR. NASSAU COLLEGE
1 ORDEREGLEMENT PENTA DR. NASSAU COLLEGE 2 Inleiding Wij vinden het belangrijk dat er op onze school goede afspraken zijn over hoe we met elkaar omgaan, wat mag en niet mag, en wat we doen als iemand zich
Nadere informatieExamen HAVO. maatschappijwetenschappen (pilot) tijdvak 1 maandag 22 mei uur. Bij dit examen hoort een bijlage.
Examen HAVO 2017 tijdvak 1 maandag 22 mei 9.00-12.00 uur maatschappijwetenschappen (pilot) Bij dit examen hoort een bijlage. Dit examen bestaat uit 25 vragen. Voor dit examen zijn maximaal 53 punten te
Nadere informatieSamenvatting sociologie en interculturele psychologie
Lessius, Antwerpen Samenvatting sociologie en interculturele psychologie Toegepaste psychologie Ulrike 12 Hoofdstuk 1: Wat is sociologie? Sociologie is de wetenschap die het sociale handelen (bv: eten
Nadere informatieBehoort bij raadsbesluit van
Behoort bij raadsbesluit van Verordening verrekening bestuurlijke boete bij recidive Heemstede 2015 ^ e 9ir^' e r V W 1 Heemstede De raad van de gemeente Heemstede; gelezen het voorstel van het college
Nadere informatieVFI-gedragscode 2 mei 2000
VFI-gedragscode 2 mei 2000 INHOUD I. Ter inleiding II. De belanghebbenden III.Basiswaarden IV.Uitwerking van basiswaarden V. Slotbepalingen I. Ter inleiding De Vereniging van Fondsenwervende Instellingen
Nadere informatieExamen HAVO. maatschappijwetenschappen (pilot) tijdvak 1 donderdag 21 mei uur. Bij dit examen hoort een bijlage.
Examen HAVO 2015 tijdvak 1 donderdag 21 mei 9.00-12.00 uur maatschappijwetenschappen (pilot) Bij dit examen hoort een bijlage. Dit examen bestaat uit 25 vragen. Voor dit examen zijn maximaal 58 punten
Nadere informatieBeste ouder(s)/ verzorger(s) van leerlingen in de groepen 3 t/m 6 voor het komend schooljaar,
de kunst van het leren Nieuwveen, 19 maart 2015 Aan : Ouder(s)/verzorger(s) met kinderen in de groepen 3 t/m 6 voor het komend schooljaar Betreft : Informatie en aanmeldingsformulier, schooljaar 2015-2016;
Nadere informatieRESP. NR. : MULTI- HH NR.: VERSIE 1. Europees Sociaal Onderzoek 2008. Aanvullende vragenlijst
RESP. NR. : 1 2 3 4 5 6 MULTI- HH NR.: 7 VERSIE 1 Europees Sociaal Onderzoek 2008 Aanvullende vragenlijst ALS U EEN MAN BENT, WILT U DAN VRAAG 1 BEANTWOORDEN? ALS U EEN VROUW BENT, WILT U DAN VRAAG 2 BEANTWOORDEN?
Nadere informatieEthische optiek = hoe is de benadering dat mensen het uiteindelijk goede behoren te doen.
Samenvatting door A. 1576 woorden 4 december 2014 1,3 2 keer beoordeeld Vak Levensbeschouwing Paragraaf 2 De ethische optiek 1 inleiding Ethiek gaat over goed en kwaad in het menselijk handelen. Onderscheid
Nadere informatieORDEREGLEMENT PENTA DR. NASSAU COLLEGE. Ordereglement Penta 2016
1 ORDEREGLEMENT PENTA DR. NASSAU COLLEGE April 2016 2 Inleiding Wij vinden het belangrijk dat er op onze school goede afspraken zijn over hoe we met elkaar omgaan, wat mag en niet mag, en wat we doen als
Nadere informatieInhoud. Deel 1 Psychologie Gedrag en invloeden op gedrag Persoonlijkheid Leerprocessen Motivatie 91
Inhoud Deel 1 Psychologie 13 1 Gedrag en invloeden op gedrag 15 1.1 Gedrag van mensen 16 1.2 Definitie van gedrag 17 1.3 Invloeden op gedrag 19 Samenvatting 27 Eindvragen 28 2 Persoonlijkheid 31 2.1 Het
Nadere informatieVERORDENING VERREKENING BESTUURLIJKE BOETE BIJ RECIDIVE PARTICIPATIEWET 2015 GEMEENTE VELSEN
VERORDENING VERREKENING BESTUURLIJKE BOETE BIJ RECIDIVE PARTICIPATIEWET 2015 GEMEENTE VELSEN De raad van de gemeente Velsen; gelet op artikel 8, eerste lid, onderdeel d van de Participatiewet; besluit
Nadere informatieMinor Geschiedenis van het Nederlands Protestantisme Vrije Universiteit Amsterdam - Onderwijscentrum VU - Minoren
Minor Geschiedenis van het Protestantisme Vrije Universiteit Amsterdam - Onderwijscentrum VU - Minoren - 2012-2013 Vrije Universiteit Amsterdam - Onderwijscentrum VU - Minoren - 2012-2013 I Inhoudsopgave
Nadere informatie6,7. Samenvatting door een scholier 2371 woorden 17 januari keer beoordeeld. Maatschappijleer Thema's maatschappijleer
Samenvatting door een scholier 2371 woorden 17 januari 2011 6,7 134 keer beoordeeld Vak Methode Maatschappijleer Thema's maatschappijleer De Pluriforme Samenleving Leerdoelen Paragraaf 1 Nederland als
Nadere informatiePTA MAVO 2011-2013. Docenten: Felix van de Gein (sectievoorzitter) en Nol Voskens
PTA MAVO 2011-2013 Docenten: Felix van de Gein (sectievoorzitter) en Nol Voskens Dit PTA bestaat bevat het verplichte vak maatschappijleer 1 (mavo 3 / mavo 4 voor instromers uit havo 3) en het keuze examenvak
Nadere informatieExamen VWO. Nederlands. tijdvak 1 woensdag 16 mei 9.00-12.00 uur. Bij dit examen hoort een bijlage.
