Informele regels. Formele beloning. Formele sanctie. Formele regels. Informele beloning. Spelregels. Informele sanctie

Transcriptie

1 Regels en recht De invloed van grote religies en ideologieën in de Nederlandse cultuur is minder groot geworden. De vraag is wat daarvoor in de plaats is gekomen. Een waarde die de afgelopen veertig jaar steeds belangrijker is geworden, is de waarde van individuele vrijheid. Dit betekent vooral dat het individu op heel veel terreinen zelf wil kunnen bepalen wat hij of zij belangrijk vindt. In onze samenleving vinden we het belangrijk dat je zelf je leven probeert uit te stippelen en je eigen koers bepaalt. tegelijkertijd hebben we nog steeds behoefte aan duidelijkheid. Iemand die te veel opvalt, 'Wordt vaak toch met gewaardeerd. Onze individuele vrijheid botst dus nogal eens met onze behoefte aan duidelijkheid en geborgenheid., Dat kunnen we gedeeltelijk oplossen door mensen en groepen op te zoeken waarmee we onze normen en waarden grotendeels delen. De oude zuilen hebben afgedaan, maar er zijn nog genoeg groepen over. gezin en familie; vrienden; buurt; school en klas; club en vereniging; werk. Binnen de samenleving als geheel, en binnen die groepen in de samenleving, worden zoveel mogelijk normen en waarden gedeeld. Daarvoor moeten die normen worden gehandhaafd en vastgelegd in regels. Normen zijn krachteloos als ze niet kunnen worden gehandhaafd. Veel normen zijn niet opgeschreven. We gaan er dan vanuit dat mensen zich aan deze afspraken houden. Het dragen van passende kleding bij een begrafenis is een goed voorbeeld. Het is niet verboden om in een fel gekleurd kostuum een begrafenis bij te wonen, maar de meeste mensen doen dat niet. Ze weten dat dit niet gebruikelijk is. Er zijn ook normen die we schriftelijk vastleggen, bijvoorbeeld in wetboeken. Je kunt dan opzoeken wat er precies van iemand verwacht wordt.

2 Als mensen een norm overtreden, staat daar meestal een sanctie of 'straf' op. Een dergelijke sanctie kan bijvoorbeeld bestaan uit een afkeurende blik van je omgeving nadat je in het open- baar een boer hebt gelaten, of een boete van een politieagent als je 's avonds zonder licht fietst. Je kunt een onderscheid maken tussen twee soorten sancties en twee soorten beloningen: Formele beloning Bijvoorbeeld een diploma na het voltooien van een opleiding. De formele regel die hierbij hoort, is dat in de wet staat dat iemand die een opleiding voltooit een diploma of certificaat krijgt, zodat iedereen kan zien dat hij die opleiding heeft gevolgd en dus over bepaalde capaciteiten beschikt. Formele sanctie Bijvoorbeeld een boete vanwege te hard rijden op je scooter. De formele regel is dat de Wegenverkeerswet snelheidsoverschrijding verbiedt, en dat je daarvoor gestraft kunt worden meteen geldboete. Informele beloning Bijvoorbeeld applaus voor een optredende artiest. De informele regel is dat mensen elkaar dienen te bemoedigen of aan te moedigen als ze vinden dat de ander goed bezig is. Om de normen te kunnen handhaven moeten ze duidelijk zijn voor ieder lid van de groep. Er moeten 'spelregels' zijn, gebaseerd op de gedeelde normen en waarden. Zonder regels is het 'ieder voor zich en chaos voor ons allen'. Het is handig om te beseffen dat je twee soorten regels kunt onderscheiden: Informele regels Dit zijn regels die gebaseerd zijn op gewoontes of tradities. Deze regels komen neer op wat de meeste mensen 'fatsoenlijk' noemen. Informele I regels worden meestal zond~r dwang door mensen nageleefd, omdat ze het in grote lijnen eens zijn met die regels. Een voorbeeld is iemand uit laten praten, of op je beurt wachten. Formele regels Formele regels zijn regels die officieel zijn vastgelegd. Er zijn veel verschillende soorten formele regels. Nederland is een rechtsstaat: er zijn wetten en andere formele regels, waarin je kunt vinden wat wel en niet mag in Nederland. De rechter is de instantie die bepaalt hoe het recht moet worden uitgelegd. Spelregels Informele sanctie Bijvoorbeeld het uitsluiten van iemand die bij de groep wil horen. De informele regel is dan dat mensen alleen 'bij de groep' mogen als ze voldoen aan bepaalde eisen. Bijvoorbeeld eisen over het uiterlijk (alleen merkkleding), of bepaalde interesses. ' In de Nederlandse rechtsstaat moet duidelijk zijn wat wel en niet mag. Daar moeten - voor zover dat mogelijk is - heel duidelijke afspraken over worden gemaakt. Al die afspraken vatten we samen onder het Nederlandse recht.

3 Regels en recht 1. Wat is een religie? 2. Zoek op de betekenis van "Ideologie". 3. Wat betekent de zin: "De invloed van religie en ideologieën in de Nederlandse cultuur is minder groot geworden"? 4. leg uit het begrip: "individuele vrijheid". 5. Zeg in Jip en Janneke woorden: "Je eigen koers bepalen". 6. Waarom wordt iemand die helemaal zijn eigen koers bepaalt, toch niet geaccepteerd? 7. Wat is "geborgenheid"? 8. Wat doet een mens om zich toch geborgen te voelen? 9. Wat zijn normen? 10. Wat zijn waarden'?

4 11. ln het boek worden een aantal groepen genoemd die dezelfde normen en waarden hebben. Waarom staat club/vereniging en buurt daar bij? 12. Zeg in eigen woorden: "Binnen de samenleving als geheel, en binnen die groepen in de samenleving, worden zoveel mogelijk normen en waarden gedeeld". 13. Waarom moeten normen worden vastgelegd in regels? 14. In het boek kun je lezen dat normen "krachteloos" worden als ze niet kunnen worden gehandhaafd. Wat betekent dat? 15. Waarom is het niet verboden in fel oranje kleding een begrafenis bij te wonen? 16. Waar kun je vestgelegde normen vinden? 17. Wat is een sanctie'? 18. Welke twee soorten sancties zijn er? 19. Wat is het verschil tussen formele' en informele' sancties? 20. Wat is een informele beloning'? Noem ook een voorbeeld.

5 21. Wat is een formele beloning'? Noem ook een voorbeeld 22. Geef een voorbeeld van een informele sanctie'. 23. Welke twee soorten regels zijn er? 24. Geef van beide een voorbeeld. 25. Waarom moet er in de Nederlandse rechtsstaat duidelijk zijn wat wel en niet mag?