Examen VWO 2007 tijdvak 1 woensdag 16 mei 9.00-12.00 uur Nederlands Bij dit examen hoort een bijlage. Dit examen bestaat uit 20 vragen en een samenvattingsopdracht. Voor dit examen zijn maximaal 50 punten
Nadere informatiemaatschappijwetenschappen pilot havo 2015-I
Aan het juiste antwoord op een meerkeuzevraag wordt 1 scorepunt toegekend. Opgave 1 Opvoedingswaarden en de opvoedingscanon 1 maximumscore 3 noemen van het moderne gezin (indien twee kenmerken genoemd)
Nadere informatieHoofdstuk 1: Recht. Alternatieven voor recht
Hoofdstuk 1: Recht Alternatieven voor recht Recht is zoals al gezegd een instrument om de maatschappij te ordenen. Alles is recht, kan een bepaalde houding zijn (die dan nog eens intrinsiek op alles toepasbaar
Nadere informatieEindexamen maatschappijleer vwo I
Vraag Antwoord Opgave 2 Strafrecht en volkswil Scores 14 maximumscore 2 Voorbeelden van juiste antwoorden zijn: kenmerk 1 Het zich afzetten tegen het politieke establishment / het gevestigde politieke
Nadere informatieTabellenboek bij peiling 8 panel Psychisch Gezien: mensenrechten
Tabellenboek bij peiling 8 panel Psychisch Gezien: mensenrechten 1 Caroline Place Lex Hulsbosch Harry Michon -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Nadere informatieVeiligheidszorg op Maat. Samen naar een nieuw dekkingsplan
Veiligheidszorg op Maat Samen naar een nieuw dekkingsplan Veiligheidszorg op Maat In deze brochure staan de bestuurlijke uitgangspunten voor het nog op te stellen dekkingsplan veiligheidszorg, waarover
Nadere informatieAnder Geluid. Burgerschapsonderwijs. De docent en het democratische gesprek. door Teun Dekker
Ander Geluid Burgerschapsonderwijs. De docent en het democratische gesprek door Teun Dekker Eén van de paradoxen van het onderwijs is dat het leerlingen voorbereidt om te functioneren in de samenleving
Nadere informatieGedragscode. Inleiding... 2 Wat is een gedragscode?... 2 Een gedragscode is geen wet... 3 Voorwaarden voor een gedragscode... 3
Gedragscode Inhoudsopgave Inleiding... 2 Wat is een gedragscode?... 2 Een gedragscode is geen wet... 3 Voorwaarden voor een gedragscode... 3 Gedragscode_NFF_invoering_en_uitvoeringpdf Pagina 1 Voorstel
Nadere informatieWerk in ontwikkeling Werkgroep Conceptueel kader
Conceptueel kader Openbare Geestelijke GezondheidsZorg Werk in ontwikkeling Werkgroep Conceptueel kader Waarom een conceptueel kader OGGZ? Afbakening van OGGZ en bepaling van focus User Gedeelde visie
Nadere informatieHet Socratisch Gesprek als methode voor kritisch denken
Ontwerponderzoek Paper 2 Naam auteur(s) Vakgebied Titel Onderwerp Opleiding Doelgroep Sleuteltermen Links Bibliografische referentie I.F. Hazewindus, drs. Filosofie Het Socratisch Gesprek als methode voor
Nadere informatieDe leerlingen leren zorg te dragen voor de lichamelijke en psychische gezondheid van henzelf en de ander.
Burgerschapsvorming en sociale integratie De visie van de school We zijn een openbare basisschool. We werken volgens de richtlijnen en doelstellingen zoals beschreven in de Wet Primair Onderwijs. Het doel
Nadere informatieMaatschappijleer in kernvragen en -concepten
Maatschappijleer in kernvragen en -concepten Deel I Kennis van de benaderingswijzen, het formele object Politiek-juridische concepten Kernvraag 1: Welke basisconcepten kent de politiek-juridische benaderingswijze?
Nadere informatiekracht TWEEDE WERELDOORLOG VERSUS MENSENRECHTEN
WERKb L a D WERKBLAD met terugwerkende kracht met terugwerkende kracht TWEEDE WERELDOORLOG VERSUS MENSENRECHTEN Dit werkblad is een voorbereiding op je bezoek aan de vaste tentoonstelling Met Terugwerkende
Nadere informatieSamenvatting Maatschappijleer Pluriforme samenleving. Samenvatting Maatschappijleer hoofdstuk 4 Pluriforme samenleving
Samenvatting Maatschappijleer Pluriforme samenleving Samenvatting door Nynke 1210 woorden 5 april 2018 8,9 9 keer beoordeeld Vak Methode Maatschappijleer Thema's maatschappijleer Samenvatting Maatschappijleer
Nadere informatieInleiding begeleiding van team en (individuele) spelers De stelling is dat het maken van afspraken een voorwaarde is om te presteren.
Inleiding begeleiding van team en (individuele) spelers De stelling is dat het maken van afspraken een voorwaarde is om te presteren. Een trainer maakt afspraken met zijn spelers, binnen en buiten de lijnen.
Nadere informatieMentor Datum Groep Aantal lln. Helma Goudsmits a 32
Lesvoorbereidingsformulier Fontys Hogeschool Kind en Educatie, Pabo Eindhoven Bron: Didactisch model van Gelder Student(e) Klas Stageschool Plaats Dilia Couwenberg P14EhvADT t Startblok Eindhoven Vak-
Nadere informatieEthische bedrijfsprincipes
Ethische bedrijfsprincipes Vepo Cheese b.v. Beneluxweg 1 2411NG Bodegraven Nederland 1 Ethische bedrijfsprincipes Inhoudsopgave Blz. Gedragsregels 3 1. Algemene bedrijfsprincipes 3 2. Naleving 3 3. Melden
Nadere informatiePresentielijst met e-mail
Presentielijst met e-mail Doel traject levo 1. Kennis overdragen over levensbeschouwelijke vorming in het openbaar onderwijs. 2. Komen tot een aanbod levensbeschouwelijke vorming binnen Escalda scholen.
Nadere informatieWeten waar we goed in zijn 1
Inburgering als voortdurend proces voor allen Lezing ter gelegenheid van de Conferentie Burgerschapsvorming. Islamitisch Onderwijs Ingeburgerd. Jaarbeursgebouw Utrecht Zaterdag 4 juni 2005. A.M.L. van
Nadere informatieIk geloof, geloof ik. Levensbeschouwelijk dossier Griftland college Bovenbouw. Mijn naam en klas:
Ik geloof, geloof ik Levensbeschouwelijk dossier Griftland college Bovenbouw Mijn naam en klas: Bezinningsmomenten In de godsdienstlessen stonden de afgelopen jaren verhalen centraal en de verschillende
Nadere informatieHet probleem is dat pesten soms wordt afgedaan als plagerij of als een onschuldig spelletje.
1-1. HET PROBLEEM Pesten en plagen worden vaak door elkaar gehaald! Het probleem is dat pesten soms wordt afgedaan als plagerij of als een onschuldig spelletje. Als je gepest bent, heb je ervaren dat pesten
Nadere informatieVerordening bestuurlijke boete bij recidive gemeente Beverwijk Documentnummer INT
Verordening bestuurlijke boete bij recidive gemeente Beverwijk Documentnummer INT-14-13316 Verordening verrekening bestuurlijke boete bij recidive Participatiewet 2015 gemeente Beverwijk 1 januari 2015
Nadere informatieEindexamen maatschappijleer vwo 2008-I
Opgave 1 Tbs ter discussie 1 maximumscore 2 beveiliging van de samenleving Voorbeeld van juiste toelichting bij beveiliging van de samenleving: In de tekst staat dat er steeds minder mensen uitstromen
Nadere informatieObs de Bouwsteen. Notitie actief burgerschap en sociale integratie OBS DE BOUWSTEEN. actief burgerschap en sociale integratie
Obs de Bouwsteen Notitie actief burgerschap en sociale integratie OBS DE BOUWSTEEN 1. Wat is actief burgerschap? Actief burgerschap is: de bereidheid en het vermogen om deel uit te kunnen maken van een
Nadere informatieDenken als een jurist. Jan Struiksma
Denken als een jurist Jan Struiksma VU-alumni 2013 Welke jurist? Advocaat Notaris Bedrijfsjurist Rechter Docent Onderzoeker Student Privaatrecht Strafrecht Staatsrecht Bestuursrecht Denken en rechtsvinding
Nadere informatieDATALEK PROTOCOL. Versie 1.0. / I.D. Wagenaar
DATALEK PROTOCOL Versie 1.0. /08.2017. I.D. Wagenaar Op 1 januari 2016 is de meldplicht datalekken ingevoerd. Dit houdt in dat organisaties die een ernstig datalek hebben, dit direct moeten melden bij
Nadere informatie